Li Eliase naka to laj yaʼi ti cham xa li Akabe. Nopo noʼox avaʼi ti yakal tstusilan yisim li mol j-alkʼop kʼalal chʼayal yoʼonton yakal snopel ti kʼu yelan ep ta velta laj yichʼ kontrainel yuʼun li chopol ajvalile. ¡Toj ep xa kʼusi kuchem tal yuʼun li Eliase! Ep ta velta li Akab xchiʼuk yajnil ti Jesabel sbie, laj yalbeik Elias ti oy kʼusi tspasbeike, la snutsik xchiʼuk ta xa ox smilik. Li ajvalile muʼyuk kʼusi la spas sventa mu stak ta milel epal yaj-alkʼoptak Jeova li Jesabele. Li nupultsʼakal taje la smilik Nabot xchiʼuk xnichʼnabtak ta skoj noʼox ti oy kʼusi tskʼanbeike, akʼo mi muʼyuk smulik xchiʼuk li xnichʼnabtake. Ta skoj taje, li Eliase laj yal ti chichʼ milel li Akab xchiʼuk xnichʼnabtake. Li avi une, jaʼ jech kʼot ta pasel jech kʼuchaʼal laj yal li Diose, li Akabe cham jech kʼuchaʼal laj yal li Jeovae (1 Reyes 18:4; 21:​1-​26; 22:37, 38; 2 Reyes 9:​26).

Akʼo mi jech, li Eliase snaʼoj ti oy to kʼusi skʼan xkuch yuʼune, li Jesabele kuxul to xchiʼuk te oy-o li xchopolil ta yutsʼ yalale xchiʼuk li ta jteklume. Li Eliase toj ep to kʼusi skʼan xkuch yuʼun xchiʼuk toj ep to kʼusi skʼan xakʼbe xchan li Eliseo ti jaʼ xchiʼil ta xanbal xchiʼuk ti jaʼ chkʼot ta xkʼexole. Kalbetik skʼoplal li oxtos kʼusi la spas ta slajeb li Eliase. Kʼalal ta jkʼeltik bal kʼuxi koltaat yuʼun xchʼunel yoʼonton sventa xkuch yuʼune, jnoptik kʼuxi xuʼ skoltautik sventa stsatsub xchʼunel koʼontontik li ta slajebal kʼakʼal ti toj tsots xa vokolile.

Li Okosiase jaʼ stot smeʼ li Akab xchiʼuk Jesabele, ti jaʼ xa achʼ ajvalil ta Israele. Muʼyuk kʼusi lek la xchan ta sventa li kʼusi chopol la spasik li stot smeʼe, yuʼun solel jaʼ la xchanbe li kʼusi chopol la spasike (1 Reyes 22:52). Li Okosiase chichʼ ta mukʼ li Baal eke. Li yichʼel ta mukʼ Baale toj chopol, yuʼun tsokesbe stalelal li buchʼutik chichʼik ta mukʼe, tstijbe yoʼonton ti xchon sbaik ta temploe xchiʼuk ti xakʼik ta chikʼbil matanal li ololetike. ¿Mi oy van kʼusi xuʼ xtijbat yoʼonton sventa sjel stalelal li Okosiase? ¿Mi tskolta van jteklum sventa xiktaik spasel li kʼusitik toj ibal sbae xchiʼuk ti tukʼ xakʼ sbaik ta stojolal li Jeovae?

Mu ta sjaliluke, oy kʼusi chopol kʼot ta stojolal li jtoyba ajvalile. Pʼaj yalel ta sventanail sjol sna xchiʼuk tsots yayij. Akʼo mi chcham xa ox, muʼyuk bu la skʼan koltael ta stojolal Jeova. Yuʼun la stak batel j-almantaletik li ta jteklum filistea ta Ekron sventa sjakʼbeik li dios Baal-Sebub mi ta to onoʼox xkol li ajvalile. Toj echʼ xa noʼox chopol chil li Jeova taje. Jaʼ yuʼun la stak batel yaj-anjel sventa xalbe Elias ti akʼo xbat snup ta be li j-almantaletike. Li j-alkʼope tsots kʼusi laj yalbe li yaj-almantaltak ajvalile. Li Okosiase toj tsots smul la spas kʼalal bat ta stojolal yan dios sventa skʼanbe koltaele, yuʼun xkoʼolaj muʼyuk Dios ta Israel la spas yilel. Jaʼ yuʼun, li Jeovae laj yal ti muʼyuk tstots-o ta stem Okosias jaʼ to mi chame (2 Reyes 1:2-4).

