1. ¿Kʼusi orasion chkalbetik skʼoplal li ta kapitulo liʼe?

TA SMIYONAL noʼox krixchanoetik xojtikinik lek li orasion padrenuestroe. Li Jesuse jaʼ la stunes li orasion taje sventa xchanubtas yajchankʼoptak ta spasel orasion. ¿Kʼusi la skʼan Jesus li ta orasion taje? ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jnaʼtik kʼusi smelolal li kʼusi la skʼane?

2. ¿Kʼusi oxtos laj yal Jesus ti skʼan jkʼantik ta orasione?

² Xi laj yal li Jesuse: «Xi me yelan skʼan xapasik orasione: ‹Jtotik ta vinajel, akʼo yichʼ chʼultajesel li abie. Akʼo taluk li Ajvalilal avuʼune. Akʼo kʼotuk ta pasel avuʼun li kʼusi tskʼan avoʼonton ta sba balumil jech kʼuchaʼal ta vinajele›» (kʼelo Mateo 6:9-13). ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti jkʼantik ta j-orasiontik li oxtos taje? (Kʼelo nota 19).

3. ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta kapitulo liʼe?

³ Laj xa jchantik ti Jeova sbi li Diose xchiʼuk laj xa kiltik kʼusi oy ta yoʼonton Dios ta sventa li balumile xchiʼuk ta stojolal li krixchanoetike. Pe ¿kʼusi smelolal kʼalal xi laj yal li Jesuse: «Akʼo taluk li Ajvalilal avuʼune»? Li ta kapitulo liʼe ta jkʼeltik kʼusi jaʼ li Ajvalilal taje, kʼusi tspas xchiʼuk kʼu yelan chchʼultajesbe sbi li Diose.

4. ¿Kʼusi jaʼ li Ajvalilal la slikes Diose xchiʼuk buchʼu vaʼanat ta Ajvalil?

⁴ Li Jeovae la slikes jun ventainel ta vinajel ti Ajvalilal yuʼun Dios sbie. Li Diose jaʼ la stʼuj Jesus ta Ajvalil sventa jaʼuk sbain li Ajvalilal taje. Xi ch-albat skʼoplal Jesus li ta Vivliae: «Li stuke jaʼ Ajvalil yuʼunik li buchʼutik  ch-ajvalilajike xchiʼuk jaʼ Bankilal Jpasmantal yuʼunik li jpasmantaletike» (1 Timoteo 6:15). Toj ep kʼusi xuʼ tspas ta jtojolaltik li Jesuse xchiʼuk toj echʼem sjuʼel, taje mu spas yuʼun mi junuk ajvalil ta balumil akʼo mi spas ta jmoj skʼop skotolik.

5. ¿Kʼusi tsventain li Ajvalilal la slikes Jeovae xchiʼuk bu to tspas talel mantal?

⁵ Kʼalal chaʼkuxi li Jesuse, kom to 40 kʼakʼal ta balumil, vaʼun muy ta vinajel. Ta mas tsʼakale, laj yichʼ biiltasel kʼuchaʼal Ajvalil (Echos 2:33). Li Ajvalilal ti akʼbat sbain Jesuse te to ta vinajel tsventain yalel li balumile (Apokalipsis 11:15). Jaʼ yuʼun, li Vivliae chal ti jaʼ «Ajvalilal yuʼun ta vinajele» (2 Timoteo 4:18).

6, 7. ¿Kʼu yuʼun mu xkoʼolaj xchiʼuk ajvaliletik ta balumil li Jesuse?

⁶ Li Vivliae chal ti mu xkoʼolaj kʼuchaʼal ajvaliletik ta balumil li Jesuse, yuʼun «jaʼ noʼox stuk ti mu snaʼ xchame» (1 Timoteo 6:16). Li ajvaliletik ta balumile snaʼ xchamik, jaʼuk li Jesuse te-o sbatel osil. Jech oxal, skotol li kʼusitik lekik chakʼbutik Jesuse ta jkʼupintik sbatel osil.

