Nopo noʼox avaʼi ti chotol ta lumtik jun vinike xchiʼuk ti noj ta tsatsal kʼaʼal chin li sbekʼtale, chlik ta xpachʼomal yakan xchiʼuk chkʼot kʼalal to ta sjol. Te nijil xchiʼuk vujul yuni pat. Stuk noʼox te oy xchiʼuk muʼyuk xa yipal sventa stij li svovale. Sventa xakʼ ta ilel ti chat yoʼontone, te xchotanoj sba ta tantik. Li kʼusi noʼox tspase jaʼ ti chjux sba ta svokʼolil pʼine. Solel ep kʼusitik chʼay yuʼun li vinik taje, tsots tajek li svokole. Iktabil xa komel yuʼun li yamigotake, li slakʼnatake xchiʼuk li yutsʼ yalaltake. Solel chlabanat yuʼun skotol krixchanoetik, kʼalal ta ololetik jech tspasik. La snop ti iktabil xa yuʼun li Jeova. Pe taje mu meleluk (Job 2:8; 19:18, 22).

Li vinik chkalbetik skʼoplale, jaʼ li Jobe. Li Diose laj yal ti ‹Stuk xa noʼox jech ta balumile› (Job 1:8). Echʼ van jayibuk siglo, pe li Jeovae jech-o laj yil kʼuchaʼal jun tukʼil vinik li Jobe, yuʼun stuk noʼox ti jech tukʼ yoʼontone (Esekiel 14:14, 20).

¿Mi oy van kʼusitik tsots yakal chanuptan? Li sloʼil xkuxlejal Jobe xuʼ spatbot avoʼonton. Jech xtok, tskoltaot sventa xavaʼibe smelolal ti toj tsots skʼoplal skʼan oyuk yuʼunik jtos talelal li yajtuneltak Diose, jaʼ ti tukʼuk yoʼontonike. Li krixchanoetike chakʼik ta ilel stukʼil yoʼontonik kʼalal ta sjunul yoʼonton tspasik li kʼusi tskʼan Dios akʼo mi tsots chil svokolik. Jkʼeltik kʼusi xuʼ jchantik ta stojolal li Jobe.

Kʼalal mu toʼox jaluk slajel li Jobe, li tukʼil vinik ti Moises sbie jaʼ la stsʼiba li sloʼil xkuxlejal Jobe. Koliyal ti laj yichʼ akʼbel snaʼ yuʼun Diose, maʼuk noʼox la stsʼiba li kʼusi kʼot ta stojolal li Jobe, yuʼun la stsʼiba xtok li kʼusi kʼot ta pasel ta vinajele.

Ta slikebal sloʼil xkuxlejal li Jobe, chal ti lek tajek kʼusitik tskʼupin ta xkuxlejal xchiʼuk ti xmuyubaje. Jkʼulej toʼox, lek toʼox ojtikinbil xchiʼuk lek toʼox ichʼbil ta mukʼ li ta yosilal Use ti te van xkom ta snorteal yosilal Arabiae. Laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta stojolal povreetik xchiʼuk li buchʼutik mu xpoj yuʼun sbaike. Li Jeovae laj yakʼbe bendision li Job xchiʼuk li yajnile, yuʼun laj yakʼbe lajuneb yalab xnichʼnabik. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti lek tsots ta mantale. Skotol ora tskʼel kʼuxi xuʼ lek x-ilat yuʼun li Diose. Jaʼ jech la spas kʼuchaʼal li yan snamtal utsʼ alal ti jaʼik li Abraan, Isaak, Jakob xchiʼuk Josee. Laj yakʼbe smoton Jeova sventa xchʼaybat smul li yutsʼ yalale. Jaʼ jech la spas kʼuchaʼal li paleetike (Job 1:1-5; 31:16-22).

