1, 2. 1) ¿Kʼusi van chakʼbe sbalil xanaʼ li jun matanale? 2) ¿Kʼu yuʼun jaʼ jun matanal ti mas ep sbalil li pojelale?

¿KʼUSI matanal ti mas lek yakʼojboxuke? Li jun matanale mu persauk toyol stojol sventa ep sbalil. Ta melel, li sbalile maʼuk ta skoj ti kʼu yepal stojole. Moʼoj, yuʼun li sbalile jaʼ mi chamuyubaj yuʼun o mi chakʼbot li kʼusi chtun avuʼun ta akuxlejale.

² Ta skotol li matanaletik ti xuʼ chakʼboxuke, oy jun ti bu mas mukʼ ta skotole. Jaʼ jun matanal ti chakʼbe krixchanoetik li Diose. Melel ti ep kʼusitik yakʼojbutik li Jeovae, pe li bu mas tsots skʼoplale jaʼ li pojelale: jaʼ ti laj yakʼ ta matanal Xnichʼone, ti jaʼ li Jesukristoe (kʼelo Mateo 20:28). Jech kʼuchaʼal ta jkʼeltik li ta kapitulo liʼe, li matanal ti bu mas ep sbalil kichʼojtike jaʼ li pojelale, yuʼun xuʼ xijmuyubaj yuʼun xchiʼuk xuʼ jtatik-o li kʼusi chtun kuʼuntik ta melele. Li pojelale jaʼ svinajeb ti skʼanojutik tajek li Jeovae.

3. ¿Kʼusi jaʼ li pojelale, xchiʼuk kʼusi skʼan jchantik baʼyel sventa xkaʼibetik lek smelolal kʼu to yepal sbalil li matanal taje?

³ Ta jaypʼeluk noʼox kʼope, li pojelale jaʼ li kʼusi tstunes  Jeova sventa tspoj o tskolta lokʼel ta mulil xchiʼuk lajelal li krixchanoetike (Efesios 1:7). Sventa xkaʼibetik smelolal li chanubtasel ta Vivliae, skʼan jnoptik li kʼusi kʼot ta pasel ta nichimaltik Edene. Jaʼ noʼox me chkaʼibetik smelolal kʼu yuʼun toj ep sbalil li pojelal mi baʼyel chkaʼibetik smelolal kʼusi jaʼ ti chʼay yuʼun Adan kʼalal la spas smule.

4. ¿Kʼu toʼox yelan xkuxlejal li Adane?

⁴ Kʼalal la spas Adan li Jeovae, oy kʼusi toj ep sbalil laj yakʼbe: jaʼ li tukʼil kuxlejale. Nopo avaʼi kʼu toʼox yelan xkuxlejal li Adane. Ti jech lek tukʼ pasbil sbekʼtal xchiʼuk snopbene, muʼyuk toʼox bu ch-ipaj, muʼyuk chmalub xchiʼuk muʼyuk chcham. Jech xtok, toj lek toʼox xil sbaik xchiʼuk li Jeovae. Li Vivliae chal ti jaʼ «xnichʼon Dios» li Adane (Lukas 3:38). Jech oxal chaʼa, li Dios xchiʼuk li Adane toj lek laj yil sbaik, jech kʼuchaʼal toj lek xil sbaik li jun jkʼanvanej totil xchiʼuk li xnichʼone. Li Jeovae la skʼopon li xnichʼon ta Balumile, laj yakʼbe yabtel ti xmuyubaj-oe xchiʼuk laj yalbe ti kʼusi skʼan spase (Génesis 1:28-30; 2:16, 17).

5. ¿Kʼusi skʼan xal kʼalal chal Vivlia ti laj yichʼ pasel kʼuchaʼal slokʼol Dios li Adane?

