1-3. 1) ¿Kʼusi tsjakʼbe sbaik kʼalal oy buchʼu chchame? 2) ¿Kʼusi chal junantik relijionetik ti chkʼot ta jtojolaltik kʼalal chijchame?

LI Vivliae jamal chalbutik ti «muʼyuk xa lajelal» ta jelavele (Apokalipsis 21:4). Li ta kapitulo 5 laj kiltik ti koliyal ti cham ta jtojolaltik li Jesuse xuʼ jtatik li kuxlejal sbatel osile. Pe li avie jech-o chijchamutik (Eklesiastes 9:5). Jaʼ yuʼun, xuʼ van xi ta jakʼbe jbatike: «¿Kʼusi chkʼot ta jtojolaltik kʼalal chijchame?».

² Tsots skʼoplal ti jnabetik li stakʼobil taje, mas to kʼalal chcham junuk kutsʼ kalaltik o kamigotike. Yuʼun xuʼ van xi ta jakʼbe jbatike: «¿Bu van bat? ¿Mi yakal tskʼelutik? ¿Mi yakal chil svokol? ¿Mi xuʼ tskoltautik? O ¿mi ta xkiltik yan velta?».

³ Li relijionetike jelel tajek kʼusi tstakʼik. Junantike chakʼik ta chanel ti chbatik ta vinajel li buchʼutik lek kʼusi tspasike xchiʼuk ti jaʼ chbatik ta kʼatinbak li chopolike. Yantike chalik ti kʼalal chijchame chijkʼataj la ta chʼulelal xchiʼuk ti chbat la jchiʼintik li kutsʼ kalaltik ti chamemike. Pe maʼuk noʼox, junantike chalik ti chkichʼtik chapanel kʼalal chijchame xchiʼuk ti chijvokʼ yan velta ta yan bekʼtalile, xuʼ van ta sbekʼtal yan krixchano o ta jkotuk chonbolom.

4. ¿Kʼusi koʼol chakʼik ta chanel li relijionetike?

⁴ Jeltos tajek kʼusitik chakʼik ta chanel li relijionetik ta sventa li lajelale, pe jutuk mu skotolikuk koʼol xchʼunojik ti oy kʼusi kuxul chkom kʼalal chijchame. ¿Mi melel taje?

5, 6. ¿Kʼusi chkʼot ta jtojolaltik kʼalal chijchame?

⁵ Li Jeovae snaʼoj lek kʼusi chkʼot ta jtojolaltik kʼalal chijchame. Li Vivliae chchanubtasutik ti chlaj jkʼoplaltik kʼalal chijchame. Jaʼ yuʼun, mu xa kʼusi chkiltik, mu xa kʼusi chkaʼitik xchiʼuk mu xa kʼusi ta jnopbetik skʼoplal. Skotol li kʼusi jnaʼojtik toʼoxe xchiʼuk li kʼusi te toʼox ta jnopbentike chlaj skʼoplal. Muʼyuk jchʼuleltik ti oy bu kuxul chkome. *

⁶ Xi laj yalbe skʼoplal animaetik li ajvalil Salomone: «Li buchʼutik chamemike mu xa kʼusi snaʼik jsetʼuk», jaʼ yuʼun chlaj skʼoplal ti chkʼanvanike xchiʼuk ti chpʼajvanike. Xi to laj yale: «Chʼabal xa cha-abtej, chʼabal kʼusi chanop chapas, chʼabal xa kʼusi chavojtikin xchiʼuk chʼabal xa kʼusi chavaʼibe smelolal li ta Mukinal ti bu chabate» (kʼelo Eklesiastes 9:5, 6, 10). Jech xtok, li Salmo 146:4 chal ti kʼalal oy buchʼu chchame chlaj skʼoplal «li kʼusitik tsnope».

7. ¿Kʼusi la skoʼoltas-o lajelal li Jesuse?

