1. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkojtikintik mas li anjeletike?

KʼALAL oy buchʼu chkojtikintike, chkojtikinbetik jutuk xtok li yutsʼ yalale. Jaʼ noʼox jech kʼalal chkojtikintik li Jeova eke skʼan xkojtikinbetik li yutsʼ yalal ta vinajele, ti jaʼ li anjeletike. Pe ¿kʼu yelan chtunesatik yuʼun Jeova sventa xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼane? ¿Mi oy kʼusi spasojik ta stojolal krixchanoetik ta voʼne xchiʼuk li ta jkʼakʼaliltike? ¿Mi ch-abtejik ta jkuxlejaltik li anjeletike? Mi jeche, ¿kʼu yelan?

2. ¿Buchʼu la spas li anjeletike, xchiʼuk jayvoʼik?

² Li Vivliae sienal noʼox ta velta chalbe skʼoplal li anjeletike. Jkʼeltik jlomuk sventa xkojtikintik lek. ¿Buchʼu la spas li anjeletike? Xi tstakʼ Kolosenses 1:16: «Jaʼ ta stojolal [Jesukristo] ti laj yichʼ pasel skotol li kʼusitik yantik ta vinajele [xchiʼuk] li kʼusitik ta sba balumile». Jech, li kuxlejaletik ti mu xvinajik ta kʼelel ti anjeletik sbiike ta jujuntal pasatik yuʼun Jeova Dios ta stojolal li baʼyel Xnichʼone. ¿Jayvoʼ anjeletik oy? Li Vivliae chal ti ta epal miyon noʼox oye xchiʼuk ti ep sjuʼelike (Apokalipsis 5:11; Salmo 103:20).

3. ¿Kʼusi chakʼ jchantik Job 38:4 kʼalal ta 7 ta sventa li anjeletike?

³ Li Vivliae chalbutik ti kʼalal la spas Balumil li Jeovae, «xcuxet noʼox yoʼnton scotol li jʼalmantaletic [...] ta vinajele»  (Job 38:4-7). Taje chakʼ ta ilel ti oy xa onoʼox anjeletik kʼalal laj yichʼ pasel li krixchanoe, oy xa onoʼox kʼalal muʼyuk toʼox bu pasbil li Balumile. Li Vivliae chakʼ ta ilel xtok ti snaʼ xmuyubajik xchiʼuk chat yoʼontonik li anjeletike, yuʼun chal ti «xcuxet noʼox yoʼnton» kʼejinike. Mi laj avakʼ ventae, jmoj «xcuxet noʼox yoʼnton scotol li jʼalmantaletic [...] ta vinajele». Skotol li anjeletik ta voʼnee jaʼik jun utsʼ alalil ti jmoj toʼox chtunik ta stojolal li Jeovae.

4. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel Vivlia ti oy ta yoʼonton lekil anjeletik li kʼusi tspas krixchanoetike?

⁴ Kʼalal laj yilik ti laj yichʼ pasel baʼyel jtot jmeʼtik li tukʼil anjeletike, oy onoʼox ta yoʼontonik li epal krixchanoetik ta Balumile xchiʼuk oy ta yoʼontonik xkʼot ta pasel li kʼusi tskʼan Diose (Proverbios 8:30, 31; 1 Pedro 1:11, 12). Pe yakʼojik tal venta kʼu yelan jutuk mu skotoluk krixchanoetik mu skʼan xtunik ta stojolal li Jpasvanej yuʼunik ti kʼanvaneme. Ta melel, chat-o yoʼontonik li tukʼil anjeletike. Yan kʼalal tsut ta stojolal Jeova manchuk mi jun noʼox krixchanoe, «xkuxet yoʼonton» li anjeletike (Lukas 15:10). Jech kʼuchaʼal laj xa jchantike, oy tajek ta yoʼontonik ti oyuk slekilal li yajtuneltak Diose. Jaʼ yuʼun mu labaluk sba chkaʼitik ti la stunesan ep ta velta Jeova sventa tstsatsubtas xchiʼuk chchabi li buchʼutik tukʼ yoʼontonik ta stojolal liʼ ta Balumile (kʼelo Evreos 1:7, 14). Jkʼeltik junantik kʼu yelan kʼotem ta pasel.

5. ¿Kʼusitik kʼotem ta pasel chal Vivlia ti koltaat yuʼun anjeletik li krixchanoetike?