⁵ Kʼalal la spas Adan li Diose, «jaʼ la slocʼta sba jech chac cʼu chaʼal stuc» (Génesis 1:27). Taje maʼuk skʼan xal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal Diose. Jech kʼuchaʼal la jchantik ta kapitulo 1 li ta livro liʼe, li Jeovae jaʼ jun Kuxlejal ti mu xvinaj ta kʼelele (Juan 4:24). Jech, muʼyuk sbekʼtal kʼuchaʼal jun krixchano. Yan-o smelolal ti pasbil kʼuchaʼal slokʼol Dios li Adane, jaʼ ti oy stalelaltak kʼuchaʼal Dios kʼalal laj yichʼ pasele, talelaletik kʼuchaʼal kʼanelal, pʼijilal, tukʼilal, juʼelal xchiʼuk yantik. Jech xtok, oy to kʼusi yan ti toj tsots skʼoplal ti kʼusi xkoʼolaj-o xchiʼuk li Stote: jaʼ ti oy snopben stuke, jaʼ xkaltik, xuʼ snop stuk li kʼusitik tskʼan tspase. Jech, maʼuk jun rovot li Adane, ti jaʼ noʼox xuʼ spas li kʼusi akʼbil akʼo spas yuʼun li buchʼu meltsanate. Yuʼun xuʼ snop  stuk li kʼusi tskʼane xchiʼuk xuʼ stʼuj li kʼusi lek xchiʼuk li kʼusi chopole. Ti jaʼuk la stʼuj ti la xchʼunbe smantal Diose, kuxi sbatel osil ta paraiso Balumil ti jechuke.

6. ¿Kʼusi chʼay yuʼun Adan kʼalal muʼyuk bu la xchʼunbe smantal li Diose, xchiʼuk kʼusi kʼot ta stojolal li snitilultake?

⁶ Jamal ta aʼibel smelolal ti toj toyol la stoj ti muʼyuk bu la xchʼunbe smantal Dios li Adane, yuʼun laj yichʼ albel ti chchame. Kʼalal la spas smule, muʼyuk xa tukʼ kom li xkuxlejale xchiʼuk chʼay skotol li bendisionetike (Génesis 3:17-19). Kʼux ta alel ti maʼuk noʼox stuk chʼay yuʼune, yuʼun la xchʼaybe ek li snitilultake. Xi chal li Skʼop Diose: «Ta jun noʼox vinik och talel li mulil ta balumile, [jaʼ xkaltik, li Adane] jech ta skoj mulil och talel ek li lajelale, jaʼ yuʼun chcham skotol krixchanoetik ta skoj ti jpasmulil kʼot skotolike» (Romanos 5:12). Jech, li voʼotike jkuchinojbetik smul li Adane. Jaʼ yuʼun, li Vivliae chalbe smelolal ti xchonoj sba stuk li Adane xchiʼuk la xchonutik ek, jaʼ jech lijkʼot ta smoso li mulil xchiʼuk li lajelale (Romanos 7:14). Chʼabal xa kʼusi tstaik ta tsʼakal li Adan xchiʼuk Evae, yuʼun yalel muʼyuk bu la xchʼunbeik smantal li Diose. Pe ¿kʼusi chkʼot ta stojolal li snitilultak ti te kapalutik eke?

7, 8. ¿Kʼusi chaʼtos smelolal li pojelale?

⁷ Li Jeovae la stunes pojelal sventa tskolta li krixchanoetike. ¿Kʼusi jaʼ li pojelale? Oy chaʼtos smelolal ti tsots skʼoplale. Baʼyel, li jun pojelale jaʼ kʼalal oy kʼusi chichʼ tojel sventa xichʼ sutesel o sventa xichʼ koltael jun krixchano ti chukbil batele. Xchibal, jaʼ ti kʼu yepal chichʼ tojbel stojol kʼusiuke, jech kʼuchaʼal liʼe, mi oy bu laj yakʼbe svokol xchiʼil junuk krixchanoe, skʼan tsʼakal stoj. Mi oy buchʼu yayijesvan li ta voʼnee, skʼan tsʼakal lek stoj ti kʼu yepal vokoliletik laj yakʼe.

⁸ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike toj ep kʼusi la xchʼaybutik li  Adane. ¿Kʼuxi xuʼ xtoj ti kʼu yepal chʼaye xchiʼuk kʼuxi xuʼ xkichʼtik pojel li ta mulil xchiʼuk ta lajelale? Jkʼeltik kʼuxi pojvan li Jeovae xchiʼuk kʼuxi xuʼ xatabe sbalil.

9. ¿Kʼusi skʼan pasel sventa xichʼ tael yan velta li tukʼil kuxlejale?

⁹ Jaʼ jun tukʼil kuxlejal li kʼusi chʼaye. Jaʼ yuʼun sventa xichʼ tael yan veltae, mu baluk noʼox ti xichʼ akʼbel xkuxlejal junuk krixchano ti muʼyuk tukʼe (Salmo 49:7, 8). Skʼan junuk pojelal ti koʼoluk sbalil xchiʼuk li kʼusi chʼaye. Jaʼ jech chakʼ ta ilel li mantal sventa tukʼilal ti chal li Skʼop Diose. Yuʼun xi chale: «Li bochʼo ta smil xchiʼile, acʼo yichʼ milel ec» (Deuteronomio 19:21). Jech oxal, ¿kʼuxi xuʼ xichʼ chaʼtael li tukʼil kuxlejal ti chʼay yuʼun Adane? Skʼan yan tukʼil kuxlejal ti «xtoj-o» yuʼune (1 Timoteo 2:6).

