Bat tunikuk ta Albania xchiʼuk ta Kosovo
Jun ermana ti Gwen sbi ti likem ta Inglaterrae bat tunuk ta Albania ti bu skʼan mas jcholmantaletike, xi chal kaʼitik ti kʼu yelan chaʼi sbae: «Mu toʼox jnaʼ ti xuʼ ep xijtun ta stojolal Jeovae». a
Maʼuk noʼox stuk Gwen ti bat tunuk ta Albania sventa skolta sba stsobel skotol «li kʼusitik oy sbalil yuʼun mukʼtik lumetike», yuʼun ep stestigotak Jeova jech spasojik ek (Ajeo 2:7). ¿Kʼusi chtijbat yoʼontonik spasel taje? ¿Kʼusitik sjeloj ta xkuxlejalik sventa te xbat tunikuke? Xchiʼuk ¿kʼusitik bendision staojik ti jaʼ koltabilik˗o sventa xkuch yuʼunik li kʼusitik tsnuptanike?
Jeltos kʼusitik tspasik, pe jtos noʼox kʼusi chtijbat yoʼontonik
Skotol li jcholmantaletik ti batem tunikuk ta Albaniae jaʼ chtijbat yoʼontonik ti skʼanojik Jeovae xchiʼuk ti skoltaik yantik yoʼ xojtikinik li Diose.
Kʼalal mu to chbatik ti bu skʼan mas jcholmantaletike, mas to la xcholik mantal. Vaʼun, jaʼ koltaatik sventa xbat tunikuk ta yan lum. Xi chal Gwen: «Li kʼusi baʼyuk la jpase bat tunkun ta jun grupo ti chkʼopojik ta albanés ti bu nakalune. Laje libat ta asamblea ta Albania. Kʼalal lisut talele, te likom kʼuk sjalil ta jlumal sventa jchan mas li albanés kʼope».
Jun ermana ti Manuela sbi ti te nakal ta Italiae bat tunuk ta yan jteklum ti te noʼox ta slumal kʼalal 23 toʼox sjabilale. Xi chale: «Chanib jabil te litun, pe kʼalal laj kaʼi ti jutuk jcholmantaletik li ta Albaniae, oy kʼusitik lik jpas sventa xbat tunkun jayibuk u te».
Jun ermana ti Federica sbie chvul ta sjol ti kʼalal vukub toʼox sjabilale, laj yaʼibe skʼoplal ta jun asamblea kʼu yelan xbat li cholmantal ta Albaniae, xi chale: «Li ermano ti laj yalbe skʼoplal ti kʼu yelan xbat li cholmantale laj yal ti ep buchʼutik chichʼik estudio li ta Albaniae xchiʼuk ti chbatik ta tsobajel li buchʼutik lek chaʼiik mantale. Vaʼun, laj kalbe jtot jmeʼ ti ta jkʼan chibat ta Albaniae. Labal laj yaʼiik li jtot jmeʼe, pe xi laj yalbun li jtote: ‹Lek, albo Jeova. Mi jech oy ta yoʼontone, tstakʼbot›. Jayibuk u ta tsʼakale, ¡laj kichʼkutik albel xchiʼuk jtot jmeʼ ti xbat tunkunkutik ta Albaniae!». Akʼo mi echʼem xa ep jabil, li Federicae te chtun˗o ta Albania. Avie koʼol chtunik ta tsʼakal ora xchiʼuk smalal ti Orges sbie.
Li Gianpiero xchiʼuk yajnil Gloria ti te likemik ta Italiae bat tunikuk ta Albania kʼalal juvilado xa oxe, xi chale: «Te chʼiik ta Italia li voʼob kalab jnichʼnabkutike, li oxvoʼe bat tunikuk ti bu chtun mas jcholmantaletike. Li mantal lokʼ li ta revista Li Jkʼel-osil ta toyole ti xi sbie «¿Mi xuʼ xa ‹bat› ta Macedonia?», jaʼ la stij koʼontonkutik sventa jechuk jpaskutik ek. Vaʼun, la jkʼelkutik lek kʼuxi xuʼ jtuneskutik li jtakʼin ti laj kichʼ akʼbel kʼalal la jpas juvilare».