⁵ Kʼalal la slajes chopol jteklumetik ti jaʼ sbi Sodoma xchiʼuk Gomorra li Diose, li tukʼil Lot xchiʼuk stsebetake kuxul komik koliyal ti lokʼesatik yuʼun chaʼvoʼ anjeletik (Génesis 19:15, 16). Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabile, li j-alkʼop Daniele la stenik ochel ta xchʼen leonetik, pe mu kʼusi kʼot ta stojolal. Xi laj yal ti kʼu yuʼun muʼyuk kʼusi pasbate: «Li Dios cuʼune la stac tal yajʼalmantal; jaʼ la smacbe ye li leonetique»  (Daniel 6:22). Li ta baʼyel siglo ta jkʼakʼaliltike la slokʼes ta chukinab jtakbol Pedro li jun anjele (Echos 12:6-11). Kʼalal lik spasbe yabtel Dios liʼ ta Balumil li Jesuse, koltaat yuʼun anjeletik ek (Markos 1:13). Kʼalal jutuk xa skʼan xchame, te tal jun anjel ta stojolal xchiʼuk «tsatsubtasbat yoʼonton» (Lukas 22:43). ¡Tsatsubtasbat van tajek yoʼonton li vaʼ kʼakʼal ti jaʼo chil tsots svokole!

6. 1) ¿Kʼu yelan chchabi steklumal Dios li anjeletik avie? 2) ¿Kʼusi sjakʼobiltak ta jkʼeltik batel?

⁶ Li avi kʼakʼale mu xa xkiltik li anjeletike, muʼyuk xa bu chakʼ sbaik ta ilel ta stojolal li yajtuneltak Jeova ta Balumile. Pe li tsatsal anjeletike yakal chchabiik li steklumal Diose, jaʼ mas to chchabiik kʼalal oy kʼusitik ch-akʼbat svokolik ta mantale. Xi chal li Vivliae: «Li yajʼalmantal Mucʼul Diose te setel ta spat xocon li bochʼotic jaʼ yichʼojic o ta mucʼ Mucʼul Diose, yuʼun ta scoltaic» (Salmo 34:7). ¿Kʼu yuʼun tstsatsubtas koʼontontik taje? Yuʼun oy pukujetik ti toj chopolik xchiʼuk ti toj xibal sbaik ti tskʼan tslajesutik ta mantale. ¿Buchʼutik jaʼ? ¿Bu lokʼik tal? ¿Kʼu yelan chakʼbeik yipal ta yakʼel jvokoltik? Sventa jtabetik li stakʼobiltake, jkʼeltik kʼusi kʼot ta pasel kʼalal lik tal xkuxlejal li krixchanoetike.

7. ¿Kʼu yepal krixchanoetik la xchʼak ta stojolal Dios li Satanase?

⁷ Jech kʼuchaʼal la jchantik ta kapitulo 3 li ta livro liʼe, oy jun anjel ti ayan ta yoʼonton ti jaʼ tsventain yantike, vaʼun jaʼ jech la skontrain li Diose. Ta tsʼakale laj yichʼ ojtikinel kʼuchaʼal Diablo xchiʼuk Satanas (Apokalipsis 12:9). Kʼalal la sloʼla Eva li Satanase, la xchʼak ta stojolal Dios jutuk mu skotoluk li krixchanoetike, jech la spas 1,600 jabil. Jayvoʼ noʼox tukʼ laj yakʼ sbaik, jech kʼuchaʼal Abel, Enok xchiʼuk Noe (Evreos 11:4, 5, 7).

8. 1) ¿Kʼu yelan kʼataj ta pukuj junantik anjeletik? 2) ¿Kʼusi persa la spasik li pukujetik sventa mu xlajik li ta Nojelal ta voʼe?

⁸ Li ta skʼakʼalil Noee oy yan anjeletik ti la stoy sbaik ta stojolal li Jeovae. Laj yikta li yavilik ta vinajele, yalik tal ta Balumil xchiʼuk la smeltsan sbekʼtalik. ¿Kʼu yuʼun? Jkʼeltik  kʼusi chal ta Génesis 6:2: «Li xnichʼnabtac Diose laj yilic ti toj cʼupilic sba li tsebetique. Jech te lic stʼujic ti bu junucal tscʼan chiqʼuique, jech te inupin xchiʼuquic». Li anjeletik taje la sokesik li krixchanoetike, pe li Jeova Diose mu te noʼox skʼeloj. Jech oxal, laj yakʼ tal jun nojelal ta voʼ sventa tslajes skotol li chopol krixchanoetik ta balumile; jaʼ noʼox kuxul laj yikta li yajtuneltak ti tukʼ yakʼoj sbaike (Génesis 7:17, 23). Sventa kuxul xkomik li jtoyba anjeletik o li pukujetike, persa laj yikta li sbekʼtal spasojike xchiʼuk sutik batel ta vinajel kʼuchaʼal kuxlejaletik ti mu xvinajik ta kʼelele. Ta skoj li kʼusitik la spasike, jech laj yakʼik ta ilel ti oyik ta stojolal li Diabloe, ti jaʼ kʼot ta «ajvalil» yuʼun li pukujetike (Mateo 9:34).