⁷ Kʼalal cham Lasaro ti jaʼ yamigo Jesuse, xi laj yalbe li yajtsʼaklomtake: «Vay xa li kamigotik Lasaroe, pe chbat jtij likel». ¿Kʼusi la skʼan laj yal taje? Ta tsʼakal jutuke, xi la sjambe smelolale: «Cham xa li Lasaroe» (Juan 11:11-14). Li Jesuse la skoʼoltas ti ochem tajek jvayeltik kʼalal chijchame. Muʼyuk laj yal ti bat ta vinajel li Lasaroe o ti bat xchiʼin li yutsʼ yalal ti chamemike. Mi jaʼuk laj yal ti laj yil svokol ta kʼatinbake o ti chaʼvokʼ ta yan bekʼtalil o ta jkotuk chonbolome. Yuʼun xkoʼolaj ti batem xchʼulel ta vayel li Lasaroe. Oy yan tekstoetik ti tskoʼoltas ta vayel li lajelale. Li Vivliae chal ti vay ta lajelal kʼalal laj yichʼ milel li jchankʼop Estebane  (Echos 7:60). Li jtakbol Pablo eke laj yal ti «vayemik ta lajelal» junantik yajtsʼaklomtak Kristoe (1 Korintios 15:6).

8. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti muʼyuk la spasutik Jeova sventa xijchame?

⁸ ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti muʼyuk la spasutik Jeova sventa xijchame? Yuʼun kʼalal la smeltsan Adan xchiʼuk Evae, lek la smeltsan sventa mu x-ipajik xchiʼuk laj yakʼbe ta yoʼontonik ti xkuxiik sbatel osile (Eklesiastes 3:11). Mi junuk totil lek chil ti ch-ipaj xchiʼuk ti chcham li yalab xnichʼnabtake. Jaʼ jech li Jtotik Jeova eke, muʼyuk lek chil ti chij-ipaj xchiʼuk ti chijchame. Pe ¿kʼu yuʼun chijcham mi laj kichʼtik pasel sventa xijkuxi sbatel osile?

9. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk vokol ta chʼunel li mantal akʼbatik yuʼun Jeova li Adan xchiʼuk Evae?

⁹ Li Jeovae xi laj yalbe Adan kʼalal te toʼox oyik li ta nichimaltik Edene: «Xuʼ xalobe sat skotol li teʼetik chchʼi ta nichimaltike, jaʼ ti kʼu yepal skʼan avoʼontone. Pe jaʼ mu stakʼ xalobe sat li teʼ ti chakʼ ta ojtikinel kʼusi lek xchiʼuk kʼusi chopole, yuʼun li ta skʼakʼalil mi la aloʼe jpʼel skʼoplal chacham» (Jenesis 2:9, 16, 17). Li mantal akʼbatike muʼyuk vokol ta chʼunel. Ta skoj ti jaʼ Jpasvanej yuʼunik li Jeovae, jaʼ noʼox xuʼ xal li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole. Mi la xchʼunik mantal li Adan xchiʼuk Evae jaʼ jech chakʼik ta ilel ti jaʼ Jpasmantal yuʼunik li Jeovae xchiʼuk ti tstojik ta vokol skotol ti kʼusi akʼbilike.

10, 11. 1) ¿Kʼusi la spas Satanas yoʼ sloʼla li Adan xchiʼuk Evae? 2) ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ spak skʼoplalik ti jech la spasike?

¹⁰ Chopol ta aʼiel, pe la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae. Xi albat yuʼun Satanas li Evae: «¿Mi melel ti laj yalboxuk Dios ti mu xuʼ xalobeik sat skotol li teʼetik liʼ ta nichimaltike?». Xi la stakʼ li Evae: «Xuʼ jlobekutik sat li teʼetik liʼ ta nichimaltike. Pe xi laj yalbunkutik Dios ta sventa li sat teʼ ti te oy ta oʼlol nichimaltike: ‹Mu stakʼ xalobeik sat mi jaʼuk stakʼ xapikik. Mi jech la apasike, chachamik›» (Jenesis 3:1-3).

