1. ¿Buchʼu la spas skotol li kʼusitik kuxajtike?

XI LAJ yal li j-alkʼop Jeremiase: «Jaʼ batsʼi Dios o ta melel [li Jeovae]. Li stuque jaʼ batsʼi cuxul Dios o» (Jeremías 10:10). Jaʼ la spas xtok skotol li kʼusitik kuxajtike. Xi laj yalbeik skʼoplal Dios li anjeletike: «Voʼot la apas skotol li kʼusitike, oy skotol xchiʼuk laj yichʼ pasel skotol ta skoj ti jech la skʼan avoʼontone» (Apokalipsis 4:11). Xi la skʼupil kʼopta Jeova ta jun kʼejoj li ajvalil Davide: «Voʼot te oy ta atojol li nioʼ sventa cuxlejale» (Salmo 36:9). Jech oxal, jaʼ jun matanal yakʼoj Dios li kuxlejale.

2. ¿Kʼusi spasoj Dios sventa xuʼ xijkuxi?

² Jech xtok, jaʼ kuxulutik yuʼun li Jeovae (Echos 17:28). Jaʼ chakʼbutik li veʼlile, li voʼe, li ikʼe xchiʼuk li Balumil ti bu nakalutike (kʼelo Echos 14:15-17). Ti vaʼ yelan spasoj li Jeovae jaʼ sventa xijmuyubaj li ta jkuxlejaltike. Pe sventa mas jkʼupin li jkuxlejaltike, skʼan xkojtikinbetik xchiʼuk jchʼunbetik li smantaltak Diose (Isaías 48:17, 18).

3. ¿Kʼu yelan laj yil Dios ti laj yichʼ milel li Abele?

³ Li Diose tskʼan ti xkichʼtik ta mukʼ li jkuxlejaltike xchiʼuk li xkuxlejal yantike. Kalbetik junuk skʼelobil. Li Kain ti jaʼ skerem li Adan xchiʼuk Evae ilin tajek ta stojolal li yitsʼin ti Abel sbie. Li Jeovae tsots laj yalbe mantal Kain ti xuʼ spas tsots smul  mi jech-o li skʼakʼal yoʼontone, pe muʼyuk la xchʼun. Vaʼun, «li Caine lic stsac li yitsʼine; te la smil comel» (Génesis 4:3-8). Li Jeovae laj yakʼbe stoj smul ti jech la spase (Génesis 4:9-11).

4. ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel Dios ta Smantal Moises ti skʼan jtukʼulan li jkuxlejaltike?

⁴ Te van 2,400 jabil ta tsʼakale, li Jeovae laj yakʼbe mantal j-israeletik sventa xtunik ta stojolal jech kʼuchaʼal tskʼane. Ta skoj ti jaʼ la stunes j-alkʼop Moises kʼalal laj yakʼ li mantaletike, jutuk mu skotoluk velta Smantal Moises chichʼ albel. Jtos ti kʼusi laj yal li Smantal Moisese jaʼ liʼe: «Mu me xamilvanic» (Deuteronomio 5:17). Li mantal taje laj yakʼbe yil j-israeletik ti ep sbalil chil kuxlejal li Diose xchiʼuk ti skʼan oyuk sbalil xilbeik xkuxlejal yantik skotol li krixchanoetike.

5. ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik li syalesel olole?

⁵ ¿Kʼusi tsnop Dios ta sventa li neneʼ ti chiʼukbil toe? Xi laj yal li Smantal Moisese: «Mi oy chaʼvoʼ viniketik tsmaj sbaik xchiʼuk mi tsnetʼik jun ants ti oy xchʼut xchiʼuk mi yal li yalabe, pe mi muʼyuk buchʼu chame, li buchʼu netʼvane akʼo me stoj li yayijemaletik kʼu yepal tskʼan smalal li antse, xchiʼuk akʼo yakʼ ta yeloval jchapanvanejetik. Pe mi oy buchʼu chame, skʼan xavakʼ jun kuxlejal ta xkʼexol» (Éxodo 21:22, 23, TNM). Jech kʼuchaʼal chal li Smantal Moisese, chopol ti chichʼ milel jun uni olol ti chiʼukbil toe. Yuʼun toj ep sbalil chil Jeova li xkuxlejale (kʼelo Salmo 127:3). Taje jaʼ skʼan xal ti chopol li syalesel olole.

