Kʼelo li kʼusi yichʼoje

KOLTAEL SVENTA UTSʼ ALALILETIK

¿Kʼusi xuʼ jpas mi chichʼ ilbajinel ta s-eskuela o chlaj ta bullying li jkereme?

¿Kʼusi xuʼ jpas mi chichʼ ilbajinel ta s-eskuela o chlaj ta bullying li jkereme?

 ¿Kʼusi van chapas mi chalbot akerem ti yakal chichʼ ilbajinel li ta s-eskuelae o ti chlaj ta bullying? ¿Mi chavalbe li maestroetik ti akʼo xakʼbeik kastigo li buchʼu jech tspase? ¿Mi chavakʼbe yil akerem kʼuxi xuʼ xmajvan yoʼ spoj-o sba? Yoʼ to mu kʼusi chkʼot ta nopel avuʼune, oy kʼusitik skʼan xanopbe skʼoplal. a

 ¿Kʼusi skʼan jnaʼ ta sventa li bullying?

 ¿Kʼusi jaʼ li bullying? Jaʼo kʼalal chichʼ ilbajinel junuk krixchanoe, xuʼ van chichʼ majel o chopol kʼusi ch-albat ti chopol chaʼi-o sbae, li bullying yolbaj chichʼ pasel xchiʼuk nopoltik noʼox. Mu xuʼ xkaltik ti jaʼ xa bullying mi oy kʼusi chopol ch-albat o mi jsetʼ juteb kʼusi chichʼ pasbel junuk krixchanoe.

 ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jnaʼtik kʼusi jaʼ li bullying o li ilbajinel ta eskuelae? Yuʼun junantik krixchanoetike tsnopik ti jaʼ skʼoplal skotol li kʼusi chopol chichʼ pasele akʼo mi mu masuk tsots skʼoplal. Mi ta ora noʼox chakʼan chachapan li kʼusitik tsnuptan li akereme, muʼyuk me yakal chakolta sventa xtojob ta xchapanel li kʼusitik tsnuptane. Pe li akereme skʼan xtojob ta xchapanel stuk, yuʼun chtun yuʼun avi xchiʼuk mi mukʼta krixchano xa oxe.

 Beiltasel ta Vivlia: «Mu me ta aniluc noʼox xaʼilin» (Eclesiastés 7:9).

 Kʼusi skʼan xal: Melel onoʼox ti xuʼ xakolta akerem ta xchapanel junantik kʼusitik tsnuptane, pe skʼan xavakʼ ti akʼo xchan akerem ta xchiʼinel li yantike xchiʼuk ti xtojobuk xchapanel li svokoltake xchiʼuk mi lik skʼop xchiʼuk yantike (Kolosenses 3:13).

 Pe mi chalbot akerem ti yolbaj chichʼ ilbajinel xchiʼuk ti nopoltik jech tsnuptane, ¿kʼusi van chapas?

 ¿Kʼuxi xuʼ jkolta li jkereme?

  •   Oyuk smalael avuʼun kʼalal chachikintae. Sabo skʼoplal liʼe 1) ¿kʼusi yakal tsnuptan? 2) ¿Kʼu yuʼun chichʼ ilbajinel? Mu aniluk kʼusi xapas mi mu to xanaʼ lek skotole. Xi xajakʼbe abae: «¿Mi melel ti jech kʼot ta pasele?». Sventa xanaʼ lek kʼusi yakal chkʼot ta pasele, xuʼ van skʼan xbat achiʼin ta loʼil li smaestro akereme o ti xachiʼinbe ta loʼil stot smeʼ li buchʼu ch-ilbajinvane.

     Beiltasel ta Vivlia: «Li bochʼo tstacʼ noʼox ta anil loʼil cʼalal muc to chaʼibe smelole jaʼ bol chcʼot, xchiʼuc jaʼ noʼox chacʼ sba ta qʼuexlal» (Proverbios 18:13).

