1-3. ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal laj yil ti yakal chikʼubtasik li temploe?

 TOJ tsots skʼoplal chil templo ta Jerusalen li Jesuse, yuʼun snaʼoj kʼusi stu ti laj yichʼ vaʼanele. Voʼne xa onoʼox ti jaʼ yichʼobil ta mukʼ Jeova li temploe. Pe li yichʼel ta mukʼ chʼul Dios Jeovae, skʼan ti sakuk xchiʼuk lekuke. Nopo xa noʼox avaʼi kʼu yelan laj yaʼi sba Jesus kʼalal bat ta templo ta 10 yuʼun nisán ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltik xchiʼuk ti laj yil ti yichʼoj ikʼubtasele. ¿Kʼusi yakal chkʼot ta pasel? (Kʼelo Mateo 21:12, 13.)

² Li ta amakʼ sventa jyanlumetike, li jchonolajeletik xchiʼuk jeltakʼinetik ti xpichʼet noʼox yoʼontonike toj echʼ xa noʼox chilbajinik li buchʼutik chtal yakʼbeik smoton Jeovae. a Li Jesuse «la snuts lokʼel skotol li buchʼutik te chchonolajik xchiʼuk chmanolajik ta temploe, la svalkʼunbe xmexaik li jeltakʼinetike» (koʼoltaso xchiʼuk Nehemías 13:7-9). Li Jesuse tsots laj yalbe mantal li viniketik ti jaʼ noʼox batem ta yoʼonton kʼusi tskʼan stukike, yuʼun la spasik «ta xchʼen j-elekʼetik» li sna Stote. Jech laj yakʼ ta ilel Jesus ti yichʼoj ta mukʼ li temploe xchiʼuk ti kʼusi sventa vaʼanbil-oe. Skʼan jechuk-o sak li yichʼel ta mukʼ Stote.

³ Kʼalal echʼem xaʼox jayibuk sigloe, kʼalal yichʼoj xaʼox vaʼanel li Ajvalilal yuʼun Mesiase, la sakubtas yan velta jun templo li Jesuse, jun templo ti te tsakal skʼoplal skotol li buchʼutik tskʼanik ti chʼambiluk li kʼu yelan chichʼik ta mukʼ Jeovae. ¿Kʼusi temploal ti la sakubtase?

4, 5. 1) ¿Kʼuxi la slekubtas xchiʼuk la sakubtas tʼujbil yajtsʼaklomtak leʼ tal ta 1914 kʼalal ta slikebaltik 1919 li Jesuse? 2) ¿Mi te noʼox laj-o skʼoplal ti chichʼ lekubtasel xchiʼuk sakubtasel li steklumal Diose? Albo smelolal.

⁴ Jech kʼuchaʼal la jchantik ta kapitulo 2, kʼalal laj xaʼox yichʼ vaʼanel ta Ajvalil ta 1914 li Jesuse, tal xchiʼuk Stot sventa tskʼelik li templo ta mantale, jaʼ xkaltik, li kʼusi chapanbil sventa li melel ichʼel ta mukʼe. b Ta skoj taje li Ajvalile laj yil ti skʼanik lekubtasel xchiʼuk sakubtasel li yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbilike, li «smomnichʼnab Levie» (Mal. 3:1-3). Leʼ tal ta 1914 kʼalal ta slikebaltik 1919, li Buchʼu chlekubtasvane, li Jeovae, laj yakʼ ti snuptanik prevaetik xchiʼuk vokoliletik li steklumale, ti jaʼ tun-o sventa xichʼik lekubtasel xchiʼuk sakubtasele. Manchuk mi toj tsots li vokoliletik taje, li buchʼutik tʼujbilike kuch yuʼunik li prevaetike, lek xa oyik xchiʼuk oy tajek ta yoʼontonik tskoltaik li Ajvalil Mesiase.