Ta anil noʼox jel li loʼile, yuʼun lik yalbe skʼoplal li kʼusi yakal chkʼot ta pasel ta vinajel ti mu snaʼ li Jobe. Te tsobolik toʼox ta yeloval Jeova skotol li tukʼil anjeletike, vaʼun te kʼot li Satanase, li jtoyba anjele. Li Jeovae snaʼoj ti pʼajbil yuʼun Satanas li tukʼil Jobe, jaʼ yuʼun laj yalbe skʼoplal li stukʼil yoʼontone. Mi jsetʼuk xkʼexlal li Satanase, yuʼun xi laj yale: «¿Mi yuʼun ta jecheʼ noʼox xiʼtaoj Dios avaloj li Jobe? ¿Mi mu ajoyojuk lek ta mok sventa xachabi xchiʼuk li yutsʼ yalale xchiʼuk skotol li kʼusi oy yuʼune?». Li Satanase tspʼaj li buchʼutik tukʼ yoʼontone. Kʼalal ta sjunul yoʼonton chichʼik ta mukʼ Jeovae, jamal chakʼik ta ilel ti jaʼ jun jkontrainvanej li Satanas ti toj simarone. Jkʼeltik yan velta li sloʼilal Jobe. Li Satanase jpʼel ta yoʼonton laj yal to oy la kʼusi ta skoj ti chtun ta stojolal Jeova li Jobe, xi laj yale: «Pojbo avil skotol li kʼusi oy yuʼune, vaʼun te chavil ti chchopol kʼoptaot ta asate» (Job 1:6-11).

Li Jobe mu snaʼ li kʼusi yakal chkʼot ta pasele, pe ti jech chakʼ kʼotuk ta pasel li Jeovae jaʼ sventa xakʼ ta ilel Job ti mu jechuk li kʼusi chal Satanase. Akʼbat permiso Satanas ti akʼo spojbe skotol li kʼusi oy yuʼun Jobe, pe jaʼ noʼoxe mu stakʼ syayijesbe li sbekʼtale. Jaʼ yuʼun, lik spas li kʼusi chopol snopoje. Li Jobe ep kʼusitik chopol kʼot ta stojolal ta jun noʼox kʼakʼal. Laj yaʼi ti chʼay skotol li stsʼunbal chonbolomtake, baʼyel chʼay li xvakaxtake xchiʼuk li svurotake, laje chʼay li xchijtake xchiʼuk li skameyotake. Li kʼusi mas to toj chopole jaʼ ti cham li yajtuneltake. Laj yal jun yajtunel ti «laj yakʼ yalel tal kʼokʼ ta vinajel li Diose», yikʼaluk jaʼ jun chauk, vaʼun jaʼ te laj li xchijtak xchiʼuk smosotake. Kʼalal vokol to chaʼi xchʼunel Job ti kʼusitik kʼot ta pasel taje xchiʼuk ti muʼyuk xa kʼusi kom yuʼune, oy to kʼusi kʼot ta pasel ti mas to toj kʼux laj yaʼie: cham li lajunvoʼ xnichʼnabtak ti te toʼox chveʼik ta sna sbankilike, te netʼel lajik kʼalal jin ta tstsal ikʼ li nae (Job 1:12-19).

Mu van xnop kuʼuntik ti kʼu yelan laj yaʼi sba li Jobe. La sliʼ ta jatel li skʼuʼ spokʼe, la xjux li stsotsil sjole xchiʼuk la skejan sba ta balumil. Xi la snope: «Jaʼ onoʼox yakʼojbun li Jeovae, jaʼ onoʼox laj yichʼ sutel xtok». Li Satanase la spas ti jaʼ xa yileluk chakʼ vokolil li Diose. Pe li Jobe muʼyuk la xchopol kʼopta Dios jech kʼuchaʼal yaloj li Satanase. Yuʼun xi laj yale: «Akʼo yichʼ-o kʼupil kʼoptabel li sbi Jeovae» (Job 1:20-22).

