APENDISE
Li j-alkʼop Daniele laj onoʼox yal ti chvul li Mesiase
LI J-ALKʼOP Daniele jaʼo kuxi kʼalal mas to ta 500 jabil skʼan xvokʼ o x-ayan li Jesuse. Pe li Jeovae oy kʼusi laj yakʼbe snaʼ sventa xichʼ naʼel bakʼin tstʼuj o tsbiiltas ta Mesias o Kristo li Jesuse. Xi albat li Daniele: «Aʼibo lec smelol avaʼay li cʼusi chacalbot liʼi: Cʼalal chlocʼ mantal chichʼ chaʼliquesel li lum Jerusalene, jaʼ to me la sta yorail tstsac yabtel li Bochʼo tʼujbil yuʼun Diose, jaʼ li banquilal jpasmantale. Ta onoʼox xʼechʼ vucub xemuna [...], ta xjalij chib xchanvinic (62) xemuna» (Daniel 9:25).
Jkʼeltik kʼuxi xuʼ jnaʼtik bakʼin chvul li Mesiase. Baʼyel, skʼan jnaʼtik bakʼin lek chlik yichʼ atel ti kʼu sjalil skʼan x-echʼ jaʼ to mi vule. Li albil kʼope chal ti jaʼo chlik «cʼalal chlocʼ mantal chichʼ chaʼliquesel li lum Jerusalene». ¿Bakʼin lokʼ li mantal taje? Yan jtsʼibajom yuʼun Vivlia ti Nehemías sbie laj yal ti bakʼin lokʼ li mantal ti chichʼ chaʼmeltsanel smuroaltak li Jerusalene, jaʼo kʼalal «jtob (20) jabil yochel ta ajvalil li Artajerjese» (Nehemías 2:1, 5-8). Oy jayvoʼ j-al-loʼiletike jmoj chalik ti jaʼ la ta sjabilal 474 kʼalal maʼuk toʼox jkʼakʼaliltik (kʼ.m.jkʼ.) ti tsʼaki jun jabil yochel ta ajvalil li Artajerjese. Mi ta jchaptike, chkakʼtik venta ti jtob xaʼox jabil yochel ta ajvalil li ta sjabilal 455 kʼ.m.jkʼ. Jech oxal, li albil kʼop yuʼun Daniel ta sventa li Mesiase te chlik yichʼ atel ta sjabilal 455 kʼ.m.jkʼ.
Li Daniele chalbutik kʼu sjalil skʼan x-echʼ jaʼ to mi vul li «Bochʼo tʼujbil yuʼun Diose», li Mesiase. Li albil kʼope chal ti «ta onoʼox xʼechʼ vucub xemuna [xchiʼuk ti] ta xjalij chib xchanvinic (62) xemuna» xtoke, ti 69 xemana ta skotole. ¿Kʼu van sjalil ta melel taje? Epal Vivliaetike chakʼ ta ilel ti maʼuk batsʼi xemanaetik ti yichʼoj vukub kʼakʼale, moʼoj, jaʼ skʼoplal jabiletik. Jaʼ xkaltik, li jujun xemanae jaʼ smelolal vukub jabil. Li judaetik ta voʼnee snabeik lek smelolal li xemanaetik ti jaʼ skʼoplal jabile o li jujuvokʼ ti yichʼoj vukub jabile. Jech kʼuchaʼal liʼe, ta vukvuk jabile oy jun jabil ti muʼyuk chabtelan yosilik jech kʼuchaʼal chkuxik toʼox ta jujun savadoe (Éxodo 23:10, 11). Jech, li 69 xemana ta albil kʼope jaʼ smelolal 69 ta vokʼ ti yichʼoj vukub jabile, jaʼ xkaltik, 483 jabil ta skotol.
Jaʼ xa noʼox skʼan jchaptik. Mi ta jchaptik 483 jabil ti lik tal ta sjabilal 455 kʼ.m.jkʼ., chkʼot ta sjabilal 29 ta jkʼakʼaliltik (t.jkʼ.), jaʼo laj yichʼ voʼ xchiʼuk kʼot ta Mesias li Jesuse (Lukas 3:1, 2, 21, 22). * ¿Mi mu meleluk ti kʼot lek ta pasel li albil kʼop taje?
^ par. 2 Mi chlik jchaptik tal ta sjabilal 455 kʼ.m.jkʼ. kʼalal ta sjabilal 1 kʼ.m.jkʼ., yichʼoj 454 jabil. Jech xtok, mi chlik jchaptik tal ta sjabilal 1 kʼ.m.jkʼ. kʼalal ta sjabilal 1 t.jkʼ., kʼajomal noʼox jun jabil (yuʼun chʼabal sjabilal sero). Mi chlik jchaptik tal ta sjabilal 1 t.jkʼ. kʼalal ta sjabilal 29 t.jkʼ., yichʼoj 28 jabil. Mi ta jpastik sumar li 454, li 1 xchiʼuk li 28 jabile, jaʼ 483 jabil ta skotol. Li Jesuse la smilik ta sjabilal 33 t.jkʼ., jaʼo kʼalal yakal to li xemana numero 70 (Daniel 9:24, 26). Mi chakʼanbe to mas yaʼyejale, kʼelo ta kapitulo 11 ta livro Prestemos atención a las profecías de Daniel xchiʼuk li livro Perspicacia para comprender las Escrituras, volumen 2, pajina 1014 kʼalal ta 1017. Li livroetik taje spasojik stestigotak Jeova.
