KAPITULO 19
Te oyano li ta kʼanelal yuʼun Diose
-
¿Kʼusi skʼan xal ti ta jkʼantik li Diose?
-
¿Kʼuxi xuʼ te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose?
-
¿Kʼusi matanal chakʼbe Jeova li buchʼutik te oyik-o li ta kʼanelal yuʼune?
1, 2. ¿Bu xuʼ jta jnakʼobbailtik ti xuʼ jpat-o koʼontontike?
NOPO avaʼi ti chlik makuk ta tok vinajel kʼalal yakalot ta xanbale. Jaʼ to avile sjislajet tal saksevul ta vinajel, chlik avanuk chauk xchiʼuk xlomomet talel voʼ. Chbat asaʼ ta anil ti bu xuʼ x-echʼ avuʼun li voʼe. Vaʼun, te chata jun axibalna ta tiʼ be ti takin xchiʼuk ti tsots yileluk. ¡Xamuyubaj tajek ti la ata avaxibe!
2 Li avie kuxulutik ta jun balumil ti yan sba vokolil xchiʼuk ti yan sba kʼusitik chkʼotanuk ta pasel ti xibalik sbae, yuʼun yantik sok batel. Pe oy jun nakʼobbail ti bu xuʼ jpat koʼontontike xchiʼuk ti xuʼ spojutik ta kʼusuk noʼox vokolile. ¿Kʼusi jaʼ? Kʼelo avil ti xi chal li Vivliae: «Jech chal ta stojol li Mucʼul Diose: ‹Voʼot jpojubbailot, voʼot jnacʼubbailot, voʼot Diosot cuʼun, jpatoj o coʼnton ta atojol›» (Salmo 91:2).
3. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa xkʼot ta jnakʼobbailtik li Jeovae?
3 Li Jeova ti jaʼ li Jpasvanej xchiʼuk Ajvalil ta vinajelbalumile xuʼ xkʼot ta jnakʼobbailtik. Judas 21). Jaʼ jech ta melel, skʼan te oyukutik-o ta stojolal li kʼanelal yuʼun Diose xchiʼuk ti nopol oyukutik ta stojolal li Jtotik ta vinajele. Mi jech ta jpastike, xuʼ jchʼuntik ta melel ti chkʼot ta jnakʼobbailtike. Pe ¿kʼuxi xuʼ lek xkil jbatik xchiʼuk li Jpasvaneje?
¡Nopo avaʼi taje! Li Jeovae oy tajek sjuʼel ti jaʼ mu sta li krixchanoe o kʼusiuk ti xuʼ xakʼ jvokoltike. Manchuk mi chkil jvokoltik, li Jeovae xuʼ slajes skotol li kʼusi chakʼ jvokoltike. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa xkʼot ta jnakʼobbailtik li Jeovae? Jaʼo kʼalal ta jpat koʼontontik ta stojolale. Xi chalbutik li Vivlia xtoke: «Te oyanik-o li ta kʼanelal yuʼun Dios[e]» (TI KʼUTIK YELAN YAKʼOJ TA ILEL TI SKʼANOJOT LI DIOSE XCHIʼUK TI KʼUSI SKʼAN XAPAS EKE
4, 5. ¿Kʼuxi yakʼoj ta ilel ti skʼanojutik li Diose?
4 Li Jeovae yakʼoj ta ilel ti skʼanojutike. Jkʼeltik kʼuxi yakʼoj ta ilel, yuʼun mi ta jchaʼkʼeltike, tskoltautik sventa te oyukutik-o ta stojolal li kʼanelal yuʼun Diose. Nopbo avaʼi skʼoplal li junantik chanubtaseletik ta Vivlia ti laj xa achan li ta livro liʼe. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jeova ti jaʼ Jpasvaneje yakʼojbutik jun jkʼupil natik sventa jkʼupin li jkuxlejaltike, jaʼ li Balumile. Yakʼoj epal veʼlil xchiʼuk voʼ, oy kʼusitik ta Balumil ti jaʼ kuxulutik-o yuʼune, oy chonbolometik xchiʼuk kʼupil sba osiletik. Jech xtok, jaʼ yakʼoj ta naʼel li Vivliae ti te chalbutik kʼusi sbi xchiʼuk ti kʼu yelan li stalelaltake. Li Skʼop Diose chal ti la stak talel ta Balumil li skʼanbil Nichʼone, laj yakʼbeik svokol xchiʼuk cham ta jkojtik (Juan 3:16). Ta sjunul yoʼonton laj yakʼbutik jun matanal ti tspat koʼontontik ta sventa li kʼusi chtal ta tsʼakal ti toj alakʼ sbae.
