1. ¿Bu xuʼ xichʼ tael mantaletik sventa xmuyubaj li utsʼ alalile?

LI Jeova Diose tskʼan ti xmuyubaj noʼox li utsʼ alaliletike. Li ta Skʼope yakʼoj mantaletik sventa li utsʼ alalile xchiʼuk chalbe li kʼusi skʼan spasike. Kʼalal chchʼunbeik li smantaltake, tsta slekilalik. Xi laj yal li Jesuse: «¡Jaʼ xmuyubajik noʼox li buchʼutik chaʼiik li skʼop Diose xchiʼuk ti tspasik li kʼusi chale!» (Lukas 11:28).

2. ¿Kʼusi skʼan jnaʼtik sventa xmuyubaj li utsʼ alalile?

² Sventa xmuyubaj li utsʼ alalile, skʼan jnaʼtik ti jaʼ la slikes utsʼ alalil li Jeovae. Li Jesuse laj yal ti jaʼ «Jtotik» li Diose (Mateo 6:9). Jech, skotol li utsʼ alalil ti liʼ kuxulik ta Balumile jaʼ koliyal li Jtotik ta vinajele, jaʼ yuʼun snaʼoj kʼuxi xuʼ xmuyubajik (Efesios 3:14, 15). Jech kʼuchaʼal chal li Vivliae, ¿kʼusi chkʼanbatik yuʼun Dios ta jujuntal li utsʼ alalile?

3. ¿Kʼusi chal Vivlia ti kʼuxi lik talel li utsʼ alalile, xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik ti jaʼ melele?

³ Li Jeovae jaʼ la spas li Adan xchiʼuk Evae xchiʼuk laj yakʼ nupunikuk. Laj yakʼ nakiikuk li ta jun kʼupil sba nichimaltik Edene xchiʼuk laj yalbe ti akʼo xil yalab xnichʼnabike. Xi laj yalbee: «Bolanic;  epajanic. Nojesic li banamile» (Génesis 1:26-28; 2:18, 21-24). Taje mu ixtol loʼiluk noʼox. Laj yakʼ ta ilel Jesus ti melel li kʼusi chal slivroal Génesis ta sventa li slikebal utsʼ alalile (Mateo 19:4, 5). Ep vokoliletik xtok li avie xchiʼuk maʼuk onoʼox jech oy ta yoʼonton Dios li ta slikebale, manchuk mi jech, xuʼ xijmuyubaj li ta kutsʼ kalaltike. Jkʼeltik kʼu yuʼun.

4. 1) ¿Kʼuxi xuʼ jkolta jbatik sventa xmuyubaj li kutsʼ kalaltike? 2) Sventa xmuyubaj li kutsʼ kalaltike, ¿kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jchanbetik li xkuxlejal Jesuse?

⁴ Jkotoltik xuʼ jkolta jbatik sventa xmuyubaj li kutsʼ kalaltike. Sventa spas kuʼuntike, skʼan jchanbetik stalelal li Diose xchiʼuk ti xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj jbatike (Efesios 5:1, 2). Pe ¿kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li Dios ti mu xkiltike? Akʼo mi muʼyuk bu kilojtik, xuʼ jnaʼtik kʼu yelan stalelal, yuʼun la stak tal ta Balumil li baʼyel Xnichʼone (Juan 1:14, 18). Li Nichʼonil ti jaʼ li Jesukristoe lek la xchanbe stalelal li Stot ta vinajele, yuʼun kʼalal te skʼelojik xchiʼuk laj yaʼiik li skʼop Jesuse xkoʼolaj jaʼ te oy stuk yaʼeluk li Jeovae (Juan 14:9). Jaʼ yuʼun mi chkakʼtik venta ti kʼu yelan kʼanvan li Jesuse xchiʼuk mi ta jchanbetik li stalelale, xuʼ jkolta jbatik sventa xmuyubaj li kutsʼ kalaltike.

5, 6. 1) ¿Kʼusi xuʼ xchan malaliletik ta skoj ti kʼu yelan la skʼan yajchankʼoptak li Jesuse? 2) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa spas perton jmultik li Diose?