Oy kʼusitik baʼyel skʼan jpastik
Sventa xbat tunkutik ti bu skʼan mas jcholmantaletike, oy kʼusitik skʼan jpastik baʼyuk (Lukas 14:28). Li buchʼutik jech chbat tunikuke skʼan onoʼox snopik kʼuxi tsta stojol sveʼelik. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Gwen ti laj xa kalbetik skʼoplale, kʼalal te toʼox nakal ta Inglaterrae, bat xchiʼin ta naklej xvix sventa stsob stakʼin. Li Sophia xchiʼuk Christopher ti te likemik ta Inglaterra eke xi chalike: «La jchonkutik li jkarokutike xchiʼuk junantik jmueblekutik, yuʼun oy ta koʼontonkutik ti xibatkutik junuk jabil ta Albaniae». Pe maʼuk noʼox jun jabil komik.
Li kʼusi tspas junantik jcholmantaletike jaʼ ti chbat nakiikuk jayibuk u li ta Albaniae. Laj ne tsutik tal ta slumalik sventa x˗abtejik xchiʼuk stsob stakʼinik, vaʼun tsutik bal yan velta li ta Albaniae. Taje jaʼ jech la spasik li Eliseo xchiʼuk Miriame. Xi chal li Eliseoe: «Li Miriame te nakal ta Italia ti bu chkʼot ep jturistaetike, jaʼ yuʼun kʼun ta tael abtelal te. Jaʼ yuʼun, oxib u te chbat abtejkunkutik kʼalal jaʼo oy abtelale, vaʼun baluneb u chbat tunkunkutik ta Albania, voʼob jabil jech la jpaskutik».
Oy kʼusitik tspasik sventa xnop xaʼiik te
Li ermanoetik ti oy bu chbat tunikuke oy kʼusitik yan chlik spasik, pe li kʼusi chkoltaatike jaʼ li kʼusi ch˗albatik xchiʼuk li kʼusitik tspasik li ermanoetik tee. Li Sophia ti laj xa kalbetik skʼoplal eke xi chale: «Li ta inviernoe toj sik li naetik ta Albaniae, jaʼ mu sta ti bu likemune. Lik kakʼ venta kʼu yelan tslap skʼuʼ li ermanaetike, vaʼun jaʼ jech lik jpas ek». Li Grzegorz xchiʼuk Sona ti jaʼ jun nupultsʼakal te ta Poloniae bat tunikuk ta jun kʼupil sba jteklum ta Prizren ti te xkom ta Kosovo. b Xi chal Grzegorz: «¡Li ermanoetik liʼe bikʼit tajek yakʼoj sbaik, lek yoʼontonik xchiʼuk oy smalael yuʼunik! Maʼuk noʼox chchanubtasunkutik li ta skʼopike, yuʼun ep kʼusitik chakʼ jchankutik. Jech kʼuchaʼal liʼe, chalbunkutik bu xuʼ jmankutik li kʼusitik yalelik stojole xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ jman jveʼelkutik ta chʼivite».
