1. ¿Kʼu yuʼun skʼan jnabetik lek skʼoplal li anjeletike?

LI ANJELETIKE jaʼ yutsʼ yalal li Jeovae. Li Vivliae chal ti jaʼik «xnichʼnabtak melel Diose» (Jenesis 6:2). Li Jeovae oy ta yoʼonton ti xkojtikintik li yutsʼ yalale. ¿Kʼusi tspasik li anjeletike? ¿Kʼuxi la skoltaik li krixchanoetik ta mas voʼnee? ¿Mi xuʼ skoltautik li avi eke? (Kʼelo nota 8).

2. ¿Buchʼu la smeltsan li anjeletike xchiʼuk jayvoʼ laj yichʼik meltsanel?

² Baʼyel skʼan jnaʼtik buchʼu la smeltsan li anjeletike. Li Kolosenses 1:16 chal ti jaʼ baʼyel laj yichʼ meltsanel yuʼun Jeova li Jesuse, jaʼ tsʼakal to la smeltsan «skotol li kʼusitik yantik ta vinajele, li kʼusitik ta sba balumile». Kʼalal chal «li kʼusitik yantik ta vinajele», te skʼoplalik li anjeletike. ¿Jayvoʼ anjeletik la smeltsan li Jeovae? Li Vivliae chal ti ta smiyonal noʼox anjeletik laj yichʼ meltsanele (Salmo 103:20; Apokalipsis 5:11).

3. ¿Kʼusi chal Job 38:4 kʼalal ta 7 ta sventa li anjeletike?

³ Li Vivliae chal xtok ti jaʼ baʼyel la smeltsan anjeletik li Jeovae, jaʼ tsʼakal to la smeltsan li balumile. ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sbaik li anjeletik kʼalal laj yichʼ meltsanel li balumile? Li slivroal Jobe chal ti «avanik ta muyubajel» li anjeletike, yuʼun jaʼik toʼox jun utsʼ alalil ti jmoj chtunik ta stojolal Jeovae (Job 38:4-7).

4. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti skʼanojik krixchanoetik li anjeletike?

⁴ Li anjeletike skʼanojik tajek krixchanoetik xchiʼuk tsots tajek skʼoplal chilik li kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ta stojolal li krixchanoetike xchiʼuk ta sventa li balumile  (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Xuʼ jchʼuntik ti chopol tajek laj yaʼiik ti la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae. Li avie, mas to chat yoʼontonik ta skoj ti mas ep krixchanoetik ti mu skʼan xtunik ta stojolal Jeovae. Pe xmuyubajik tajek kʼalal chilik ti oy buchʼu tsutes yoʼontone xchiʼuk ti chlik tunuk ta stojolal Diose (Lukas 15:10). Li anjeletike oy tajek ta yoʼontonik li yajtuneltak Diose, jaʼ yuʼun chtunesatik yuʼun Jeova sventa skolta xchiʼuk chchabi li yajtuneltake (Ebreos 1:7, 14). Jkʼeltik jun chibuk skʼelobil.

5. ¿Kʼu yelan koltaatik yuʼun anjeletik li yajtuneltak Jeova ta mas voʼnee?

 ⁵ Kʼalal la slajes li lum Sodoma xchiʼuk Gomorra li Jeovae, la stak batel chaʼvoʼ yaj-anjeltak sventa skolta lokʼel li Lot xchiʼuk yutsʼ yalale (Jenesis 19:15, 16). Kʼalal jal xa ox yechʼel taje, li j-alkʼop Daniele laj yichʼ jipel ochel ta xchʼenal leonetik, pe mu kʼusi la snuptan, yuʼun li Jeovae la stak tal «yaj-anjel sventa smakbe ye li leonetike» (Daniel 6:22). Pe maʼuk noʼox, li Jeovae la stak batel yaj-anjeltak sventa slokʼesik ta chukel li jtakbol Pedroe (Echos 12:6-11). Li Jesus eke laj yichʼ koltael yuʼun anjeletik kʼalal tal ta balumile, kʼalal jaʼtik toʼox laj yichʼ voʼe, laj yichʼ koltael yuʼun li anjeletik eke (Markos 1:13). Jech xtok, kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ milel li Jesuse, «tsatsubtasbat yoʼonton» yuʼun jun anjel (Lukas 22:43).

6. 1) ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti tskolta yajtuneltak Dios avi li anjeletike? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik batel skʼoplal?

⁶ Li avie, muʼyuk xa chakʼ sbaik ta ilel li anjeletike, pe li Jeovae jech-o tstunesan sventa tskolta li yajtuneltake. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje? Yuʼun xi chal li Vivliae: «Li yaj-anjel Jeovae te xjoyet ta stojolal li buchʼutik xiʼtaojik Diose xchiʼuk chkoltaatik» (Salmo 34:7). Avie, oy kajkontratik ti tsots sjuʼelik xchiʼuk ti chopol kʼusi tskʼan tspasbutike, jech oxal ta jkʼantik chabiel. ¿Buchʼutik li kajkontratike? ¿Bu likik talel? ¿Kʼu yelan chakʼ jvokoltik? Sventa jnabetik stakʼobile, baʼyel jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj xa ox stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae.