⁵ Li Vivliae chal ti skʼan jech xkʼuxubin yajnil li vinik jech kʼuchaʼal la xkʼuxubin yajchankʼoptak li Jesuse. Akʼo avil venta ti xi chal li Vivliae: «Malaliletik, jechuk-o me xakʼan avajnilik jech kʼuchaʼal la skʼan tsobobbail li Kristo eke xchiʼuk ti laj yakʼ sba ta [stojolale] [...]. Jaʼuk me jech akʼo skʼan yajnilik li malaliletik jech kʼuchaʼal skʼanoj sbekʼtal stukike. Skʼanoj sba stuk li buchʼu skʼanoj yajnile, yuʼun muʼyuk buchʼu spʼajoj li sbekʼtal stuke, ti kʼusie tsmakʼlin xchiʼuk chkʼuxubin, jech kʼuchaʼal tspas Kristo ta stojolal li tsobobbaile» (Efesios 5:23, 25-29).

⁶ Ti kʼu yelan la skʼan yajchankʼoptak li Jesuse, jaʼ jech skʼan spas li malaliletik eke. Manchuk mi jmulaviletik li yajchankʼoptake,  «skʼanoj-o kʼalal to ta slajeb», yuʼun laj yakʼ xkuxlejal ta stojolalik (Juan 13:1; 15:13). Jaʼ yuʼun xi chichʼik albel li malaliletike: «Jechuk-o me xakʼan avajnilik xchiʼuk mu me xkʼakʼetuk tajek avoʼontonik ta stojolalik» (Kolosenses 3:19). ¿Kʼusi van chkoltaat li malalil sventa xakʼ ta xkuxlejal li mantal taje, mas to mi muʼyuk bu lek tspas sba bakʼintik li yajnile? Jaʼ chkoltaat mi tsvules ta sjol ti mu tukʼuk spas yuʼun skotol eke xchiʼuk ti oy kʼusi skʼan spas sventa ch-akʼbat perton yuʼun li Diose. ¿Kʼusi ti skʼan spase? Jaʼ ti skʼan xakʼ ta perton yajnil jech kʼuchaʼal chakʼ ta perton yantik kʼalal oy kʼusi chopol tspasbate. Jech skʼan spas li ants eke (kʼelo Mateo 6:12, 14, 15). Jaʼ yuʼun li buchʼu nupunemik ti xmuyubajik noʼoxe jaʼ ta skoj ti snaʼ xakʼbe sbaik pertone.

7. ¿Kʼusi la stsak ta venta li Jesuse, xchiʼuk kʼu yuʼun jaʼ jech skʼan spas li malaliletike?

⁷ Jech xtok, li malaliletike skʼan stsakik ta venta ti laj onoʼox stsak ta venta yajchankʼoptak li Jesuse. La stsak ta venta ti mu skotoluk xuʼ yuʼunike xchiʼuk ti oy kʼusi chtun yuʼunike. Jech kʼuchaʼal liʼe, xi laj yalbe jun velta yajchankʼoptak kʼalal lubemik xae: «Laʼik, batik ti bu nom sventa atuk oyoxuke, bat kuxik jlikeluk» (Markos 6:30-32). Skʼan jaʼ jech xichʼ tsakel ta venta ek li ajnilale. Li Vivliae chal ti jaʼ «jun vaso ti jaʼ mas kʼune», jaʼ xkaltik, ti mas jutuk yipike xchiʼuk chichʼ albel li malalil ti akʼo yichʼ ta mukʼe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun xi chal li Vivliae: «Koʼol chavuʼunin achiʼukik li matanal sventa kuxlejale» (1 Pedro 3:7). Li malaliletike skʼan svules ta sjolik li kʼusi mas oy sbalil chil Diose, jaʼ ti tukʼukutik ta stojolale, mu ventauk mi vinikutik o mi antsutik (Salmo 101:6).

8. 1) ¿Kʼuxi ti «skʼanoj sba stuk li buchʼu skʼanoj yajnile»? 2) ¿Kʼusi skʼan xal ti «pasik xa ta jun» li malalil xchiʼuk ajnilale?