⁷ Li Vivliae chal ti tukʼ ch-ajvalilaj li Jesuse xchiʼuk ti oy xkʼuxul yoʼontone. Xi chal jun albil kʼop ta sventa li Jesuse: «Te chkom-o ta stojolal li s-espiritu Jeovae, jech oxal chpʼijub xchiʼuk ep kʼusi chaʼibe lek smelolal, chtojobtasvan lek xchiʼuk tstsatsub lek, oy lek yojtikinobil yuʼun xchiʼuk chichʼ lek ta mukʼ li Jeovae. Ta skʼupin xiʼtael li Jeovae». Xi to chal xtoke: «Maʼuk noʼox jech chchapanvan ti kʼu yelan chil ta sate xchiʼuk maʼuk jech chtukʼibtasvan ti kʼu yelan chaʼi ta xchikine. Tukʼ ta xchapan li buchʼutik abol sbaike» (Isaias 11:2-4). ¿Mi chakʼan junuk ajvalil jech kʼuchaʼal li Jesuse?

8. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti mu stukuk ch-ajvalilaj li Jesuse?

⁸ Li Vivliae chal ti yichʼojik tʼujel junantik krixchanoetik  sventa x-ajvalilajik ta vinajel xchiʼuk li Jesuse. Jun skʼelobile jaʼo kʼalal xi laj yalbe Timoteo li jtakbol Pabloe: «Mi jech-o chkuch kuʼuntike, jmoj chij-ajvalilaj» (2 Timoteo 2:12). ¿Jayvoʼ krixchanoetik ch-ajvalilajik xchiʼuk li Jesuse?

9. ¿Jayvoʼ ch-ajvalilajik xchiʼuk li Jesuse xchiʼuk kʼusi ora lik yichʼik tʼujel yuʼun Jeova?

⁹ Li ta kapitulo 7 li ta livro liʼe laj kiltik ti akʼbat yil jtakbol Juan ti ochem xa ta Ajvalil ta vinajel li Jesuse xchiʼuk ti te xchiʼuk 144 mil ajvaliletike. ¿Buchʼu skʼoplal li 144 mile? Xi tstakʼbutik li Juane: «Jaʼik li buchʼutik tstsʼakliik batel li Chʼiom Chij ti mu ventauk bu chbate. Jaʼik li buchʼutik laj yichʼik manel lokʼel ta stojolal krixchanoetik» (kʼelo Apokalipsis 14:1, 4). Li Chʼiom Chije jaʼ skʼoplal li Jesuse. Li 144 mile jaʼ skʼoplal li tukʼil yajtuneltak Jeova ti tʼujbilik sventa «ch-ajvalilajik ta sba spʼejel balumil» xchiʼuk li Jesuse. Kʼalal chchamike, chchaʼkuxiik ta vinajel (Apokalipsis 5:10). Li Jeovae te lik stʼuj talel li 144 mil ta sjabilal 33 kʼalal talem xa ox li Jesuse.

10. ¿Kʼu yuʼun jaʼ svinajeb ti skʼanojutik Jeova kʼalal la stʼuj Jesus xchiʼuk li 144 mil sventa x-ajvalilajike?

¹⁰ Ta skoj ti skʼanojutik tajek li Jeovae, laj yakʼ ti akʼo x-ajvalilajik xchiʼuk Jesus junantik krixchanoetike. Lek tajek kʼu yelan ch-ajvalilaj li Jesuse, yuʼun kuxi kʼuchaʼal krixchano xchiʼuk ep laj yil svokol ek. Li jtakbol Pabloe laj yal ti xaʼi kʼu yelan chkaʼi jbatik li Jesuse xchiʼuk ti «xijkʼuxubaj ta yoʼonton ta skoj ti kʼunutike», jech xtok yichʼoj «akʼel ta preva ta skotol jech kʼuchaʼal voʼotike» (Ebreos 4:15; 5:8). Li 144 mil ti ch-ajvalilajike xaʼiik kʼu yelan chkaʼi jbatik ek, yuʼun yiloj svokolik ta skoj ti chʼabal tukʼilal xchiʼuk ta skoj li chameletike. Xuʼ jpat koʼontontik ti xaʼiik kʼu yelan chkaʼi jbatik  xchiʼuk snaʼojik li vokolil ta jnuptantik li Jesus xchiʼuk li 144 mile.