10. ¿Kʼu yelan pojvan li Jeovae?

¹⁰ ¿Kʼu yelan pojvan li Jeovae? Ta skotol li stukʼil nichʼnabtak ti mu xvinajik ta kʼelele, la stak tal jun ta Balumil. Pe mu buchʼuuk noʼox la stak tal, jaʼ la stak tal li buchʼu mas skʼanoje: li jun noʼox Xnichʼone (kʼelo 1 Juan 4:9, 10). Li Xnichʼone ta sjunul yoʼonton laj yikta li yabtel ta vinajele (Filipenses 2:7). Jech kʼuchaʼal laj kiltik ta kapitulo 4, li Jeovae la spas jun skʼelobil juʼelal kʼalal laj yakʼbe ta yalajeb Maria li xkuxlejal Xnichʼone. Koliyal li xchʼul espiritu Diose, li Jesuse tukʼil krixchano vokʼ, muʼyuk bu la xkuchin li mulile (Lukas 1:35).

11. ¿Kʼuxi xa noʼox chpoj yuʼun epal miyon krixchanoetik li jun noʼox vinike?

¹¹ ¿Kʼuxi xa noʼox chpoj yuʼun epal miyon krixchanoetik li jun noʼox vinike? Jnoptik avaʼi, ¿kʼu yelan kʼot ta jmulavil skotol li krixchanoetike? Vuleso ta ajol ti oy kʼusi chʼay yuʼun ti toj ep sbalil kʼalal la spas smul li Adane: jaʼ li tukʼil kuxlejale. Jech oxal muʼyuk xa laj yetʼesbe li snitilultake. Jaʼ xa noʼox laj yetʼesbee li mulil xchiʼuk li lajelale.  Li Jesus, li buchʼu slajeb Adan tsbiiltas li Vivliae, tukʼ li xkuxlejale xchiʼuk muʼyuk bu la spas smul (1 Korintios 15:45). Jech, li Jesuse kʼot kʼuchaʼal Adan sventa tskoltautik. Lek tukʼ la xchʼunbe smantal li Stote xchiʼuk laj yakʼ ta matanal li stukʼil kuxlejale. Jaʼ jech la stojbe-o smul li Adane xchiʼuk laj yakʼbutik spatobil koʼontontik, li yalab xnichʼnabutik Adane (Romanos 5:19; 1 Korintios 15:21, 22).

12. ¿Kʼusi laj yakʼ ta ilel Jesus kʼalal ep ta tos laj yil svokole?

¹² Li Vivliae lek chalbe smelolal li vokoliletik ti kuch yuʼun kʼalal skʼan toʼox xcham li Jesuse. La smajik xchiʼuk la sbajik ta jtel teʼ, toj echʼ noʼox chopol ti kʼu yelan chame (Juan 19:1, 16-18, 30; kʼelo apendise «¿Kʼu yuʼun muʼyuk tstunesik krus li yajtsʼaklomtak Kristoe?»). ¿Kʼu yuʼun toj ep laj yil svokol? Jech kʼuchaʼal ta jchantik ta yan kapituloe, li Satanase yaloj ti chʼabal buchʼu xuʼ tukʼ chakʼ sba ta stojolal Jeova mi chichʼ akʼel ta prevae. Kʼalal tukʼ kuch yuʼun tsatsal vokolil li Jesuse, laj yakʼ ta ilel ti mu jechuk li kʼusi laj yal li Satanase. Laj yakʼ ta ilel ti xuʼ tukʼ chakʼ sba ta sjunul yoʼonton ta stojolal Jeova li jun tukʼil vinik ti oy snopben stuke akʼo mi kʼusuk vokolil x-akʼbat yuʼun li Diabloe. ¡Muyubaj tajek Dios kʼalal laj yil ti tukʼ laj yakʼ sba li Xnichʼon ti skʼanoj tajeke! (Proverbios 27:11.)

13. ¿Kʼuxi laj yichʼ akʼel li pojelale?