Li Okosiase muʼyuk chakʼ ta ilel jsetʼuk mi oy tsutes yoʼonton. Xi tsots la sjakʼbe li j-almantaletik yuʼune: «¿Cʼu xʼelan li vinic ti vaʼi xʼelan laj yalboxuque?». Te laj yalbeik ti lek noʼox sba skʼuʼ spokʼ li j-alkʼope, xi la stakʼ ta anil li Okosiase: ‹Jaʼ li Elíase› (2 Reyes 1:7, 8). Xuʼ xkaltik ta jamal ti lek noʼox sba xkuxlejal li Eliase ti jaʼ batem ta yoʼonton spasbel li yabtel Diose, jaʼ yuʼun kʼun ta ojtikinel ti kʼu yelan snaʼ slap skʼuʼ spokʼe. Ta melel, mu jechuk stalelal li Okosiase, yuʼun jaʼ noʼox batem ta yoʼonton li kʼusitik x-ayan ta balumil jech kʼuchaʼal li stot smeʼe. Li skʼelobil laj yakʼ ta ilel Eliase chakʼ jchantik ti skʼan lekuk noʼox sba li jkuxlejaltike jech kʼuchaʼal tojobtasvan li Jesuse, jaʼ xkaltik, ti jaʼuk xbat a koʼontontik li kʼusitik oy sbalil ta melele (Mateo 6:22-24).

Tskʼan tspak sutel yaʼi li Okosiase jaʼ yuʼun la stak batel jun bankilal soltaro xchiʼuk 50 soltaroetik sventa chbat stsakik talel li Eliase. Kʼalal «te chotol ta jolvits cʼot staic li Eliase», * li bankilal soltaroe lasuj sventa akʼo xyal talel Elias ta skoj ti jaʼ jech laj yal li ajvalile, yuʼun tskʼan ox tsmil yaʼi. ¡Nopo noʼox avaʼi! Akʼo mi snaʼojik ti jaʼ «Yajʼalcʼop Dios» li Eliase, li soltaroetike tsnopik ti jaʼ lek ti sibtasik jutuke. ¡Naka noʼox la sloʼla sbaik! Li Eliase xi laj yalbe li bankilal soltaroe: «Me ta melel vuʼun yajʼalcʼopun Diose, acʼo yaluc tal cʼocʼ ta vinajel; acʼo xchicʼoxuc achiʼuc li lajuneb yoxvinic (50) avajsoldadotaque». Vaʼun li Diose oy kʼusi la spas, laj yakʼ «yaluc tal cʼocʼ» vaʼun la xchʼik skotol li buchʼutik te oyike (2 Reyes 1:9, 10). Li kʼusi kʼot ta pasel taje jaʼ tsvules ta joltik ti Jeovae xuʼ oy kʼusi spas kʼalal oy buchʼu tspʼaj o mu xichʼ ta mukʼ li yajtuneltake (1 Crónicas 16:21, 22).

Ta mas tsʼakale, li Okosiase la stak batel yan velta jun bankilal soltaro xchiʼuk 50 sviniktak xtok. Li xchibal bankilal soltaro liʼe, mas tsots yoʼonton, jaʼ xkom to li baʼyele. Kʼu chaʼal chkakʼtik ventae, muʼyuk xichʼ-o yoʼonton ti chamik 51 viniketike akʼo mi te to oy stanil li ta vitse. Ta yan xtoke, maʼuk noʼox chalbe yan velta Elias ti akʼo xyal talele, moʼoj, yuʼun laj yalbe ti akʼo xyal talel ta anile. ¡Solel muʼyuk xkʼexlal! Li kʼusi kʼot ta pasele jaʼ ti cham onoʼox li viniketike, jech kʼu chaʼal chamik li ta sba veltae. Pe li buchʼu mas to bol chakʼ ta ilel stalelale jaʼ li ajvalile. Mu kʼusi sventa-o li kʼusi yakal chkʼot ta pasele, yuʼun la stak batel yan jtsop soltaroetik xtok. Jaʼ xa noʼox bal ti pʼij li yoxibal bankilal soltaroe. Bikʼit laj yakʼ sba vaʼun nopaj batel ta stojolal li Eliase xchiʼuk xvokolet laj yalbe ti akʼo mu xmilatike. Li Eliase jaʼ «yajʼalcʼop Dios» xchiʼuk oy xkʼuxul yoʼonton jech kʼu chaʼal Jeova kʼalal oy kʼusi tstakʼe. Li yaj-anjel Jeovae laj yalbe Elias ti akʼo xbat xchiʼuk li soltaroetike, li Eliase la xchʼun xchiʼuk laj yal yan velta li kʼusi yaloj Jeova ti chkʼot ta pasel ta stojolal li ajvalile. Jaʼ jech kʼot ta pasel vaʼun cham li Okosiase. Kʼajomal chib jabil ajvalilaj (2 Reyes 1:11-17).