11. ¿Kʼu yuʼun la xchanubtas yajchankʼoptak Jesus ti skʼanik ti xkʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeova ta vinajele?

¹¹ Li Jesuse la xchanubtas yajchankʼoptak ti akʼo skʼanik ta orasion ti kʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeova ta balumil jech kʼuchaʼal ta vinajele. ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti akʼo kʼotuk ta pasel li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeova ta vinajele? Li ta kapitulo 3 li ta livro liʼe laj kiltik ti la stoy sba ta stojolal Dios li Satanase. Li Jeovae muʼyuk la snuts lokʼel ta ora li Satanas xchiʼuk spukujtak kʼalal la stoy sbaike. Taje chakʼ ta ilel ti mu skotoluk li buchʼutik oyik ta vinajele tspasik toʼox li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae. Li ta kapitulo 10 ta to jkʼelbetik batel skʼoplal Satanas xchiʼuk li spukujtake.

12. ¿Kʼusi chaʼtos chalbe skʼoplal li Apokalipsis 12:10?

¹² Li Vivliae chal ti mi lik ventainvanuk li ta Ajvalilal la slikes Dios li Jesuse ta stsak ta kʼop li Satanase (kʼelo Apokalipsis 12:7-10). Ta Apokalipsis 12:10 chal chaʼtos kʼusitik tsots skʼoplal chkʼot ta pasel. Baʼyel, chlik ajvalilajuk li Jesuse. Xchibal, chichʼ nutsel lokʼel ta vinajel li Satanase. Taje kʼotemik xa ta pasel, jkʼeltik batel.

13. ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal laj yichʼ nutsel lokʼel ta vinajel li Satanase?

¹³ Kʼalal laj yichʼik nutsel lokʼel ta vinajel li Satanas xchiʼuk spukujtake, solel muyubajik tajek li anjeletik ti tukʼ yakʼoj sbaike. Xi chal li Vivliae: «¡Kuxetuk me avoʼontonik vinajel xchiʼuk li voʼoxuk ti te nakaloxuke!» (Apokalipsis 12:12). Li avie, oy xa jun oʼontonal li ta vinajele xchiʼuk jmoj xa oyik, yuʼun tspasik li kʼusi skʼan yoʼonton Diose.

14. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta balumil ta skoj ti laj yichʼ jipel lokʼel ta vinajel li Satanase?

 ¹⁴ Toj jelel li kuxlejal ta balumil ta skoj ti yalem talel li Satanase, yuʼun noj ta vokolil. Jech xtok, «oy tajek skʼakʼal yoʼonton ta skoj ti snaʼoj ti toj komkom xa li yoraile» (Apokalipsis 12:12). Li Satanase kapem tajek sjol ta skoj ti laj yichʼ jipel lokʼel ta vinajel xchiʼuk ti snaʼoj ti jutuk xa tajek skʼan xichʼ lajesele. Jaʼ yuʼun, tspas bu kʼalal xuʼ yuʼun sventa xakʼbe svokol li krixchanoetike.

15. ¿Kʼusi oy ta yoʼonton Dios ta sventa li balumile?

¹⁵ Li Jeovae muʼyuk jelem kʼusi oy ta yoʼonton ta sventa li balumile. Yuʼun tskʼan ti xkʼataj ta jun paraisoe, ti xijpas ta tukʼil krixchanoe xchiʼuk ti xijkuxi sbatel osile (Salmo 37:29). Taje jaʼ tspas li Ajvalilal la svaʼan Jeovae, ¿kʼuxi tspas?

16, 17. Li Daniel 2:44, ¿kʼusi chakʼ kiltik ta sventa li Ajvalilal la svaʼan Jeovae?

