Jaʼ te ta Kapernaum yaʼel ti bu tsots laj yalbe mantal jfariseoetik li Jesuse. Li vaʼ kʼakʼale lokʼ batel li ta nae, te xanav batel ta stsʼel Nab Galilea, te la stsob sba epal krixchanoetik. Jaʼ yuʼun te muy chotluk ta varko li Jesuse xchiʼuk la xujik ochel jutuk ta yut nab. Vaʼun te lik xchanubtas li krixchanoetik ta sventa li Ajvalilal ta vinajele. Ep lokʼolkʼopetik la stunes sventa chchapbe lek smelolal. Jech xtok, xojtikin lek krixchanoetik li kʼusitik laj yalbe skʼoplale, sventa xaʼibeik mas smelolal kʼusitik smakojbe skʼoplal li Ajvalilale.

Baʼyuke jaʼ laj yalbe skʼoplal jun vinik ti oy kʼusi tstsʼune. Te kʼot jlom sbekʼ tsʼunobil ta xokon be, jaʼ yuʼun laj ta mut. Jlome te kʼot ta tontik ti chʼabal lek slumale. Jech oxal muʼyuk bu xakʼ lek yibel kʼalal jav tal li uni tsʼunobile, jaʼ yuʼun kʼalal lokʼ tal Kʼakʼale kʼakʼ xchiʼuk takij. Li yantike te kʼot ta chʼixtik, jaʼ yuʼun laj ta netʼel kʼalal chʼi tal li chʼixe. Pe oy jlom ti te kʼot ta lekil balumile. Jaʼ yuʼun lek lik satinuk, «100 laj yakʼ sat li jlome, 60 laj yakʼ sat li jlome xchiʼuk 30 laj yakʼ sat li jlome» (Mateo 13:8).

La stunes yan lokʼolkʼop sventa tskoʼoltas Ajvalilal li Jesuse, la skoʼoltas ta jun vinik ti tstsʼunbe sbekʼ tsʼunobile. Liʼe jaʼ chalbe skʼoplal ti chchʼi li kʼusi la stsʼun vinike, akʼo mi chvay o mi julavem. Pe ti «kʼu yelan chkʼot ta pasel ta [melele], mu snaʼ maʼ taje» (Markos 4:27). Yuʼun chʼi tal stuk xchiʼuk laj yakʼ yuni sat, jaʼ yuʼun chichʼ tsobbel li sate.

Laj yalbe skʼoplal yan lokʼolkʼop xtok ta sventa tsʼunolajel. Oy jun vinik ti la stsʼun jtos lekil tsʼunobile, «pe kʼalal yakal chvay li krixchanoetike te tal li yajkontrae, vaʼun la stsʼun chopol tsʼiʼlel ti bu tsʼunbil trigoe». Laje jakʼbat yuʼun smosotak mi tskʼan ti akʼo xichʼ bulel lokʼel li chopol tsʼiʼlele. Pe xi laj yale: «Moʼoj, yuʼun xiʼeluk te kapal xlokʼ avuʼunik ta bulel li trigo kʼalal chabulik li chopol tsʼiʼlele. Jaʼ lek akʼo jmoj chʼiuk jaʼ to mi laj yichʼ tsobele; vaʼun kʼalal  mi kʼot yorail chichʼ tsobele xi chkalbe li buchʼutik tstsobike: tsobik baʼyel li chopol tsʼiʼlele, jujuyom xachukik sventa xichʼ chikʼel; vaʼun jaʼ to xatsobik li trigo sventa xakʼejik li ta snail kuʼune» (Mateo 13:24-30).