⁸ Li Vivliae chal ti «skʼanoj sba stuk li buchʼu skʼanoj yajnile». Li srasonale jaʼ ti «mu xa me chaʼvoʼikuk[e], yuʼun pasik xa ta jun» jech kʼuchaʼal laj yal Jesuse (Mateo 19:6). Jech oxal, li buchʼutik nupunemike skʼan mi jsetʼuk oy ta yoʼontonik xchiʼinel ta vayel li buchʼu maʼuk xchiʼilik ta nupunele (Proverbios 5:15-21; Evreos 13:4). Jech oxal, xchaʼvoʼalik skʼan xakʼ ta yoʼontonik yoʼ xakʼbe li kʼusi chtun yuʼun xchiʼile, maʼuk noʼox li kʼusi chtun yuʼun stukike  (1 Korintios 7:3-5). Melel onoʼox ti «muʼyuk buchʼu spʼajoj li sbekʼtal stuke, ti kʼusie tsmakʼlin xchiʼuk chkʼuxubin». Li malalile skʼan xkʼuxubin yajnil jech kʼuchaʼal xkʼuxubinoj sba stuke xchiʼuk skʼan svules ta sjol ti ta onoʼox xkʼot yal kʼu yelan abtej ta stojolal li jolil yuʼune, li Jesukristoe (Efesios 5:29; 1 Korintios 11:3).

9. ¿Kʼu yelan stalelal Jesus chichʼ alel ta Filipenses 1:8, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan jechuk stalelalik ek li malaliletike?

⁹ Li jtakbol Pabloe laj yal ti kʼuxutik ta yoʼonton Dios «jech kʼuchaʼal li Kristo Jesuse» (Filipenses 1:8). Ta skoj ti chkʼuxubinvan li Jesuse, lek laj yaʼi sba yuʼun li yantike. Li yajtsʼaklomtak ti jaʼ antsetike toj lek laj yaʼiik ti kʼu yelan kʼuxubinatik yuʼun li Jesuse (Juan 20:1, 11-13, 16). Jaʼ noʼox jech ek, li ajnilaletike oy ta yoʼontonik ti xkʼuxubinatik yuʼun li smalalike.

10. ¿Kʼusi laj yakʼbe xchan ajnilaletik li Jesuse?

¹⁰ Li utsʼ alalile xkoʼolaj kʼuchaʼal organisasion ti lek chbat mi oy buchʼu chbeiltasvane. Li Jesuse oy buchʼu kʼotem ta jolil yuʼun ek ti jaʼ chchʼunbe smantale. «Li sjol Kristoe jaʼ li Diose», jech kʼuchaʼal «li sjol antse jaʼ li vinike» (1 Korintios 11:3). Li Jesuse jaʼ chchʼunbe smantal li Sjole, li Diose. Jaʼ jech laj yakʼ kiltik ti kʼusi skʼan jpastike, yuʼun jkotoltik oy jolil kuʼuntik ti skʼan jchʼunbetik smantale.

11. ¿Kʼu yelan stalelal skʼan xakʼ ta ilel li ajnilal ta stojolal li smalale, xchiʼuk kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel ta skoj li stalelale?

¹¹ Ta skoj ti jmulavilutike, li malaliletike ep ta velta muʼyuk lek chbat yuʼunik spasel li kʼusi skʼan pasele xchiʼuk ep ta velta mu lekuk ta chanel stalelalik. Kʼalal jech taje, ¿kʼu yelan skʼan spas sba li ajnilale? Skʼan mu chopoluk xkʼopoj ta stojolal li smalale mi jaʼuk ti jaʼ xa jolil xaʼi sbae. Skʼan svules ta sjol ti ep sbalil chil Dios li buchʼu chʼan xi xchiʼuk ti manxo stalelalike (1 Pedro 3:4). Mi jech atalelal taje, mu me toj vokoluk chavaʼi xavichʼ ta mukʼ li amalale, manchuk mi tsots avokolik. Jech xtok, xi chal li Vivliae: «Akʼo me yichʼ lek ta mukʼ smalal li ajnilale» (Efesios 5:33). Pe ¿mi mu skʼan xichʼ ta mukʼ ti jaʼ jolil yuʼun Kristo li vinik une? Li Vivliae xi chalbe li antsetik ti nupunemike: «Ichʼik me ta  mukʼ li amalalike, sventa mi oy buchʼu mu xchʼunbeik smantal Diose xuʼ spasatik ta kanal ta sventa li stalelal yajnilike, akʼo mi muʼyuk kʼusi chichʼik albel jpʼeluk, yuʼun chil ta satik ti sak atalelalik xchiʼuk ti lek cha-ichʼvanik ta mukʼe» (1 Pedro 3:1, 2).

12. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk bu chopol kʼalal lek noʼox smelolal chalbe smalal kʼusi tsnop li antse?