5 Li kʼusi jmalaojtik chtal ta tsʼakale jaʼ noʼox xuʼ jtatik ta skoj ti oy to kʼusi yan spasoj li Diose. Li Jeovae svaʼanoj jun Ajvalilal ta vinajel, jaʼ li Ajvalilal yuʼun Mesiase. Li Ajvalilale poʼot xa slajes skotol li jvokoltike xchiʼuk tskʼatajes ta jun paraiso li Balumile. ¡Toj alakʼ sba maʼ taje! ¡Jaʼ to chijmuyubaj xchiʼuk jun koʼonton chijkuxi ta sbatel osil! (Salmo 37:29.) Yoʼ to ta jmalatike, li smantaltak Diose tskoltautik sventa lekuk noʼox jkuxlejaltik li avie. Jech xtok, yakʼojbutik yan matanal li Jeovae: jaʼ li orasione. Xuʼ xkalbetik li kʼusi ta jkʼan chkalbetike. Taje jaʼ noʼox junantik ti kʼuxi yakʼoj ta ilel ti skʼanojot li Diose xchiʼuk ti skʼanoj skotol krixchanoe.
6. ¿Kʼusi xuʼ xapas ta skoj ti skʼanojot li Diose?
6 Tana un tsots skʼoplal ti xi xajakʼbe abae: «¿Kʼusi xuʼ jpas ta skoj ti skʼanojun li Jeovae?». Xuʼ van xi tstakʼik li epal krixchanoetike: «Jaʼo kʼalal ta jkʼantik li Jeovae». ¿Mi jech chanop ek? Li Jesuse laj yal ti mantal mas tsots skʼoplale jaʼ liʼe: «Skʼan xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova Dios avuʼune, ta sjunul akuxlejal xchiʼuk ta sjunul anopben» (Mateo 22:37). Ta melel, oy ep srasonal sventa xakʼan li Jeovae. Jaʼ yuʼun, sventa xakʼan ta sjunul avoʼonton, ta sjunul akuxlejal xchiʼuk ta sjunul anopben li Jeovae, ¿mi bal noʼox van ti oy jutuk ta avoʼontone?
7. ¿Mi bal noʼox ti oy ta koʼontontik jutuk sventa jkʼantik li Diose? Albo smelolal kʼu yuʼun jech chatakʼ.
7 Li Vivliae chakʼ ta ilel ti mu baluk noʼox ti oy ta koʼontontik jutuk sventa ta jkʼantik li Diose. Manchuk mi tsots skʼoplal ti oy jutuk ta koʼontontike, jaʼ to noʼox slikebal ti jkʼanojtik ta melel li Diose. Xi jkoʼoltastik sventa xkaʼibetik lek smelolale: mi chakʼan jpʼejuk mantsanae, ¿mi jun avoʼonton chakom mi jaʼ noʼox chakʼboxuk jpʼejuk sbekʼe? Moʼoj. Melel onoʼox, li sbekʼ mantsanae tsots skʼoplal sventa xchʼi li steʼele, pe li kʼusi chakʼane jaʼ li sate. Jaʼ jech xkoʼolaj ek li kʼusi chkaʼi ta koʼontontik ta stojolal li Jeovae: jech kʼuchaʼal li sbekʼ mantsanae, skʼan xchʼi xchiʼuk xakʼ sat. Xi chchanubtasvan li Vivliae: «Liʼe jaʼ smelolal ti jkʼanojtik li Diose: ti jchʼunbetik li smantaltake; mu toj tsotsuk ta chʼunbel li smantaltake» (1 Juan 5:3). Jech, mi jkʼanojtik ta melel li Diose, skʼan satin lek xchiʼuk skʼan xkakʼtik ta ilel kʼalal oy kʼusitik ta jpastike (kʼelo Mateo 7:16-20).
8, 9. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Diose xchiʼuk ti ta jtojbetik ta vokol li kʼusitik spasoj ta jtojolaltike?