6. ¿Kʼu yuʼun skʼan mu jpʼajtik li yan krixchanoetike?

⁶ Sventa xkichʼtik ta mukʼ li kuxlejale, skʼan mu chopoluk kʼusi jnoptik ta stojolal li yantike. Xi chal li Vivliae: «Jaʼ jmilvanej skotol li buchʼu tspʼaj yermanoe xchiʼuk anaʼojik ti muʼyuk tsta kuxlejal sbatel osil li jmilvaneje» (1 Juan 3:15). Mi ta jkʼan chijkuxi sbatel osile, skʼan xkikta jbatik ta spʼajel li yan krixchanoetike, yuʼun li pʼajbaile jaʼ slikeb jutuk mu skotoluk li majbaile (1 Juan 3:11, 12). Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti jkʼan jbatik ta jujuntale.

7. ¿Kʼusitik nopem xaʼi tspas li buchʼu muʼyuk bu chichʼ ta mukʼ li kuxlejale?

⁷ ¿Mi kichʼojtik ta mukʼ li jkuxlejal jtuktike? Melel onoʼox ti  muʼyuk buchʼu tskʼan chchame, pe oy krixchanoetik ti chakʼ ta vokol xkuxlejalik ta skoj noʼox ti jech tskʼan yoʼontonike. Jech kʼuchaʼal liʼe, tsbutsʼik moy, tstunesik mariguana o tstunesik drogaetik ti maʼuk sventa poxile. Taje tsokesbat sbekʼtalik, ep ta velta xtoke jaʼ chmilatik-o. Li buchʼu nopem xaʼi tstunes li kʼusitik taje muʼyuk bu chʼul chil li xkuxlejale. Ibalik sba chil Dios li kʼusitik taje (kʼelo Romanos 6:19; 12:1; 2 Korintios 7:1). Sventa xijtun jech kʼuchaʼal tskʼan yoʼontone, skʼan me jkomtsantik skotol taje. Xuʼ van toj tsots chkaʼitik, pe tskoltautik li Jeovae. Kʼalal chkakʼbetik yipal ti jaʼuk jun matanal xkiltik li jkuxlejaltik ti ep sbalile, toj ep me sbalil chil Jeova ti jech ta jpastike.

8. ¿Kʼu yuʼun skʼan jchabi jbatik?

⁸ Mi kichʼojtik ta mukʼ li jkuxlejaltike, ta me jchabi jbatik. Ta jtukʼulan jbatik xchiʼuk muʼyuk bu chkakʼ jbatik ta vokol ta skoj noʼox ti jech tskʼan koʼontontike. Oy noʼox jmeloltik ta jtsʼotik li karoe xchiʼuk muʼyuk ta jchantik tajimoletik ti xibalik sba o ti xuʼ syayijesutike (Salmo 11:5). Xi laj yalbe mantal Jeova li voʼneal Israele: «Me oy bochʼo tspas achʼ snae, acʼo yacʼbe smac ta joyob li sjol snae, yuʼun jech mu bochʼo xbalchʼuj yalel, jech mu sta smulic xchiʼuc yajnil xnichʼnab te ta sna» (Deuteronomio 22:8). Li mantal taje yichʼoj jun beiltasel ti xuʼ sbeiltasot ta akuxlejale. Jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy s-eskalerail li anae, kʼelo me lek sventa mu buchʼu xbalchʼuj xchiʼuk ti tsots tsyayijes sbae. Mi oy akaroe, kʼelo me ti lekuk oye. Mu me xakʼot ta vokol li ana o li akaroe o mu me xakʼ ta vokol li yan krixchanoetike.

9. ¿Kʼu yelan chkiltik li chonbolometik mi kichʼojtik ta mukʼ li kuxlejale?

⁹ ¿Kʼu yelan chilbe xkuxlejal chonbolometik li Jpasvaneje? Chʼul chilbe xtok. Chakʼ jmiltik sventa jtiʼtik xchiʼuk sventa jkʼuʼinbetik li snukulile o sventa mu xakʼbe ta vokol xkuxlejal li krixchanoe (Génesis 3:21; 9:3; Éxodo 21:28). Pe li buchʼu chilbajin o tsmil ta jech noʼoxe yakal tspas li kʼusi chopole xchiʼuk chakʼ ta ilel ti muʼyuk bu chʼul chil li kuxlejale (Proverbios 12:10).

10. ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel Dios ti koʼol skʼoplal li kuxlejal xchiʼuk chʼichʼe?

¹⁰ Kʼalal laj xaʼox smil Abel li Kaine, xi albat yuʼun li Jeovae: «Li xchʼichʼal avitsʼin laj amalbee xʼavet ta jtojol, yuʼun chiscʼanbun vocol ti acʼo jchapanote» (Génesis 4:10). Kʼalal laj yalbe skʼoplal xchʼichʼel Abel li Diose, jaʼ laj yalbe skʼoplal li xkuxlejale. La smil yitsʼin li Kaine, jaʼ yuʼun skʼan stoj smul. Xkoʼolaj kʼuchaʼal x-avet tajek tskʼan chapanel yaʼeluk li xchʼichʼel o xkuxlejal li Abele. Ti koʼol skʼoplal li kuxlejal xchiʼuk chʼichʼe laj yichʼ alel yan velta kʼalal echʼ li Nojelal ta voʼ ta skʼakʼalil Noee. Kʼalal muʼyuk toʼox bu talem li Nojelal ta voʼe, li krixchanoetike kʼajomal toʼox tslajesik sat teʼ, itaj, takijem sat teʼ xchiʼuk yan kʼusitik. Pe jel ta tsʼakal, yuʼun kʼalal echʼ li Nojelal ta voʼe, li Jeovae xi laj yalbe li Noe xchiʼuk xnichʼnabe: «Me chacʼanique, xuʼ chatiʼic scotol li chonbolometique». Pe li Diose xi laj yal ti kʼusi mu stakʼ pasele: «Pero oy jun ti cʼusi mu xuʼ chatiʼique: jaʼ li tiʼbol ti oy xchʼichʼale yuʼun jaʼ ta xchʼichʼal ti cuxul oe» (Génesis 1:29; 9:3, 4). Lek jamal xvinaj ti koʼol skʼoplal chil Jeova li kuxlejal xchiʼuk li chʼichʼe.

11. ¿Kʼusi laj yal Dios ta sventa chʼichʼ ti jech xa onoʼox yaloj li ta skʼakʼalil Noee?

¹¹ Jtos ti kʼu yelan chkakʼtik ta ilel ti kichʼojtik ta mukʼ li chʼichʼe jaʼ kʼalal muʼyuk bu ta jtiʼtike. Xi laj yalbe mantal j-israeletik li Jeovae: «Me oy bochʼo junucal [...] tsmil jcotuc chonbolom, o me mutetic ti stacʼ tiʼele, malbeic li xchʼichʼale; butʼic ta banamil. Yuʼun [...] calojboxuc ti mu xuʼ chatiʼbeic xchʼichʼal li cʼusitic chamilique» (Levítico 17:13, 14). Oy-o sbalil avi ti laj yal Dios ti mu stakʼ tibel xchʼichʼel li chonbolometike, taje baʼyel xa onoʼox laj yalbe Noe ti echʼem xa van 800 jabile. Jamal xvinaj li kʼusi snopoj Jeovae: li yajtuneltake xuʼ slajesbeik li sbekʼtal chonbolometike, pe mu xuʼ stibeik li xchʼichʼele. Persa tsmalbeik ta balumil, taje xkoʼolaj kʼuchaʼal tsutesbeik Dios yaʼeluk li xkuxlejal chonbolome.

12. ¿Kʼusi mantal ta sventa chʼichʼ laj yichʼ akʼel ta stojolal chʼul espiritu ta baʼyel siglo ti oy to sbalil li avie?

¹² Li yajtsʼaklomutik Kristoe akʼbilutik jun mantal ti xkoʼolaj  kʼuchaʼal taje. Li jtakboletik xchiʼuk yan viniketik ti tsbeiltasik yajtsʼaklomtak Jesus ta baʼyel sigloe la stsob sbaik sventa skʼelik kʼusi mantaletik skʼan xchʼunik skotol li yajtsʼaklomtak Kristoe. Xi kʼot ta nopel yuʼunike: «Li voʼonkutik xchiʼuk chʼul espiritue lek laj kaʼikutik ti mu xa xkakʼkutik mas avikatsike, jaʼ noʼox li kʼusitik persa skʼan xichʼ pasel liʼe: ti akʼo xatsʼik-o abaik ta stojolal li kʼusitik milbil ta smoton santoetike, ta sventa li chʼichʼe, ta sventa li kʼusi michʼbil snukʼ chchame [chonbolometik ti muʼyuk malbil xchʼichʼele], xchiʼuk ta sventa li mulivajele» (Echos 15:28, 29; 21:25). Jech oxal skʼan mu jtiʼtik li chʼichʼe. Toj tsots skʼoplal chil Dios ti mu jtiʼtik li chʼichʼe, jech kʼuchaʼal toj tsots skʼoplal ti mu kʼusi yan xkichʼtik ta mukʼe xchiʼuk ti mu xijmulivaje.