¹² Bakʼintike yikʼal mu koʼoluk kʼusi tsnop xchiʼuk smalal li ajnilale, manchuk mi jaʼ yajtsʼaklom Kristo o mi maʼuk. Pe mi lek noʼox tsabe smelolal kʼu yelan chalbe smalal li kʼusi tsnope, muʼyuk bu chakʼ ta ilel ti mu xichʼ ta mukʼe. Yikʼal van oy srason li antse xchiʼuk xuʼ van stabe sbalil yutsʼ yalal mi ch-aʼibat skʼop yuʼun li smalale. Kʼalal oy lik kʼop ta sna li Abraane, li Vivliae chal ti Sarae, li yajnil Abraane, laj yalbe kʼu yelan xuʼ lek xchapan. Manchuk mi muʼyuk bu lek laj yaʼi li kʼusi albat yuʼun yajnile, xi albat yuʼun li Diose: «Paso scotol li cʼusi chascʼanbot li Sarae» (kʼelo Génesis 21:9-12). Pe kʼalal muʼyuk bu skontrainoj smantaltak Dios li kʼusi kʼot ta nopel yuʼun li malalile, li ajnilale skʼan xchʼunbe smantal xchiʼuk skʼan skolta ta skoj li kʼusi kʼot ta nopel yuʼune (Echos 5:29; Efesios 5:24).

13. 1) ¿Kʼusi chal Tito 2:4 xchiʼuk 5 ti skʼan spasik li antsetik ti nupunemike? 2) ¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa li chʼakbail xchiʼuk li xtuchʼel nupunel ta registro civile?

¹³ Li yabtel ajnilale toj tsots skʼoplal sventa lekuk oy li yutsʼ yalale. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Vivliae chalbe li buchʼutik malijemik ti «akʼo skʼan li smalalike, li yalabike, oyuk lek xchʼulelik, muʼyukuk yikʼobalik, j-abtel antsetikuk ta snaik, lekikuk, akʼo yakʼ sbaik ta ventainel yuʼun smalalik» (Tito 2:4, 5). Li ajnilal ti oy yalab ti jech tspase jaʼ chkʼanat-o xchiʼuk ch-ichʼat-o ta mukʼ yuʼun li yutsʼ yalale (kʼelo Proverbios 31:10, 28). Skotol li buchʼutik nupunemike jaʼik jmulavil krixchanoetik. Jaʼ yuʼun, bakʼintike xuʼ van chchʼak sbaik o chtuchʼ snupunelik ta registro civil mi solel mu xa xchapaj li skʼopike. Li Skʼop Diose chal ti xuʼ van xchʼak sbaik li buchʼutik nupunemike. Pe mu me buchʼu aniluk noʼox jech snop, yuʼun xi chal li Vivliae: «Mu me xchʼak sba ta stojolal smalal li ajnilale; [...] jech xtok mu me xikta yajnil ek li malalile» (1 Korintios 7:10, 11). Li Vivliae chal ti jaʼ noʼox xuʼ xtuchʼ snupunelik ta registro civil mi oy buchʼu junukal mulivaj yuʼunike (Mateo 19:9).

14. ¿Kʼusi la spas ta stojolal ololetik li Jesuse, xchiʼuk kʼusi skʼan spasik ta stojolal yalab xnichʼnabik li totil meʼiletike?

¹⁴ Li Jesuse toj lek kʼusi laj yakʼbe xchan totil meʼiletik ta sventa ti kʼu yelan skʼan skʼel li yalab xnichʼnabike. Kʼalal oy buchʼutik la spajesik li ololetik sventa mu xnopajik ta stojolal li Jesuse, xi laj yale: «Akʼo talikuk ta jtojolal li uni ololetike, mu xapajesik». Li Vivliae chal ti «la spet li ololetike xchiʼuk lik yakʼbe bendision, laj yakʼ skʼob ta stojolalik» (Markos 10:13-16). Ta skoj ti laj xa kiltik ti la xchʼak skʼakʼal ta stojolal ololetik li Jesuse, ¿mi mu van jechuk skʼan xapasik ek ta stojolal li avalab anichʼnabike? Skʼan xachʼakbe lek akʼakʼal, maʼuk ti jlikel noʼoxe. Tsots skʼoplal xachʼakbe skʼakʼalil sventa xachanubtas, yuʼun jech chalbe mantal totil meʼiletik li Jeovae (kʼelo Deuteronomio 6:4-9).

15. ¿Kʼusi skʼan spas li totil meʼiletik sventa xchabi li yalab xnichʼnabike?