¹³ ¿Kʼuxi laj yichʼ akʼel li pojelale? Li ta skʼakʼalil 14 ta yuilal nisan yuʼun judaetik ta sjabilal 33 ta jkʼakʼaliltike, li Diose laj yakʼ ta milel li Xnichʼon ti jaʼ jun tukʼil vinike. Jech laj yakʼ sba ta matanal «jun noʼox velta ta j-echʼel» li Jesuse (Evreos 10:10). Li ta yoxibal kʼakʼal slajele, li Jeovae la xchaʼkuxes kʼuchaʼal kuxlejal ti mu xvinaj ta kʼelele. Te ta vinajele, li Jesuse laj yakʼbe ta stojolal Stot li sbalil xkuxlejal ti tukʼe, ti jaʼ laj yakʼ ta matanal sventa spoj li snitilultak Adane (Evreos 9:24). Li Jeovae la xchʼam li sbalil  matanal laj yakʼ Jesuse, vaʼun jaʼ tun sventa skolta lokʼel ta mosoinel yuʼun mulil xchiʼuk lajelal li krixchanoetike (kʼelo Romanos 3:23, 24).

14, 15. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xkichʼtik «pasbel perton li jmultike»?

¹⁴ Manchuk mi jmulavilutik, xuʼ jkʼupintik alakʼ sba bendisionetik koliyal li pojelale. Jkʼeltik jlomuk kʼusitik sbalil ta jtatik li avie xchiʼuk kʼusitik sbalil ta jtatik ta tsʼakal ta skoj li mukʼta matanal yakʼojbutik Diose.

¹⁵ Ta jtatik perton. Ta skoj ti jkuchojtik li mulile, toj tsots ta pasel chkaʼitik li kʼusi leke. Jkotoltik ta jsaʼ jmultik ta jkʼopojeltik o ta kʼusitik ta jpastik. Koliyal li matanal laj yakʼ Jesuse «laj kichʼtik pasbel perton li jmultike» (Kolosenses 1:13, 14). Pe skʼan jsutes koʼontontik ta melel sventa jtatik li pertone. Jech xtok skʼan bikʼit xkakʼ jbatik ta skʼanbel Jeova ti akʼo spasbutik perton ta skoj ti kakʼoj xchʼunel koʼontontik ta stojolal li matanal laj yakʼ li Xnichʼone (kʼelo 1 Juan 1:8, 9).

16. ¿Kʼu yuʼun sak jol koʼontontik xuʼ xkichʼtik ta mukʼ li Diose, xchiʼuk kʼu yelan xuʼ jtabetik sbalil?

¹⁶ Sak jol koʼontontik ta stojolal Dios. Mi oy jmul chkaʼi jbatike, mu xa kʼusi lek ta jtatik ta jelavel xchiʼuk mu xa kʼusi xijtun-o yaʼeluk. Pe koliyal li pojelale, tspasbutik perton Jeova xchiʼuk oy slekil yoʼonton sventa sakuk jol koʼontontik xkichʼtik ta mukʼ, manchuk mi jmulavilutik (Evreos 9:13, 14). Jech, jun koʼonton ta jkʼopontik, jaʼ xkaltik, xuʼ jamal jpastik orasion (Evreos 4:14-16). Jech xtok, jun noʼox koʼontontik kʼalal sak jol koʼontontike xchiʼuk mas xijmuyubaj.

17. ¿Kʼusitik bendision xuʼ jtatik koliyal ti cham ta jkojtik li Jesuse?

¹⁷ Oy spatobil koʼontontik sventa kuxlejal ta sbatel osil li ta paraiso balumile. Xi chal Romanos 6:23: «Li stojol  mulile jaʼ li lajelale». Pe li stsʼak versikuloe xi chal xtoke: «Yan li matanal chakʼ Diose jaʼ kuxlejal sbatel osil ta stojolal li Kristo Jesus ti jaʼ Kajvaltike». Li ta kapitulo 3 li ta livro liʼe la jchantik li bendisionetik ta Paraiso balumil ti chnopaj xa tale (Apokalipsis 21:3, 4). Skotol li bendisionetik taje, jech kʼuchaʼal li kuxlejal sbatel osil ti bu muʼyuk xa chij-ipaje, xuʼ xkʼot ta pasel koliyal ti cham ta jkojtik li Jesuse. Sventa jtatike, skʼan xkakʼtik ta ilel ti ta jtojtik ta vokol li matanal pojelale.

18. ¿Kʼu yuʼun skʼan jtojbetik ta vokol Jeova li matanal pojelale?