13. ¿Kʼusi xuʼ jkoʼoltastik-o ti koʼol li yichʼel chʼichʼ xchiʼuk li stiʼel chʼichʼe?

¹³ Ta sventa li mantal ti mu stakʼ tiʼel chʼichʼe, ¿mi te van tsakal skʼoplal ek li yichʼel chʼichʼe? Te tsakal. Xi jkoʼoltastike: mi chalbot jun doktor ti mu xa xavuchʼ li poxe, ¿mi jaʼ van skʼan xal ti xuʼ xatikʼ ochel ta sbe achʼichʼele? Moʼoj. Jaʼ noʼox jech ek, kʼalal mu jchʼamtik li chʼichʼe, jaʼ skʼan xal ti muʼyuk bu ta jtikʼtik ta bu jotukal jbekʼtaltike. Jech oxal, sventa xachʼun li mantale, mu me xavakʼ stikʼboxuk li chʼichʼe.

14, 15. Mi ch-albat yuʼun doktoretik li jun yajtsʼaklom Kristo ti skʼan xichʼ chʼichʼe, ¿kʼusi van tspas xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁴ Pe ¿mi toj tsots yayijem li jun yajtsʼaklom Kristo o mi persa skʼan operasione? Jnoptik ti chal doktoretik ti chcham mi muʼyuk bu ta xichʼ chʼichʼe. Melel onoʼox ti mu skʼan xcham li yajtsʼaklom Kristoe. Pe mi tskʼan to chchabi sba ta skoj ti jaʼ akʼbil xkuxlejal yuʼun Diose, chchʼam yan poxiletik ti muʼyuk bu yichʼoj chʼichʼe. Jaʼ yuʼun, chchʼam yan poxiletik ti maʼuk chʼichʼe.

¹⁵ ¿Mi muʼyuk van chchʼunbe smantal Dios li jun yajtsʼaklom Kristo sventa jal to xkuxi jutuk li avie? Xi laj yal li Jesuse: «Li buchʼu tspoj yaʼi xkuxlejale ta me xchʼay yuʼun, yan li buchʼu chchʼay xkuxlejal ta jkoje jaʼ me tsta» (Mateo 16:25). Li voʼotike mu jkʼan xijcham. Pe yakal me chkakʼtik ta vokol li kuxlejal sbatel osil mi muʼyuk ta jchʼunbetik smantal  Dios ta skoj ti ta jpoj jkuxlejaltik li avie. Jech un chaʼa, chkakʼtik ta ilel ti pʼijutik mi ta jpat lek koʼontontik ti jaʼ sventa jlekilaltik li smantal Diose. Xuʼ jchʼuntik ta melel ti xuʼ xchaʼkuxesutik Jeova mi lijchamutike xchiʼuk chakʼbutik yan velta li kʼupil sba matanale (Juan 5:28, 29; Evreos 11:6).

16. ¿Kʼusi jpʼel ta yoʼonton tspasik li yajtuneltak Dios ta sventa li chʼichʼe?

¹⁶ Li tukʼil yajtuneltak Dios avie oy tajek ta yoʼontonik chchʼunbeik li smantal Dios ta sventa chʼichʼe. Jaʼ yuʼun muʼyuk bu tstiʼik mi jaʼuk chchʼamik kʼuchaʼal poxil. * Xchʼunojik ta melel ti snaʼoj kʼusi jaʼ mas lek ta stojolalik li Buchʼu la spas li jchʼichʼeltike. ¿Mi achʼunoj li voʼot eke?

17. ¿Kʼu yelan lek ta tunesel chʼichʼ laj yal Dios li ta voʼneal Israele?