¿Kʼuxi xa noʼox chkuch yuʼun Elias akʼo mi toj tsots yoʼontonik xchiʼuk toj toybaik li buchʼutik te oy ta spat xokone? Toj tsots skʼoplal li kʼusi chichʼ jakʼel liʼe, ¿mi mu jechuk? ¿Mi oy jech avuloj avoʼonton kʼalal oy buchʼu akʼanoj tajeke ti mu xchʼun tojobtasel xchiʼuk ti jaʼ tskʼan tspas-o li kʼusi tskʼan yoʼontone? ¿Kʼuxi van xuʼ xkuch kuʼuntik li vokolil taje? Toj ep kʼusi xuʼ jchantik ti «te chotol ta jolvits cʼot staic li Elias» kʼalal kʼotik li soltaroetike. Mu jnaʼtik lek kʼu yuʼun te chotol li Eliase, pe jnaʼojtik lek ti jaʼ jun vinik ti persa onoʼox tspas orasione, jaʼ yuʼun, xuʼ van ta skoj ti lek tsʼijil li tee, jaʼ chkoltaat sventa xnopaj ta stojolal li skʼanbil Diose (Santiago 5:​16-​18). Li voʼotike, xuʼ me jech jsaʼtik ti bu jtuktike xchiʼuk ti jkʼopontik Dios ta sbi kʼalal chkalbetik li kʼusitik ta jvul-o koʼontontike. Mi jech la jpastike, ta me xkuch kuʼuntik akʼo mi mu pʼijuk chakʼ ta ilel stalelalik o chilbajin sba stukik li buchʼutik ta jpat jxokontike.

Kʼot xa yorail ti tsaʼ xkʼexol li Eliase, jkʼeltik kʼusi chkʼot ta pasel. Li Elias xchiʼuk Eliseoe lokʼik batel ta Gilgal, vaʼun li Eliase laj yalbe Eliseo ti akʼo xkom tee sventa stuk chbat ta Betel ti te van 11 kilometrouk snamale. Toj tukʼ yakʼoj sba li Eliseoe yuʼun xi laj yale: «Chacalbot ta jamal ta stojol Mucʼul Dios xchiʼuc ta atojol ec ti muʼyuc ta jvocʼ jba ti bu chabate –xi». Jaʼ yuʼun batik ta Betel xchaʼvoʼalik, kʼalal kʼotike laj yalbe Elias ti stuk chbat ta Jeriko ti te van 22 kilometrouk snamale. Ta anil noʼox jech la stakʼ yan velta li Eliseoe. Yoxibal xa velta jech kʼot ta pasel, te xa oyik ta Jeriko, vaʼun chbatik xa ta Ukʼum Jordan ti te van 8 kilometro snamale. Pe li Eliseoe jaʼ noʼox jech tukʼ chakʼ sba xtok. ¡Mu skʼan xikta li Eliase! (2 Reyes 2:​1-6).

Li Eliseoe yakal chakʼ ta ilel jun talelalil ti toj tsots skʼoplale, jaʼ li tukʼil kʼanelale. Li taje jaʼ li talelal laj yakʼbe ta ilel Rut ta stojolal li Noemie, yuʼun jaʼ jtos kʼanelal ti chichʼ akʼel ta ilel ta stojolal li buchʼu jkʼanojtike xchiʼuk ti mu xkiktatik komele (Rut 1:​15, 16). Jkotoltik chtun kuʼuntik li talelal taje, mas to li avie. ¿Mi jech van chkiltik kʼuchaʼal laj yil Eliseo li talelal taje?

Li Eliase tijbat van yoʼonton kʼalal laj yil ti kʼu yelan tukʼ yoʼonton chakʼ sba ta ilel li Eliseoe. Ta skoj li lekil talelal chakʼ ta ilele, li Eliseoe chil li slajeb kʼelobil juʼelal tspas li Eliase. Li ta stiʼ ukʼum Jordan ti tsots chanav yoke xchiʼuk ti nat jtuchʼantike, li Eliase la smaj ta skʼuʼ spokʼ sventa j-alkʼop li ukʼume. Vaʼun, ¡li ukʼume la xchʼak sba! Li skʼelobil juʼelal taje te yilojik «lajuneb yoxvinic (50) jʼalcʼopetic». Chavaʼi noʼoxe, li 50 j-alkʼopetik taje, te kapal skʼoplalik li ta epal viniketik ti chichʼik chapanel sventa xbeiltasvanik batel li ta melel yichʼel ta mukʼ Dios li ta jteklume (2 Reyes 2:​7, 8). Ti kʼusie xuʼ van jaʼ Elias li buchʼu tskʼel li chanubtasel taje. Te toʼox van sjayibaluk jabil yechʼel ti la snop ti stuk xa tajek tukʼ yakʼoj sba ta stojolal li Jeovae. Jaʼ yuʼun akʼbat smoton yuʼun Jeova ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbae, vaʼun, laj yil ti epaj li tukʼil yajtuneltake (1 Reyes 19:10).