¹¹ Xi to albat yuʼun Satanas li Evae: «Ta melel, muʼyuk chachamik. Yuʼun li Diose snaʼoj ti jaʼo chjam asatik ta skʼakʼalil mi la aloʼike; chanaʼik li kʼusi leke xchiʼuk li kʼusi chopole, chakʼotik jech kʼuchaʼal li Diose» (Jenesis 3:4-6). Li Satanase oy ta yoʼonton ti akʼo snop Eva ti xuʼ tsnop stukik li kʼusi leke o li kʼusi chopole. Jech xtok, la sjutbe kʼop kʼalal laj yalbe Eva ti muʼyuk chcham mi la stoy sbae. Li Evae la xchʼun, vaʼun la sloʼ li sat teʼe xchiʼuk laj yakʼbe sloʼ li smalal eke. Xchaʼvoʼalik snaʼojik lek ti albilik yuʼun Jeova  ti mu xuʼ slobeik sat li jpets teʼe. Kʼalal la sloʼik li sat teʼe, muʼyuk xa la xchʼunik li mantal akʼbatik ti muʼyuk vokol ta chʼunele. Jamal laj yakʼik ta ilel ti mu xichʼik ta mukʼ li jkʼanvanej Totil yuʼunike. ¡Mu kʼusi stakʼ spak-o skʼoplalik!

12. ¿Kʼu yuʼun kʼux tajek la yaʼi Jeova kʼalal la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae?

¹² Chopol tajek laj yaʼi sba Jeova ti jech la spasik li Adan xchiʼuk Evae, yuʼun jamal laj yakʼik ta ilel ti muʼyuk laj yichʼik ta mukʼ li Jpasvanej yuʼunike. Nopo noʼox ti avakʼoj tajek avipal ta stsʼitesel junuk akerem xchiʼuk junuk atsebe, ¿mi mu jechuk ti kʼux tajek chavaʼi mi chlik stoy sbaik xchiʼuk ti chlik spasik li kʼusi tskʼan yoʼontonike?

13. ¿Kʼusi skʼan xal kʼalal laj yal Jeova ti chkʼataj ta lum yan velta li Adane?

¹³ Ta skoj ti la stoy sbaik li Adan xchiʼuk Evae, muʼyuk xa tstaik li kuxlejal sbatel osile. Xi albat yuʼun Jeova li Adane: «Yuʼun ta lum pasbilot, jaʼ yuʼun ta lum chasut batel» (kʼelo Jenesis 3:19). Kʼalal jech laj yal li Jeovae, jaʼ skʼan xal ti pas ta lum yan velta jech kʼuchaʼal kʼalal muʼyuk toʼox pasbile (Jenesis 2:7). Kʼalal cham li Adane, te laj-o skʼoplal.

14. ¿Kʼu yuʼun chijcham?

¹⁴ Li Adan xchiʼuk Evae kuxulik to jechuk ti lajuk xchʼunbeik smantal li Diose. Pe kʼalal la stoy sbaike, la saʼ smulik xchiʼuk chamik ta tsʼakal. Li mulile xkoʼolaj kʼuchaʼal jun tsatsal chamel ti la sjelubtasbutik li baʼyel jtot jmeʼtike. «Jaʼ yuʼun chcham skotol krixchanoetik ta skoj  ti jpasmulil kʼot skotolike» (Romanos 5:12). Li Jeovae muʼyuk onoʼox oy ta yoʼonton ti xcham li krixchanoetike, jaʼ yuʼun li Vivliae chal ti jaʼ jun «jkontrainvanej» li lajelale (1 Korintios 15:26).

15. ¿Kʼusi sbalil ta jtatik ti jnaʼojtik kʼu yelan oyik ta melel li animaetike?

¹⁵ Epal relijionetik chchanubtasvanik ti oy to bu kuxul chkom li animaetike xchiʼuk ti xuʼ la jkoltatike. Jech oxal, kʼalal oy buchʼu chchame, li utsʼ alalile tstojik junuk jnitvanej ta relijion sventa spas orasion o spas mixa sventa li animae. Li Vivliae jamal chakʼ ta ilel ti muʼyuk xa kʼusi chaʼiik li animaetike mi jaʼuk chil svokolik. Jaʼ yuʼun, mu xuʼ jkʼopontik xchiʼuk mu xuʼ jkoltatik. Li animaetike mu xuʼ skoltautik, mu stakʼ skʼoponutik xchiʼuk muʼyuk kʼusi chopol xuʼ spasbutik. Koliyal ti jnaʼojtik kʼu yelan oyik ta melel li animaetike, muʼyuk ta jxiʼtatik xchiʼuk muʼyuk ta jchʼuntik li jecheʼ chanubtaseletik taje.