Isaías 48:17, 18). Kʼalal chkakʼ jbatik ta beiltasel yuʼun li Jeovae, chkakʼtik ta ilel ti ta jtojbetik ta vokol li kʼusitik spasoj ta jtojolaltike. Pe kʼexlal ta alel ti toj jutuk krixchanoetik snaʼ stojik ta vokole. Li voʼotike mu jkʼan jechutik kʼuchaʼal li buchʼutik mu stojik ta vokol jech kʼuchaʼal junantik krixchanoetik ta skʼakʼalil Jesuse. Jun velta li Jesuse la xpoxta lajunvoʼ viniketik ti ipik ta kʼaʼemal chamele, pe jaʼ noʼox jun tojbat ta vokol (Lukas 17:12-17). Ta melel ta jkʼantik ti jechutik kʼuchaʼal li vinik taje, jaʼ mu jkʼantik kʼuchaʼal li balunvoʼ ti mu jsetʼuk la stojik ta vokole.
8 Kʼalal ta jchʼunbetik li smantaltake xchiʼuk kʼalal chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik yuʼune, jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtik li Diose. Taje muʼyuk bu tsots ta pasel, yuʼun maʼuk jun alal ikatsil li smantaltak Jeovae. Jaʼ sventa xijmuyubaj-o xchiʼuk ti jkʼupin jkuxlejaltike (9 ¿Kʼusitik smantaltak Jeova skʼan jchʼunbetik? Laj yichʼ albel smelolal junantik li ta livro liʼe. Pe jchaʼkʼeltik jaytosuk, yuʼun
mi ta jchʼunbetik li smantaltak Diose, jaʼ me mas kʼun chkaʼitik ti te oyutik-o ta stojolal li kʼanelal yuʼune.NOPAJAN BATEL MAS TA STOJOLAL LI JEOVAE
10. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xkojtikintik-o batel li Jeova Diose?
10 Ti chkojtikintik lek li Jeovae jaʼ jtos kʼusi skʼan pasel sventa xijnopaj mas ta stojolal. Taje muʼyuk spajeb. Nopo avaʼi ti te oyot ta teʼtik ta akʼobaltik ti toj sike xchiʼuk ti atsanoj akʼokʼ sventa xakʼatine. ¿Mi te van akʼeloj chtupʼ batel li skʼakʼale? Moʼoj. Yuʼun chavakʼbe to van yan siʼil sventa mu xacham ta sik. Jech kʼuchaʼal tsanal-o kʼokʼ yuʼun li siʼe, mi jech-o chkojtikintik li Dios eke jaʼ chkoltavan sventa mu xtupʼ ti kʼu yelan jkʼanojtik li Jeovae (Proverbios 2:1-5).
11. ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼun ta stojolal yajtsʼaklomtak li kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesuse?
11 Li Jesuse tskʼan ti kuxuluk-o ta yoʼonton yajtsʼaklomtak ti skʼanojik li Jeovae xchiʼuk li Skʼop ti kʼupil sbae. Kʼalal chaʼkuxie, laj yalbe yajchankʼoptak ti kʼot ta pasel ta stojolal junantik albil kʼop ti tsʼibabil ta evreo kʼope. ¿Kʼusi kʼot ta pasel yuʼun? Xi laj yalik ta tsʼakal li yajchankʼoptake: «¿Mi mu xtiltunuk koʼontontik kʼalal yakal chchiʼinutik tal ta loʼil ta bee, kʼalal lek tsʼakal tsjambutik tal smelolal li Tsʼibetike?» (Lukas 24:32).
12, 13. 1) ¿Kʼu yelan stalelal li krixchanoetik avi ti skʼan mu jchanbetike? 2) ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jkʼanojtikuk-o li Diose?
12 Kʼalal la achan talel kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae, ¿mi mu meleluk ti jun yutsil laj avaʼi aba, lamuyubaj, jun tajek avoʼonton xchiʼuk ti la akʼan li Diose? Jech ta melel. Ep buchʼutik jech kʼotem ta stojolalik. Pe li kʼusi vokol ta pasele jaʼ ti akʼanojuk-o xchiʼuk ti xchʼi-o batele. Yuʼun mu jkʼan jech jtalelaltik kʼuchaʼal li krixchanoetik ti laj yal Jesus ti oy ta balumil avie: «Ep li krixchanoetik ti ta sikub ta yoʼontonik li kʼanelale» (Mateo 24:12). ¿Kʼusi xuʼ xapas sventa akʼanojuk-o li Jeova xchiʼuk li kʼusitik melel chal Vivliae?