¹⁶ Xi chal li albil kʼop ta Daniel 2:44: «Kʼalal jaʼo ch-ajvalilaj li ajvaliletik taje, li Dios te oy ta vinajele tsvaʼan jun ajvalilal ti muʼyuk bu chichʼ chʼaybel-o skʼoplale. Li ajvalilal taje muʼyuk ch-och ta skʼob junuk jteklum. Jaʼ bikʼitik tslilin xchiʼuk tslajesbe skʼoplal skotol li ajvalilaletik taje, vaʼun stuk xa noʼox te chkom sbatel osil». ¿Kʼusi chakʼ kiltik ta sventa li Ajvalilal la svaʼan Jeovae?

¹⁷ Oy oxtos kʼusi chakʼ kiltik. Baʼyel, xi laj yale: «Kʼalal jaʼo ch-ajvalilaj li ajvaliletik taje», chakʼ ta ilel ti jaʼo chlik ventainvanuk kʼalal oy to ajvaliletik ta balumile. Xchibal, chakʼ ta ilel ti sbatel osil tspas mantale xchiʼuk ti muʼyuk chichʼ kʼextael ta yan ajvalilal. Xchiʼuk yoxibal, chakʼ ta ilel ti tstsak sbaik ta kʼop xchiʼuk li ajvaliletik ta balumile. Li Ajvalilal taje muʼyuk chichʼ tsalel xchiʼuk jaʼ tsventain balumil ta sbatel osil. Mi la sta yorail chkʼot ta  pasel li albil kʼop taje, li krixchanoetike tskʼupinik jun lekil ajvalilal.

18. ¿Kʼusi sbi li paskʼop tspas li Ajvalilal svaʼanoj Dios xchiʼuk li ajvaliletik ta balumile?

¹⁸ ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal jutuk xa ox skʼan stsak sbaik ta kʼop li ajvaliletik ta balumil xchiʼuk li Ajvalilal svaʼanoj Diose? Li pukujetike tsloʼla skotol li ajvaliletik ta spʼejel balumil «sventa xichʼik tsobel li ta paskʼop ta smukʼta kʼakʼalil Dios ti jaʼ li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune». Li paskʼop taje Armajedon sbi. Tstsak sbaik ta kʼop li ajvaliletik ta balumil xchiʼuk li Ajvalilal yuʼun Diose (Apokalipsis 16:14, 16; kʼelo nota 10, li ta pajina 210).

19, 20. ¿Kʼu yuʼun jtunel kuʼuntik li Ajvalilal svaʼanoj Jeovae?

¹⁹ Oy oxib srasonal ti kʼu yuʼun chtun kuʼuntik li Ajvalilal yuʼun Diose. Baʼyel, yuʼun jpas mulilutik, chij-ipajutik xchiʼuk chijchamutik. Pe mi lik sventain tal balumil li Ajvalilal svaʼanoj Diose, chijkuxi sbatel osil. Xi onoʼox chal li Vivliae: «Yuʼun skʼanoj tajek krixchanoetik li Diose, jaʼ yuʼun laj yakʼ li jun noʼox Xnichʼon sventa mu xichʼ lajesel li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolale, moʼoj, yuʼun jaʼ sventa tsta-o xkuxlejal sbatel osil» (Juan 3:16).

²⁰ Xchibal, avie noj ta chopol krixchanoetik li balumile. Tsjutik kʼop, chloʼlavanik xchiʼuk chmulivajik li krixchanoetike. Li voʼotike mu xpaj kuʼuntik taje, pe li Jeovae xuʼ yuʼun. Jaʼ yuʼun, li buchʼutik mu sjel xkuxlejalike ta xichʼik lajesel ta Armajedon (kʼelo Salmo 37:10). Li yoxibal srasonale, jaʼ ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonik li ajvaliletik avie, muʼyuk tukʼ kʼusi tspasik xchiʼuk mu xchapaj yuʼunik li svokol krixchanoetike. Jech xtok, mu skʼan skoltaik krixchanoetik sventa xtunik ta stojolal Dios. Oy srasonal kʼalal xi chal li Vivliae: «Li krixchanoetike yakʼojbe sba svokol stukik» (Eklesiastes 8:9).