  •   Mi chlaj ta ilbajinel li akereme, koltao sventa xakʼ venta ti xuʼ lek kʼusi chkʼot ta pasel mi ta slekil yoʼonton chtakʼave. Xi chal li Vivliae: «Li cʼunil tacʼovele jaʼ tspajes li cʼacʼal oʼntonale; yan li tsots tacʼovele jaʼ tsliques cʼacʼal oʼntonal» (Proverbios 15:1). Jamal xvinaj ti mi tsots xa chijtakʼave mas toj chopol kʼusi chkʼot ta pasel xchiʼuk mas to xuʼ ch-ilbajinvanik.

     Beiltasel ta Vivlia: «Mu me xapakbe abaik ta jujuntal li kʼusi chopole xchiʼuk mu me xachopol kʼopta abaik» (1 Pedro 3:9).

  •   Albo akerem ti maʼuk skʼan xal ti snaʼ xiʼ ta skoj ti mu spak skʼoplale. Moʼoj, yuʼun jaʼ svinajeb ti oy stsatsal yoʼonton ta skoj ti muʼyuk tspas li kʼusi oy ta yoʼonton yantike. Jaʼ xkaltik, ti mu persauk tsaʼ kʼop sventa spak skʼoplal.

     Taje toj tsots skʼoplal ti snaʼ li akereme, mas to mi ch-ilbajinat ta Internete. Mi chopol tajek kʼu yelan tstakʼ li mensajeetik chtakbate jaʼ chtijbat-o yoʼonton li j-ilbajinvanej yoʼ jech-o tspase. Mi chopol kʼu yelan tstakʼ li akereme, xuʼ jaʼ chtikʼbat smul ti ch-ilbajinvan ta Internete. Jaʼ yuʼun, bateltike jaʼ mas lek ti mu xijtakʼave. Mi muʼyuk tstakʼ sutel li akereme, muʼyuk xa ch-ilbajinat.

     Beiltasel ta Vivlia: «Mi chʼabal ti siʼe, ta xtub ti cʼoqʼue» (Proverbios 26:20, Ch).

  •  Mi xuʼe, akʼo saʼ yan sbe li akerem sventa mu x-echʼ ti bu oyik li buchʼutik ch-ilbajinvanike. Jaʼ yuʼun, mi snaʼoj bu oy o bu tstsob sbaik li buchʼutik ch-ilbajinvanike akʼo sjel sbe sventa mu xakʼ sba ta vokol.

     Beiltasel ta Vivlia: «Li bochʼo bije ta xil li cʼusi xiʼbal sbae, jech mu xbat sticʼ sba te; yan li bochʼo muc bijuque tsticʼ noʼox sba batel, jech te ta sta o svocol» (Proverbios 22:3).

Xuʼ van skʼan xbat achiʼin ta loʼil li smaestro akereme o stot smeʼ li buchʼu ch-ilbajinvane.

 PASO LIʼE: Koltao avalab anichʼnab sventa snopik kʼusi lek o chopol xuʼ xkʼot ta pasel kʼalal xi chajakʼbeike:

  •  ¿Kʼusi chkʼot ta pasel mi muʼyuk chatsak ta venta li buchʼu chilbajinote?

  •  ¿Kʼusi chkʼot ta pasel mi chavalbe ti mu xa xayilbajine?

  •  ¿Kʼusi van chkʼot ta pasel mi chavalbe amaestro li kʼusi yakal chkʼot ta pasele?

  •  ¿Mi muʼyuk xa van chilbajinot mi chavakʼbe yil slekil avoʼonton o mi chasabe stseʼeje?

 Mi ventauk kʼusi jtosukal bullying o ilbajinel chichʼ li akereme, mi ta eskuela, ta Internet o ta butik yan. Jeltos kʼu yelan chichʼik ilbajinel, jaʼ yuʼun skʼan jmoj xasaʼik kʼusi stakʼ pasel xchiʼuk akʼbo yil ti chakolta ta skotol orae.

 Beiltasel ta Vivlia: «Li bochʼo lec jcʼopan jba jchiʼuctique lec onoʼox scʼanojutic; jaʼ jchiʼiltic ta voqʼuel chcʼot ti cʼalal oy jvocoltique» (Proverbios 17:17).

a Li ta xchanobil liʼe jaʼ chkalbetik skʼoplal kʼuxi ta koltael li jun kereme, pe li totil meʼiletike xuʼ jech tspasik ta stojolal li stsebik eke.