1, 2. ¿Kʼusi oy ta yoʼonton Jeova sventa li utsʼ alaliletike?

JAʼ LA slikes nupunel li Jeovae. Li Vivliae chal ti jaʼ la smeltsan li baʼyel antse xchiʼuk ti laj yakʼbe li Adane, kʼalal laj yile, xi xmuyubaj laj yale: «Liʼe ta melel jaʼ jbakil, jaʼ jbekʼtal» (Jenesis 2:22, 23). Taje chakʼ ta ilel ti oy ta yoʼonton Jeova ti xmuyubajikuk li nupultsʼakaletike.

² Chopol ta aʼiel, pe oy utsʼ alaliletik ti muʼyuk xmuyubajike. Li ta Vivliae xuʼ jtatik epal beiltaseletik xchiʼuk tojobtaseletik ti chkoltavan sventa xmuyubaj li utsʼ alaliletike xchiʼuk sventa lekuk xil sbaike (Lukas 11:28).

3, 4. 1) ¿Kʼu yelan skʼan spas sba li malalil ta stojolal yajnile? 2) Li malalil xchiʼuk ajnilale, ¿kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti ta sjunuluk yoʼonton chchʼaybe sba smulike?

³ Li Vivliae chal ti akʼo skʼan yajnil li malalile xchiʼuk ti xichʼ ta mukʼe (kʼelo Efesios 5:25-29). Li malalile skʼan skotoluk ora chakʼbe yil yajnil ti skʼanoje. Jech xtok, skʼan xchabi, skʼel xchiʼuk xkʼuxubin.

⁴ Pe mi oy kʼusi chopol bat ta pasel yuʼun li ajnilale, ¿kʼusi skʼan spas li malalile? Xi chal li Vivliae: «Jechuk-o me xakʼan avajnilik xchiʼuk mu me xkʼakʼetuk tajek avoʼontonik ta stojolalik» (Kolosenses 3:19). Malaliletik, teuk ta ajolik ti oy onoʼox kʼusitik ti maʼuk jech chbat ta pasel avuʼunike. Jech xtok, mi chakʼan chchʼay amulik li Diose, skʼan xachʼaybe smul li avajnilik eke (Mateo 6:12, 14, 15). Mi ta sjunul yoʼonton chchʼaybe sba smulik li malalil xchiʼuk ajnilale, chkoltaatik sventa xmuyubajik li ta snupunelike.

5. ¿Kʼu yuʼun skʼan xichʼ ta mukʼ yajnil li malalile?

 ⁵ Li Jeovae tskʼan ti akʼo xichʼ ta mukʼ yajnil li malalile xchiʼuk ti stsak ta venta li kʼusi chtun yuʼun yajnile. Taje toj tsots skʼoplal, yuʼun mi mu xichʼ ta mukʼ yajnil li malalile xuʼ me mu x-aʼibat s-orasion yuʼun li Jeovae (1 Pedro 3:7). Li Jeovae maʼuk mas mukʼ skʼoplal chil li viniketike, yuʼun parejo chil skotol li krixchanoetike.

6. ¿Kʼusi skʼan xal ti «pasik xa ta jun» li buchʼutik nupunemike?

⁶ Li Jesuse laj yal ti «mu xa me chaʼvoʼikuk» li malalil xchiʼuk ajnilale, «yuʼun pasik xa ta jun» (Mateo 19:6). Li malalil xchiʼuk ajnilale skʼan tukʼ xakʼ sbaik ta jujuntal, jaʼ yuʼun muʼyuk tsmukul sati sbaik xchiʼuk yan krixchano (Proverbios 5:15-21; Ebreos 13:4). Jech noxtok, skʼan xakʼbe sbaik li kʼusi jtunel yuʼunik ta sventa li chiʼinejbail ta vayele, maʼuk noʼox li kʼusi tskʼan stukike (1 Korintios 7:3-5). Li malalile skʼan teuk ta sjol ti «muʼyuk buchʼu spʼajoj li sbekʼtal stuke, ti kʼusie, tsmakʼlin xchiʼuk chkʼuxubin». Jaʼ yuʼun, li malalile ch-albat ti akʼo skʼan li yajnile xchiʼuk ti xkʼuxubine. Li jun ajnilale oy ta yoʼonton ti kʼanbiluk xaʼi sba xchiʼuk ti kʼuxubinbiluk xaʼi sba yuʼun smalale (Efesios 5:29).

7. ¿Kʼu yuʼun skʼan oyuk jun jolil li ta utsʼ alalile?

⁷ Li ta jujun utsʼ alalile skʼan oyuk buchʼu chbeiltasvan sventa snaʼik kʼusi tspasik ta jujuntal li ta utsʼ alalile, jaʼ xkaltik, ti skʼan oyuk junuk jolile. Xi chal Vivlia ta 1 Korintios 11:3: «Li sjol viniketike jaʼ li Kristoe; jaʼ noʼox jech ek, li sjol antse jaʼ li vinike; jaʼ noʼox jech ek, li sjol Kristoe jaʼ li Diose».