Kʼalal laj xa ox xtuchʼik li Ukʼum Jordane, li Eliase xi laj yalbe li Eliseoe: «Albun caʼi, ¿mi oy cʼusi stacʼ ta jpas ta atojol ti cʼalal mu to jchʼac jbatique?». Li Eliase snaʼoj ti poʼot xa xchʼak sbaike. Muʼyuk bu ch-itʼixaj ta stojolal li yuni amigoe xchiʼuk muʼyuk bu chopol chaʼi sba ta skoj ti mas xa tsots yabtel o mas xa chlik yichʼ ojtikinele. Yuʼun solel oy ta yoʼonton tskolta ta sventa li kʼusi skʼan to spase. Li Eliseoe jtos noʼox li kʼusi la skʼane, xi laj yale : «Avokoluk chaʼa, ¿mi xuʼ xkichʼ chibuk parte li chʼul espiritu avichʼoje?» (2 Reyes. 2:9, TNM). Taje maʼuk ti yuʼun tskʼan ti j-oʼlol to xmuy chichʼ chʼul espiritu kʼu chaʼal li Eliase. Li kʼusi tskʼane jaʼ ti x-akʼbat xrexto jech kʼu chaʼal chichʼik akʼbel li baʼyel nichʼoniletik ta skoj ti jech chal li Mantale, yuʼun li baʼyel nichʼoniletike chib to velta chichʼik akʼbel xrextoik ta skoj ti oy kʼusi chlik sbainik kʼuchaʼal jolil ta utsʼ alalile (Deuteronomio 21:17). Ta skoj ti jaʼ li buchʼu xuʼ xichʼ xrexto ta mantal li Eliseoe, li Eliase, snaʼoj ti skʼan stsatsubtasbe yoʼonton sventa spas lek li yabtele.

Li Eliase bikʼit yakʼoj sba, jaʼ yuʼun laj yiktabe ta skʼob Jeova li kʼusi kʼanbate. Laj yalbe Eliseo ti mi akʼbat yil yuʼun Jeova ti kʼu yelan ch-ikʼat batele, ta x-akʼbat li kʼusi la skʼane. Vaʼun ta tsʼakale, kʼalal yakalik ta xanbal xchiʼuk ta loʼil xchaʼvoʼalike, oy kʼusi labal sba kʼot ta pasel (2 Reyes 2:10, 11).

Li ta vinajele te lokʼ talel jun labal sba xojobal lus ti yantik xnopaj talel ta stojolalike. Oy kʼusi tsots bakʼ, xkoʼolaj ta tsatsal ikʼ kʼalal tsots chtal ikʼaloʼe. Oy kʼusi xvikʼlajet anil jelav ta oʼlol bu oy li chaʼvoʼ viniketik xchiʼuk ti jaʼ chʼakatike. Chʼayal to kʼot yoʼonton xchaʼvoʼalik. Li kʼusi laj yilike jaʼ jkot kareta ti xtiltun skʼakʼale. Li Eliase laj yakʼ venta ti chkʼot xa yoraile. ¿Mi ta van xmuy li ta jkot karetae? Li Vivliae muʼyuk chal. Kʼuk xiuk noʼox, li Eliase lik muyuk batel li ta ikʼe, jaʼ to ti kʼuxi chʼay batel li ta tsatsal ikʼe.

Li Eliseo chʼayal to kʼot yoʼonton ta skoj li kʼusi yakal chkʼot ta pasele. Kʼalal laj yil li kʼusi labal sba taje, te laj yakʼ venta ti ch-akʼbat yuʼun Jeova li chib parte chʼul espiritu la skʼanbe li Eliase. Pe maʼuk yorail tsnop taje, yuʼun chat tajek yoʼonton ta skoj ti mu snaʼ bu bat li yamigoe xchiʼuk xuʼ van muʼyuk xa chil-o. Jaʼ yuʼun xi avan li Eliseoe: «¡Kuni tot, kuni tot! ¡Kʼelavil li skareta Israel sventa paskʼope xchiʼuk li sviniktak ti kajajtik ta kaʼe!». Li Eliseoe chil ti kʼu yelan ta kʼunkʼun chchʼay batel li jchanubtasvanej yuʼune. Ta tsʼakale, li Eliseoe la xchʼiʼ ta jatel skʼuʼ sventa xakʼ ta ilel ti chat tajek yoʼontone (2 Reyes 2:12, TNM).