Solel kapem tajek li Satanase xchiʼuk muʼyuk x-echʼ yoʼonton. Kʼalal jaʼo te tsobolik ta yeloval Jeova li anjeletike, te kʼot li Satanase. Li Jeovae la skʼupil kʼopta yan velta li Jobe, yuʼun jech-o tukʼ yoʼonton akʼo mi tsots chil svokol. Pe xi to laj yal li Satanase: «Kʼalal oy buchʼu chcham xae, xuʼ xakʼ skotol kʼusi oy yuʼun sventa kuxul xkom. Pe akʼo akʼob avil ta stojolal xchiʼuk pikbo li sbakil xchiʼuk sbekʼtale, vaʼun te chavil ti chchopol kʼoptaot ta asate». Li Satanase solel jpʼel ta yoʼonton ti chchopol kʼopta Dios mi tsots ipaj li Jobe. Pe li Jeovae spatoj yoʼonton ti tukʼ-o yoʼonton li Jobe, jaʼ yuʼun laj yakʼbe permiso Satanas ti xakʼbe xchamele, jaʼ noʼox ti mu smile (Job 2:1-6).

Ta jelavele, jaʼ jech kʼot ta stojolal Job jech kʼuchaʼal laj kaltik ta baʼyel parafoe. Jnoptik noʼox avaʼi kʼu yelan laj yaʼi sba li yajnile, solel chat van tajek yoʼonton ta skoj ti cham li lajunvoʼ yalabtake, avi xtoke yakal chil ti tsots svokol li smalale xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi stakʼ spas sventa skoltae. Ta skoj ti mu xa snaʼ kʼusi tspase, xi laj yale: «¿Mi yokel-o tukʼ avoʼonton avakʼoj aba? ¡Chopol kʼoptao li Diose xchiʼuk chaman xa!». Li yajnil ti skʼanoj lek xchiʼuk ti xojtikin leke snaʼoj ti mu yolbajuk jech tspas li kʼusi lokʼ ta yee. Jaʼ yuʼun, kʼot ta nopel yuʼun Job ti mu xanaʼ kʼusi tspas li yajnile. «Akʼo mi ep kʼusi kʼot ta stojolal li Jobe, muʼyuk kʼusi chopol lokʼ ta ye» (Job 2:7-10).

¿Mi anaʼoj ti melel li loʼil taje xchiʼuk ti te kapal jkʼoplaltik eke? Li Satanase toj chopol ti kʼu yelan la xchibal kʼopta li Jobe, maʼuk noʼox, yuʼun la xchopol kʼopta skotol li krixchanoetike. Xi jamal laj yale: «Kʼalal oy buchʼu chcham xae, xuʼ xakʼ skotol kʼusi oy yuʼun sventa kuxul xkom». Kʼalal jech laj yal li Satanase, laj yakʼ ta aʼiel ti muʼyuk buchʼu xuʼ tukʼ xakʼ sba ta stojolal li Jeovae. Chal xtok ti maʼuk ta sjunul avoʼonton akʼanoj li Diose xchiʼuk chal ti chavikta la komel Dios mi oy ta vokol li akuxlejale. Li Satanase chal ti jaʼ noʼox la chasaʼ li kʼusi chakʼan atuk jech kʼuchaʼal li stuke. ¿Mi oy van ta avoʼonton chavakʼ ta ilel ti mu jechuk li kʼusi chal Satanase? Taje jkotoltik xuʼ jech xkakʼtik ta ilel (Proverbios 27:11). Avie, ta jkʼeltik kʼusitik mas la snuptan li Jobe.

Li Vivliae chal ti oy oxvoʼ yamigotak li Jobe, kʼalal laj yaʼiik ti laj yil svokole, bat skʼelik sventa spatbeik yoʼonton. Kʼalal laj yilik ta nome, muʼyuk laj yojtikinik. Solel kʼux tajek chaʼi xchiʼuk solel ikʼubem xa sbekʼtal ta skoj li xchamele. Mu xa stakʼ ilel mi jaʼ li Jobe. Li oxvoʼ viniketik ti jaʼ li Elifas, Bildad xchiʼuk Sofare «lik smil sbaik ta okʼel xchiʼuk la sliʼ ta jatel skʼuʼ spokʼik, la svijik muyel pukuk, jech kʼot ta sjolik. Laje, te chotiik ta lumtik ti bu oy li Jobe, vukub kʼakʼal xchiʼuk vukub akʼobal jech la spasik. Mi jpʼeluk kʼusi laj yalbeik». Ti tsʼijil komike maʼuk sventa spatbeik yoʼonton, yuʼun muʼyuk la sjakʼbeik kʼusi la snuptan, bal noʼox laj yaʼiik ti «toj echʼ xa noʼox kʼux laj yilbeik li svokole» (Job 2:11-13; 30:30).

