•  ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal?

•  ¿Kʼusi stakʼ xapas?

•  Li kʼusi tsnopik li yan kerem tsebetike

•   Li jkʼakʼaltike xkoʼolaj ta takʼin, yuʼun mi muʼyuk lek chatunese chlaj xchiʼuk muʼyuk xa avuʼun kʼalal jaʼo chtun avuʼune. Pe mi lek chatunese, oy yorail avuʼun sventa xapas li kʼusitik chakʼupine.

   Beiltasel ta Vivlia: «Li bochʼo chʼaje oy cʼusi tscʼan, pero mu sta; yan li bochʼo snaʼ xʼabteje muʼyuc cʼusi scʼan chaʼay» (Proverbios 13:4).

   Kʼusi skʼan xal: Mi chatunes lek li akʼakʼale, xuʼ me mas ep kʼusitik chapas.

•   Kʼalal xanaʼ stunesel lek li akʼakʼale, chtun avuʼun mi la apas ta mukʼta krixchanoe, yuʼun xuʼ me oy-o avabtel o xuʼ me xavichʼ lokʼesel ta avabtel mi muʼyuk lek chatunes akʼakʼale. Jnoptik noʼox ti oy apʼolmale, ¿mi ta van xavakʼbe yabtel jun krixchano mi nopem xaʼi echʼem ora snaʼ xkʼote?

   Beiltasel ta Vivlia: «Li buchʼu tukʼ chakʼ sba ta sventa li kʼusi jutuke tukʼ chakʼ sba xtok ta sventa li kʼusi epe» (Lukas 16:10).

   Kʼusi skʼan xal: Kʼalal lek xanaʼ stunesel li akʼakʼale, jaʼ te chvinaj kʼusi krixchanoalot.

 Vokol tajek ti jnaʼtikuk stunesel lek li jkʼakʼaltike. Jkʼeltik junantik kʼusi tsmakutik.

 Baʼyel kʼusi tsmakutik: Kamigotaktik

 «Mi yalbeikun ti xbat jchiʼinik ta paxyal li kamigotake, ta onoʼox xkalbeik ti tanae akʼo mi chʼabal xokolun. Xi ta jnope: ‹Jaʼ to chvul jpas kʼusitik skʼan kuʼun mi lisut tale›. Pe mu skotoluk velta jech chkʼot ta pasel kuʼun, vaʼun chopol tajek kʼusi chkʼot ta pasel» (Cynthia).

 Xchibal kʼusi tsmakutik: Li chʼayob oʼontonale

 «Li skʼelel televisione xkoʼolaj kʼuchaʼal aspiradora, yuʼun xkoʼolaj ti tstokʼ batel ta anil li oraetike. Vokol tajek ta yiktael skʼelel li pelikulaetike xchiʼuk li kʼusitik chjelave» (Ivy).

 «Xuʼ epal ora ta jkʼel li jtavletae. Ta tsʼakale, chopol xa chkaʼi jba, yuʼun jaʼ to chipaj skʼelel mi laj skʼakʼale» (Marie).

 Yoxibal kʼusi tsmakutik: Ta tsʼakal to ta jpastik li kʼusitik skʼan pasele

 «Jaʼ to ta jpas ta tsʼakal li jtareae xchiʼuk li kʼusi jbainoje. Ta skoj noʼox kʼusitik muʼyuk tsotsik skʼoplal ta jchʼay-o li jkʼakʼale, vaʼun jaʼ to ta jpas li kʼusitik tsotsik skʼoplale. Yuʼun muʼyuk lek ta jtunes li jkʼakʼale» (Beth).

1.   Tsako ta vun li kʼusi persa skʼan xapase. Xuʼ te xatsʼiba li atareatak sventa eskuela xchiʼuk kʼusitik skʼan pasel li ta anae. Tsako ta vun jayib ora chichʼ avuʼun jujutos sventa xapas ta jun xemana.

    Beiltasel ta Vivlia: «Sventa xanaʼik stʼujel li kʼusi mas tsots skʼoplale» (Filipenses 1:10).

2.   Tsako ta vun li kʼusi chakʼan chapas kʼalal jaʼo xokolote. Xuʼ te xatsak ta vun mi chakʼel television o chatunes redes sosiales. Tsako ta vun kʼu sjalil achʼakojbe yorail ta jun xemana li jujutos kʼusi chapase.

    Beiltasel ta Vivlia: «Jechuk-o me pʼij xapas abaik [...], lek me xatunesik li jujun kʼakʼal chjelav avuʼunike» (Kolosenses 4:5).

3.   Chapano kʼusitik chakʼan chapas. Chaʼkʼelo li chib lista la apase. ¿Mi laj avakʼbe lek yorail sventa xapas li kʼusitik tsotsik skʼoplale? ¿Mi skʼan van xajutukasbe yorail li kʼusitik chachʼay-o avoʼontone?

    Tojobtasel: Tsako ta vun li kʼusitik muʼyuk to apasoje xchiʼuk akʼbo senyail mi laj apase.

    Beiltasel ta Vivlia: «Li cʼusi chichʼ chapanel ti lec nopbile lec chbat» (Proverbios 21:5).

4.   Paso me li kʼusi achapanoje. Melel onoʼox ti oy van muʼyuk chachʼam junuk takel ta ikʼel sventa xapas li kʼusitik tsotsik skʼoplale. Pe mi chapas li kʼusi achapanoje, chavakʼ venta ti mas xokolote xchiʼuk mas chakʼupin.

    Beiltasel ta Vivlia: «Mu me chʼajukoxuk» (Romanos 12:11).

5.   Akʼbo aba amoton, pe jaʼ to mi tsuts avuʼune. Xi chalbutik jun tseb ti Tara sbie: «Bakʼintike kʼalal tstsuts kuʼun spasel chaʼtos kabtel ti jtsakoj ta vune, xi ta jnope: ‹Ta jkʼel 15 minutouk television, mi laje ta jpas li kʼusi skʼan jpase›. Pe ti laj kal 15 minutoe chkʼot ta 30 minuto, ti 30 minuto kaloje jun xa ora echʼ... vaʼun, jaʼ to chkile chib xa ora la jkʼel li televisione».

    ¿Kʼusi van skʼan xapas sventa mu jechuk xkʼot ta atojolale? Vuleso me ta ajol ti jaʼ to chachʼay avoʼonton mi laj apas li kʼusitik skʼan xapase, maʼuk ti stalel jech skʼan xapase.

    Beiltasel ta Vivlia: «Li cʼusi noʼox xuʼ tspas li vinic ti xuʼ tsbalin jutuque [...], acʼo noʼox scʼupin lec yaʼay li stojol yabtele» (Eclesiastés 2:24).