Kʼalal yakal chmuy batel li Eliase, ¿mi chaʼi van ti kʼu yelan x-avet kom li yamigoe? ¿Mi ta van x-okʼ? Kʼuk xiuk noʼox, li kʼusi melele, jaʼ ti snaʼoj ti jaʼ koltaat yuʼun Eliseo sventa xkuch yuʼun li tsatsal vokoliletike. Lek ti jech jchanbetik li slekil talelal Eliase xchiʼuk ti jsaʼ kamigotik ti skʼanojik li Diose xchiʼuk ti oy ta yoʼontonik spasbel li yabtele.

¿Bu bat li Eliase? Junantik relijionetike chchanubtasvanik ti laj yichʼ ikʼel batel ta vinajel sventa xchiʼin li Diose. Pe taje mu jechuk, yuʼun te van jayibuk siglo ta tsʼakale laj yal Jesus ti muyuk buchʼu muyem batel ta vinajel li ta skʼakʼalil Jesuse (Juan 3:​13). Jaʼ yuʼun, kʼalal chal Vivlia ti ‹lik muyuk batel ta ikʼ, jaʼ to ti kʼuxi chʼay batel li ta tsatsal ikʼe›, ¿kʼusi skʼan xal? (2 Reyes 2:​11). Li Vivliae chal «vinajel», pe maʼuk chalbe skʼoplal li vinajel ti bu nakal li Jeovae, moʼoj, yuʼun jaʼ chalbe skʼoplal li vinajel ti xkiltik ta jbalumiltike, jaʼ xkaltik, ti bu oy li toketike xchiʼuk ti bu chvil li mutetike (Salmo 147:8). Jaʼ ti bu muy batel li Eliase. ¿Kʼusi van kʼot ta pasel ta tsʼakal?

Li kʼusi noʼox la spas li Jeovae, jaʼ ti laj yikʼ batel li yaj-alkʼop ti skʼanoj tajek li ta ajvalilal yuʼun juda sventa spasbe yabtel li Jeovae. Li Vivliae chal ti kʼalal echʼ vukub jabile, li Eliase te oy-o. Li vaʼ kʼakʼal taje, li Jeoram ti toj chopol stalelale, jaʼ ch-ajvalilaj li ta Judae. Jaʼ yikʼojbe stseb li Akab xchiʼuk Jesabele, jaʼ yuʼun xvinaj to xchopolil li nupultsʼakal taje. Li Jeovae laj yalbe Elias ti akʼo stsʼiba junuk karta sventa xal ti chichʼ lajesel li Jeorame. Jech kʼuchaʼal laj yichʼ alele, li Jeorame chopol tajek ti kʼu yelan chame. Li kʼusi mas to chopole jaʼ ti muʼyuk buchʼu chopol laj yaʼi ti chame (2 Crónicas 21:12-​20).

¡Mu xkoʼolaj tajek li Elias xchiʼuk li chopol Jeorame! Mu jnaʼtik kʼu yelan o bu cham li Eliase, pe jnaʼojtik ti mu jechuk kʼot ta pasel ta stojolal jech kʼu chaʼal li Jeorame. Ta sventa li Eliase oy krixchanoetik ti chopol tajek laj yaʼiik ti chame. Li Eliseoe chopol laj yaʼi ti cham li yamigoe. Xchiʼuk jaʼ van jech laj yaʼiik ek li yan j-alkʼopetike, yuʼun kʼalal echʼem xa ox jmil jabile, li Jeovae skʼanoj-o li Eliase jaʼ yuʼun la stunes kʼalal oy kʼusi laj yakʼ ta ilele (Mateo 17:​1-9). ¿Mi chakʼan jechot kʼuchaʼal Elias xchiʼuk ti tsots xchʼunel avoʼonton sventa xkuch avuʼun akʼo mi oy ep avokole? Vaʼun chaʼa, mu me xchʼay xavaʼi xasaʼ avamigotak ti skʼanojikuk Diose, ti jaʼ xapas li kʼusi ta sventa li mantaletike xchiʼuk ti nopoltik noʼox xapas orasion ta sjunul avoʼontone. Mi jech lapase, te me oyot-o ta yoʼonton li Jeovae!