7. ¿Kʼusi spasoj Satanas ta stojolal li krixchanoetike?

⁷ Li ta kapitulo 3 laj kiltik ti la stoy sba ta stojolal Dios jun anjel xchiʼuk ti oy ox ta yoʼonton tspas ta mantal li krixchanoetike. Li ta Vivliae ‹Diablo xchiʼuk Satanas akʼbil sbi› (Apokalipsis 12:9). Li Satanase oy tajek ta yoʼonton ti chlik  stoy sbaik ek li krixchanoetike. Li avie, sloʼlaoj epal krixchanoetik, pe li buchʼutik baʼyel la sloʼlae jaʼ li Adan xchiʼuk Evae. Akʼo mi jech, oy krixchanoetik ti tukʼ yakʼoj sbaik jech kʼuchaʼal li Abel, Enok xchiʼuk Noee (Ebreos 11:4, 5, 7).

8. 1) ¿Kʼuxi pasik ta pukujetik junantik anjeletik? 2) ¿Kʼusi la spasik li jtoyba anjeletik sventa mu xchamik li ta nojelal ta voʼe?

⁸ Li ta skʼakʼalil Noee, oy junantik anjeletik la stoy sbaik ta stojolal li Diose, vaʼun laj yiktaik komel vinajel xchiʼuk tal kuxiikuk kʼuchaʼal krixchanoetik li ta balumile. Ti jech la spasike jaʼ ta skoj ti tskʼan chikʼik li antsetike (kʼelo Jenesis 6:2). Mu stakʼ jech spasik ti jechuke (Judas 6). Epal krixchanoetik la xchanbeik stalelal li jtoyba anjeletike, yuʼun muʼyuk tukʼ kʼusi lik spasik xchiʼuk tsaʼik kʼop. Ta skoj taje, li Jeovae laj yakʼ taluk nojelal ta voʼ sventa slajes li chopol krixchanoetike, pe la spoj li tukʼil yajtuneltake (Jenesis 7:17, 23). Li jtoyba anjeletike sutik muyel ta vinajel sventa mu te kapal xlajik ek, li Vivliae pukujetik chalbe sbi li anjeletik taje. Jaʼ laj yakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Satanase (Mateo 9:34).

9. 1) ¿Kʼusi kʼot ta stojolal li anjeletik kʼalal sutik ta vinajele? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal?

⁹ Li Jeovae muʼyuk xa la xchʼam kʼuchaʼal yutsʼ yalal li jtoyba anjeletike xchiʼuk ti chchaʼsutik ta vinajele (2 Pedro 2:4). Akʼo mi mu xa xuʼ skʼatajes sbaik ta krixchanoetik li pukujetik avie, jech-o «yakal tsloʼla skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile» (Apokalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). Jkʼeltik kʼuxi tsloʼla li epal krixchanoetike (kʼelo 2 Korintios 2:11).

10. ¿Kʼu yelan chloʼlavan li pukujetike?

¹⁰ Ep ta tos kʼu yelan tsloʼla krixchanoetik li pukujetike. Junantik krixchanoetike chbat tsaʼik j-akʼchameletik, pe li  buchʼutik jech yabtelike jaʼ chchiʼinik ta loʼil li pukujetike. Li Diose chalbutik ti skʼan jpʼajtik skotol li kʼusitik snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li pukujetike (Galatas 5:19-21). Li pukujetike xkoʼolajik kʼuchaʼal li jnutsoletike, yuʼun tstunesik petsʼetik sventa stsakik xchiʼuk spasik ta mantal li krixchanoetike (kʼelo nota 25).

11. 1) ¿Kʼusi jaʼ li tʼunolajele? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan mu jtunestik?

¹¹ Li pukujetike tstunesik j-iloletik sventa tsloʼla li krixchanoetike, pe li buchʼutik jech tspasike jaʼ ta sjuʼel pukuj ti chpoxtavanike. Jech xtok, tsloʼlaik li krixchanoetik sventa tsabeik skʼoplal li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakal o li kʼusi mu stakʼ lek naʼele. Junantik krixchanoetike tskʼelik kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakal ta kʼanaletik, kartaetik sventa tarot, tskʼelbeik skʼoplal yut kʼobil, oroskopoetik xchiʼuk tsabeik skʼoplal vaychiletik. Epal krixchanoetik tsnopik ti muʼyuk chopol skotol taje, pe toj xibal sba ta melel. Li Vivlia xtoke chakʼ ta ilel ti jmoj ch-abtejik xchiʼuk pukujetik li jtʼunoletike. Te ta jtatik jun skʼelobil ta Echos 16:16 kʼalal ta 18, te chalbe skʼoplal «jun kiara ti ochem ibal sba pukuj ta yoʼontone, ti jaʼ ch-akʼbat snaʼ li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale». Kʼalal la snuts lokʼel pukuj li jtakbol Pabloe, li tsebe mu xa x-al yuʼun li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale.

