1, 2. ¿Kʼuxi yakʼoj ta naʼel Jeova li kʼusi tskʼan tspas ta stojolal krixchanoetike?

 LI JKʼANVANEJ totil meʼiletike chikʼik tal yalab xnichʼnabik kʼalal oy kʼusi tsloʼiltaik sventa yutsʼ yalalike. Pe oy spʼijilik, yuʼun chichʼik ta venta ti kʼu yepal xchan yuʼunik li yalab xnichʼnabike. Jaʼ noʼox chalik li kʼusitik snaʼojik ti chaʼibeik smelolale, jaʼ ti jayib sjabilalike.

² Jaʼ jech ek li Jeovae ta kʼunkʼun yakʼoj ta naʼel li kʼusi tskʼan tspas ta stojolal li krixchanoetike. Pe jaʼ noʼox yakʼoj ta naʼel kʼalal snaʼoj ti jaʼ yoraile. Jkʼeltik jutuk kʼu yelan yakʼoj ta naʼel Jeova kʼusitik melel ta sventa Ajvalilal ti kʼu xa sjalil echʼem tal li kuxlejale.

3, 4. ¿Mi yaloj onoʼox kʼusi beal tstam batel krixchanoetik li Jeovae? Albo smelolal.

³ Ta slikebale, muʼyuk toʼox ta yoʼonton Jeova ti oyuk li Ajvalilal yuʼun Mesiase. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk onoʼox bu yaloj kʼusi beal tstam batel li krixchanoetike, yakʼojbe snopben stukik sventa tstʼujik kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopol li xnichʼnabe. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe Adan xchiʼuk Eva ta sventa li kʼusi tskʼan tspas ta stojolal li krixchanoetike: «Bolanic; epajanic. Nojesic li banamile; ventainic o» (Gén. 1:28). Li Jeova xtoke smalaoj ti akʼo stsakbat ta mukʼ li smantaltak yakʼoj ta sventa li kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole (Gén. 2:16, 17). Li Adan xchiʼuk Evae xuʼ la stʼuj tukʼ-o yoʼonton laj yakʼ sbaik ti jechuke. Ti jechuk la spasik xchiʼuk li yalab xnichʼnabike, muʼyuk bu chtun kuʼuntik jechuk li Ajvalilal ti jaʼ chventainvan Kristo sventa chkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan tspas Diose. Li avie, nojem ta tukʼil krixchanoetik jechuk li Balumile xchiʼuk skotolik chichʼik ta mukʼ Jeova ti jechuke.

⁴ Ti jech la stoy sba li Satanas, Adan xchiʼuk Evae muʼyuk laj-o skʼoplal yuʼunik ti tskʼan tsnojes ta tukʼil krixchanoetik Balumil li Jeovae. Muʼyuk, oy kʼusi yan la snop tspas sventa chkʼot ta pasel yuʼun li kʼusi tskʼane. Taje mu xkoʼolaj ta jkot tren ti persa jaʼ tstʼun batel li sbe onoʼox pasbile xchiʼuk ti oy buchʼu xuʼ xlokʼ ta be yuʼune. Kʼalal oy kʼusi chal tspas li Jeovae, muʼyuk kʼusi ta vinajelbalumil ti xuʼ smak ta be sventa mu xkʼot ta pasel yuʼune  (kʼelo Isaías 55:11). Mi oy kʼusi tskʼan tsmak ta bee, xuʼ stunes yan be li Jeovae (Éx. 3:14, 15). a Kʼalal sta-o chile chalbe yajtuneltak ti tukʼ yoʼontonik li kʼusi achʼ tstunes sventa tspas li kʼusi tskʼane.

5. ¿Kʼusi laj yal tspas Jeova ta skoj li toybail lik ta Edene?