 ⁵ ¿Mi te noʼox laj-o skʼoplal ti chichʼ lekubtasel xchiʼuk sakubtasel li steklumal Diose? Muʼyuk. Li ta slajebal kʼakʼale, li Jeovae stunesoj Ajvalil Mesias sventa tskolta-o tal yajtsʼaklomtak Kristo ti sakikuke xchiʼuk ti teuk oyikuk-o li ta templo ta mantale. Li chib kapitulo xtale, ta jchanbetik skʼoplal kʼuxi yichʼojik lekubtasel ta stalelalik xchiʼuk ti kʼu yelan chapalike. Pe baʼyel jchanbetik batel skʼoplal li sakubtasel ta mantale. Mas to tstsatsub xchʼunel koʼontontik kʼalal ta jchanbetik skʼoplal kʼusitik spasoj Jesus sventa sakikuk ta mantal li yajtsʼaklomtake, ti oy xvinaj ta kʼelel xchiʼuk ti oy mu xvinaj ta kʼelel li kʼusi spasoje.

6. ¿Kʼuxi tskoltautik ta yaʼibel smelolal kʼusi smakoj sakubtasel ta mantal li mantaletik laj yalbe judaetik li Jeovae?

⁶ ¿Kʼusi jaʼ li sakubtasel ta mantale? Sventa jtabetik stakʼobile, jchanbetik skʼoplal kʼusi laj yalbe Jeova li judaetik kʼalal jutuk xaʼox skʼan xlokʼik talel ta Babilonia li ta svakibal siglo kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltike (kʼelo Isaías 52:11). Li kʼusi mas tsots skʼoplal ti sutik-o ta Jerusalen li buchʼutik ikʼbilik toʼox batele jaʼ sventa xchaʼmeltsanik li temploe xchiʼuk ti xchaʼta yav yuʼunik li melel yichʼel ta mukʼ Diose (Esd. 1:2-4). Li Jeovae tskʼan ti xiktaik skotol kʼusitik sventa relijion ta Babilonia li steklumale. Kʼelo avil ti xi xcholet laj yalbe mantale: «Mu me xapiquic li cʼusi toj chopole», «locʼanic xa batel te ta Babilonia» xchiʼuk «acʼo me sqʼuel stucʼulan sbaic lec». Li melel yichʼel ta mukʼ Jeovae skʼan me mu xichʼ kapel xchiʼuk li yichʼel ta mukʼ yan diosetike. Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntik? Li sakubtasel ta mantale te smakojbe skʼoplal ti muʼyuk ta jkap jbatik ta chanubtaseletik xchiʼuk kʼusitik tspasik li jecheʼ relijione.

7. ¿Kʼusi stunesoj Jesus sventa tskolta yajtsʼaklomtak yoʼ sakikuk ta mantale?

⁷ Kʼalal mu toʼox jaluk laj yichʼ vaʼanel ta Ajvalil li Jesuse, la svaʼan kʼusi xvinaj ta kʼelel ti jaʼ tstunes sventa tskolta yajtsʼaklomtak yoʼ sakikuk ta mantale. Taje jaʼ li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil ti laj yichʼ vaʼanel yuʼun Kristo ta 1919 (Mat. 24:45). Li vaʼ jabile sakik xaʼox li Jchanolajeletik ta Vivliae, yuʼun yiktaojik xaʼox li chanubtaseletik yuʼun jecheʼ relijione. Akʼo mi jech, skʼanik to sakubtasel ta mantal. Ta stojolal li tukʼil mosoile, li Kristoe kʼunkʼun laj yakʼbe snaʼ yajtsʼaklomtak ti skʼan xiktaik junantik kʼinetike xchiʼuk kʼusitik chichʼ pasele (Prov. 4:18). Jchanbetik jayibuk skʼelobil.

8. ¿Kʼusi ti voʼne xa onoʼox snaʼojik ta sventa Svokʼel Ninyo li Jchanolajeletik ta Vivliae, pe kʼusi ti mu toʼox xakʼik ventae?