¹⁷ Li Smantal Moisese jamal laj yakʼ ta ilel ti jtos noʼox kʼu yelan lek ta tunesel li chʼichʼe. Xi laj yal Jeova ta sventa ti kʼu yelan tskʼan ch-ichʼat ta mukʼ yuʼun li voʼneal j-israeletike: «Jaʼ ta sventa xchʼichʼal cuxul li cʼusitic cuxajtique. Xchiʼuc li chʼichʼe jaʼ cacʼoj ta sventa chichʼ aqʼuel ta scajleb jmoton sventa aqʼuexolic [jaʼ xkaltik, «sventa tstupʼ amulik», TNM] yuʼun jech mu xachamic li voʼoxuque, yuʼun jaʼ ta sventa chʼichʼ tojbil chcʼot ti jech cuxul chacomique» (Levítico 17:11). Kʼalal tspas smulik li j-israeletike, xuʼ staik perton mi chakʼik  jkot chonbolom xchiʼuk mi chichʼbeik batel jlomuk xchʼichʼel li ta skajleb smoton Dios ta axibalnae, ta mas tsʼakale te xa laj yichʼik batel ta stemplo Dios kʼalal oy xaʼoxe. Jaʼ noʼox jech xuʼ xichʼ tunesel li chʼichʼe.

18. ¿Kʼusitik sbalil xchiʼuk bendisionetik ta jtatik koliyal ti la smal xchʼichʼel li Jesuse?

¹⁸ Li melel yajtsʼaklomtak Kristoe muʼyuk bu sujbilik ta xchʼunel li Smantal Moisese, jech oxal, muʼyuk bu chakʼik chonbolometik sventa matanal mi jaʼuk chichʼbeik batel xchʼichʼel ta jun skajleb matanal (Evreos 10:1). Pe ti kʼu yelan laj yichʼ tunesel li chʼichʼ ta voʼneal Israele jaʼ laj yakʼbe ta ilel sbalil li jun matanal ti chichʼ akʼel ta mas tsʼakale: jaʼ li Xnichʼon Dios ti jaʼ li Jesukristoe. Jech kʼuchaʼal la jchantik ta kapitulo 5, li Jesuse laj yakʼ xkuxlejal kʼuchaʼal krixchano ta jkojtik kʼalal la smal xchʼichʼel kʼuchaʼal matanale. Laje muy batel ta vinajel, laj yakʼ ta stojolal Dios ta jun noʼox velta  ta j-echʼel li sbalil xchʼichʼel la smale (Evreos 9:11, 12). Jaʼ jech ta jtatik perton sventa li jmultike xchiʼuk la sjambutik sbelel li kuxlejal sbatel osile (Mateo 20:28; Juan 3:16). Ta melel, toj tsots skʼoplal ti jech laj yichʼ tunesel li chʼichʼe (1 Pedro 1:18, 19). Jaʼ noʼox me xuʼ xijkol mi oy xchʼunel koʼontontik ti oy sbalil li xchʼichʼel ti la smal Jesuse.

19. ¿Kʼusi skʼan spas yajtsʼaklom Kristo sventa «muʼyuk [smul] ta sventa li xchʼichʼel skotol krixchanoetike»?

¹⁹ ¡Xuʼ me jtojbetik ta vokol li jkʼanvanej Dios kuʼuntik ta skoj ti kuxulutik yuʼune! Mi ta jtojtik ta vokole, jaʼ tstij koʼontontik ta yalbel krixchanoetik ti xuʼ xkuxiik sbatel osil mi oy xchʼunel yoʼontonik li ta matanal laj yakʼ Jesuse. Jun koʼonton ta jpastik, yuʼun jech kʼuchaʼal li Jeovae, toj ep sbalil chkiltik li xkuxlejal yantike (kʼelo Ezequiel 3:17-21). Mi tukʼutik ta spasel li kʼusi oy ta jbatike, xuʼ xi xkaltik jech kʼuchaʼal li jtakbol Pabloe: «Muʼyuk jmul ta sventa li xchʼichʼel skotol krixchanoetike, yuʼun muʼyuk onoʼox laj kikta jba ta yalbel krixchanoetik skotol li tojobtasel yuʼun Diose» (Echos 20:26, 27). Jech, jtos ti kʼu yelan chkakʼtik lek ta ilel kʼu yepal kichʼojtik ta mukʼ li kuxlejal xchiʼuk li chʼichʼe jaʼo kʼalal chkalbetik yantik ta sventa li Diose xchiʼuk li kʼusitik tskʼan tspase.