Ep kʼusitik chmuyubajik˗o
Li buchʼutik chbat tunikuk ta yan lume tsta ep yamigotakik xchiʼuk chchanik ti kʼu yelan stalel xkuxlejalike. Xi chal Sona: «Kiloj ti ep sjelojbe xkuxlejal krixchanoetik ti kʼu yelan chkʼanvan li Jeovae. Kʼalal chkil li ermanoetik ti chiktaik spasel li kʼusi toʼox jecheʼ xchʼunojik kʼalal chojtikinik Jeovae xchiʼuk kʼalal tsjel xkuxlejalike, tstsatsub˗o yuʼun li xchʼunel koʼontone. Kakʼoj venta ti xuʼ jkolta jbatik ta jujuntal li ta tsobobbaile. Avie jmoj xa chitunkutik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kermanotak ti jaʼik xa kamigotake» (Markos 10:29, 30). Xi chal li Gloriae: «Jtos ti kʼusi kʼupil tajek sba chkile jaʼ ti skʼanojik Jeova li ermanaetike akʼo mi tsots laj yichʼik kontrainel yuʼun li slakʼnaike».
Yan sbalil tstabeik li ermanoetik ti chbat tunikuk ta yan lume jaʼ ti oy kʼusitik yan chlik xchanike, yuʼun yakʼojik venta ti mas xmuyubajik kʼalal chlokʼ tunikuke, yuʼun maʼuk xa tspasik li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike. Xi chal li Stefanoe: «Li ta jlumale, jpʼelchaʼpʼel noʼox ti kʼu yelan ta jchapan jIoʼil sventa jchol mantal li ta interfonoe. Pe li ta Albaniae jal tajek snaʼ xloʼilajik li krixchanoetike, mas to mi chuchʼik kafee. Ta slikebal toʼoxe chikʼexav tajek, yuʼun mu jnaʼ kʼusi chkal, yuʼun mu masuk jnaʼ xiloʼilaj. Ta mas tsʼakale, lik ayanuk ta koʼonton ti ta jkʼan ta jkolta li krixchanoetike. Avi une ta jkʼupin tajek ti ta jchiʼinik ta loʼile xchiʼuk mas ta jkʼupin li cholmantale».
Li Leah xchiʼuk smalal William ti te nakalik ta Estados Unidose batik ta naklej ta Albania. Xi chal Leah: «Ti liʼ tal tunkunkutike jel yuʼun jnopbenkutik xchiʼuk ti kʼu yelan jkuxlejalkutike. Jchanojkutik xa xtok ti kʼu yelan toj lek snaʼ xchʼamvanike, ti lek snaʼ xichʼ sbaik ta mukʼe xchiʼuk ti lek xil sbaike. Jech xtok, laj xa jchankutik ti oy yan kʼuxi xuʼ jcholkutik mantale, ti jnaʼkutik kʼuxi ta jchiʼinkutik ta loʼil li krixchanoetike xchiʼuk ti xitojobkutik lek stunesel li Vivliae». Xi chal li Williame: «Ep li buchʼutik te chkʼotik ta Albaniae kʼupil tajek chilik li tiʼtiʼ nabe. Li voʼone kʼupil tajek sba chkaʼi ti chbat xanavkun li ta vitstikaltik Albaniae, pe mas to kʼupil sba li jnaklejetik tee. Oy ep jteklumetik ti jaʼ noʼox chichʼ cholel mantal kʼalal jaʼo yorail kampañae, jaʼ yuʼun kʼalal chbat jcholkutik mantal tee, manchuk mi jchop chaʼchop noʼox utsʼ alalil ta jchiʼinkutik ta loʼil, te xa chmal˗o kuʼunkutik kʼakʼal».
Pe li kʼusi mas chakʼ muyubajele jaʼ ti toj lek chaʼiik mantal li krixchanoetike (1 Tesalonisenses 2:19, 20). Laura ti jaʼ jun tojol tseb ti bat nakluk ta Albaniae xi chale: «Te toʼox litun kʼuk sjalil ta Fier. Kʼalal chib xa ox jabil xchiʼuk j˗oʼlol te oyune, ochik ta jcholmantal 120 krixchanoetik. Li 16 voʼon laj kakʼbeik estudio». Yan ermana ti Sandra sbie xi chale: «La jcholbe mantal jun ants ti te ch˗abtej ta chʼivite. Laj yichʼ voʼ, laje sut batel ta slumal. Ti kaʼioje, ¡yakal chakʼ 15 chanubtasel ta Vivlia!».