9. 1) ¿Kʼusi kʼot ta stojolal li pukujetik kʼalal sutik batel ta vinajele? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik ta sventa li pukujetike?

 ⁹ Kʼalal sutik batel ta vinajel li jtoyba anjeletike, li Diose muʼyuk xa bu la xchʼam li ta vinajele, jech kʼuchaʼal la spasbe li Satanase (2 Pedro 2:4). Manchuk mi mu xuʼ smeltsan sbekʼtalik li avie, toj echʼ noʼox ep kʼusi xibal sba tspasbe li krixchanoetike. Jech, yakal tskoltaik Satanas sventa «tsloʼla skotol li jnaklejetik ta spʼejel balumile» (Apokalipsis 12:9; 1 Juan 5:19). ¿Kʼu yelan? Li pukujetike ep kʼusitik tstunesik sventa tsloʼlaik li krixchanoetike (kʼelo 2 Korintios 2:11). Jkʼeltik junantik.

10. ¿Kʼusi jaʼ li espiritismoe?

¹⁰ Li pukujetike tstunesik espiritismo sventa tsloʼlaik li krixchanoetike. Li espiritismoe jaʼ li kʼusitik chichʼ pasel sventa tskʼopon pukuj li jun krixchanoe, bateltike tskʼopon stuk o tstunes yan krixchano, jech kʼuchaʼal jun j-espiritista o j-ikʼ chʼulelal. Jamal chal Vivlia ti chopol li espiritismoe xchiʼuk chalbutik ti mu jpastik li kʼusitik te snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li espiritismoe (Galatas 5:19-21). Li espiritismoe xuʼ xichʼ koʼoltasel xchiʼuk li sloʼlaobil choy ti tstunesik li jtsakchoyetike. Li jtsakchoye ep ta tos sveʼel choy tstunes sventa stsak kʼusiuk choyal. Jaʼ noʼox jech ek, li pukujetike tstunesik ep ta chop espiritismo sventa stsʼuj ta skʼobik buchʼuuk krixchanoal.

11. ¿Kʼusi smakoj li tʼunolajele, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan mu jpastik?

¹¹ Jtos ti kʼusi tstunesik li pukujetike jaʼ li tʼunolajele. ¿Kʼusitik smakoj li tʼunolajele? Jaʼ smakoj skotol li kʼusitik chichʼ pasel sventa chichʼ ojtikinel li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale o li kʼusi mukʼul skʼoplale. Junantik tʼunolajele jaʼ li sabel skʼoplal kʼanaletike, li stunesel varaja (svarajail tarot), skʼelbel smelolal yut kʼobil, spikel chʼichʼ xchiʼuk sabel smelolal vaychiletik. Manchuk mi ep buchʼutik chalik ti muʼyuk bu chopol li kʼusitik taje, li Vivliae chakʼ kiltik ti jmoj ch-abtejik xchiʼuk pukujetik li jtʼunolajeletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta  Echos 16:16 kʼalal ta 18 chal ti oy «jun kiara ti ochem ibal sba pukuj ta yoʼontone, ti jaʼ ch-akʼbat snaʼ li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakale». Jaʼ yuʼun kʼalal iktaat yuʼun pukuj li tsebe, ta ora noʼox chʼay li spʼijile.

12. ¿Kʼu yuʼun xibal sba mi ta jkʼopontik li animaetike?