Jaʼ baʼyuk lik loʼilajuk li Jobe. Ta skoj ti solel tsots yakal tsnuptan svokole, «lik xchopol kʼopta ti kʼusi kʼakʼalil vokʼe». Vaʼun, lik yal ti kʼu yuʼun chat yoʼontone. Yaloj ti jaʼ akʼbat svokol yuʼun li Diose (Job 3:1, 2, 23). Akʼo mi jech, jech-o tsots xchʼunel yoʼonton ta stojolal Dios. Pe chtun tajek yuʼun ti oyuk buchʼu xpatbat yoʼontone. Kʼalal lik kʼopojikuk li yamigotake, laj van snop Job ti mas lek jechuk ti muʼyukuk xkʼopojike (Job 13:5).

Jaʼ lik kʼopojuk li Elifase, xuʼ van jaʼ mas bankilal yuʼunik ta yoxvoʼalik. Laje lik kʼopojikuk li chaʼvoʼ xchiʼiltake, jech la snopik kʼuchaʼal laj yal li Elifas eke. Xuʼ van mu toj chopoluk yilel li kʼusi laj yale, yuʼun melelik li kʼusi laj yale jech kʼuchaʼal ti solel mukʼ la skʼoplal li Diose, ti chakʼbe la kastigo li buchʼutik chopole xchiʼuk ti chakʼbe la smoton li buchʼutik lekike. Xvinaj ta anil ti muʼyuk ta yoʼonton ta melel li Jobe. Yuʼun li Elifase muʼyuk la stsak ta venta li kʼusi kʼot ta pasel ta melele, kʼalal laj yal ti lek yoʼonton li Diose xchiʼuk ti chakʼbe kastigo li buchʼutik chopole, chakʼ ta aʼiel ti yakal chichʼ kastigo Job ta skoj ti oy kʼusi chopol spasoje (Job 4:1, 7, 8; 5:3-6).

Mu labaluk sba chkaʼitik ti muʼyuk lek laj yaʼi Job li kʼusitik albate (Job 6:25). Pe yoxvoʼalik xchʼunojik ti yakal chil svokol Job ta skoj ti smukoj smule. Jaʼ yuʼun, chalik ti sta-o ti jech yakal tsnuptane. Li Elifase la sabe smul Job, yuʼun laj yal ti solel la toyol skʼoplal chaʼi sbae, ti toj chopol lae xchiʼuk ti muʼyuk la chiʼta li Diose (Job 15:4, 7-9, 20-24; 22:6-11). Li Sofare laj yal ti akʼo la xikta spasel kʼusi chopol li Jobe xchiʼuk ti xikta skʼupinel li mulile (Job 11:2, 3, 14; 20:5, 12, 13). Li Bildade toj chopol tajek li kʼusi laj yale, yuʼun laj yakʼ ta aʼiel ti spasoj la smulik li xnichʼnabtak Jobe, jaʼ yuʼun staik-o la ti chamike (Job 8:4, 13).