Li Jeovae chakʼbe bendision ti jech kuchem tal yuʼunike
Oy junantik ermanoetik ti oy xa ta jayibuk jabil te chtunik˗o li ta Albaniae xchiʼuk tskʼupinik tajek. Oy ermanoetik ti labal sba chilik ti ta tsʼakal to tajek chakʼ sat li kʼusi la stsʼunike (Eklesiastes 11:6). Li Christopher ti laj xa kalbetik skʼoplale xi chale: «Kʼalal jaʼ toʼox jkʼotel ta Albaniae, laj kakʼbe estudio jun vinik. Ta mas tsʼakal ne, la jta jbakutik yan velta xchiʼuk li vinike, labal tajek sba laj kaʼi ti xvul lek ta sjol ti kʼu yelan liloʼilajkutik ta sventa li Vivliae. Avi ne yichʼoj xa voʼ xchiʼuk li yajnile». Li Federica ti laj xa kalbetik skʼoplal eke xi chale: «Ta jun tsobobbaile te nopaj tal ta jtojolal jun ermana, la sjakʼbun mi xkojtikin to la. Laj yalbun ti laj la jcholbe mantal leʼ xa ta baluneb jabile. Kʼalal bat tunkun ta yan lume, lik yichʼ estudio li ants taje xchiʼuk laj yichʼ voʼ. La jnop ti muʼyuk chchʼiik ta mantal li krixchanoetik ti la jcholbekutik mantal ta Albaniae, ¡pe ta melel mu jechuk!».
Jaʼ jun mukʼul matanal chaʼiik li ermanoetik ti batem tunikuk ta Albania o ta Kosovoe. Yilojik ti akʼbatemik bendision yuʼun Jeova ta skoj ti yakʼoj yipike, jun yoʼontonik xchiʼuk xmuyubajik. Li Eliseo ti epal jabil xa te chtun ta Albaniae xi tsnopbe skʼoplale: «Li krixchanoutike lek ta jloʼla jba jtuktik, yuʼun kalojtik ti mas xijmuyubaj mi oy kʼusi x˗ayan kuʼuntik liʼ ta sba balumile, pe mu meleluk. Li kʼusi chakʼ jmuyubajeltik xchiʼuk jun oʼontonale jaʼ li beiltasel chakʼbutik Jeovae, yuʼun jaʼ jech kiloj ta jkuxlejal ti liʼ chitune. Oy jbalil chkaʼi jba xchiʼuk liʼ jchiʼuk li jmelel amigotak ti oy ta yoʼonton tstaik li kʼusi ta jkʼan eke». Jechtik tsnop li Sandra eke, xi chale: «Kʼalal bat koltavankun ti bu chtun mas jcholmantaletike, jaʼ jun matanal laj kaʼi, yuʼun xkoʼolaj ti laj yakʼ tunkun ta misioneroal li Jeovae, yuʼun jaʼ li kʼusi oy tajek ta koʼontone. Muʼyuk ta jchaʼnaʼ ti libat ta Albaniae, ¡stuk xa noʼox jech li muyubajel chkaʼie!».
a Mi chakʼan to chanabe mas skʼoplal li cholmantal ta Albaniae, kʼelo li Anuario de los testigos de Jehová 2010.
b Li Kosovoe te xkom ta snoroesteal Albania xchiʼuk ep ta tos batsʼikʼop chkʼopojik li krixchanoetik tee. Li stestigotak Jeova ta Albania, ta Europa xchiʼuk ta Estados Unidose tskolta sbaik ta xcholbel mantal li krixchanoetik ti yan˗o skʼopik te ta Kosovoe. Li ta sjabilal 2020, oy xa ox 256 jcholmantaletik ti chtunik ta vaxakib tsobobbail, ta oxib grupo xchiʼuk ta chib pregrupo.