8. ¿Kʼuxi xuʼ xakʼ ta ilel ajnilal ti chichʼ ta mukʼ li smalale?

⁸ Oy onoʼox kʼusi maʼuk jech chbat ta spasel yuʼun li malaliletike. Pe kʼalal chkoltaat yuʼun yajnil mi oy kʼusi  chkʼot ta nopel yuʼune, tstabe sbalil sjunul li utsʼ alalile (1 Pedro 3:1-6). Xi chal li Vivliae: «Akʼo me yichʼ lek ta mukʼ smalal li ajnilale» (Efesios 5:33). Pe ¿mi jelel kʼusi xchʼunoj li malalile? Li ajnilale skʼan onoʼox xichʼ ta mukʼ li smalale, xi to chal li Vivliae: «Ajnilaletik, ichʼik me ta mukʼ li amalalike sventa mi oy buchʼu mu xchʼunbeik smantal Diose, xuʼ spasatik ta kanal ta skoj li stalelal yajnilike akʼo mi muʼyuk kʼusi chichʼik albel jpʼeluk, yuʼun chil ta satik ti sak atalelalik xchiʼuk ti lek cha-ichʼvanik ta mukʼe» (1 Pedro 3:1, 2). Kʼalal lek stalelal li ajnilale, li malalile xuʼ chlik yaʼibe smelolal li kʼusi xchʼunoj yajnile xchiʼuk xuʼ chichʼ ta mukʼ li kʼusi xchʼunoje.

9. 1) ¿Kʼusi skʼan spas li ajnilal mi jelel kʼusi tsnop li smalale? 2) ¿Kʼusi tojobtasel ch-albatik li ajnilaletik ta Tito 2:4 xchiʼuk 5?

⁹ ¿Kʼusi skʼan spas li ajnilal mi jelel kʼusi tsnop li smalale? Xuʼ chalbe smalal li kʼusi tsnope, pe skʼan x-ichʼvan ta mukʼ. Jun skʼelobile jaʼ kʼalal oy kʼusi albat yuʼun Sara li Abraane akʼo mi muʼyuk lek laj yaʼi li stuke, pe xi albat yuʼun li Jeovae: «Chʼunbo li kʼusi chalbote» (Jenesis 21:9-12). Li ajnilale skʼan skolta smalal kʼalal oy kʼusi chkʼot ta  nopel yuʼune, jaʼ noʼox venta mi muʼyuk skontrainoj li Vivliae (Echos 5:29; Efesios 5:24). Jech xtok, li jun lekil ajnilale tskʼel li yutsʼ yalale (kʼelo Tito 2:4, 5). Li malalil xchiʼuk li alab nichʼnabiletike chakʼik venta ti tsots ch-abteje, vaʼun mas to tskʼanik xchiʼuk chichʼik ta mukʼ (Proverbios 31:10, 28).

10. ¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa li chʼakbail xchiʼuk li xtuchʼel nupunel ta registro civile?

¹⁰ Junantik nupultsʼakaletike ta anil noʼox chchʼak sbaik o chtuchʼ snupunelik. Pe li Vivliae jamal chal «ti mu me xchʼak sba ta stojolal smalal li ajnilale» xchiʼuk ti «mu me xikta yajnil ek li malalile» (1 Korintios 7:10, 11). Xuʼ onoʼox xchʼak sbaik li nupultsʼakaletik mi oy kʼusi tsots la snuptanike, pe skʼan nopel lek mi jech chichʼ pasel. * ¿Kʼusi xuʼ chkaltik ta sventa li xtuchʼel nupunel ta registro civile? Li Vivliae chal ti jaʼ noʼox xuʼ xichʼ tuchʼel nupunel mi oy buchʼu chchiʼin ta vayel yan krixchano ti maʼuk snup xchiʼile (Mateo 19:9).

11. ¿Kʼusi chtun yuʼunik li alab nichʼnabiletike?

¹¹ Totil meʼiletik, chʼakbeik yorail sventa xachiʼinik li avalab anichʼnabike, yuʼun chtun yuʼunik. Li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti xachanubtasik li avalab anichʼnabik ta sventa li kʼusi tskʼan Jeovae (Deuteronomio 6:4-9).

12. ¿Kʼusi skʼan spas totil meʼiletik sventa xchabi li yalab xnichʼnabike?