¹² Yan ti kʼu yelan tsloʼla krixchanoetik li pukujetike jaʼo kʼalal tstijbeik yoʼonton sventa skʼoponik li animaetike. Li buchʼutik chokʼita yanimaike stalel onoʼox ti chchʼunik li kʼusitik mu meleluk ta sventa li animaetike. Li jun j-ikʼchʼulelale yikʼal van oy kʼusi chal ta sventa li anima ti mu snaʼ lek li yutsʼ yalale o xuʼ van tslokʼtabe kʼu yelan chkʼopoj li animae. Taje xchʼunoj yuʼun epal krixchanoetik ti kuxulik la li animaetike xchiʼuk ti xuʼ la xpatbat yoʼonton mi la skʼopon li yanimaike. Pe taje mu meleluk xchiʼuk xibal sba. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li pukujetike xuʼ slokʼta kʼu yelan chkʼopoj li animaetike xchiʼuk xuʼ xalbeik yaʼyejal animaetik li j-ikʼchʼulelaletike (1 Samuel 28:3-19). Pe jech kʼuchaʼal la jchantik ta kapitulo 6 li ta livro liʼe, chlaj-o skʼoplal kʼalal oy buchʼu chchame  (Salmo 115:17). Jaʼ yuʼun skotol li buchʼutik «[ts]jaqʼuic ta stojol li bochʼotic chamenic xae» lajemik ta loʼlael yuʼun li pukujetike, jaʼ tspasik li kʼusi skontrainoj li kʼusi tskʼan Diose (kʼelo Deuteronomio 18:10, 11; Isaías 8:19). Jech oxal, akʼbo yipal sventa mu xapas li kʼusi xibal sba tstunes li pukujetike.

13. ¿Kʼusi staojik epal krixchanoetik ti chiʼtaik toʼox li pukujetike?

¹³ Li pukujetike maʼuk noʼox tsloʼla li krixchanoetike, yuʼun tsibtas xtok. Li Satanas xchiʼuk spukujtake snaʼojik ti «komkom xa li yoraile»; jaʼ yuʼun mas to chopol kʼusi tspasik li avie (Apokalipsis 12:12, 17). Akʼo mi jech, ta smilal noʼox krixchanoetik muʼyuk xa chiʼtaik li pukujetike. ¿Kʼuxi la spasik? ¿Kʼu yelan xuʼ xkol ta stojolal pukujetik li jun krixchano ti xchanoj toʼox espiritismoe?

14. ¿Kʼu yelan xuʼ xijkolutik ta stojolal pukujetik jech kʼuchaʼal la spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe?

¹⁴ Li Vivliae chalbutik kʼuxi xuʼ jkontraintik li pukujetike xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xijkol ta stojolalike. Jkʼelbetik sloʼilal yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel siglo ti te nakalik ta Efesoe. Kʼalal maʼukik toʼox yajtsʼaklom Kristoe, li junantike xchanojik toʼox li espiritismoe. ¿Kʼusi la spasik sventa xiktaik? Xi chal li Skʼop Diose: «Ep ti buchʼutik tspasik toʼox majiae la stsob li slivroike xchiʼuk la xchikʼik ta sat krixchanoetik» (Echos 19:19). La xchikʼ li slivroik sventa majiae, vaʼun jaʼ jech laj yakʼik ta ilel kʼusi skʼan spas li krixchanoetik ta jkʼakʼaliltik ti tskʼan tskontrainik li pukujetike. Li buchʼutik tskʼan chtunik ta stojolal Jeovae persa skʼan stenik batel li kʼusitik snitoj-o sba xchiʼuk li espiritismoe. Te tsakal skʼoplal livroetik, revistaetik, pelikulaetik, lokʼoletik xchiʼuk kansionetik ti tstij koʼontontik spasel li espiritismoe o xuʼ van chakʼik ta aʼiel ti lekik xchiʼuk ti kʼupilik sbae. Taje te kapal ek li natsʼiletik xchiʼuk kʼusitik yan ti tstunesik sventa tspoj sbaik li ta kʼusitik chopole (1 Korintios 10:21).

15. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jkontraintik li pukujetike?

¹⁵ Kʼalal echʼ xaʼox jayibuk jabil ti la xchikʼ slivroik sventa  majia li yajtsʼaklomtak Kristo ta Efesoe, li jtakbol Pabloe laj yal ti ‹yakal ta jtsak jbatik ta kʼop xchiʼuk pukujetik ti toj chopolike› (Efesios 6:12). Taje jaʼ skʼan xal ti muʼyuk bu laj yikta-o sbaik li pukujetike. Yakʼojbeik yipal sventa xuʼuninik li yajtsʼaklomtak Kristoe. ¿Kʼusi to yan skʼan spasik li yajtsʼaklomtak Kristoe? Xi albatik yuʼun li Pabloe: «Tsakik me li xchʼunel avoʼontonik jech kʼuchaʼal li mukʼta eskudoe, sventa xtupʼ avuʼunik skotol li skʼakʼal sflecha li buchʼu toj chopole» (Efesios 6:16). Mi mas to mukʼ li smak xchʼunel koʼontontike, mas to me lek xuʼ jkontraintik li pukujetike (Mateo 17:20).

