Kʼalal te to nopol oy ta Jerusalen li Jesuse te nopaj tal jayvoʼuk judaetik ta stojolal. Jlome tskʼan chchikintaik li kʼusi chakʼ ta chanele, pe li yantike jaʼ sventa tskʼelbeik yoʼonton. Oy te jun vinik ti chanem lek ta Mantale, xi la sjakʼbe li Jesuse: «Jchanubtasvanej, ¿kʼusi skʼan jpas sventa jta li kuxlejal sbatel osile?» (Lukas 10:25).

Laj yakʼ venta Jesus ti maʼuk ta skoj ti yuʼun tskʼan chchan ti jech tsjakʼ li vinike. Yikʼaluk van jaʼ jech la sjakʼ sventa chopoluk xaʼi sba yuʼun judaetik li kʼusi tstakʼ Jesuse. Snaʼoj xa onoʼox lek Jesus kʼusi tsnop li vinike. Jaʼ yuʼun tojob lek ta stakʼel sventa jaʼ akʼo yal stuk ti kʼusi tsnope.

Xi jakʼbate: «¿Kʼusi tsʼibabil li ta Mantale? ¿Kʼusi chal aviloj?». Ta skoj ti xchanojbe lek Smantal Dios li vinike la stsak ta venta kʼalal la stakʼ li kʼusi jakʼbate. Jaʼ laj yalbe skʼoplal Deuteronomio 6:5 xchiʼuk Levítico 19:18, xi laj yale: «‹Skʼan xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeova Dios avuʼune, ta sjunul akuxlejal, ta sjunul avipal xchiʼuk ta sjunul anopben› xchiʼuk ‹skʼan me jech xakʼan achiʼil jech kʼuchaʼal akʼanoj aba atuke›» (Lukas 10:26, 27). ¿Mi lek la stakʼ?

Xi albat yuʼun li Jesuse: «Toj lek la atakʼ, jech xapas-o batel, vaʼun chata li kuxlejale». Pe ¿mi te noʼox van laj yoʼontonik ta loʼil? Muʼyuk, yuʼun maʼuk noʼox tskʼan chaʼibe smelolal li kʼusi la sjakʼ li vinike; yuʼun ti kʼusi oy ta yoʼontone jaʼ ti «chakʼ ta ilel ti jaʼ jun tukʼil vinike». Jech xtok sventa x-albat ti lek li kʼusi tsnope xchiʼuk ti lek la ti kʼusi tspasbe li yantike, xi la sjakʼe: «¿Buchʼu van ta melel li jchiʼile?» (Lukas 10:28, 29). Manchuk mi kʼun noʼox yaʼel li kʼusi la sjakʼe oy kʼusi toj tsots skʼoplal smakoj. ¿Kʼusi van?

Li jpʼel kʼop ‹achiʼil› xie jaʼ noʼox la skʼoplal chaʼiik judaetik li buchʼutik jmoj kʼusitik nopem xaʼiik spasel xchiʼukike, yuʼun la jaʼ jechtik chal chaʼiik li Levítico 19:18. Melel onoʼox, li judaetike «mu stakʼ» chiʼinel ta loʼil chaʼiik li buchʼutik maʼuk judaetike (Echos 10:28). Jaʼ yuʼun, kʼalal ta slekil yoʼonton tskʼopon xchiʼil ta judail li vinik taje xchiʼuk ti jech van tspasik ek li yajchankʼoptak Jesuse toj tukʼ xa van chaʼi sbaik. Pe mi muʼyuk bu ta slekil yoʼonton tskʼoponik li buchʼutik maʼuk judaetike, ¿mi ta melel skʼanoj li ‹xchiʼilike›?