13 Ojtikino batel mas li Jeova Diose xchiʼuk li Jesukristoe (Juan 17:3). Nopbo lek skʼoplal li kʼusi chakʼel ta Skʼop Diose xchiʼuk xi xajakʼbe abae: «¿Kʼusi chchanubtasun ta sventa Jeova liʼe? ¿Kʼusi chalbun ti jaʼ tstij koʼonton sventa mas to ta jkʼan ta sjunul koʼonton, jnopben xchiʼuk jkuxlejale?» (kʼelo 1 Timoteo 4:15). Mi jech chanop kʼuchaʼal taje, jaʼ me chakʼan-o li Jeovae.
14. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal skʼan jpastik orasion sventa jkʼanojtikuk-o li Jeovae?
14 Kʼalal nopolik noʼox ta jpastik orasione, jaʼ tskoltautik xtok sventa jkʼanojtikuk-o li Jeovae (1 Tesalonisenses 5:17). La jchantik ta kapitulo 17 ti jaʼ jun matanal yakʼojbutik Dios li spasel orasione. Kʼalal nopolik noʼox ta jkʼopontik xchiʼuk kʼalal melel kʼusi chkalbetik li jun krixchanoe, mas chkamigointik. Jaʼ noʼox jech ek, mas to chkamigointik Jeova mi nopolik noʼox ta jkʼopontike. Skʼan me mu jchaʼalilantik li kʼusi kalojtik xae, skʼan xlokʼ ta koʼontontik xchiʼuk oyuk lek smelol li kʼusi chkaltike. Kʼalal ta jkʼopontik li Jeovae, skʼan jech jkʼopontik kʼuchaʼal tskʼopon stot jun uni olol ti skʼanoj tajeke. Skʼan xkichʼtik ta mukʼ kʼalal ta jkʼopontike, jamaluk xchiʼuk meleluk li kʼusi chkalbetike (Salmo 62:8). Sventa xkichʼtik ta mukʼ li Diose, toj tsots me skʼoplal ti jchantik ta jujuntal li Vivliae xchiʼuk ti jamaluk li kʼusi chkalbetik ta orasione. Mi jech ta jpastike, mas me kʼun chkaʼitik sventa te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose.
XIJMUYUBAJ ME MI CHKICHʼTIK TA MUKʼ DIOSE
15, 16. ¿Kʼu yuʼun skʼan jaʼ jun matanal xkiltik xchiʼuk jun kʼulejal li cholmantale?
15 Kʼalal ta jchantik Vivlia xchiʼuk ta jpastik orasion ta jujuntale, jaʼ jech chkichʼtik-o ta mukʼ xtok li Diose. Jloʼiltatik kʼuxi xuʼ xkichʼtik ta mukʼ Dios kʼalal te jchiʼuktik yan krixchanoetike: jaʼo kʼalal chkalbetik yantik li kʼusi jchʼunojtike. ¿Mi oy buchʼu avalojbe li kʼusi chakʼ ta chanel Vivliae? Mi jeche, oy me kʼusi la apas ti toj kʼupil sbae (Lukas 1:74). Kʼalal chkaltik li kʼusitik jchanojtik ta sventa li Jeova Diose, yakal ta jpastik jun abtelal toj tsots skʼoplal ti akʼbilik li melel yajtsʼaklomtak Kristoe: jaʼ li xcholel lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (kʼelo Mateo 24:14; 28:19, 20).
16 Kʼupil sba laj yil cholmantal li jtakbol Pabloe, jaʼ yuʼun laj yal ti jaʼ jun kʼulejale (2 Korintios 4:7). Kʼalal chkalbetik skʼoplal Jeova xchiʼuk li kʼusitik tskʼan tspase, jaʼ jun abtelal ti stuk noʼox jeche. Li abtel ta jpastike jaʼ yabtel jun lekil Ajvalil, jech oxal toj lek li kʼusi chakʼbutike. Kʼalal ta jcholtik mantale, ta jkoltatik li krixchanoetik ti oy ta yoʼonton chnopajik ta stojolal li Jtotik ta vinajele xchiʼuk ti stamik echʼel li sbelel kuxlejal sbatel osile. ¿Mi oy van yan abtelal ti mas to xijmuyubaj yuʼune? Jech xtok, kʼalal chkalbetik skʼoplal li Jeova xchiʼuk Skʼope, chchʼi li xchʼunel koʼontontike xchiʼuk mas to ta jkʼantik-o li Diose. Toj ep sbalil chil Jeova li kʼusitik chkakʼbetik yipal spasele (Evreos 6:10). Mi ta jpasulantik li abtelal taje, jaʼ tskoltautik sventa te oyutik-o ta stojolal li kʼanelal yuʼun Diose (kʼelo 1 Korintios 15:58).
