Kʼelo li kʼusi yichʼoje

TEKSTOETIK TI CHAPBIL SMELOLALE

Eksodo 20:12 | «Ichʼo ta mukʼ atot ameʼ»

Eksodo 20:12 | «Ichʼo ta mukʼ atot ameʼ»

 «Ichʼo ta mukʼ atot ameʼ sventa jal xakuxi li ta balumil ti chakʼbot li Jeova a Dios avuʼune» (Eksodo 20:12, Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumil).

 «Ichʼo ta muc’ atot ame’, yu’un jech jal chacuxi te ta banamil ti bu chacac’boxuc vu’un li Muc’ul Diosun avu’unique» (Eksodo 20:12, Xchʼul Cʼop Jtotic Dios, ta skʼop Chenalhó).

Li kʼusi skʼan xal Eksodo 20:12

 Li Diose laj yalbe j˗israeletik ti akʼo yichʼik ta mukʼ li stot smeʼike, kʼalal jech laj yal taje oy mas srasonal ti xchʼunik li mantale. Li mantaletik laj yakʼbe Dios li j˗israeletik ti ojtikinbil kʼuchaʼal Smantal Moisese, mu xa persauk jchʼuntik. Pe li kʼusi tsnop Diose muʼyuk bu jelem. Li kʼusitik tsots skʼoplal ti te lokʼem tal li ta mantal taje oy-o sbalil li avie, jaʼ yuʼun tsots-o skʼoplal chilik li yajtsʼaklomtak Kristoe (Kolosenses 3:20).

 Mu ventauk jayib sjabilal li alab nichʼnabiletike skʼan xichʼ ta mukʼ li stot smeʼike xchiʼuk ti xchʼunbeik smantale (Levitiko 19:3, Proverbios 1:8). Manchuk mi yijil krixchanoetik xa xchiʼuk mi oy xa yutsʼ yalalik, skʼan jech-o ta slekil yoʼonton xchabiik li stot smeʼike xchiʼuk ti skoltaike. Skʼan ti lekuk xchabiik li stot smeʼik ti oy xa sjabilalike xchiʼuk ti skoltaik ta takʼin kʼalal chtun yuʼunike (Mateo 15:4-6; 1 Timoteo 5:4, 8).

 Li j˗israeletike maʼuk noʼox skʼan xichʼik ta mukʼ li stotike, yuʼun skʼan xichʼik ta mukʼ ek li smeʼike, vaʼun jaʼ jech chakʼik ta ilel ti tsots skʼoplal chilik li kʼusi sbainoj li smeʼike (Proverbios 6:20; 19:26). Li alab nichʼnabiletik avi eke skʼan jech spasik.

 Pe oy noʼox spajeb ti skʼan xichʼ chʼunbel smantal li totil xchiʼuk meʼile. Li yalab xnichʼnab j˗israeletike mu persauk xchʼunbeik smantal stot smeʼik o yan krixchanoetik mi chopol chil Dios li kʼusi chkʼanbatike (Deuteronomio 13:6-8). Li yajtsʼaklomutik Kristo avi eke skʼan jchʼunbetik «smantal kʼuchaʼal ajvalil li Diose, maʼuk li krixchanoetike» (Echos 5:29).

 K’alal akʼbatik mantaletik yuʼun Dios li j˗israeletike, jamal albatik ti jal chkuxiik mi la xchʼunbeik smantal li stot smeʼike xchiʼuk ti lek chbat xkuxlejalik li ta albil balumile (Deuteronomio 5:16). Jech xtok, muʼyuk ch-akʼbatik li kastigo ti chapanbil sventa li alab nichʼnabiletik ti yijik xa ta skoj ti mu xchʼunik mantal xchiʼuk ti tstoy sbaik ta stojolal li stot smeʼike (Deuteronomio 21:18-21). Li beiltaseletik ti te lokʼem tal li ta mantaletik taje muʼyuk bu jelem-o (Efesios 6:1-3). Akʼo mi kerem tsebutik o mi oy xa jabilaltik, oy onoʼox kʼusi jbainojtik yuʼun li Jpasvaneje. Li Jeovae chkʼot onoʼox ta pasel yuʼun li kʼusi yaloje. Mi la xchʼunbeik smantal Dios li alab nichʼnabiletike xchiʼuk mi la xchʼunbeik smantal li stot smeʼike, jal ta xkuxiik. Jech xtok, xuʼ xkuxiik ta sbatel osil (1 Timoteo 4:8; 6:18, 19).

Stsʼak loʼil ta Eksodo 20:12

 Li mantal ta Eksodo 20:12, tsots skʼoplal ti bu tikʼil li ta Lajuneb Mantale (Eksodo 20:1-17). Li baʼyel chanib mantaletike, jaʼ chalbe skʼoplal kʼusi skʼan spas li j˗israeletik yoʼ xichʼik ta mukʼ li Diose. Li ta yan mantaletik xtal ta tsʼakale, jaʼ chalbe skʼoplal kʼusi skʼan spas j˗israeletik ta stojolal yantike. Jech kʼuchaʼal ti mu smukul sati li snup xchiʼilike xchiʼuk ti mu x˗elkʼajike. Ta skoj ti te oy ta oʼlol li mantal «ichʼo ta mukʼ atot ameʼ» xie, oy buchʼutik chalik ti jaʼ tstsob li chaʼvokʼ mantaletike.

Kʼelo li kapitulo 20 ta Eksodoe xchiʼuk li tsʼibetik ta yok vun yichʼoj tale xchiʼuk li tekstoetik ti bu chtakvan batel li chʼin letraetike.

a Jaʼ Jeova sbi li Diose (Salmo 83:18).