⁸ Li Jchanolajeletik ta Vivliae voʼne xa onoʼox snaʼojik ti lokʼem tal ta jecheʼ chanubtaseletik li skʼinal Svokʼel Ninyoe xchiʼuk ti maʼuk ta 25 yuʼun disiembre ayan li Jesuse. Xi laj yal ta disiembre ta 1881 Li Jkʼel osil ta toyole: «Ta smiyonal noʼox li buchʼutik maʼuk toʼox jchʼunolajeletike, talik ta chʼulna. Pe li kʼusi jele jaʼ noʼox li sbie, yuʼun li paleetik ti maʼuk jchʼunolajeletike la sbiinik paleetik yajtsʼaklom Kristo xchiʼuk li kʼinetik ti maʼuk sventa jchʼunolajeletike laj yichʼ biiltasel kʼuchaʼal kʼinetik sventa yajtsʼaklom Kristo, jun ta skotol li  kʼinetik taje jaʼ li Svokʼel Ninyoe». Ta 1883, li ta revista Li Jkʼel osil ta toyole lokʼ jun mantal ti jaʼ sbi: «¿Bakʼin ayan li Jesuse?», tee laj yalbe srasonal ti ta slikebaltik oktuvre ayane. c Akʼo mi jech, li Jchanolajeletik ta Vivliae mu persauk laj yilik ti xiktaik spasel li skʼinal Svokʼel Ninyoe. Jech-o tspasik li kʼin taje, manchuk mi jaʼik li buchʼutik chtunik ta Betel ta Brooklyne. Pe ta sjelavel li 1926, oy kʼusitik lik jeluk. ¿Kʼu yuʼun?

9. ¿Kʼusi laj yakʼik venta Jchanolajeletik ta Vivlia ta sventa li skʼinal Svokʼel Ninyoe?

⁹ Ta skoj ti la xchanbeik lek skʼoplal Jchanolajeletik ta Vivlia li kʼusi taje, laj yakʼik venta ti bu likem tal li skʼinal Svokʼel Ninyo xchiʼuk li kʼusitik chichʼ pasel ti te tsakal skʼoplal xchiʼuk taje muʼyuk chichʼ ta mukʼ li Diose. Jun mantal li ta revista The Golden Age (ti ¡Despertad! sbi avie) ta 14 yuʼun disiembre ta 1927 ti jaʼ sbi: «Li slikeb skʼinal Svokʼel Ninyoe», laj yal ti maʼuk sventa jchʼunolajeletik li skʼinal Svokʼel Ninyoe, ti jaʼ noʼox tspasik li kʼusi tskʼan stukike xchiʼuk ti te tsakal skʼoplal xchiʼuk yichʼel ta mukʼ yan diosetike. Li mantal taje jamal laj yal ti muʼyuk laj yal Kristo ti skʼan xichʼ pasele xchiʼuk xi laj yal ta sventa li kʼin taje: «Ta skoj ti jech tskʼan balumil, jbekʼtaltik xchiʼuk Diablo ti xichʼ pasilanel-o li kʼinetik taje [...] li voʼotik ti ta sjunul koʼontontik chijtun ta stojolal Jeovae jpʼel ta koʼontontik ti muʼyuk ta jpastik li kʼinetik taje». Jaʼ yuʼun, mu labaluk sba chkaʼitik ti muʼyuk la spasik skʼinal Svokʼel Ninyo li buchʼutik chtunik ta Betel li ta disiembre taje xchiʼuk muʼyuk xa la spasik-o mi junuk velta.

10. 1) ¿Kʼusitik to mas laj yalbeik skʼoplal sventa skʼinal Svokʼel Ninyo li ta disiembre ta 1928? (Kʼelo xtok li rekuadro « Li skʼinal Svokʼel Ninyoe: bu likem tal xchiʼuk kʼusi sventa».) 2) ¿Kʼuxi laj yichʼ pʼijubtasel steklumal Dios sventa yan kʼinetik ti skʼan mu spasike? (Kʼelo li rekuadro « Jamal chichʼ albel skʼoplal yan kʼinetik».)

