Ojtikinbil ti lek snaʼ skʼel sbaik li bolometike (gato). Ti kʼu sjalil julavemike xuʼ stunesik 24% sventa skʼel sbaik ti lek sakikuk noʼoxe. Ta skoj ti lek meltsanbil li yokʼike, xuʼ sakikuk noʼox.

 Nopbo skʼoplal liʼe: Li yokʼ bolome yichʼoj 290 papilaetik ti xkoʼolaj kʼuchaʼal bikʼtal chʼixetik ti skʼelojan ochele xchiʼuk tsotsik tajek kʼuchaʼal li kichʼaktike, jujun papilae pojol ochel yut ti chnoj ta stub kʼalal tstikʼ ochel yokʼ ta yut yee. Jech oxal, kʼalal tslekʼ sba li bolome, li bikʼtal chʼixetike tstsʼun sba ochel ta stsotsil xchiʼuk tey xa chkom ta snukulil li stube.

 Jujun kʼakʼal, li bolome te van chikta komel 48 mililitro stub li ta stsotsil xchiʼuk ta snukulil kʼalal tslekʼ sbae. Li stubike oy kʼusi kapbil-o ti enzima sbie, taje jaʼ chkoltaatik-o sventa lek sakikuk-oe. Jech xtok, lek sikiket noʼox li sbekʼtalik ta skoj ti chtakij batel li stubike, tsots tajek skʼoplal ti jech tspasike, yuʼun li bolometike mu ta sjunuluk sbekʼtal chchikʼinajik.

 Mi oy kʼusi svoloj sba la sta li ta stsotsile, mas to tspajanan sba ochel li papilaetik oy ta yokʼe, jech oxal mas tsots skʼan slekʼ sventa xchʼul sba li stsotsile. Kʼalal jech tspasike, tsta ta jaxel li snukulilike. Li buchʼutik chchanbeik skʼoplale la spasik jun stusobil jolal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal li yokʼ bolome, ti mas xa kʼun tstus jolale, tstuki mi oy bu volajtike xchiʼuk ti mas xa kʼun ta kusele. Li sientifikoetike snopojik ti xuʼ xchanbeik ti kʼu yelan meltsanbil li yokʼ bolom yoʼ oyuk kʼusi smeltsanik sventa xichʼ kusel li kʼusitik oy stsotsil o ti xchukananoj sbae. Jech xtok, xuʼ chkoltaatik sventa oyuk kʼusi tsmeltsanik yoʼ masuk to lek xjaxik li kremaetik o poxiletik ti bu oy ep stsotsile.

 ¿Kʼusi chanop? ¿Mi ta jech noʼox kʼataj tal li yokʼ bolome o mi oy van buchʼu la spas?