¿Kʼuxi van chchapbe lek smelolal li Jesuse, pe ti mu chopoluk xaʼi li vinike xchiʼuk li yan judaetike? Lik xchap jun loʼil, xi laj yale: «Oy jun vinik ti yal tal ta Jerusalen sventa chbat ta Jerikoe, vaʼun laj ta j-elekʼ, pojbat batel li kʼusitik oy yuʼune, laj ta majel, chamem xa kom yuʼunik yilel; te une batik». Xi to laj yal batel li Jesuse: «Jaʼo te xyal tal jun pale li ta be taje, pe la sjoy sbe kʼalal laj yile, bat ta jot tiʼ be. Jech xtok, te yal tal jun jlevi vinik, pe la sjoy sbe ek kʼalal laj yile, bat ta jot tiʼ be. Pe jaʼo te xvaʼet tal jun jsamaria vinik yuʼun oy bu chbat, kʼuxubaj ta yoʼonton kʼalal laj yile» (Lukas 10:30-33).

Ta melel, xaʼibe lek smelolal li loʼil yakal chal Jesus li vinik taje, yuʼun te nakalik ta Jeriko ep paleetik xchiʼuk jlevietik ti te chkoltavanik ta temploe. Kʼalal chyal tal ta snaike chanavik tal te van 23 kilometrouk. Toj xibal sba li be bu ch-echʼik tale, yuʼun oy butik snakʼojan sba j-elekʼetik. Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿mi mu skʼanuk van skoltaik jechuk xchiʼilik ta judail li pale xchiʼuk li jlevi vinik ta skoj ti oy kʼusi tsots la snuptane? Li loʼil yakal xchapel Jesuse jamal chakʼ ta ilel ti muʼyuk bu xkoltavanike. Ti buchʼu noʼox koltavane jaʼ jun jsamaria vinik ti likem ta jun jteklum ti pʼajbil yuʼun judaetike (Juan 8:48).

¿Kʼuxi xa noʼox ti jaʼ koltaat yuʼun jun jsamaria vinik li juda vinik ti laj ta j-elekʼe? Xi to laj yal batel li Jesuse: «Nopaj batel ta stojolal, la xpixbe li syayijemale, la smalbe aseite xchiʼuk vino. Te une la skajan batel ta svuro, yuʼun laj yikʼ batel  ti bu chakʼik ta lokʼel nae xchiʼuk la xchabi. Ta yokʼomal une, laj yakʼbe chib denario li yajval nae xchiʼuk xi laj yale: ‹Chabibun li vinike, mi mu xlokʼ-o ti kʼu yepal chkakʼbot liʼe, te ta jtojbot mi lisut tale›» (Lukas 10:34, 35).

Vaʼun li Mukʼta Jchanubtasvanej Jesuse oy kʼusi la sjakʼ ti oy kʼusi ch-akʼbat snopike, xi laj yale: «¿Buchʼu junukal ta yoxvoʼal chavil ti la skʼan li xchiʼil ti laj ta j-elekʼe?». Xuʼ van mu skʼan lek xal ti jaʼ li ‹jsamaria vinike›, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Jaʼ li buchʼu la xkʼuxubin li vinike». Vaʼun oy kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesus ti jamal ta aʼibel smelolale, yuʼun xi laj yalbee: «Batan, bat paso jech ek» (Lukas 10:36, 37).

¡Toj echʼ xa noʼox lek ti kʼu yelan chanubtasvan li Jesuse! Ti jamaluk laj yalbe vinik ti jaʼ xchiʼilik ek li buchʼutik maʼuk judaetike, ¿mi lek van laj yaʼi ti jechuke xchiʼuk mi lek van laj yaʼiik ek li yan judaetik ti te oyike? Muʼyuk van. Pe maʼuk noʼox laj yalbe skʼoplal jun loʼil li Jesuse, yuʼun oy kʼusitik laj yalbe skʼoplal ti snaʼojik lek ti melel li buchʼutik te chchikintaike, sventa snaʼik buchʼu skʼoplal kʼalal xi la sjakʼ li vinike: «¿Buchʼu van ta melel li jchiʼile?». Jaʼ jech, li buchʼu chakʼ ta ilel li kʼanelal xchiʼuk li slekil oʼontonal chal Vivliae jaʼ me li buchʼu mero jchiʼiltike.