Kʼelo li kʼusi yichʼoje

LI KʼUSITIK TSJAKʼ KEREM TSEBETIKE

¿Mi jaʼ chiʼinejbail ta vayel kʼalal chixtolan skʼunilik ta yeike?

¿Mi jaʼ chiʼinejbail ta vayel kʼalal chixtolan skʼunilik ta yeike?

 Jech kʼuchaʼal chal li Centros para el Control y la Prevención de Enfermedades ta Estados Unidose mas ta j˗oʼlol li kerem tsebetik ti yichʼojik jakʼbel ti te van 15 kʼalal ta 19 sjabilalike laj yalik ti oy yixtolanojbe sba skʼunilike. a «Kʼalal ta jloʼiltatik xchiʼuk jujun kerem tseb ta sventa li yixtolanel kʼunil ta eile, chalik ti stalel˗o jeche», jech chal li Sharlene Azam ti jaʼ la stsʼiba li livro Oral Sex Is the New Goodnight Kiss (Sexo oral: el nuevo beso de buenas noches). Xi to chale: «Ta melel, mu xchʼunik mi jaʼ chiʼinejbail ta vayel».

 ¿Kʼusi van chatakʼ li voʼote?

 Takʼo mi jech o mi mu jechuk.

  1.   ¿Mi chkom˗o yol junuk tseb mi jaʼ noʼox chichʼ ixtolanbel skʼunile?

    1.   Tana

    2.   Muʼyuk

  2.   ¿Mi xuʼ x˗ipajik˗o li buchʼu chixtolanbe sba skʼunilik ta yeike?

    1.   Tana

    2.   Muʼyuk

  3.   ¿Mi jaʼ chiʼinejbail ta vayel kʼalal chixtolanbe sba skʼunilik ta yeike?

    1.   Jaʼ

    2.   Maʼuk

 ¿Bu van jaʼ li stakʼobil ta melele?

 Koʼoltaso xchiʼuk li kʼusi la atakʼ ta olone.

  1.   ¿Mi chkom˗o yol junuk tseb mi jaʼ noʼox chichʼ ixtolanbel skʼunile?

     Stakʼobil: Muʼyuk, mu xkom˗o yol. Jaʼ yuʼun, oy ep krixchanoetik chalik ti muʼyuk chopol kʼalal chixtolanbe sba skʼunilik ta yeike, pe taje mu meleluk.

  2.   ¿Mi xuʼ x˗ipajik˗o li buchʼu chixtolanbe sba skʼunilik ta yeike?

     Stakʼobil: Tana. Li buchʼutik chixtolanbe sba skʼunil ta yeike xuʼ stsakatik ta hepatitis A o B, verrugas genitales, gonorrea, herpes, sida o sífilis.

  3.   ¿Mi jaʼ chiʼinejbail ta vayel kʼalal chixtolanbe sba skʼunilik ta yeike?

     Stakʼobil: Jaʼ. Kʼalal jaʼ chichʼ tunesel li skʼunil jun vinik o jun antse, jaʼ xa chiʼinejbail ta vayel, te me tsakal skʼoplal xtok li chiʼinejbail ta vayel kʼalal chixtolanbe sba skʼunilik ta yeike o kʼalal tstunes bu chlokʼ yikʼobalik sventa xmulivajike xchiʼuk kʼalal chixtolanbe skʼunil yan krixchanoe.

 ¿Mi toj tsots skʼoplal?

 Jkʼeltik avil kʼusi chal Vivlia ta sventa li buchʼu chixtolanbe sba skʼunil ta yeike.

 Xi chal li Vivliae: «Yuʼun li cʼusi oy ta yoʼnton Diose, jaʼ ti acʼo lecubanic batele, ti acʼo acomtsanic li mulivajele» (1 Tesalonisenses 4:3, Xchʼul Cʼop Jtotic Dios, ta skʼop Chenalhó).

 Kʼalal mulivajel chal ta Vivliae, jaʼ chalbe skʼoplal skotol li jeltos chiʼinejbail ta vayel tspasik li buchʼu muʼyuk nupunemike. Ti chixtolanbe sba skʼunil ta yeik, ti tstunes bu chlokʼ yikʼubalik sventa chmulivajik xchiʼuk ti chixtolanbe skʼunil yan krixchanoe. Skotol li buchʼu chmulivajike chil tsots svokolik, maʼuk noʼox, yuʼun muʼyuk xa lek chil sbaik xchiʼuk li Diose (1 Pedro 3:12).

 Xi chal li Vivliae: «Ti mulivajele ta soques ta jʼechʼel ti jbecʼtaltique» (1 Korintios 6:18, Xchʼul Cʼop ti Jtotic Diose, ta skʼop Chamula).

 Li buchʼutik chixtolanbe sba skʼunil ta yeike xuʼ staik tsatsal chamel xchiʼuk muʼyuk xa lek chil sbaik xchiʼuk li Diose. Jech xtok, chopol xa chaʼi sba o muʼyuk xa kʼusi lek tsnop. Xi chal li livro Cómo hablar de sexo con los adolescentes para que te escuchen: «Li krixchanoetik ti chchiʼin sbaik ta vayel kʼalal muʼyuk toʼox nupunemike bakʼintike chlaj to snaʼik o bakʼintike muʼyuk xa kʼanbil chaʼi sbaik yuʼun li snup xchiʼilike. Taje te me tsakal skʼoplal skotol li jeltos chiʼinejbail ta vayele xchiʼuk xuʼ me xakʼ tsots jvokoltik».

 Xi chal li Vivliae: «Voʼon Jeovaun, voʼon Adiosun, voʼon ta jchanubtasot sventa xatabe sbalil atuk» (Isaias 48:17).

 Li mantaletik yakʼoj Dios ta sventa li chiʼinejbail ta vayele, ¿mi jaʼ van sventa alekilal o mi chanop ti chukbilot chavaʼi aba ta skoj li mantaletike? Nopo ti te oyot ta mukʼta be karro ti noj ta karroetike xchiʼuk ti te chal kʼu stsatsal skʼan xaxanave o ti bu xuʼ xapaje. Li senyail taje, ¿mi jaʼ van sventa achabiel o mi ta van smakot? ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel mi muʼyuk xatsakik ta venta li senyailtak taje?

Li senyailtak oy ta be karroe mu xakʼ ti bu xabat ta jujujote, pe jaʼ chchabiot. Jaʼ jech li smantaltak Dios eke.

 Jaʼ jech ek, mi muʼyuk la jtsaktik ta venta li smantaltak Diose, xuʼ me tsots xkil jvokoltik yuʼun (Galatas 6:7). Mi laj avikta xchʼunel li lekil mantaletik ta sventa talelaletike xchiʼuk li kʼusitik achʼunoje, muʼyuk xa me chavichʼ aba ta mukʼ atuk. Yuʼun anaʼoj ti chopol li kʼusi yakal chapase, jech chal li livro Sex Smart (Sexo inteligente). Pe mi chavakʼ ta akuxlejal li smantaltak Diose, chavakʼ ta ilel ti oy lekil talelaletik avuʼune. Maʼuk noʼox, yuʼun jun avoʼonton xtok (1 Pedro 3:16).

[Tsʼib ta yok vun]

a Li yixtolanel kʼunile jaʼo kʼalal oy buchʼu chixtolanbe skʼunil yan krixchano ta ye o ta yokʼe.