¹⁰ Li ta yan jabil xtale ep to kʼusitik mas laj yalbeik skʼoplal sventa skʼinal Svokʼel Ninyo li Jchanolajeletik ta Vivliae. Ta 12 yuʼun disiembre  ta 1928, li ermano Richard Barber, ti te chtun ta smeʼ nail abtelale laj yal jun mantal ta radio ti jamal laj yal ti mu lekuk li bu likem tal li kʼin taje. ¿Kʼu yelan laj yaʼi steklumal Dios ti lek jamal albatik mantal yuʼun li buchʼutik ch-abtejik ta smeʼ nail abtelale? Kʼalal tsvules ta sjol ti muʼyuk xa tspasbeik skʼinal Svokʼel Ninyo xchiʼuk yutsʼ yalal li ermano Charles Brandlein xi laj yale: «¿Mi chopol van chkaʼikutik ti kiktaojkutik xa spasele? Mi jutebuk. [...] Xkoʼolaj chkaʼikutik ta jlik ikʼal kʼuʼil, vaʼun la jchʼaykutik batel ta kʼaʼep». Jaʼ jech tsnop ek li ermano Henry Cantwell, ti tun ta jkʼelvanej ta sirkuito ta mas tsʼakale, xi chale: «Jun koʼonton chkaʼikutik ti xuʼ jech xkakʼkutik ta ilel ti jkʼanojkutik li Jeovae». Li yajtsʼaklomtak Kristo ti tukʼ yakʼoj sbaike oy ta yoʼonton tsjelik ti bu kʼalal skʼan sventa mu xa spasik li kʼinetik ti likem tal ta yichʼel ta mukʼ kʼusitik ti mu lekuke (Juan 15:19; 17:14). d

11. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta jkoltatik li Ajvalil Mesiase?

¹¹ ¡Toj lek ti jchanbetik stalelalik li Jchanolajeletik ta Vivlia ti tukʼ laj yakʼ sbaike! Kʼalal ta jnopbetik skʼoplal li slekil talelalike, lek ti xi jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yelan chkaʼi li beiltasel chakʼbutik li tukʼil mosoile? ¿Mi ta sjunul koʼonton ta jchʼam li mantale xchiʼuk mi ta jpas li kʼusi ta jchane?». Kʼalal oy ta koʼontontik ta jchʼuntik mantale jech chkakʼtik ta ilel ti ta jkoltatik li Ajvalil Mesias ti jaʼ tstunes tukʼil mosoil sventa chakʼ veʼlil ta mantal ta yorail noʼoxe (Ech. 16:4, 5).

12. ¿Kʼu yelan laj yilik stunesel krus li Jchanolajeletik ta Vivlia ti ep jabiletik la stunesike?

¹² Ep jabiletik lek noʼox laj yilik ti tstunesik krus li Jchanolajeletik ta Vivliae. Snaʼojik ta melel ti mu stakʼ ichʼel ta mukʼ li kruse,  yuʼun xaʼibeik smelolal ti chopol li yichʼel ta mukʼ yan diosetike (1 Kor. 10:14; 1 Juan 5:21). Ta slikebaltik 1883, Li Jkʼel osil ta toyole jamal laj yal ti «toj ibal sba chil Dios li yichʼel ta mukʼ yan diosetike». Akʼo mi jech, ta slikebale mu kʼusi chopol chilik mi lek noʼox sba tstunesik krus li Jchanolajeletik ta Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, xtoyet noʼox chaʼi sbaik ti oy kʼusi tsnapʼan ta skʼuʼik sventa x-ojtikinatik-o ti jaʼ jun krus ti xojol ta koronae. Tsnopik noʼoxe jaʼ skʼelobil ti mi tukʼ-o laj yakʼ sbaik kʼalal to mi chamike, xuʼ staik li skoronail kuxlejale. Ta slikebaltik 1891, te xvinaj slokʼol jun krus ti xojol ta korona li ta baʼyel pajina yuʼun Li Jkʼel osil ta toyole.