¹⁵ Kuxulutik ta jun balumil ti yantik sok batele. Jaʼ yuʼun, li alab nichʼnabiletike skʼan xchabiatik yuʼun stot smeʼik sventa mu x-ilbajinatik yuʼun li krixchanoetike, jech kʼuchaʼal kʼalal oy buchʼu tskʼan chchiʼin ta vayel sventa chilbajine. La xchabi yajchankʼoptak li Jesuse, yuʼun «kuni nichʼnab» xi laj yalbe ta xkʼuxul  yoʼonton. Kʼalal yakal xa chchukik xchiʼuk jutuk xaʼox skʼan xchame, la skʼel kʼusi chut sventa xjatavik (Juan 13:33; 18:7-9). Mi totil meʼilote, ichʼo me apʼijil sventa xavakʼ venta kʼusitik xuʼ spas Diablo sventa chilbajin li avalab anichʼnabike. Albo noxtok ta sventa li kʼusitik xibalik sba xuʼ snuptanike (1 Pedro 5:8). * Muʼyuk toʼox bu jech xkiltik ti ch-ilbajinatik, ti chil svokol ta mantal xchiʼuk ta stalelalik li ololetik jech kʼuchaʼal chkiltik ta jkʼakʼaliltike.

16. ¿Kʼusi xuʼ xchanbeik Jesus li totil meʼiletik ta sventa ti kʼu yelan laj yakʼbe mantal li yajtsʼaklomtak kʼalal la svulilan sbaike?

¹⁶ Kʼalal jun xa noʼox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, li yajtsʼaklomtake  la svulilan sbaik ta sventa ti buchʼu junukal mas mukʼ skʼoplal yuʼunike. Li Jesuse muʼyuk bu ilin ta stojolalik, yuʼun ta slekil yoʼonton la stukʼibtasan, maʼuk noʼox laj yakʼ ta ilel ta skʼopojel, yuʼun laj yakʼ ta ilel ta stalelal noxtok (Lukas 22:24-27; Juan 13:3-8). Mi totil meʼilote, ¿kʼuxi xuʼ xachanbe stalelal Jesus kʼalal chavalbe mantal li avalab anichʼnabike? Melel onoʼox ti skʼanik tukʼibtasele, pe jaʼ noʼox me ti kʼu yepal «locʼ ta saʼel [yuʼunike]» xchiʼuk mu me ta skʼakʼaluk avoʼonton xapas. Lek xanop baʼyel kʼusi chaval sventa mu «toj tuchʼel xa chcʼot li cʼusi [chavalbee]» (Jeremías 30:11; Proverbios 12:18). Kʼalal chatukʼibtasvane, li olole skʼan xaʼibe smelolal ta tsʼakal ti jaʼ sventa slekilal ti jech la apase (Efesios 6:4; Evreos 12:9-11).

17. ¿Kʼu yuʼun toj lek ti xchanbeik stalelal Jesus li ololetike?

¹⁷ ¿Mi oy kʼusi xuʼ xchanbeik Jesus li alab nichʼnabiletike? Oy. Li Jesuse laj yakʼ ta ilel ta stalelal ti skʼan xchʼunbe smantal stot smeʼik li alab nichʼnabiletike. Xi laj yale: «Li kʼusitik yakal chkalboxuke jaʼ jech chkal kʼuchaʼal la xchanubtasun li Totile». Xi to laj yale: «Yuʼun jaʼ onoʼox ta jpas li kʼusi lek chile» (Juan 8:28, 29). Jech kʼuchaʼal la xchʼunbe smantal Stot ta vinajel li Jesuse, li alab nichʼnabiletike skʼan xchʼunbeik smantal li stot smeʼik eke. Jech onoʼox ch-albatik ta Vivlia (kʼelo Efesios 6:1-3). Akʼo mi jaʼ jun tukʼil kerem li Jesuse, la xchʼunbe smantal li stot smeʼe, li Jose xchiʼuk Maria ti jaʼ jmulavil krixchanoetike. Ta melel, taje jaʼ koltavan sventa xmuyubaj li yutsʼ yalale (Lukas 2:4, 5, 51, 52).

18. ¿Kʼu yuʼun laj onoʼox xchʼunbe smantal Stot ta vinajel li Jesuse, xchiʼuk buchʼutik chmuyubaj yuʼunik li ololetik kʼalal chchʼunbe smantal stot smeʼike?