¹² Yantik xnoj ta choplejal li sbalumil Satanase. Oy krixchanoetik ti chopol kʼusi tskʼan tspasbeik li kalab jnichʼnabtike. Yuʼun xuʼ xlajik ta ilbajinel o ta chiʼinel ta  vayel li ololetike. Junantik totil meʼiletike vokol chaʼiik yalbel skʼoplal taje. Pe skʼan spʼijubtas yalab xnichʼnabik ta sventa li krixchanoetik taje xchiʼuk skʼan xchanubtasik sventa mu xlajik ta ilbajinel. Totil meʼiletik, skʼan xachabi li avalab anichʼnabike (1 Pedro 5:8). *

13. ¿Kʼu yelan skʼan xchanubtas yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike?

¹³ Li totil meʼiletike jaʼ oy ta sbaik xchanubtasel li yalab xnichʼnabik sventa lekuk spas sbaike. ¿Kʼuxi xuʼ spas avuʼun taje? Melel onoʼox ti skʼan tukʼibtasel li alab  nichʼnabiletike, pe skʼan ti ta smeloluk noʼox jtukʼibtastik xchiʼuk ti oyuk xkʼuxul koʼontontike (Jeremias 30:11). Skʼan mu jaʼuk xatukʼibtasan kʼalal jaʼo cha-iline. Muʼyuk ta avoʼonton ti chopol chaʼi sbaik ta skoj li kʼusi chavale o ti yayijem chkom yoʼontonik kʼuchaʼal sniʼ espada ti chyayijesvane (Proverbios 12:18). Koltao avalab anichʼnab sventa snaʼik kʼu yuʼun skʼan xchʼunik mantal (Efesios 6:4; Ebreos 12:9-11; kʼelo nota 29).

14, 15. ¿Kʼu yuʼun skʼan xchʼunbeik smantal stot smeʼik li alab nichʼnabiletike?

¹⁴ Li Jesuse skotol ora la xchʼunbe smantal stot akʼo mi vokol van laj yaʼi (Lukas 22:42; Juan 8:28, 29). Li Jeovae oy ta yoʼonton ti akʼo xchʼunbe smantal stot smeʼik li alab nichʼnabiletike (Efesios 6:1-3).

¹⁵ Mi alab nichʼnabilote, xuʼ van vokol chavaʼi ta xchʼunbel smantal li atot ameʼe. Pe vuleso ta ajol ti xmuyubaj Jeova xchiʼuk atot ameʼ kʼalal chachʼun mantale (Proverbios 1:8; 6:20; 23:22-25). *

16. 1) ¿Kʼusi tspas Satanas sventa chopoluk kʼusi spasik li kerem tsebetike? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan jaʼuk xachiʼin li buchʼutik skʼanojik Jeovae?

¹⁶ Li Satanase snaʼoj ti vokol chkaʼitik stsalel li sujele, jaʼ yuʼun xuʼ stunes avamigotak o yan kerem tsebetik sventa xapas li kʼusitik chopole. Kalbetik skʼoplal stseb Jakob ti Dina sbie. Li tseb taje oy toʼox yamigotak ti muʼyuk yichʼojik ta mukʼ li Jeovae. Ta skoj taje, ep la sta svokol xchiʼuk li yutsʼ yalale (Jenesis 34:1, 2). Mi oy avamigotak ti muʼyuk skʼanojik li Jeovae, xuʼ van tstijik avoʼonton ta spasel li kʼusi spʼajoj Jeovae. Pe mi jech la apase, xuʼ tsots chakʼ avokol,  chopol chaʼi li avutsʼ avalale xchiʼuk li Jeovae (Proverbios 17:21, 25). Jaʼ yuʼun, skʼan xasaʼ avamigotak ti skʼanojikuk li Jeovae (1 Korintios 15:33).

17. ¿Kʼusi oy ta sbaik ta jujuntal li ta utsʼ alalile?

¹⁷ Muʼyuk tsta svokol sjunul utsʼ alalil kʼalal chchʼunik li tojobtasel chal Jeovae. Jaʼ yuʼun, mi malalilote, skʼan xakʼan li avajnile xchiʼuk ti xakʼuxubine. Mi ajnilalote, ichʼo ta mukʼ li amalale xchiʼuk koltao kʼalal oy kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune. Paso jech kʼuchaʼal li ajnilal ti te chalbe skʼoplal ta Proverbios 31:10 kʼalal ta 31. Mi oy avalab anichʼnabe, skʼan xachanubtas sventa skʼanik li Jeovae (Proverbios 22:6). Mi malalilot o mi totilote, skʼan lek xapas avabtel kʼuchaʼal jolil ta avutsʼ avalal (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Mi alab nichʼnabiloxuke, «chʼunbo me smantal atot ameʼik» (Kolosenses 3:20). Teuk ta joltik ti jkotoltik oy kʼusi maʼuk jech chbat ta pasel kuʼuntike, jaʼ yuʼun skʼan bikʼituk xkakʼ jbatik xchiʼuk ti jkʼantik pertone. Jamal laj kiltik ti jaʼ noʼox ta Vivlia xuʼ jtatik beiltaseletik ta sventa li utsʼ alalile.