¹⁸ ¿Kʼu yuʼun skʼan jtojbetik ta vokol ta sjunul koʼontontik Jeova li pojelale? Kʼalal chakʼbutik matanal junuk krixchanoe, jaʼ mas ep sbalil mi la xchʼak skʼakʼale, mi laj yakʼbe yipal spasele o mi la slajes stakʼin sventa chakʼbutike. Chkʼot ta koʼontontik xtok, yuʼun jaʼ svinajeb ti skʼanojutik ta melele. Jech oxal, li pojelale jaʼ li matanal ti mas ep sbalil ta skotole, yuʼun li Diose oy kʼusitik la spas ti jech laj yakʼbutike. Xi chal Juan 3:16: «Skʼanoj tajek krixchanoetik li Diose, jaʼ yuʼun laj yakʼ li jun noʼox Xnichʼon[e]». Ep ta tos kʼu yelan chakʼ ta ilel ti skʼanojutik li  Jeovae, pe ti bu mas laj yakʼ ta ilele jaʼ kʼalal la spojutike. Jech xtok jaʼ skʼelobil ti skʼanojutik tajek li Jesuse, yuʼun ta sjunul yoʼonton laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik (kʼelo Juan 15:13). Ta melel, li matanal pojelale jaʼ chakʼ jchʼuntik ti skʼanojutik ta jujuntal li Jeova xchiʼuk li Xnichʼone (Galatas 2:20).

19, 20. ¿Kʼutik yelan chavakʼ ta ilel ti chatoj ta vokol li matanal pojelal laj yakʼ Diose?

¹⁹ Vaʼun chaʼa, ¿kʼutik yelan xuʼ xavakʼ ta ilel ti chatoj ta vokol li matanal pojelal laj yakʼ Diose? Baʼyel, jaʼ ti skʼan xavojtikin li Buchʼu laj yakʼe, li Jeovae (Juan 17:3). Ta me xavojtikin mi chachan Vivlia ti jaʼ chatunes li livro liʼe. Kʼalal mas to chavojtikin li Jeovae, mas to chakʼan. Mi mas to chakʼane, mas to chakʼan chalekubtasbe yoʼonton (1 Juan 5:3).

²⁰ Oyuk xchʼunel avoʼonton li ta matanal pojelal laj yakʼ Jesuse. Xi laj yal li Jesuse: «Tsta xkuxlejal sbatel osil li buchʼu chakʼ xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Nichʼonile» (Juan 3:36). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jesuse? Maʼuk noʼox ta jkʼopojeltik. Xi chal Santiago 2:26: «Chamem xchʼunel koʼontontik kʼalal chʼabal yabtelal eke». Jech, li xchʼunel koʼontontike jaʼ te chvinaj kʼalal oy kʼusitik ta jpastike. Jtos ti kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti oy xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jesuse, jaʼo kʼalal chkakʼbetik yipal ta xchanbel stalelal ta jkʼopojeltik xchiʼuk kʼalal oy kʼusitik ta jpastike (Juan 13:15).

21, 22. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xijbat li ta Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltik ti chichʼ pasel jujun jabile? 2) ¿Kʼusi ta jchantik li ta kapitulo 6 xchiʼuk 7?

²¹ Batan li ta Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltik ti chichʼ pasel jujun jabile. Li akʼobal ta 14 yuʼun nisan ta sjabilal 33, li Jesuse la slikes jun snaʼobil ti tsots skʼoplal ti «Veʼlil ta bat kʼakʼal yuʼun Kajvaltik» tsbiiltas li Vivliae (1 Korintios 11:20; Mateo 26:26-28). Snaʼobil slajel Kristo sbiinoj  xtok. Li Jesuse la slikes sventa svulesbe ta sjol yajtakboltak xchiʼuk skotol li melel yajtsʼaklomtak li kʼusi toj tsots skʼoplale: kʼalal tukʼil krixchano chame, laj yakʼ xkuxlejal sventa jun pojelal. Xi laj yal Jesus kʼalal laj yalbe skʼoplale: «Jech xapasilanik-o sventa jnaʼobil» (Lukas 22:19). Li Snaʼobil slajel Kristoe tsvules ta joltik ti skʼanojutik tajek Jeova xchiʼuk Jesus kʼalal laj yakʼik li pojelale. Kʼalal chijbat li ta Snaʼobil slajel Kristo ti chichʼ pasel jujun jabile, chkakʼtik ta ilel ti ta jtojtik ta vokol li pojelale. *

²² Li pojelale jaʼ jun matanal ti mu albajuk sbalil ti yakʼojbutik li Jeovae (2 Korintios 9:14, 15). Ta melel, yuʼun xuʼ stabeik sbalil ek li buchʼutik chamemike jech kʼuchaʼal ta jchantik li ta kapitulo 6 xchiʼuk 7.