¹⁸ ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Jesus li ololetik sventa xmuyubaj yuʼun li stot smeʼike? Jtose jaʼ ti xchʼunbeik smantale. Yuʼun jaʼ jech tskʼan Dios, manchuk mi vokol chaʼiik bakʼintik (Proverbios 1:8; 6:20). Li Jesuse laj onoʼox xchʼunbe smantal li Stot ta vinajele, manchuk mi oy tsots svokol. Kʼalal kʼot yorail tspas li kʼusi albat yuʼun Dios ti vokol laj yaʼie, xi laj yalbe li Stote: «Lokʼesbun ta jtojolal li kopa liʼe». Jaʼ xkaltik, laj yalbe ti akʼo mu spas li kʼusi  albate. Pe la spas, yuʼun laj yakʼ venta ti jaʼ snaʼoj kʼusi mas lek li Stote (Lukas 22:42). Li ololetik ti chchanik xchʼunel mantale chmuyubaj yuʼun li stot smeʼike xchiʼuk chmuyubaj yuʼunik li Jeova eke, li Stotik ta vinajele (Proverbios 23:22-25). *

19. 1) ¿Kʼuxi chakʼ ta preva kerem tsebetik li Satanase? 2) ¿Kʼusi chakʼ kʼotuk ta stojolal totil meʼiletik li xchopol talelal yalab xnichʼnabike?

¹⁹ Li Diabloe laj yakʼ ta preva li Jesuse, jaʼ yuʼun jnaʼojtik lek ti chakʼ ta preva sventa spasik kʼusitik chopol li kerem tsebetike (Mateo 4:1-10). Li Diabloe xuʼ stunes yan kerem tsebetik ti tsujvanik ta spasel kʼusi chopole, yuʼun snaʼoj ti toj vokol ta tsʼikele. Jech oxal, toj tsots skʼoplal ti mu xchiʼinik li buchʼutik chopolike (1 Korintios 15:33). Kalbetik skʼoplal li Dina ti jaʼ li stseb Jakobe, la xchiʼinan krixchanoetik ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ li Jeovae, taje laj yil-o tajek svokolik (Génesis 34:1, 2). Kerem tseb, ¿mi anopoj xa kʼu to yepal chil svokol jun utsʼ alalil kʼalal oy buchʼu chmulivaje? (Proverbios 17:21, 25.)

20. ¿Kʼusi skʼan spasik ta jujuntal sventa xmuyubaj li utsʼ alalile?

²⁰ Kʼalal chkil jvokoltik ta jnatike, mas kʼun ta chapanel mi  chichʼ chʼunel li mantaletik ta Vivliae. Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletike, jaʼ chkoltavan sventa xuʼ xmuyubaj li utsʼ alalile. Jech oxal chaʼa, malaliletik, kʼano me li avajnilike xchiʼuk jech me xakʼuxubinik jech kʼuchaʼal la xkʼuxubin tsobobbail li Jesuse. Ajnilaletik, ichʼo me ta mukʼ li amalalike, chʼunik mantal xchiʼuk chanbeik me stalelal li lekil ajnilal chal ta Proverbios 31:10-31. Totil meʼiletik, chanubtasik me li avalab anichʼnabike (Proverbios 22:6). Joliletik ta utsʼ alalil, ventainik me lek li anaike (1 Timoteo 3:4, 5; 5:8). Alab nichʼnabiletik, chʼunbeik me smantal li atot ameʼike (Kolosenses 3:20). Mi junuk buchʼu ta utsʼ alalil ti tukʼ xa tajeke, jkotoltik oy jpaltailtik. Jaʼ yuʼun jbikʼtajes jbatik xchiʼuk jkʼanbetik perton li yantike.

21. ¿Kʼusi alakʼ sba jmalaojtik, xchiʼuk kʼuxi xuʼ xijmuyubaj xchiʼuk kutsʼ kalaltik li avie?

²¹ Ta melel, oy ep mantaletik ta Vivlia ti ep tajek sbalil sventa li utsʼ alalile. Jech xtok, te chalbe skʼoplal li achʼ balumil chakʼ Diose xchiʼuk ti chnoj ta yajtuneltak Jeova li ta Paraiso balumil ti bu xmuyubajik noʼoxe (Apokalipsis 21:3, 4). ¡Toj echʼ noʼox alakʼ sba li kʼusi jmalaojtik ta tsʼakale! Li avi eke xuʼ xijmuyubaj xchiʼuk kutsʼ kalaltik mi ta jchʼunbetik li smantaltak Dios ti te chal ta Vivliae.