17. ¿Kʼu yuʼun persa xa skʼan xichʼ cholel li mantale?
17 Skʼan jvules ta joltik ti persa xa skʼan cholel li mantal sventa Ajvalilal yuʼun Diose. Xi chal li Vivliae: «Cholo li skʼop Diose, akʼo me ta avoʼonton spasel» (2 Timoteo 4:2). ¿Kʼu yuʼun persa xa skʼan pasel avi li abtelal taje? Jaʼ ta skoj ti xi chalbutik li Skʼop Diose: «¡Nopol xa scʼan sta li smucʼta cʼacʼalil Mucʼul Diose, poʼot xa, jutuc xa scʼan!» (Sofonías 1:14). Chnopaj xa ta anil skʼakʼalil ti tslajes skotol kʼusitik ta jkʼakʼaliltik li Jeovae. Jaʼ yuʼun, ¡persa skʼan snaʼik li krixchanoetike! Persa skʼan xaʼiik ti xa jaʼ yorail skʼan xchʼunbeik smantal kʼuchaʼal Ajvalil yuʼunik li Jeovae, yuʼun «mu xa xjalij» li lajebale (Habacuc 2:3).
18. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkichʼtik ta mukʼ Jeova kʼalal jmoj oyutik xchiʼuk li kermanotaktike?
18 Li Jeovae tskʼan ti xkichʼtik ta mukʼ kʼalal jmoj oyutik xchiʼuk li kermanotaktike. Jaʼ yuʼun, xi chal li Skʼope: «Skʼan me oyuk ta koʼonton jbatik ta jujuntal yoʼ jtijbe jba koʼontontik sventa jkʼan jbatik xchiʼuk ti jpastik li kʼusitik toj leke, jech xtok, mu me xkiktatik ti ta jtsob jbatik jech kʼuchaʼal oy nopem xaʼiik spasel junantike, jaʼ lek jpatbe jba koʼontontik ta jujuntal, mas to skʼan jech jpastik ta skoj ti chnopaj xa talel skʼakʼalil chavilike» (Evreos 10:24, 25). Kʼalal chijbat ta tsobajeletik xchiʼuk li kermanotaktike, jaʼ jtos ti kʼu yelan xuʼ jkʼupil kʼoptatik xchiʼuk xkichʼtik ta mukʼ li Dios ti jkʼanojtike. Jech xtok, te ta jtsatsubtasbe jba koʼontontik xchiʼuk te ta jpatbe jba koʼontontik ta jujuntal.
19. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jkʼan jbatik mas li ta tsobobbaile?
19 Kʼalal ta jtsob jbatik xchiʼuk li yajtuneltak Jeovae, mas ta jkʼan jbatik li ta tsobobbaile xchiʼuk mas lek chkil jbatik. Tsots skʼoplal ti jaʼ jkʼelbetik li slekil talelal yantike, jech kʼuchaʼal tskʼel jlekil talelaltik li Jeovae. Mu xanop ti tukʼil krixchanoetik xa li avermanotake. Jvules ta joltik ti jmulavil krixchanoutik Kolosenses 3:13). Jaʼ me xavamigoin li buchʼutik skʼanojik ta melel li Jeovae, vaʼun ta me xachʼi batel ta mantal. Mi chavichʼ ta mukʼ Jeova xchiʼuk li avermanotake, jaʼ me tskoltaot sventa te oyot-o li ta kʼanelal yuʼun Diose. Jkʼeltik kʼusi matanal chakʼbe Jeova li buchʼutik tukʼ yoʼonton chichʼik ta mukʼe xchiʼuk ti te oyik-o li ta kʼanelal yuʼune.
jkotoltike xchiʼuk ti mu koʼoluk chijchʼi batel ta mantale (kʼeloAKʼBO YIPAL STAEL LI «BATSʼI MERO KUXLEJALE»
20, 21. ¿Kʼusi jaʼ li «batsʼi mero kuxlejale», xchiʼuk kʼu yuʼun alakʼ sba li spatobil koʼontontik taje?
