Jutuk mu skotoluk li svuntak stestigotak Jeovae toj yan sba yutsil lokʼoletik ti lek skoloraltak ti tsjambe smelolal li kʼusi chal tee, pe mu jechuk toʼox. Li baʼyel revista Li Jkʼel osil ta toyole ti lokʼ ta 1879, muʼyuk toʼox yichʼoj tal lokʼoletik. Oy xa ta sjaylajunebaluk jabil li jvunkutik toʼoxe mas ep letraetik yichʼoj talel ti jaʼ mu sta li lokʼoletike; bakʼintik to tajek ti yichʼoj talel lokʼoletik o fotoetik ti muʼyuk skolorale.

Li avie, mas xa ep li jvunkutik ti yichʼoj talel lokʼoletike. Li lokʼoletik xchiʼuk fotoetik ti te chvinaj ta jvunkutik xchiʼuk ta jpajinakutik ta Internete jaʼ tspasik li jbonolajel xchiʼuk jlokʼtavanej kuʼunkutike. Ta skoj ti chichʼ chanbel xchiʼuk sabel lek skʼoplale jaʼ chkoltavan ta yaʼibel lek smelolal li loʼiletik xchiʼuk li kʼusitik melel ta Vivliae.

Kʼelo avil junuk skʼelobil ti liʼ taleme, ti lokʼ ta baʼyel velta ta kapitulo 19 li ta livro “Testimonio cabal” del Reino de Dios. Li kʼusi te chkiltike jaʼ li kʼusi kʼot ta pasel ta voʼneal jteklum Corintoe. Jech kʼuchaʼal chal li ta kapitulo 18 ta slivroal Hechose, li jtakbol Pabloe te oy ta béma, o nail chapanobbail. Li buchʼutik tsabeik skʼoplale xuʼ xalik bu xkom xchiʼuk kʼu yelan sbon li marmol ti bu laj yichʼ chapanel li Pabloe, taje jaʼ ta skoj li kʼusitik staojik li buchʼutik chchanbeik skʼoplal kʼusitik voʼne mukajtik ta lume (arqueólogo), vaʼun jaʼ chkoltaat ta sbonel lokʼol li buchʼu ta sbone. Jech xtok, chalik ti kʼu yelan li skʼuʼ spokʼ snaʼ slapik ta voʼne li jromaetik ta baʼyel sigloe. Jaʼ yuʼun laj yichʼ naʼel kʼuxi ta bonel li ajvalil Galión (ti te chvinaj ta oʼlol li ta lokʼole) ti slapoj kʼuʼil sventa jun j-abtele: jlik natil kʼuʼil ti toga sbi ti lek kʼupil sba xvinaj ta tsajal lixton xchiʼuk slapoj xonobil ti cálceos sbie. Sventa snaʼ kʼu yelan tsbon kʼusitik kʼot ta pasel ta chapanobbail li jbonolajele, baʼyel albat yuʼun li buchʼutik tsabeik skʼoplal ti bu xkom li chapanobbaile xchiʼuk ti yikʼaluk van skʼeloj batel ta noroeste li Galione.

Li kʼusitik la sabeik skʼoplale jmoj tskʼejik xchiʼuk li lokʼoletike, vaʼun chichʼ akʼbel senyail sventa anil noʼox xichʼ tael kʼalal tstunesik li lokʼole. Ta epal jabiletike chichʼ toʼox kʼejel ta mukʼtik sovreetik li lokʼoletik ti bu chlokʼ ta jujutos vunetike, yan li fotoetike laj yichʼ kʼejel xchiʼuk li mantaletik ti jaʼ sta-oe. Pe kʼalal mas epaj li kʼusitik kʼejele, mas xa tsots ta saʼel li lokʼoletik kʼalal chichʼ tunesel yan veltae.

Li ta 1991 laj yichʼ sabel lek yavil ta xchinabil komputadora (base de datos) ti mas kʼun ta tael kʼalal chichʼ tunesel yan veltae. Jaʼ Image Services System sbi, li avie te skʼejoj mas ta 440,000 lokʼoletik. Ta smilal noʼox fotoetik jkʼejojkutik xtok ti xuʼ jtuneskutik ta jelavele, parte to xtok li lokʼem xa ta jvunkutike.

Li lokʼoletik kʼejbile te chal kʼusi ora laj yich tunesel, bu laj yichʼ tunesel, kʼusi sbi li lokʼole xchiʼuk ti kʼusi jabilal chalbe skʼoplale. Kʼalal ta anil noʼox chichʼ tael li lokʼoletike chkoltavan tajek kʼalal yakal chichʼ chapanel achʼ vunetik ti lek xkʼot-o li kʼusi chichʼ chapanele.

Bakʼintike ta jtuneskutik fotoetik ti maʼuk jpasoj jtukkutike. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi chtun kuʼunkutik junuk foto ti bu chakʼ ta ilel li kʼusi joyol ta Saturno ti chlokʼ ta junuk mantal li ta revista ¡Despertad!, li buchʼutik tskoltaunkutike chlik saʼ junuk foto ti lek xkʼot-oe xchiʼuk tskʼoponbeik li yajval sventa skʼanbeik permiso sventa ta jtuneskutike. Ta skoj ti ta moton ta jpaskutik li abtelal ta spʼejel Balumil sventa chanubtasel ta Vivliae, bakʼintike muʼyuk tskʼanbeik stojol li fotoetike. Bakʼintike tskʼanbeik kʼuk yepal stojol o ti xkalkutik buchʼu yuʼune. Kʼalal mi chapaj kuʼunkutik skʼoplale, chlokʼ ta jvunkutik li fotoe, vaʼun te chichʼ kʼejel li bu ta jkʼejkutike.

Li avie, mas xa ep lokʼoletik yichʼoj talel jlikantik li jvunkutik ti mas xa jutuk li sletrailtake. Jun skʼelobile jaʼ li loʼiletik ta Vivlia ti oy slokʼoltak ti xuʼ xichʼ tael li ta pajina liʼe. Li ta pajina liʼe xuʼ xata vunetik xtok ti noj ta lokʼoletik ti oy lek skoloral xchiʼuk ti oy kʼusi chakʼ jchantik ta jaypʼeluk noʼox kʼope, jech kʼuchaʼal li foyeto Chikintao kʼusi chal Dios. Skotol li jvunkutik ti pasbil imprimir o mi jaʼ li ta Internete jaʼ tstij koʼontontik ta skʼelel li Vivliae.