⁵ Ta skoj li toybail lik ta Edene, li Jeovae laj yal ti tsvaʼan jun Ajvalilal ti te tsakal skʼoplal chkʼot xchiʼuk li kʼusi tskʼan tspase (Mat. 25:34). Kʼalal muʼyuk xaʼox spatobil yoʼonton yileluk li krixchanoetike, jaʼo laj yakʼ ta naʼel Jeova li kʼusi tstunes sventa chchaʼta yav yuʼun li krixchanoetike xchiʼuk ti chchʼaybe skʼoplal skotol li vokolil laj yakʼ Satanase, ti jecheʼ laj yakʼ svokol ta spojbel yabtel li Jeovae (Gén. 3:14-19). Akʼo mi jech, li Jeovae muʼyuk bu laj yakʼ ta nabel skʼoplal ta jun noʼox velta skotol li kʼusitik sventa Ajvalilale.

6. ¿Kʼusi laj yal tspas li Jeovae, pe kʼusi muʼyuk laj yakʼ ta naʼel?

⁶ Li ta baʼyel albil kʼop laj yichʼ alele, li Jeovae laj yal ti chtal jun nitilulal ti chpechʼbe ta tekʼel sjol li chone (kʼelo Génesis 3:15). Pe ti buchʼu skʼoplal li nitilulal taje xchiʼuk li snitilulal chone muʼyuk bu laj yichʼ akʼel ta naʼel li vaʼ orae. Ta melel, te van chaʼmiluk jabil echʼ ti muʼyuk kʼusi mas laj yal li Jeovae. b

7. ¿Kʼu yuʼun laj yichʼ tʼujel li Abraane xchiʼuk kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik?

⁷ Ta tsʼakale, li Jeovae la stʼuj Abraan sventa te chlokʼ ta stojolal xnichʼnab li albil nitilulale. Tʼujat yuʼun Jeova ta skoj ti la xchʼun li kʼusi albate (Gén. 22:18). Oy jtos kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik taje: li Jeovae jaʼ noʼox chakʼbe snaʼ kʼusi tskʼan tspas li buchʼu chiʼtaat o ti ch-ichʼat ta mukʼe (kʼelo Salmo 25:14).

8, 9. ¿Kʼusi laj yakʼbe snaʼ Abraan xchiʼuk Jakob ta sventa albil nitilulal li Jeovae?

⁸ Kʼalal yakal chchiʼin ta loʼil Abraan ta stojolal jun anjel li Jeovae, ti jaʼ yamigo sbaike, jaʼo laj yakʼ ta naʼel ta sba velta jtos ti kʼusi toj tsots skʼoplal ta sventa li albil nitilulale: laj yal ti jaʼ jun krixchanoe (Gén. 22:15-17; Sant. 2:23). Pe ¿kʼuxi chpechʼbe ta tekʼel sjol chon li krixchano taje? ¿Buchʼu skʼoplal li chone? Taje te chichʼ takʼel ta tsʼakal kʼalal chichʼ akʼel ta naʼel li yan kʼusitike.

⁹ Li Jeovae laj yal ti albil nitilulale chlokʼ tal ta stojolal smom Abraan ti Jakob sbie, jun vinik ti laj yakʼ ta ilel ti oy lek xchʼunel yoʼonton ta stojolal Diose (Gén. 28:13-22). Li Jeovae laj yalbe Jakob ti te chlokʼ tal ta stojolal Juda li albil nitilulale, ti jaʼ xnichʼon li Jakobe. Li albil kʼop laj yal Jakobe chal ti chichʼ akʼbel jun xvaxton li snitilulal Judae, uni jtel teʼ ti jaʼ skʼelobil ti oy yabtel ta ajvalilale xchiʼuk ti jaʼ «chʼunbil smantal yuʼun scotol cristianoetic ta jujun banamile» (Gén. 49:1, 10). Kʼalal jech laj yichʼ alele, jaʼo laj yal Jeova ti chkʼot ta jun ajvalil li albil nitilulale.

10, 11. ¿Kʼu yuʼun laj yakʼbe snaʼ David xchiʼuk Daniel li kʼusi tskʼan tspas Jeovae?