13. ¿Kʼuxi jam tal smelolal ta stojolal yajtsʼaklom Kristo li stunesel kruse? (Kʼelo xtok li rekuadro « Kʼunkʼun laj yaʼibeik smelolal li stunesel kruse».)

¹³ Li Jchanolajeletik ta Vivliae ep toʼox sbalil chilik li skʼelobil krus ti xojol ta koronae. Akʼo mi jech, kʼalal nopoltik xaʼox li sjabilal 1930, kʼunkʼun lik jamuk tal smelolal ta stojolal yajtsʼaklomtak Kristo li stunesel kruse. Kʼalal tsnopbe skʼoplal ti kʼusi jelav ta asamblea ti echʼ ta 1928 ta Detroit, Michigan (Estados Unidos) li ermano Grant Suiter, ti tun ta Jtsop Jbeiltasvanej ta mas tsʼakale, xi laj yale: «Li ta asambleae maʼuk noʼox laj yalik ti mu persauk xichʼ tunesel li krus ti xojol ta koronae, yuʼun laj yalik xtok ti chopole». Kʼalal junchib toʼox jabil yechʼel taje mas to jam tal smelolal. Vaʼun jamal laj yakʼik venta ti mu stakʼ stunesik krus li ta melel yichʼel ta mukʼ Dios ti lek xchiʼuk ti sak ta mantale.

14. ¿Kʼu yelan laj yaʼi steklumal Dios ti kʼunkʼun jam tal smelolal li stunesel kruse?

¹⁴ ¿Kʼu yelan laj yaʼi steklumal Dios ti kʼunkʼun jam tal smelolal li stunesel kruse? ¿Mi jech-o van tskʼan tstunesik li krus ti xojol ta korona ti ep toʼox sbalil chilike? Xi chal Lela Roberts ti jal tun ta stojolal Jeovae: «Ta anil noʼox laj kiktakutik stunesel kʼalal laj kaʼibekutik smelolal kʼusi skʼan xale». Yan ermana ti tukʼ yakʼoj sba ti Ursula Serenco sbie, xi laj yal kʼu yelan chaʼi sbaik epal ermanoetike: «Akʼo mi ep sbalil chkilkutik ti jaʼ skʼelobil slajel li Kajvaltike xchiʼuk ti jech chi-ichʼvankutik ta mukʼ li yajtsʼaklomunkutik Kristoe, laj kakʼkutik venta ti likem tal ta stojolal buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike. Jech kʼuchaʼal chal li Proverbios 4:18, ta jtojkutik ta vokol ti yantik xojobaj batel li bee». Li yajtsʼaklomtak Kristo ti tukʼ yakʼoj sbaike mu xa skʼan spasik li kʼusitik chopol tspasik ta jecheʼ relijione.

15, 16. ¿Kʼu yelan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jpʼel ta koʼontontik ti sakuk-o li yamakʼil stemplo ta mantal Jeova liʼ ta Balumile?

¹⁵ Jaʼ jech ta jnoptik li avi eke. Jamal xkiltik ti oy kʼusi yakal tstunes tal Kristo sventa tskolta steklumal yoʼ sakikuk-o ta mantale: li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile. Jaʼ yuʼun, kʼalal chkichʼtik pʼijubtasel ta vunetik ta sventa talelaletik, kʼusitik chichʼ pasel o kʼusi nopem xaʼiik spasel ta voʼne ti likem tal ta jecheʼ relijione ta anil noʼox ta jtsaktik ta venta xchiʼuk ta jchʼuntik mantal. Jech ta jpastik kʼuchaʼal li kermanotaktik ti jaʼo kuxiik ta slikebal kʼalal liʼ xa oy li Kristoe, jpʼel ta koʼontontik ti sakuk-o li yamakʼiltak stemplo ta mantal Jeova liʼ ta Balumile.