16. ¿Kʼuxi xuʼ jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike?

¹⁶ ¿Kʼuxi xuʼ jtsatsubtas li xchʼunel koʼontontike? Jaʼo kʼalal ta jchantik li Vivliae. Sventa lekuk tsots li jun muroe, toj tsots skʼoplal ti lekuk tsots li yibele. Jaʼ noʼox jech ek, sventa lekuk tsots li xchʼunel koʼontontike, skʼan lekuk tsots yibel: jaʼ ti xkojtikintik lek li Skʼop Diose. Mi ta jkʼeltik xchiʼuk ta jchantik skotol kʼakʼal li Vivliae, tstsatsub li xchʼunel koʼontontike. Jech kʼuchaʼal jun muro ti lek tsotse, li xchʼunel koʼontontike chtun ta jmaktik sventa xkuch kuʼuntik li kʼusi tspasbutik pukujetike (1 Juan 5:5).

17. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jchabi jbatik ta stojolal li pukujetike?

¹⁷ ¿Kʼusi to yan skʼan spasik li yajtsʼaklomtak Kristo ta Efesoe? Ta skoj ti nakalik ta jun jteklum ti bu nojem ta smuyubtael pukujetike, mas to skʼan xchabi sbaik. Jaʼ yuʼun xi albatik yuʼun li jtakbol Pabloe: «Ta kʼusiuk noʼox orasional xchiʼuk vokolajetel, pasik orasion skotol ora jech kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritue» (Efesios 6:18). Ta skoj ti nojem ta smuyubtael pukujetik li avi eke, tsots skʼoplal ti jkʼanbetik vokol Jeova sventa xchabiutik yoʼ xkuch kuʼuntik li kʼusi tskʼan tspasbutik li pukujetike. Li kʼusi toj tsots skʼoplale jaʼ ti jtunesbetik sbi Jeova kʼalal ta jpastik orasione. Xi chal li Vivliae: «Li sbi Jeovae jaʼ jun tayal kʼelob osil ti tsotse. Jaʼ te chbat ta anil li buchʼu tukʼe, xchiʼuk ta xichʼ chabiel» (Proverbios 18:10, TNM). Jech xtok, skʼan jkʼanilanbetik ti akʼo skoltautik ta  skʼob li Satanase (Mateo 6:13). Ta melel, li Diose tstakʼ kʼalal ta jkʼanbetik vokole (Salmo 145:19).

18, 19. 1) ¿Kʼu yuʼun xuʼ jchʼuntik ta melel ti xuʼ xkuch kuʼuntik skontrainel li pukujetike? 2) ¿Kʼusi chichʼ takʼel li ta yan kapituloe?

¹⁸ Ta melel, toj xibal sbaik li pukujetike. Pe muʼyuk srasonal ta jxiʼtatik mi ta jkontraintik li Diabloe xchiʼuk mi chijnopaj ta stojolal Dios kʼalal ta jpastik li kʼusi tskʼane (kʼelo Santiago 4:7, 8). Oy noʼox spajeb sjuʼel li pukujetike. La stoj smulik li ta skʼakʼalil Noee, jaʼ noʼox jech xtok chichʼik chapanel ta slajeb xa velta li ta tsʼakale (Judas 6). Vuleso ta ajol xtok ti tskoltautik li yaj-anjeltak Jeova ti toj ep sjuʼelike (2 Reyes 6:15-17). Oy tajek ta yoʼontonik tskʼelik kʼalal ta jkontraintik li pukujetike xchiʼuk tskʼanik ti akʼo jpastik kanale. Xkoʼolaj kʼuchaʼal chtʼax skʼobik sventa tstsatsubtas koʼontontik. Jaʼ yuʼun skʼan nopol oyukutik-o ta stojolal Jeova xchiʼuk li yutsʼ yalal ti jaʼ li tukʼil anjeletike. Jech xtok, mu jpastik jsetʼuk li espiritismoe, jaʼ lek kakʼ ta jkuxlejaltik skotol li mantaletik chalbutik Skʼop Diose (1 Pedro 5:6, 7; 2 Pedro 2:9). Mi jech ta jpastike, ta melel chkuch me kuʼuntik skontrainel li pukujetik ti toj chopolike.

¹⁹ ¿Kʼu yuʼun yakʼoj to Dios ti oyuk li pukujetik xchiʼuk li choplejal ti chakʼbe svokol li krixchanoetike? Taje te chichʼ takʼel ta yan kapitulo.