¹⁰ Kʼalal echʼ xaʼox van 650 jabil ti kuxi li Judae, li Jeovae oy kʼusitik mas laj yakʼbe snaʼ ajvalil David ta sventa li kʼusi tskʼan tspase, ti jaʼ snitilulal li Judae. Li Jeovae laj yalbe skʼoplal David ti jaʼ jun «vinic ti bu lec chile» (1 Sam. 13:14; 17:12; Ech. 13:22). Ta skoj ti xiʼtaoj lek Dios li Davide, li Jeovae la stʼuj sventa tspas  jun trato xchiʼuk, laj yalbe ti ch-ajvalilaj sbatel osil li jun snitilulale (2 Sam. 7:8, 12-16).

¹¹ Te van voʼobuk sien jabil ta tsʼakale, li Jeovae la stunes j-alkʼop Daniel sventa chal kʼusi lek jabilal chvinaj skʼoplal ta Balumil li Buchʼu tʼujbile, o li Mesiase (Dan. 9:25). «Toj lec cʼanbilot», xi albat skʼoplal yuʼun Jeova li Daniele. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun lek yichʼoj ta mukʼ li Jeovae xchiʼuk te chtun-o ta stojolal (Dan. 6:16; 9:22, 23).

12. ¿Kʼusi laj yichʼ albel Daniel ti akʼo spase xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹² Akʼo mi la stunes tukʼil j-alkʼopetik kʼuchaʼal Daniel li Jeova sventa ep kʼusitik tstsʼibaik ta sventa li albil Nitilulal, o Mesiase, muʼyuk toʼox bu kʼotem yorail yuʼun Jeova sventa chaʼibeik smelolal skotol li kʼusi la stsʼibaik li yajtuneltake. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal akʼbat xaʼox ta ilel yuʼun Dios ti laj yichʼ vaʼanel li Ajvalilal yuʼun Diose, li Daniele albat ti akʼo yakʼbe seyoal li albil kʼop jaʼ to mi la sta yorail yuʼun Jeovae. Li ta yorail ti skʼan toʼox xkʼot taje, «li melel yojtikinobile ta x-epaj» (Dan. 12:4, TNM).

13. 1) ¿Buchʼu jaʼ li albil Nitilulale? 2) ¿Kʼusitik laj yakʼ ta naʼel Jesus ta sventa li albilkʼop ta Génesis 3:15?

¹³ Li Jeovae jamal laj yakʼ ta ojtikinel ti jaʼ albil Nitilulal li Jesuse, li smomnichʼon David ti chventainvan kʼuchaʼal Ajvalile (Luk. 1:30-33; 3:21, 22). Kʼalal la slikes yabtel ta cholmantal li Jesuse, xkoʼolaj kʼuchaʼal xojobaj Kʼakʼal sventa chakʼ ta naʼel mas li kʼusi tskʼan tspas Diose (Mat. 4:13-17). Jech kʼuchaʼal liʼe, jamal laj yakʼ ta ilel buchʼu skʼoplal li chon chal ta Génesis 3:14, 15, kʼalal laj yal ti jaʼ «jmilvanej» li Diabloe xchiʼuk ti «jaʼ totil yuʼun li jutkʼope» (Juan 8:44). Li kʼusi akʼbat yil li Juane, li Jesuse laj yal ti «voʼneal chone» jaʼ skʼoplal li «Diablo xchiʼuk Satanas akʼbil sbie» (kʼelo Apokalipsis 1:1; 12:9). c Kʼalal jaʼo laj yil taje li Jesuse —li albil Nitilulale— laj yakʼ ta ilel kʼu yelan chkʼot ta pasel yuʼun li albil kʼop laj yichʼ alel ta Edén ti chpechʼbe ta tekʼel sjol li Satanase (Apok. 20:7-10).

14-16. ¿Mi laj onoʼox yaʼibeik smelolal skotol li kʼusitik melel laj yakʼbe snaʼ yajchankʼoptak Jesus ta baʼyel sigloe? Albo smelolal.