Ep buchʼu lek xojtikin kʼu yelan li abtelal ta osiltik laj yalbe skʼoplal Jesuse. Jech xtok, oy to kʼusi laj yalbe skʼoplal ti xojtikinik leke, jaʼ li bekʼ mostasa ti bikʼit tajeke. Pe lek mukʼ chchʼi, yuʼun tspas ta jtekʼ teʼ ti xuʼ te xkux yoʼonton li mutetik ta skʼobkʼobtake. Xi laj yal ta sventa li sbekʼ tsʼunobil taje: «Li Ajvalilal ta vinajele xkoʼolaj kʼuchaʼal jpʼej bekʼ mostasa ti laj yichʼ batel jun vinik sventa chbat stsʼun ta yosile» (Mateo 13:31). Pe li Jesuse mu yuʼunuk jaʼ chakʼ ta chanbel skʼoplal li tsʼiʼleletike. Moʼoj, yuʼun ti kʼusi chalbe skʼoplale jaʼ ti toj labal sba kʼu smukʼul chbate, yuʼun manchuk mi toj bikʼit yuni bekʼ, batsʼi mukʼ tajek chbat.

Vaʼun jaʼ xa lik yalbe skʼoplal jtos ti kʼusi xojtikinik lek li buchʼutik te chaʼiike. La skoʼoltas li Ajvalilal ta vinajel «kʼuchaʼal levadura ti laj yichʼ batel jun ants sventa chbat svotsʼ ta arina ti oxpʼis spʼisol ti lek mukʼtike» (Mateo 13:33). Akʼo mi mu xkiltik ti kʼu yelan ch-abtej li levadurae, tspuk sba lek ta yut li kʼusi tsvotsʼike xchiʼuk tsitʼes. Vaʼun ch-epaj xchiʼuk chjel yuʼun li kʼusi chichʼ votsʼel ti mu xkiltik lek kʼu yelan chkʼot ta pasele.

Kʼalal laj xaʼox yalbe skʼoplal lokʼolkʼopetik li Jesuse la skʼopon komel li epal krixchanoetike, vaʼun sut batel li ta na ti bu chvaye. Talik ta anil li yajchankʼoptak sventa tsjakʼik kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼopetike.

Oy xa onoʼox yabinojik chal lokʼolkʼopetik Jesus li yajchankʼoptake, pe sba to velta ti ep tajek laj yaʼiik li avie. Jaʼ yuʼun xi la sjakʼbeik li Jesuse: «¿Kʼu yuʼun chatunes lokʼolkʼopetik kʼalal chachanubtas li krixchanoetike?» (Mateo 13:10).

Jun srasonale jaʼ sventa chkʼot ta pasel yuʼun jun albil kʼop. Xi laj yal li Mateoe: «Ta melel, muʼyuk kʼusi laj yakʼbe xchanik mi mu ta lokʼolkʼopuk laj yale, sventa xkʼot ta pasel li kʼusi xi albil skʼoplal ta stojolal j-alkʼope: ‹Ta lokʼolkʼopetik chikʼopoj, ta jpukbe batel skʼoplal li kʼusi mukul tal skʼoplal li ta slikebale›» (Mateo 13:34, 35; Salmo 78:2).

Pe oy to yan srasonal ti kʼu yuʼun tstunes lokʼolkʼopetike. Jaʼ sventa xvinaj kʼusi oy ta yoʼonton ta melel li krixchanoetike. Ep buchʼutik ti jaʼ noʼox toj lek chilik ti kʼu yelan toj lek xtojob ta xchapel loʼiletike xchiʼuk ti tspas skʼelobiltak juʼelale. Maʼuk ti tskʼan chchʼunbeik smantal kʼuchaʼal Kajvaltike xchiʼuk ti ta sjunuluk yoʼonton stsʼakliike (Lukas 6:46, 47). Pe ti jamal xkaltike muʼyuk bu oy ta yoʼonton tsjel li kʼusi tsnopike xchiʼuk li kʼusi tspasike. Jaʼ jech, mu skʼan ti xjelbat xkuxlejalik yuʼun li mantal chal Jesuse.