20 Li matanal chakʼbe Jeova li yajtuneltak ti tukʼ yoʼontonike jaʼ li kuxlejale, pe ¿kʼusi kuxlejalil? Jutuk mu jkotoltikuk yikʼal van chkaltik ti kuxulutik xae, yuʼun chkichʼtik ikʼ, chijveʼ xchiʼuk chij-uchʼbolaj. Kʼalal jun tajek koʼontontik bakʼintike, yikʼal van xi chkaltike: «¡Jkʼupintik me li kuxlejal une!». Akʼo mi jech, li Vivliae chal kaʼitik ti mu junuk krixchano tskʼupin ta melel li xkuxlejale.
21 Xi chalbutik li Vivliae: «Xuʼ tstsak lek yuʼunik li batsʼi mero kuxlejale» (1 Timoteo 6:19). Li jpʼel kʼop «batsʼi mero kuxlejale» jaʼ chalbe skʼoplal li kuxlejal ti jmalaojtik chtal ta tsʼakale. Kʼalal tukʼil krixchanoutik xaʼoxe, ta jkʼupin li jkuxlejaltike, yuʼun jech chijkuxi kʼuchaʼal onoʼox la skʼan ta slikeb li Diose. Kʼalal te xa kuxulutik ta Paraiso balumile, kʼalal muʼyuk xa bu chij-ipaj, kʼalal jun xa koʼontontik chijnaki xchiʼuk kʼalal xijmuyubaj ta jyalele, jaʼ to me te ta jkʼupintik li «batsʼi mero kuxlejale», jaʼ xkaltik, li kuxlejal sbatel osile (1 Timoteo 6:12). ¿Mi mu meleluk ti toj alakʼ sba li spatobil koʼontontike?
22. ¿Kʼuxi xuʼ xata «li batsʼi mero kuxlejale»?
22 ¿Kʼuxi xuʼ jtatik li «batsʼi mero kuxlejale»? Kʼalal muʼyuk toʼox bu yaloj jtakbol Pablo taje, laj yalbe jchʼunolajeletik ti «akʼo yabtelanik li kʼusi leke» xchiʼuk «ti jkʼulejikuk ta spasel li lekil abtelale» (1 Timoteo 6:18). Jaʼ jech, jaʼ ta jtatik-o mi chkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi ta jchantik ta Vivliae. ¿Mi jaʼ la skʼan laj yal Pablo ti xuʼ jtatik-o «batsʼi mero kuxlejal» ta skoj li kʼusitik lek ta jpastike? Moʼoj, yuʼun li kʼusi kʼupil sba jmalaojtike jaʼ noʼox xuʼ jtatik ta skoj li «slekil yutsil yoʼonton Dios[e]» (Romanos 5:15). Pe li Jeovae toj lek xaʼi xakʼbe smoton li buchʼutik tukʼ yoʼonton chtunik ta stojolale. Oy ta yoʼonton ti xata li «batsʼi mero kuxlejale», jun kuxlejal ti jaʼ sventa sbatel osil ti bu xamuyubaj xchiʼuk jun avoʼontone. Taje jaʼ tstaik skotol li buchʼutik te oyik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose.
23. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose?
23 Lek ti xi jakʼbe jbatik ta jujuntale: «¿Mi yakal chkichʼ ta mukʼ Dios jech kʼuchaʼal chal li Vivliae?». Mi ta jtakʼtik ti yakal ta jpastike, lekil be jtamojtik batel. Xuʼ jpat koʼontontik ta melel ti jaʼ jnakʼobbailtik li Jeovae. Li ta slajebal skotol li kʼusitik oy ta balumil avie, jaʼ chchabi li steklumal ti tukʼ yakʼoj sbae. Jech xtok, jaʼ chikʼutik ochel li ta kʼupil achʼ balumil ti poʼot xa tajeke. ¡Jmalaojtik xa tajek ti xkʼot ta pasele! ¡Xijmuyubaj tajek ta skoj ti jaʼ la jtʼujtik li kʼusi lek ta pasel li ta slajebal kʼakʼale! Mi lek bat ta nopel avuʼun li kʼusi chapas avie, chakʼupin sbatel osil li «mero kuxlejale», ti jaʼ onoʼox li kʼusi oy ta yoʼonton chakʼbutik li Diose.