¹⁴ Jech kʼuchaʼal la jkʼeltik ta kapitulo 1, ep tajek laj yalbe skʼoplal Ajvalilal li Jesuse. Akʼo mi jech, muʼyuk onoʼox bu laj yal skotol li kʼusitik tskʼan tsnaʼik li yajchankʼoptake. Yuʼun manchuk mi laj yalbe lek skʼoplal li jlom kʼusitike, ta tsʼakal to lik yaʼibeik lek smelolal li kʼusitik melel laj yakʼ ta naʼel li Jchanubtasvanej yuʼunike, bakʼintike jelav jayibuk siglo. Jchanbetik jayibuk skʼelobil.

¹⁵ Ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltike, jamal laj yakʼ ta naʼel Jesus ti buchʼutik tskoltaik li Ajvalil sventa chventainvanik li ta Ajvalilal yuʼun Diose jaʼik krixchanoetik liʼ ta Balumile xchiʼuk chichʼik chaʼkuxesel ta vinajel kʼuchaʼal kuxlejaletik ti mu xvinajik ta kʼelele. Pe li yajchankʼoptake muʼyuk bu laj yaʼibeik smelolal ta ora li kʼusi laj yakʼ ta naʼele (Dan. 7:18; Juan 14:2-5). Li vaʼ jabil xtoke, ta lokʼolkʼopetik laj yakʼbe snaʼ yajchankʼoptak Jesus ti muʼyuk chichʼ vaʼanel ta ora li Ajvalilale, ti jal to tajek ch-echʼ mi sut  xaʼox batel ta vinajele (Mat. 25:14, 19; Luk. 19:11, 12). Li kʼusi tsots skʼoplal taje muʼyuk laj yaʼibeik smelolal li jchankʼopetike, vaʼun xi la sjakʼbeik ta tsʼakal kʼalal chaʼkuxiem xaʼox li Jesuse: «¿Mi yuʼun yakal xa chchaʼta yav avuʼun li ajvalilal ta Israel avie?». Pe li Jesuse la snop ti muʼyuk kʼusi mas chakʼbe snaʼik li vaʼ kʼakʼale (Ech. 1:6, 7). Li Jesuse laj yakʼ ta chanel xtok ti ‹oy yan xchijtak› ti mu teuk tsakal skʼoplalik li ta «uni jtsop chij» ti jmoj ch-ajvalilaj xchiʼuke (Juan 10:16; Luk. 12:32). Li yajchankʼoptak Kristoe muʼyuk laj yaʼibeik lek smelolal buchʼu skʼoplal li chaʼvokʼ taje, jaʼ to laj yaʼibeik smelolal kʼalal te xaʼox van kʼuk sjalil laj yichʼ vaʼanel li Ajvalilal ta sjabilal 1914.

¹⁶ Xuʼ van ep kʼusitik laj yakʼbe snaʼ yajchankʼoptak Jesus jechuk kʼalal liʼ toʼox oy ta Balumile, pe snaʼoj ti mu stsʼik yuʼunike (Juan 16:12). Ta melel, ep kʼusitik laj yichʼ akʼel ta naʼel sventa Ajvalilal li ta baʼyel sigloe. Akʼo mi jech, maʼuk toʼox yorail sventa ch-epaj li yojtikinobile.

17. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa chkaʼibetik smelolal li kʼusitik melel sventa Ajvalilale, pe kʼusi to yan chtun kuʼuntik?

¹⁷ Li Jeovae laj yalbe ta melel Daniel ti ta «yorail slajebal kʼakʼale», «ep buchʼutik ta saʼik, xchiʼuk li melel yojtikinobile ta x-epaj», jaʼ xkaltik, ta x-epaj li yojtikinobil ta sventa li kʼusi tskʼan tspas Diose (Dan. 12:4, TNM). Li buchʼutik tskʼanik li yojtikinobil taje skʼan xakʼbeik yipal stael. Jlik livroe chal ti jpʼel kʼop ta evreo «ta saʼik» xie, jaʼ la skʼan xal ti buchʼu yakʼoj ta yoʼonton sabel smelolal jlikuk livroe xchiʼuk ti chakʼbe yipal sabel lek smelolale. Manchuk mi chkakʼbetik yipal ta sabel lek smelolal li Vivliae, muʼyuk bu chkaʼibetik smelolal li kʼusitik melel ta sventa Ajvalilal mi muʼyuk tskoltautik li Jeovae (kʼelo Mateo 13:11).