Sventa stakʼbe li kʼusi jakʼbat yuʼun yajchankʼoptake, xi laj yale: «Jaʼ yuʼun ta jtunes lokʼolkʼopetik kʼalal ta jchanubtasike, yuʼun tskʼelik pe muʼyuk bu tstabeik sbalil, chaʼiik pe muʼyuk bu tstabeik sbalil, jech oxal mi jaʼuk xaʼibeik smelolal taje. Jaʼ jech chkʼot ta pasel ta stojolalik li albil kʼop ti xi yaloj Isaiase: ‹[...] Tsatsubem xa yoʼonton li jteklum liʼe›» (Mateo 13:13-15; Isaías 6:9, 10).

Pe mu skotoluk jechik li buchʼutik laj yaʼiik li kʼusi laj yal Jesuse. Xi laj yalbe smelolale: «Xmuyubaj noʼox asatik li voʼoxuke, yuʼun xilik lek li kʼusi tskʼelike, xchiʼuk li achikinike yuʼun xaʼiik lek. Yuʼun ta melel chkalboxuk avaʼiik ti ep j-alkʼopetik xchiʼuk tukʼil viniketik oy ox ta yoʼonton tskʼel yaʼiik li kʼusitik chakʼelik lek voʼoxuke, pe muʼyuk bu xilik, xchiʼuk oy ox ta yoʼonton chaʼiik li kʼusitik chavaʼiik voʼoxuke, pe muʼyuk bu xaʼiik» (Mateo 13:16, 17).

Jaʼ jech, oy ta yoʼontonik mantal maʼ li lajchaʼvoʼ jtakboletik xchiʼuk li yan jchankʼopetik ti tukʼ yoʼontonike. Jaʼ yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Li voʼoxuke cha-akʼbat anaʼik kʼusi smelolal li kʼusitik chʼul ti mukul skʼoplal ta sventa li Ajvalilal ta vinajele, pe li krixchanoetik leʼe muʼyuk ch-akʼbat snaʼik» (Mateo  13:11). Ta skoj ti ta sjunul yoʼonton tskʼan chaʼibeik smelolal li jchankʼopetike, chapbatik lek yuʼun Jesus kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼopetik ta sventa li jtsʼunolajele.

Xi laj yal li Jesuse: «Li sbekʼ tsʼunobile jaʼ li skʼop Diose» (Lukas 8:11). Li balumile jaʼ skʼoplal li yoʼonton krixchanoetike. Li kʼusi skʼan xal li chaʼtos taje jaʼ me chkoltavan sventa xaʼibeik smelolal li lokʼolkʼope.

Li butik kʼot ta lum ti pechʼbil ta tekʼele, jaʼ xkaltik, li ta bee, xi la xchapbe smelolal li Jesuse: «Chtal li Diabloe, tslokʼesbe ta yoʼontonik li skʼop Dios sventa mu xchʼunik xchiʼuk ti mu sta skolelike» (Lukas 8:12). Jech xtok, laj yal ti jaʼ skʼoplal li buchʼutik xmuyubaj chchʼam mantal li sbekʼ tsʼunobil ti kʼot ta tontike, pe ti chʼabal nat yibel yakʼoj ta yoʼontonike. Jech oxal, «ta ora la smak yok[ik] kʼalal lik yil[ik] tsatsal vokolil xchiʼuk kʼalal lik yichʼ[ik] kontrainel ta skoj skʼoplal li Ajvalilale». Jaʼ yuʼun chchʼak sbaik lokʼel «kʼalal chtal prevaetike», jaʼ xkaltik, kʼalal chkontrainat yuʼun yutsʼ yalalik o yan krixchanoetike (Mateo 13:21; Lukas 8:13).

¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa li sbekʼ tsʼunobil ti te kʼot ta chʼixtike? Albatik yuʼun Jesus li jchankʼopetik ti jaʼ skʼoplal li buchʼutik chaʼiik mantale. Akʼo mi jech, chlajik «ta netʼel ta skoj li vul oʼonton ta sventa skotol li kʼusitik oy ta balumile xchiʼuk ta skoj li jloʼlavanej kʼulejal ti tsots sjuʼele» (Mateo 13:22). Pe li mantal ti te oy ta yoʼontonike chlaj ta netʼel, vaʼun muʼyuk bu chakʼ sat.