21. Li Ajvalilal svaʼanoj Jeovae, ¿kʼuxi chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeova li ta balumile?

 ²¹ Mi echʼ li Armajedone, li Ajvalilal svaʼanoj Jeovae chakʼ kʼotuk ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeova li ta balumile. Jtos kʼusi tspas li Ajvalilale, jaʼ ti chchuk li Satanas xchiʼuk spukujtake (Apokalipsis 20:1-3). Jech xtok, ta kʼunkʼun chchʼay batel li chameletike xchiʼuk muʼyuk xa buchʼu chcham. Ta skoj ti cham ta jtojolaltik li Jesuse, skotol li buchʼu chchʼunbe smantal li Jeovae xuʼ xkuxiik sbatel osil ta Paraiso (Apokalipsis 22:1-3; kʼelo nota 20, li ta pajina 216). Koliyal li Ajvalilal la svaʼan Jeovae, ta xichʼ chʼultajesbel li sbi Diose. ¿Kʼusi skʼan xal ti chichʼ chʼultajesbele? Jaʼ skʼan xal ti skotol krixchanoetik chichʼbeik ta mukʼ sbi Jeova kʼalal mi lik sventain balumil li Ajvalilal svaʼanoje.

22. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti muʼyuk och ta Ajvalil Jesus kʼalal tal ta balumil o kʼalal jaʼ toʼox muy batel ta vinajele?

²² Kʼalal tal ta balumil li Jesuse, la xchanubtas yajchankʼoptak ti xiuk skʼanik li ta s-orasionike: «Akʼo taluk li Ajvalilal avuʼune». Taje chakʼ ta ilel ti jaʼ to chichʼ vaʼanel ta tsʼakal li Ajvalilal taje xchiʼuk ti skʼan to xichʼ tʼujel li buchʼu ch-och ta Ajvalil ta tsʼakale. ¿Mi jaʼ skʼan xal ti och noʼox ta Ajvalil Jesus kʼalal muy batel ta vinajele?  Muʼyuk, yuʼun skʼan tsmala kʼuuk sjalil. Kʼalal mu toʼox jaluk xchaʼkuxesel li Jesuse, li jtakbol Pedro xchiʼuk Pabloe la sjambeik smelolal ti jaʼ skʼoplal Jesus li albil kʼop chvinaj ta Salmo 110:1. Xi laj yal Jeova li ta albil kʼop taje: «Chotlan ta jbatsʼikʼob jaʼ to mi laj kakʼ ta skajleb avakan li avajkontratake» (Echos 2:32-35; Ebreos 10:12, 13). Taje chakʼ ta ilel ti persa skʼan smala kʼuuk sjalil Jesus yoʼ xbiiltasat ta Ajvalil yuʼun Jeova.

23. 1) ¿Kʼusi ora och ta Ajvalil li Jesuse? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan kapituloe?

²³ Kʼalal jal toʼox skʼan li sjabilal 1914, oy jtsop krixchanoetik ti oy ta yoʼontonik yaʼibel smelolal li Vivliae, laj yilik ti tsots skʼoplal li sjabilal 1914, yuʼun jaʼo chkʼot ta pasel jun albil kʼop. Li kʼusitik lik kʼotanuk ta pasel ta sjabilal 1914 jamal chvinaj ti jaʼo och ta Ajvalil ta vinajel li Jesuse (Salmo 110:2; kʼelo nota 21). Kʼalal mu toʼox jaluk yochel ta Ajvalil li Jesuse, laj yichʼ jipel lokʼel ta vinajel li Satanase xchiʼuk li avie «toj komkom xa li yoraile» (Apokalipsis 12:12). Li ta yan kapituloe ta jkʼeltik yan sprevailtak ti kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ti jutuk xa tajek yorail li Satanase. Jech xtok, ta jkʼeltik ti chkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ta balumil koliyal li Ajvalilal svaʼanoje.