18. ¿Kʼu yelan yakʼojik ta ilel xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk ti bikʼit chakʼ sbaik li buchʼutik chiʼtaik Diose?

¹⁸ Jech kʼuchaʼal kʼunkʼun laj yakʼ ta naʼel Jeova li kʼusitik melel sventa Ajvalilal kʼalal skan toʼox jaylajunebuk jabil xkʼot li  1914, jaʼ jech yakal tspas-o tal li ta slajebal kʼakʼale. Jech kʼuchaʼal chakʼ kiltik li ta kapitulo 4 xchiʼuk 5 li ta livro liʼe, li sien jabil echʼ xa tale, ep ta velta persa sjeloj kʼu yelan yaʼiojbe smelolal Vivlia li steklumal Diose. ¿Mi jaʼ skʼan xal ti muʼyuk koltaatik yuʼun li Jeovae? Moʼoj, koltaatik ta melel. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li buchʼutik chiʼtaik Diose chakʼik ta ilel chaʼtos talelal ti skʼanoje: xchʼunel oʼontonal xchiʼuk ti bikʼit chakʼ sbaike (Evr. 11:6; Sant. 4:6). Li yajtuneltak Jeovae xchʼunojik ta melel ti chkʼot ta pasel skotol li kʼusitik yaloj ta Skʼop Diose. Jech xtok, chakʼik ta ilel ti bikʼit yakʼoj sbaik kʼalal jamal chalik ti oy mu jechuk laj yaʼibeik smelolal kʼuxi chkʼot ta pasel li kʼusitik yaloj Diose. Ti jech bikʼit chakʼ sbaike te chvinaj skʼoplal ta revista Li Jkʼel osil ta toyole ta 1 yuʼun marso ta 1925 ti xie: «Jnaʼojtik ti jaʼ stuk chakʼ ta naʼel li Kajvaltike, chakʼbe snaʼ steklumal li Skʼope, jaʼ ti kʼu yelan tskʼan stuke xchiʼuk jaʼ ti kʼusi yorail sta-o chile».

19. ¿Kʼusi yakʼoj jnaʼtik Jeova li avie xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁹ Kʼalal laj yichʼ vaʼanel ta 1914 li Ajvalilal yuʼun Diose, li steklumal Diose mu masuk snaʼik kʼuxi chkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta sventa li Ajvalilale (1 Kor. 13:9, 10, 12). Ta skoj ti oy tajek ta koʼontontik chkʼot ta pasel li kʼusitik yaloj Diose, bakʼintike mu jechuk kʼotem ta pasel li kʼusi jnopojtik toʼoxe. Ti kʼu sjalil echʼem tale, kakʼojtik venta ti melel tajek li kʼusi yan laj yichʼ alel ta revista ti laj kalbetik skʼoplal li ta parafo echʼe. Xi laj yal li revista Li Jkʼel osil ta toyole: «Stalel onoʼox yileluk ti mu xuʼ xkaʼibetik smelolal li albil kʼop jaʼ to mi kʼotem xaʼox ta pasele o ti jaʼo chkaʼibetik smelolal kʼalal yakal chkʼot ta pasele». Tana ti mas xa oyutik ta slajebal kʼakʼale, oy ep albil kʼopetik ta sventa Ajvalilal ti kʼotemik xa ta pasele o ti yakal chkʼotanuk ta pasele. Ta skoj ti bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk ti tskʼan chakʼ sba ta tukʼibtasel li steklumal Diose, li Jeovae mas to lek yakʼoj kaʼibetik smelolal li kʼusi tskʼan tspase. Ta melel, ¡epajem li melel yojtikinobile!