¹⁶ Li ta slajebal kʼakʼale, manchuk mi mu xvinaj ta kʼelel, li Kristoe yakal-o ch-abtej sventa chchabi li tsobobbailetik ta steklumal Jeova yoʼ mu xichʼ ikʼubtasel ta mantale. ¿Kʼu yelan? Jkʼeltik batel.

17, 18. Li ta lokʼolkʼop sventa nutiʼ stsakobil choye, ¿kʼusi smelolal ti 1) tstikʼik yalel li nutiʼ stsakobil choye? 2) «jeltos choyetik tstsob» tale? 3) «tstʼujik yoʼ xchʼamik ta moch ti bu toj lekike»? 4) «la stenik batel [li choyetik] ti butik mu xtune»?

¹⁷ Li Ajvalil Jesukristoe svikʼoj lek sat sventa tskʼel li tsobobbailetik ta steklumal Dios ta spʼejel Balumile. Li Kristo xchiʼuk anjeletike oy jaytosuk kʼusitik yakal tspasik ti mu xkaʼibetik lek smelolale, jech, oy kʼusi yakal chchʼakik. Li Jesuse laj yalbe skʼoplal kʼusi yakal tspasik kʼalal laj yal li lokʼolkʼop ta sventa li nutiʼ stsakobil choye (kʼelo Mateo 13:47-50). ¿Kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop taje?

¹⁸ Tikʼik li «jlik nutiʼ sventa tsakob choy [...] ta nabe». Li nutiʼ stsakobil choye jaʼ skʼoplal li xcholbel skʼoplal Ajvalilal ti yakal chichʼ pasel ta stojolal krixchanoetik ti xkoʼolaj ta nabe. «Jeltos choyetik tstsob.» Li lekil aʼyeje tstijbe yoʼonton jeltos krixchanoetik, ti oy junantik oy kʼusitik la spasik yoʼ xkʼotik ta yajtsʼaklom Kristoe, yantik xtoke la skʼanik toʼox ta slikebal, pe muʼyuk te komik-o li ta melel yichʼel ta mukʼ Diose. e «Tstʼujik yoʼ xchʼamik ta moch ti bu toj lekike.» Li buchʼutik ta sjunul yoʼontonik chchʼamike ta xichʼik tsobel ta tsobobbail ti xkoʼolaj ta moch sventa te xichʼik lek ta mukʼ li Jeovae. «La stenik batel [li choyetik] ti butik mu xtune.» Li ta slajebal kʼakʼale, li Kristo xchiʼuk anjeletike yakal chchʼakik «li buchʼutik toj chopolik ti te kapal ta stojolal li buchʼutik tukʼike». f Ta skoj taje, li buchʼutik muʼyuk lek tukʼ yoʼontonike, li buchʼutik mu van skʼan lek xiktaik li kʼusitik xchʼunojik o li kʼusitik tspasik toʼoxe, mu x-akʼbat xikʼubtasik li tsobobbailetike. g

19. ¿Kʼu yelan chavaʼi aba ti yakal ch-abtej Kristo sventa tskʼel ti sakuk ta mantal li steklumal Diose xchiʼuk ti lekuk ti kʼu yelan chichʼik ta mukʼe?

¹⁹ ¿Mi mu jechuk ti tspat koʼontontik ti jnaʼojtik ti chchabi buchʼutik oy ta sba li Ajvalil kuʼuntike, li Jesukristoe? Jech xtok, tspat koʼontontik ti jnaʼojtik ti tsakubtas xchiʼuk chchabi li melel yichʼel ta mukʼ Diose, ti oy tajek ta yoʼonton avi jech kʼuchaʼal la sakubtas templo li ta baʼyel sigloe. ¡Ta jtojtik tajek ta vokol ti yakal ch-abtej Kristo sventa tskʼel ti sakuk ta mantal li steklumal Diose xchiʼuk ti lekuk ti kʼu yelan chichʼik ta mukʼe! Xuʼ xkakʼtik ta ilel ti ta jkoltatik Ajvalil xchiʼuk Ajvalilal yuʼun kʼalal muʼyuk ta jkap jbatik xchiʼuk li jecheʼ relijione.