Oy to kʼusi toj chopol la spasik li viniketik taje. Maʼuk noʼox la xchibal kʼoptaik li stukʼil yoʼonton Jobe, yuʼun laj yakʼik ta aʼiel ti chʼabal sbalil mi laj yakʼ persa ti tukʼ yoʼontone. Kʼalal lik kʼopojuk ta sba velta li Elifase, laj yal ti oy la kʼusi echʼ ta yeloval sate. Ta skoj li kʼusi akʼbat yil yuʼun pukuje, solel chopol tajek li kʼusi kʼot ta nopel yuʼune. Laj yal ti muʼyuk la spatoj yoʼonton ta stojolal yajtuneltak li Diose xchiʼuk tskʼelbe la spaltail li yaj-anjeltake. Li kʼusi laj yale, chakʼ ta aʼiel ti muʼyuk buchʼu xuʼ yuʼun tsmuyubtabe yoʼonton li Diose. Ta tsʼakale, laj yal ta jamal Bildad ti Diose mu kʼusi sventa-o li stukʼil yoʼonton Jobe, ti xkoʼolaj la kʼuchaʼal jkot xuvit ch-ilate (Job 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6).

¿Mi oy apatojbe yoʼonton junuk krixchano ti solel tsots chil svokole? Taje mu kʼunuk ta pasel. Li kʼusi laj yalik li oxvoʼ yamigotak Jobe chakʼ kiltik li kʼusitik mu stakʼ xkaltike. Li oxvoʼ yamigotake ep kʼusitik laj yalik ti lek ta aʼiel yaʼeluke, pe muʼyuk laj yakʼik ta ilel xkʼuxul yoʼontonik ta stojolal li Jobe xchiʼuk mi jaʼuk la skʼoponik ta sbi. Muʼyuk la snopik ti solel yayijem li yoʼontone xchiʼuk mu toj tsotsuk skʼoplal laj yilik ti xakʼbeik ta ilel li slekil yoʼontonike. * Jaʼ yuʼun, mi chat yoʼonton li buchʼu tsots skʼoplal chavile, akʼbo ta ilel slekil avoʼonton, akʼbo ta ilel ti akʼanoje xchiʼuk tsako ta venta. Tsatsubtasbo yoʼonton xchiʼuk xchʼunel yoʼonton. Koltao sventa spat yoʼonton ta stojolal Dios, ti xakʼ venta ti oy slekil yoʼontone, ti oy xkʼuxul yoʼontone xchiʼuk ti tukʼ kʼusi tspase. Jnoptik avaʼi liʼe, ti jaʼuk tsnuptan svokol yamigotak li Jobe, lek la spatbe yoʼonton ti jechuke (Job 16:4, 5). ¿Kʼusi van la spas Job kʼalal chopol kʼoptabat li stukʼil yoʼontone?

Solel chat tajek yoʼonton Job kʼalal jech albat yuʼun li yamigotake. Ta slikebal onoʼox laj yal ti muʼyuk stukʼil li kʼusi chale xchiʼuk ti mu xa snaʼ kʼusi tspase (Job 6:3, 26). Xkaʼibetik lek smelolal ti kʼu yuʼun jech laj yale. Li kʼusi laj yale chakʼ ta ilel ti solel lajem tajek li yoʼontone. Jech xtok, mu toʼox snaʼ ti kʼu yuʼun yakal chil svokole. Kʼot ta nopel yuʼun ti jaʼ laj yakʼ talel Jeova li vokoliletik la snuptan xchiʼuk yutsʼ yalale, yuʼun ta anil noʼox kʼot ta pasel xchiʼuk mu staleluk jech. Ep kʼusitik tsots skʼoplal ti mu snaʼ li Jobe, jaʼ yuʼun muʼyuk lek li kʼusi kʼot ta nopel yuʼune.

