Ep buchʼutik xchanojbeik skʼoplal ti mas la xmuyubajik li buchʼutik snaʼik stojel ta vokole. Jech xtok, mas la mu snaʼ x-ipajik, chkuch yuʼunik li kʼusitik tsnuptanike xchiʼuk mas la oy yamigotakik. Li Robert Emmons ti jaʼ chchanbe skʼoplale chal ti kʼalal jnaʼtik stojel ta vokole, tskoltautik sventa mu xij˗itʼixaj, mu jnakʼ skʼakʼal koʼontontik, muʼyukuk kʼusi jpichʼ oʼontatik xchiʼuk ti mu xkapetuk noʼox joltike. a

 ¿Kʼuxi tstabeik sbalil ololetik ti snaʼik stojel ta vokole? Laj yichʼ chanbel skʼoplal chanib jabil 700 ta voʼ kerem tsebetik. Vaʼun, laj yichʼ akʼel venta ti kʼalal snaʼik stojel ta vokol li kerem tsebetike, muʼyuk chloʼlavan ta s˗eksamenik, muʼyuk tslajesik droga, muʼyuk chyakubik xchiʼuk mas lek stalelalik.

•   Mu jnaʼ jtojtik ta vokol mi oy jderecho chkaʼitik sventa xij˗akʼbat li kʼusi ta jkʼantike. Epal ololetik mu snaʼ stojik ta vokol ta skoj ti sta˗o chaʼiik li kʼusi ch˗akʼbatike.

   Buyuk xa noʼox chkiltik li talelal taje, Katherine ti jaʼ jun meʼile xi chale: «Li krixchanoetike tskʼan chakʼ jnoptik ti oy jderechotik ta skotole, li ta radio, ta television o ta yan kʼusitike chalik ti jtatik-o la li kʼusitik chakʼik ta ilele xchiʼuk ti voʼotik la baʼyel skʼan oyuk kuʼuntike».

•   Li ololetike xuʼ ta sbikʼtal noʼox xchanik stojel ta vokol. Jun meʼil ti Kaye sbie, xi chale: «Li ololetike stakʼik chanubtasel, jaʼ yuʼun mas me lek mi ta sbikʼtal noʼox chichʼik chanubtasele. Xkoʼolaj kʼuchaʼal ta jchukbetik steʼel jpetsuk tsʼunobil sventa lekuk tukʼ xchʼie».

•   Chanubtaso sventa snaʼik kʼusi chalik. Akʼo mi bikʼitik to, xuʼ me xchanik yalel «kolaval» kʼalal oy kʼusi chkʼelanbatike o mi oy kʼusi lek chichʼik pasbele. Kʼalal chchʼiik batele, mas me tstojik ta vokol li slekil yoʼonton yantike.

   Beiltasel ta Vivlia: «Tojik ta vokol» (Kolosenses 3:15).

   «Li jmomkutik ti oxib sjabilale nopem xaʼi chal ‹avokoluk› xchiʼuk ‹kolaval›, yuʼun jaʼ xchanojbe li stot smeʼe. Ta skoj ti jech stalelalike yakal chchanubtasik li yuni keremik sventa snaʼuk stojel ta vokol» (Jeffrey).

•   Chanubtaso sventa snaʼikuk kʼuxi ta pasel. Kʼalal mi oy kʼusi kʼelanbat li avalab anichʼnabe, koltao ta spasel junuk tarjeta sventa stoj ta vokol li kʼusi akʼbate. Jech xtok, xuʼ xavalbe ti akʼo skoltaot ta spasel kʼusitik ta anae. Taje jaʼ me chkoltaatik˗o sventa epuk sbalil xilik li kʼusitik chichʼ pasel ta yut nae.

   Beiltasel ta Vivlia: «Jaʼ mas xmuyubaj li buchʼu chakʼe, jaʼ mu sta li buchʼu chichʼe» (Echos 20:35).

   «Oy chaʼvoʼ kalab jnichʼnabkutik ti chex kerem tsebik toe, chkoltavanik tajek li ta kutsʼ kalkutik sventa jkʼelkutik kʼusi ta jlajeskutik, ta spasel veʼlil xchiʼuk ta spasel kʼusitik ta yut na. Taje chkoltaatik˗o sventa xakʼik venta ti mu kʼunuk li kʼusi sbainojik li totil meʼiletike, vaʼun mas me ta stojik ta vokol» (Beverly).

•   Chanubtaso sventa lekuk stalelalik. Jech kʼuchaʼal jpets tsʼunobil ti skʼan lek slumal sventa lek xchʼie, jaʼ jech li voʼotik eke, sventa jnaʼtikuk stojel ta vokole skʼan bikʼit xkakʼ jbatik. Li buchʼu bikʼit chakʼ sbae snaʼoj ti mu spas yuʼun ta stuk skotole, jaʼ yuʼun tstoj ta vokol kʼalal chichʼ koltaele.

   Beiltasel ta Vivlia: «Bikʼit xavakʼ abaik, jaʼ masuk tsots skʼoplal xavilik li yantike. Oyuk˗o me ta avoʼontonik li yantike, maʼuk noʼox me xanop akʼoplal atukik» (Filipenses 2:3, 4).

   «Kʼalal chiveʼkutike, bakʼintike ta tajimol chkalkutik kolaval. Ta jujuntal chkalkutik li kʼusitik ta jtojkutik ta vokole. Taje tskoltaunkutik sventa masuk xkuxet koʼontonkutik, ti jnaʼuk jtojkutik ta vokole xchiʼuk ti mu jaʼuk jpaskutik li kʼusi lek chkaʼi jtukkutike» (Tamara).

 Tojobtasel: Akʼbo iluk ta atalelal. Mi nopem xavaʼi chatojbe ta vokol avalab anichʼnab xchiʼuk li yantike, li stukik eke jech me chlik spasik.