16. ¿Kʼusi jutbil kʼop chalik junantik relijionetik ta sventa li animaetike?

¹⁶ Li Satanase tstunes jecheʼ relijionetik sventa sloʼlautik xchiʼuk sventa xakʼ jchʼuntik ti oy kʼusi kuxul chkom kʼalal oy buchʼu chchame. Kalbetik junuk skʼelobil, junantik relijionetike chchanubtasvanik ti oy la bu kuxul chkom jchʼuleltik kʼalal chijchame. ¿Mi jech chchanubtasvan li arelijione o mi jaʼ chakʼ ta chanel li kʼusi chal Vivliae? Li Satanase maʼuk noʼox tstunes taje, yuʼun oy to yan jutbil kʼopetik tstunes sventa xnamaj ta stojolal Dios li krixchanoetike.

17. ¿Kʼu yuʼun chchopol kʼopta Jeova li chanubtaseletik sventa li kʼatinbake?

¹⁷ Li kʼusitik chakʼik ta chanel sventa lajelal li epal  relijionetike, chchopol kʼopta li Jeovae. Junantike chakʼik ta chanel ti chbatik ta kʼatinbak sbatel osil li chopol krixchanoetike. Taje maʼuk melel. Li Jeovae mi jsetʼuk oy ta yoʼonton chchikʼ ta kʼokʼ li krixchanoetike (kʼelo 1 Juan 4:8). Ti oyuk junuk totil ti chchikʼbe skʼob xnichʼon sventa stoj smule, ¿kʼusi chanop ta stojolal li totile? ¿Mi mu jechuk ti chanop ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontone xchiʼuk ti mu xakʼan xavamigoine? Taje jaʼ li kʼusi oy ta yoʼonton Satanas ti jnoptik ta stojolal Jeovae.

18. ¿Kʼu yuʼun skʼan mu jxiʼtatik li animaetik?

¹⁸ Junantik relijionetike chakʼik ta chanel ti chijpas ta chʼulelal kʼalal chijchame. Maʼuk noʼox, yuʼun chalik ti skʼan xkichʼtik ta mukʼ li animaetike xchiʼuk ti jxiʼtatike, yuʼun xuʼ la xkʼot ta kamigotik ti ep sjuʼelike o ta kajkontratik ti xibalik sbae. Ta skoj ti jaʼ jech xchʼunojik li epal krixchanoetike, chiʼtaik li animaetike. Jech oxal, chichʼik ta mukʼ li animaetike, maʼuk li Jeovae. Teuk ta ajol ti mu kʼusi xaʼiik li animaetike xchiʼuk ti mu kʼusi stakʼ spasike, jaʼ yuʼun skʼan mu jxiʼtatik. Jaʼ noʼox skʼan xkichʼtik ta mukʼ li Jeovae, yuʼun jaʼ li Jpasvanej kuʼuntike xchiʼuk jaʼ li melel Diose (Apokalipsis 4:11).

19. ¿Kʼuxi tskoltautik kʼalal jnaʼojbetik lek skʼoplal li lajelale?

¹⁹ Kʼalal jnaʼojtik kʼusi chal Vivlia ta sventa li lajelale, jaʼ tskoltautik sventa mu sloʼlautik li jecheʼ chanubtaseletik chakʼ li relijionetike. Jech xtok, tskoltautik sventa xkaʼibetik smelolal li spatobil oʼontonal yalojbutik Jeovae.

20. ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan kapituloe?

²⁰ Ta mas voʼnee, oy jun yajtunel Jeova ti Job sbi ti xi la sjakʼbe sbae: «¿Mi xuʼ to xkuxi yan velta mi cham li jun krixchanoe?» (Job 14:14). Li ta yan kapituloe ta jkʼeltik kʼu yelan tstakʼ Vivlia li sjakʼobil taje.