Akʼo mi jech, lek tsots li xchʼunel yoʼontone. Taje laj yakʼ ta ilel kʼalal jaʼo loʼilajik xchiʼuk li yamigotak ta alele. Yuʼun oy kʼusitik kʼupilik sba laj yal ti tspat koʼontontik jkotoltik li avie. Ti kʼu yelan laj yalbe skʼoplal li labalik sba spasbentak Dios li Jobe, laj yakʼ ta ilel ti koltaat yuʼun Dios sventa xalbe skʼoplale, ti mu junuk krixchano x-al yuʼun jeche. Jun skʼelobile jaʼo kʼalal laj yal ti ta jech noʼox tʼuyul li balumile, jelav epal siglo sventa snaʼik li sientifikoetike (Job 26:7). * Kʼalal laj yal li spatobil yoʼontone, jpʼel yoʼonton laj yal jech kʼuchaʼal laj yal li yan tukʼil viniketike. Xchʼunoj lek ti mi chame chvulesat ta sjol yuʼun li Diose xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chchaʼkʼelate, yuʼun jaʼ yabtel skʼob, jaʼ xkaltik, ch-akʼbat xkuxlejal yan velta li ta jelavele (Job 14:13-15; Ebreos 11:17-19, 35).

Kalbetik to skʼoplal li stukʼil oʼontonale. Li Elifas xchiʼuk li chaʼvoʼ yamigotake laj yalik ti muʼyuk ta yoʼonton Dios li stukʼil yoʼonton krixchanoetike. ¿Mi laj van xchʼun Job li jutbil kʼop taje? Muʼyuk. Yuʼun snaʼoj lek ti tsots skʼoplal chil Dios ti tukʼuk koʼontontike. Jaʼ yuʼun, xi laj yal ta jamale: «Chakʼ venta ti tukʼ koʼontone» (Job 31:6). Li Jobe laj yakʼ venta ti naka noʼox chchopol kʼoptabat stukʼil yoʼonton ta skoj li kʼusitik laj yalike. Taje jaʼ tijbat-o yoʼonton sventa ep kʼusitik xal. Ta skoj ti lek tajek li kʼusitik laj yale, mu xa snaʼ kʼusi tstakʼik li yamigotak ta alele.

Li Jobe snaʼoj ti skʼan xkakʼtik ta ilel skotol kʼakʼal li stukʼil oʼontonale. Jaʼ jech la xkuxlebin li stuke. Muʼyuk laj yichʼ ta mukʼ santoetik, laj yakʼ ta ilel slekil yoʼonton ta stojolal yantik, la stsak ta mukʼ yantik, lek laj yakʼ ta ilel stalelal xchiʼuk laj yichʼ ta mukʼ li snupunele. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti tukʼ-o yoʼonton ta stojolal li Jeovae, li melel Diose. Jaʼ yuʼun, xi laj yal ta sjunul yoʼontone: «¡Muʼyuk ta jkomtsan-o ti tukʼ koʼontone, jaʼ to mi lichame!» (Job 27:5; 31:1, 2, 9-11, 16-18, 26-28).

¿Mi tsots van skʼoplal chavil li stukʼil oʼontonal jech kʼuchaʼal laj yil li Jobe? Chaʼpʼel kʼop noʼox yilel, pe li Jobe toj tsots skʼoplal laj yil. Chkakʼtik ta ilel stukʼil koʼontontik mi ta jchʼuntik li kʼusi chal Diose xchiʼuk mi ta jpastik jujun kʼakʼal li kʼusi tskʼanbutike akʼo mi chkil jvokoltik. Mi jech ta jpastike, ta jmuyubtabetik yoʼonton li Jeovae xchiʼuk chkakʼtik ta ilel ti muʼyuk srason li Satanase. Jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ta voʼne li Jobe. Li kʼusi skʼan jpastike jaʼ ti jchanbetik li xchʼunel yoʼonton Jobe.

Maʼuk te tsuts-o sloʼil xkuxlejal li Jobe. Yuʼun bateltike jaʼ bat ta yoʼonton snopel ti lekuk skʼoplale, maʼuk ti lekuk skʼoplal xkom li Diose. Tskʼan ox koltael ta mantal xchiʼuk ti sjel li snopbene. Jech xtok, jaʼo chat tajek yoʼonton xchiʼuk jaʼo chtun tajek yuʼun ti oyuk buchʼu xpatbat yoʼontone. ¿Kʼuxi van tskolta Jeova li vinik ti tukʼ yoʼontone? Taje te chkalbetik skʼoplal ta yan mantal ti chlokʼ ta tsʼakale.