«Bakʼintike lek nopbil li kʼusi chkale. Pe bakʼintike, li jnopbene mu spas yuʼun ta mantal ke» (James).

 «Kʼalal nerviosaune, muʼyuk xa ta jnop baʼi li kʼusi chkale, pe kʼalal jun koʼontone, chikʼopoj ta mas. Jaʼ yuʼun xkaltike, muʼyuk kʼusi lek xbat kuʼun ta pasel» (Marie).

 Xi chal li Vivliae: «Li kokʼtike jaʼ jun kʼokʼ» xchiʼuk «¡Kʼelo avilik ti ep chchikʼ batel teʼtikaltik li uni juteb noʼox kʼokʼe!» (Santiago 3:5, 6) ¿Mi tstikʼot ta kʼop li kʼusi chlokʼ ta alel avuʼune? Mi nopolik noʼox jech chanuptane, li mantal liʼe xuʼ me skoltaot.

•  ¿Kʼu chaʼal toj ep chikʼopoj?

•  Chano spajtsanel li avokʼe

•  Li kʼusi tsnopik yan kerem tsebetike

 Jmulavilutik. Xi chal li Vivliae: «Yuʼun ep ta velta ta jmak kok jkotoltik. Mi oy buchʼu mu smak yok ta skʼopojele jaʼ jun tukʼil vinik» (Santiago 3:2). Ta skoj ti jmulavilutike, anil bu xuʼ jmak koktik, maʼuk noʼox kʼalal chijxanave, xuʼ van kʼalal chijkʼopoj eke, vaʼun xuʼ van xlokʼ ta alel kuʼuntik li kʼusi jaʼ mas lek muʼyuk laj kaltik jechuke.

 «Jmulavil li jole xchiʼuk jmulavil li kokʼ eke, jaʼ yuʼun mu xuʼ xkal ti tukʼ xa tajek xpas kun ta mantale» (Anna).

 Toj ep chijkʼopoj. Xi chal li Vivliae: «Li bochʼo toj ep chloʼilaje ep tsta smul» (Proverbios 10:19). Li buchʼutik toj ep chkʼopojike, pe ti jutuk ta xchikintavanike, jaʼ mas ep bu xuʼ xyayijesbeik yoʼonton yantik ta skoj li kʼusitik chalike.

 «Li buchʼutik mas pʼijik ta jpʼej nae, jutuk mu skotoluk veltae maʼuk li buchʼutik toj ep chkʼopojike. Li Jesuse jaʼ li krixchano ti mas pʼij kuxiem ta sba banumile, akʼo mi jech, bakʼintike tsʼijil ikom» (Julia).

 Li labanvaneje. Xi chal li Vivlie: «Oy bochʼo tojtoj tuchʼel xa chcʼot yuʼun yaʼyel li cʼusi chalique» (Proverbios 12:18). Jtos jkʼopojel ti jech kʼuchaʼal taje –kʼopojel ti muʼyuk lek nopbile- jaʼ li labanvaneje. Li labanvaneje jaʼo kʼalal chichʼ alel kʼusitik chyayijes oʼontonal sventa noʼox jtseʼintatik junuk krixchanoe. Xuʼ van ti buchʼu jech chkʼopoje chal ti jaʼ noʼox yakal ta ixtol loʼile, pe ti oy buchʼu chkakʼtik ta kʼexlale mu lekuk. Li Vivliae tstij koʼontontik ti akʼo jlokʼes ta koʼontontik ti ta jchopol jkʼopta jbatike «xchiʼuk skotol li kʼusitik tsokesvane» (Efesios 4:31).

 «Skotol noʼox kʼusitik chtal ta jol xchiʼuk toj lek chkaʼi ti tstsein kuʼun li yantike, pe li talelaletik taje, jaʼ te chlik-o li labanvaneje, vaʼun bakʼintike ta jtikʼ jba-o ta kʼop» (Oksana).

 Xuʼ vokol chavaʼi xchanel spajtsanel li avokʼe, pe xuʼ skoltaot li beiltaseletik ta Vivliae. Nopbo avaʼi skʼoplal li junantik beiltaseletik liʼe:

 Alik ta avoʼontonik li kʼusi chakʼan chavalike, [...] vaʼun tsʼijlanik (Salmo 4:4 TNM).

 Bakʼintike, ti kʼu yelan mas lek xuʼ xijtakʼabe, jaʼ ti mu kʼusi xkaltik jsetʼuke. Jun ants ti tseb toe xi laj yale: «Ti kʼu yelan chkaʼi jba kʼalal chi-iline xuʼ mu xa jechuk chkaʼi ta mas tsʼakal». Xchiʼuk xi to chale: «Kʼalal jun xa koʼontone, ximuyubaj ti muʼyuk laj kalilan li kʼusitik la jnope». Ti chapajtsan aba jlikeluke xuʼ van tskoltaot sventa mu xlokʼ ta ave li kʼusi muʼyuk leke.

 «Li chiquinile jaʼ chaʼay cʼu xʼelan li bochʼo chkʼopoje; li jpacʼotique jaʼ chaʼibe smuil li cʼusi mue» (Job 12:11).

 Xuʼ van mu xa nuptan ep vokolil mi baʼi chavakʼ ta preva li kʼusi chavale, xuʼ xi xajakʼbe abae:

•   ¿Mi melel? ¿Mi tstsakvan ta venta? ¿Mi persa chkal? (Romanos 14:19).

•   ¿Kʼu van yelan chkaʼi jba ti jechuk chiyalbikun joʼone? (Mateo 7:12).

•   ¿Mi chakʼ ta ilel ti ta jtsak ta venta kʼusi tsnop li buchʼu yakal chkʼopoje ? (Romanos 12:10).

•   ¿Mi jaʼ yorail sventa chkal li kʼusi ta jnope? (Eclesiastés 3:7).

 «Jaʼ lek bikʼit xavakʼ abaik, jaʼ masuk tsots skʼoplal xavilik li yantike» (Filipenses 2:3).

 Li tojobtasel liʼe tskoltaot sventa lekuk kʼusi chanop ta stojolal li yantike, vaʼun tskoltaot sventa xapajtsan li avokʼe xchiʼuk ti xanop baʼi li kʼusi chavale. Akʼo mi avaloj xa li kʼusi tsyayijesvane, ti jech bikʼit chavakʼ abae jaʼ tskoltaot sventa xakʼan perton, ti ta anil noʼox chbat akʼan pertone (Mateo 5:23, 24). Mi laje, akʼbo yipal sventa lekuk xpajtsaj avuʼun li avokʼe.