12. 1) ¿Kʼu yuʼun xibal sba mi ta jkʼopontik li animaetike? 2) ¿Kʼu yuʼun muʼyuk kʼusi tspasik yajtuneltak Jeova ti nitil skʼoplal xchiʼuk li pukujetike?

¹² Yan kʼusi tskʼan chakʼ jchʼuntik li pukujetike, jaʼ ti xuʼ to la jkʼopontik li buchʼutik chamem kuʼuntike. Ti oy la bu chbat xchʼulel li animaetike, ti xuʼ to xchiʼinutik ta loʼile, ti xuʼ la skoltautike o ti xuʼ tsots chakʼ jvokoltike. Kʼalal chcham yutsʼ yalal o yamigo junuk krixchanoe, xuʼ van tskʼanbeik koltael junuk j-espiritista ti chalik ti xuʼ to la skʼoponik li animaetike. Li j-espiritistaetike xuʼ van oy kʼusi labal sba chalik ta stojolal li jun  animae o bateltike xuʼ slokʼtabeik yetsʼal ye. Vaʼun, li yutsʼ yalal animae xuʼ snopik ti jaʼ chkʼopoj tal li animae, pe maʼuk, yuʼun jaʼ li pukujetike (1 Samuel 28:3-19). Bateltike oy kʼusitik nopem xaʼiik spasel kʼalal oy buchʼu chchame, yuʼun tsnopik ti oy to la bu kuxul chkom xchʼulel li animae. Junantike tspasik orasion sventa junuk yoʼonton li animae, tspasbeik skʼinal mi tsʼaki 40 kʼakʼal slajel o kʼalal jun jabil slajele, chlechanbeik sveʼel xchiʼuk oy yan kʼusitik tspasik kʼalal chchabi li yanimaike. Li yajtuneltak Jeovae mu jechuk tspasik, yuʼun snaʼojik ti muʼyuk kʼusi kuxul chkom yuʼun li animaetike, ti muʼyuk tskoltautike xchiʼuk ti mu xuʼ xakʼ jvokoltike (Salmo 115:17). Jech oxal, pʼijan me xchiʼuk teuk ta ajol ti mu xuʼ xakʼopon li animaetik xchiʼuk pʼajo skotol li kʼusitik tstunes li pukujetike (kʼelo Deuteronomio 18:10, 11; Isaias 8:19).

13. ¿Kʼu yelan chaʼi sbaik avi li krixchanoetik ti xiʼtaojik toʼox pukujetike?

¹³ Pe maʼuk noʼox tsloʼla krixchanoetik li pukujetike, yuʼun tsibtasvanik xtok. Li Satanas xchiʼuk spukujtake snaʼojik ti jutuk xa tajek skʼan sventa xichʼik lajesele, yuʼun poʼot xa tspajes Jeova skotol li kʼusitik tspasike. Jaʼ yuʼun, li avie simaronik tajek xchiʼuk tsaʼik tajek kʼop (Apokalipsis 12:12, 17). Epal krixchanoetik ti xiʼtaojik toʼox li pukujetike, avie muʼyuk xa. ¿Kʼuxi laj yutik?

14. ¿Kʼuxi xuʼ xijkol ta skʼob pukujetik jech kʼuchaʼal la spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe?

¹⁴ Li Vivliae chal kʼuxi xuʼ jchabi jbatik ta stojolal li pukujetike xchiʼuk sventa xijkol ta skʼobe. Junantik jnaklejetik ta Efeso ta baʼyel sigloe, tskʼoponik pukujetik kʼalal maʼukik toʼox yajtsʼaklomtak Kristoe. ¿Kʼusi la spasik  sventa xkolik ta skʼob li pukujetike? Xi chal li Vivliae: «Ep ti buchʼutik tspasik toʼox majiae la stsob li slivroike xchiʼuk la xchikʼik ta yeloval sat krixchanoetik» (Echos 19:19). Jaʼ jech la spasik sventa xkʼotik ta yajtsʼaklomtak Kristoe. Avie, xuʼ jech jpastik ek, yuʼun sventa xijtun ta stojolal li Jeovae skʼan jiptik lokʼel skotol li kʼusitik snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li pukujetike jech kʼuchaʼal livroetik, revistaetik, oroskopoetik, pelikulaetik, musikaetik xchiʼuk skotol li kʼusitik tspukbe skʼoplal espiritismoe. Akʼo mi lek tajek yilel ti kʼu yelan tspukbeik skʼoplale, pe likem tal ta stojolal pukujetik. Jaʼ yuʼun, skʼan mu jtunestik o jkʼeltik li kʼusitik taje. Te skʼoplal xtok li kʼusitik tstunes li krixchanoetik sventa xchabi sbaike jech kʼuchaʼal ti tsjokʼanik axux ta stiʼ snaike o ti xchukbeik tsajal no ta skʼob yolike (1 Korintios 10:21).

15. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu kʼusi spasbutik li Satanas xchiʼuk spukujtake?

¹⁵ Kʼalal oy xa ox jayibuk jabil ti la xchikʼik li kʼusitik sventa majia li j-efesoetike, li Pabloe laj yal ti jech-o ‹yakal tstsak sbaik ta kʼop› xchiʼuk «pukujetik» (Efesios 6:12). Li pukujetike jech-o tskʼan chakʼbeik svokol li j-efesoetike akʼo mi chʼabal xa ox yuʼunik li kʼusitik sventa majiae. ¿Kʼusi van skʼan spasik sventa skontrainik li Satanase? Xi laj yal Pabloe: «Tsakik me li xchʼunel avoʼontonik jech kʼuchaʼal junuk mukʼta eskudo» (Efesios 6:16). Li eskudoe jaʼ chkoltaatik li soltaroetik sventa mu xlajik ta paskʼope, jaʼ jech li xchʼunel oʼontonal eke, yuʼun jaʼ chchabiutik ta stojolal pukujetik. Mi ta jpat koʼontontik ti jaʼ tskoltautik Jeovae, mu kʼusi xuʼ spasbutik li Satanas xchiʼuk spukujtake (Mateo 17:20).

16. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa stsatsub xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jeovae?

¹⁶ ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa stsatsub xchʼunel koʼontontik  ta stojolal li Jeovae? Skʼan jchan Jvivliatik jujun kʼakʼal xchiʼuk ti jpat koʼontontik ti jaʼ tspojutik li Jeovae. Mi tsots xchʼunel koʼontontik ta stojolal Jeovae, muʼyuk kʼusi tspasbutik li Satanas xchiʼuk spukujtake (1 Juan 5:5).

17. ¿Kʼusi yan skʼan jpastik sventa mu kʼusi spasbutik li pukujetike?

¹⁷ Pe oy to kʼusi yan skʼan spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta Efesoe. Li Pabloe laj yalanbe ti skʼan spasik orasion skotol ora ta skoj ti noj ta espiritismo li lume (Efesios 6:18). Skotol ora skʼan xalbeik Jeova ti akʼo xchabiatike. Li avi eke, noj ta espiritismo li balumile. Jaʼ yuʼun, skʼan xkalbetik Jeova ti xchabiutike xchiʼuk jtunesbetik sbi kʼalal ta jkʼopontike (kʼelo Proverbios 18:10). Mi ep ta velta ta jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta stojolal Satanase, tstakʼ li j-orasiontike (Salmo 145:19; Mateo 6:13).

18, 19. 1) ¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ jtsaltik li Satanas xchiʼuk spukujtake? 2) ¿Kʼusi ta jtakʼtik li ta yan kapituloe?

¹⁸ Sventa mu kʼusi spasbutik li Satanas xchiʼuk spukujtake, skʼan jchʼaytik skotol li kʼusitik snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li espiritismoe xchiʼuk skʼan jpat koʼontontik ti jaʼ chchabiutik li Jeovae. Muʼyuk srasonal sventa jxiʼtatik li pukujetike (kʼelo Santiago 4:7, 8). Yuʼun jaʼ mas tsots sjuʼel li Jeovae, jaʼ muʼyuk li pukujetike. Laj xa kiltik ti akʼbat svokolik yuʼun Jeova ta skʼakʼalil Noe li pukujetike, jaʼ yuʼun xuʼ jchʼuntik ti chlajesatik ta mas tsʼakale (Judas 6). Teuk ta ajol ti jaʼ tstunes yaj-anjeltak Jeova sventa skoltautike, jech oxal muʼyuk jtuk oyutik (2 Reyes 6:15-17). Koliyal ti jaʼ tskoltautik li Jeovae, muʼyuk kʼusi xuʼ spasbutik li Satanas xchiʼuk spukujtake (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9).

¹⁹ Laj xa kiltik ti tsots yakʼojbe svokol krixchanoetik li Satanas xchiʼuk spukujtake. Jaʼ yuʼun, xuʼ van xi ta jakʼbe jbatike: «¿Kʼu yuʼun muʼyuk to yichʼojik lajesel yuʼun Jeova?». Taje jaʼ ta jkʼeltik li ta yan kapituloe.