20, 21. ¿Kʼu yelan laj yaʼiik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo kʼalal jel ti kʼu yelan chaʼibeik smelolal Skʼop Diose?

²⁰ Kʼalal tslekubtas Jeova ti kʼu yelan chkaʼibetik smelolal li kʼusi melele, chichʼ akʼel ta preva li koʼontontike. Li xchʼunel koʼontontik xchiʼuk ti bikʼit chkakʼ jbatike, ¿mi tstij van koʼontontik sventa jchʼamtik li kʼusitik chjele? Li yajtsʼaklomtak Kristo ta oʼloltik baʼyel sigloe jaʼ jech la snuptanik preva. Nopo avaʼi ti yajtsʼaklomot Kristo ti judaot xchiʼuk ti kuxulot li vaʼ kʼakʼale. Avichʼoj tajek ta mukʼ li Smantal Moisese xchiʼuk xamuyubaj yuʼun ti j-israelote. Vaʼun jaʼo chatakbat tal skartatak jtakbol Pablo ti akʼbat snaʼ yuʼun Dios ti bu chal ti mu xa persauk chachʼun li Smantal Moisese xchiʼuk ti spʼajoj xa batsʼi Israel li Jeovae, ti yakal xa tstsob li Israel ta mantal ti te kapal skʼoplal judaetik xchiʼuk jyanlumetike (Rom. 10:12; 11:17-24; Gal. 6:15, 16; Kol. 2:13, 14). ¿Kʼu van yelan chavaʼi taje?

²¹ Li yajtsʼaklomtak Kristo ti la xchʼamik li kʼusi laj yalbe smelolal Pablo ti akʼbat snaʼ yuʼun Diose, akʼbatik ep bendision yuʼun Jeova (Ech. 13:48). Li yantike chopol laj yaʼiik li kʼusitik jele, vaʼun jaʼ tspasik ti kʼu yelan chaʼibeik smelolal stukike (Gal. 5:7-12). Mi mu sjel li snopbenike, ta xchʼay yuʼunik li smotonik ti xuʼ x-ajvalilajik xchiʼuk li Kristoe (2 Ped. 2:1).

22. ¿Kʼu yelan chavaʼi kʼalal chjel kʼu yelan kaʼiojbetik smelolal li kʼusi tskʼan tspas Diose?

²² Leʼ to noʼox ta sjaylajunebal jabil xtale, li Jeovae skoltaojutik yoʼ mas xkaʼibetik smelolal jlomuk li kʼusitik ta sventa li Ajvalilale. Jech kʼuchaʼal liʼe, skoltaojutik sventa chkaʼibetik mas smelolal bakʼin chichʼ chʼakel lokʼel ta stojolal buchʼutik mu skʼan xaʼiik mantal li buchʼutik chventainatik yuʼun Ajvalilal yuʼun Diose, jech kʼuchaʼal chichʼ chʼakel lokʼel li chijetik ta stojolal tentsunetike. Jech xtok, xchanubtasojutik bakʼin tstsʼaki li 144 mil chbatik ta vinajele, kʼusi smelolal li lokʼolkʼopetik laj yal Jesus ta sventa li Ajvalilale xchiʼuk bakʼin chichʼ chaʼkuxesel ta vinajel li slajeb buchʼu tʼujbile. d ¿Kʼu yelan chavaʼi li kʼusitik jelem taje? ¿Mi tstsatsub-o li xchʼunel avoʼontone? ¿Mi jaʼ sprevail chavil ti jaʼ chchanubtas-o Jeova li steklumal ti bikʼit yakʼoj sbae? Li yaʼyejal li livro liʼe tstsatsubtasot sventa jpʼel ta avoʼonton ti ta kʼunkʼun chakʼbe snaʼ kʼusi tskʼan tspas Jeova li buchʼutik chiʼtaate.