Li kʼusi laj yalbe skʼoplal ta slajeb li Jesuse jaʼ li sbekʼ tsʼunobil ti te kʼot ta lekil balumile. Taje jaʼ skʼoplal li buchʼutik chaʼiik li mantale, ti tstekʼan lek ta yoʼontonike xchiʼuk ti chaʼibeik lek smelolale. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel un? «Chakʼ satik.» Pe ta skoj ti jelajtik ti kʼusi tsnuptan ta xkuxlejalike, jech kʼuchaʼal ti oy buchʼutik ip chaʼiike, mu parejouk ti kʼu yepal spas yuʼunike. Jaʼ yuʼun oy buchʼutik 100 laj yakʼ sat, jlome 60 xchiʼuk 30 laj yakʼ sat li yantike. Jaʼ jech, li buchʼutik chtunik ta stojolal Diose tstaik bendision, yuʼun «la xchikintaik li skʼop Dios ta slekil yutsil yoʼontonike, tstekʼan lek ta yoʼontonik, chakʼ satik xchiʼuk chkuch yuʼunik» (Lukas 8:15).

 Ta melel, toj labal van sba laj yaʼiik li jchankʼopetik ti oy tajek ta yoʼontonik tskʼan chaʼibeik smelolal li kʼusi chakʼ ta chanel Jesuse. Yuʼun snabeik xa lek smelolal li lokʼolkʼopetike. Jaʼ jech, li kʼusi oy ta yoʼonton Jesuse jaʼ ti akʼo xaʼibeik lek smelolal li kʼusi chakʼ ta chanele, sventa jaʼ xa xchanubtasvanik ta mas tsʼakal. Xi la sjakʼ li Jesuse: «Muʼyuk bu chichʼ ichʼel tal sventa chichʼ nujanbel moch o chichʼ akʼel ta yolon tem li kantile, ¿mi mu jechuk? ¿Mi mu tauk xichʼ ichʼel tal sventa chichʼ kajanel ta skajleb?». Jaʼ yuʼun xi tojobtasvane: «Li buchʼu oy xchikin sventa chaʼie, akʼo yaʼi» (Markos 4:21-23).

Kʼalal albatik xaʼox yuʼun Jesus li jchankʼopetik ti kʼusi skʼan xal li lokʼolkʼop ta sventa li jtsʼunolajele, oy to ta yoʼonton chchan yaʼiik mas. Jaʼ yuʼun xi laj yalike: «Albun kaʼikutik kʼusi smelolal li lokʼolkʼop ta sventa li chopol tsʼiʼlel ta osile» (Mateo 13:36).

Jamal xvinaj ti mi jaʼuk xkoʼolaj kʼuchaʼal yan krixchanoetik ta tiʼ nab li jchankʼopetike. Kʼuchaʼal chkiltike la xchikintaik mantal li krixchanoetike, pe muʼyuk ta yoʼontonik ta yaʼibel smelolal li lokʼolkʼopetike xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xakʼ ta xkuxlejalike. Xuʼ noʼox chaʼiik ti xaʼiik uni jutukuke. Laj yal Jesus ti mu xkoʼolaj xchiʼuk yajchankʼoptak li krixchanoetik ta tiʼ nab taje, yuʼun li yajchankʼoptake oy tajek ta yoʼonton chchan yaʼiik, jaʼ yuʼun xi laj yale:

«Tsʼet chikintaik li kʼusi chavaʼiike. Ti kʼu yelan chapʼisvanike jaʼ jech chavichʼik pʼisel ek, jech, ta to xa-akʼbatik xchiʼil.» (Markos 4:24.) Batsʼi tstsʼet chikintaik tajek kʼusi chal Jesus li jchankʼopetike. Ti kʼu yelan tspʼisik Jesus xkaltik li jchankʼopetike jaʼo kʼalal ta sjunul yoʼonton tstsʼetanbeik lek xchikinal li kʼusitik chale, vaʼun jaʼ jech la staik mas bendision kʼalal laj yichʼik tojobtasele xchiʼuk ti albatik kʼusi smelolale. Jaʼ yuʼun sventa tstakʼbe yajchankʼoptak li kʼusi la sjakʼik ta sventa trigo xchiʼuk sventa chopol tsʼiʼlel li Jesuse, xi laj yale:

«Li buchʼu la stsʼun li lekil tsʼunobile jaʼ li Xnichʼon krixchanoe, li osile jaʼ li krixchanoetike. Yan li lekil tsʼunobile jaʼ li xnichʼnab Ajvalilale, pe li chopol tsʼiʼlele jaʼ li xnichʼnab buchʼu toj chopole, li jkontrainvanej ti la stsʼune jaʼ li Diabloe. Li stsobel kʼusitik tsʼunbile jaʼ skʼoplal kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile xchiʼuk li buchʼutik tstsobike jaʼ skʼoplal li anjeletike.» (Mateo 13:37-39.)

Kʼalal laj xaʼox yalbe skʼoplal kʼusitik skʼan xal li jujutos kʼusitike, jaʼ xa lik yalbe skʼoplal ti kʼusi chkʼot ta pasele. Laj yal ti kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile, li buchʼutik tstsobike, li anjeletike, ta xchʼakik lokʼel ta stojolal ‹xnichʼnab Ajvalilal› li chopol tsʼiʼlel ti xkoʼolaj kʼuchaʼal yajtsʼaklom Kristo tspas sbaike. Vaʼun ta xichʼik tsobel «li buchʼutik tukʼike», mi laje ta me sta yorail ta xakʼ xojobalik «li ta Ajvalilal yuʼun Stotike». ¿Kʼusi xuʼ xkaltik ta sventa «li xnichʼnab buchʼu toj chopole»? Jaʼ ti chichʼik lajesele, jaʼ yuʼun «ch-okʼik xchiʼuk [...] chkʼux stanal [yeik]» (Mateo 13:41-43).

 Laj to yakʼbe yan bendision yajchankʼoptak li Jesuse, yuʼun laj to yalbe skʼoplal oxib lokʼolkʼopetik. Xi laj yalbe skʼoplal li baʼyele: «Li Ajvalilal ta vinajele xkoʼolaj kʼuchaʼal jun kʼulejal ti te mukul ta osiltike, ti la sta jun vinik xchiʼuk ti la smuke; ta skoj ti xkuxet tajek yoʼontone bat xchon skotol li kʼusitik oy yuʼun sventa tsman li osil taje» (Mateo 13:44).

Xi to laj yale: «Li Ajvalilal ta vinajele xkoʼolaj kʼuchaʼal jun jmanolajel ti nom snaʼ xanav sventa tsaʼ perla ton ti toj lekike. Kʼalal la sta jpʼej perla ton ti toj toyol stojole, bat, bat xchon ta anil li kʼusitik oy yuʼune, vaʼun la sman» (Mateo 13:45, 46).

Xchibal li lokʼolkʼop laj yal Jesuse jaʼ chakʼ ta ilel ti ta sjunul yoʼonton oy kʼusitik laj yiktaik sventa tsaʼik ti kʼusi mas oy sbalil li viniketik taje. Yuʼun bat xchon ta anil ‹kʼusitik oy yuʼun› li jmanolajel sventa tsman li perla ton ti toj toyol stojole. Laj xa yaʼibeik smelolal jchankʼopetik li lokʼolkʼop ta sventa li jpʼej perla ton ti toj toyol stojole xchiʼuk li lokʼolkʼop ta sventa li jun vinik ti te mukul la sta ta osiltik jun kʼulejale, ti «bat xchon skotol li kʼusitik oy yuʼun sventa tsman li osil[e]». Kʼuchaʼal chkiltike, jaʼ yakal chalbe skʼoplal li kʼusi toj toyol stojole, ti oy bu laj yichʼ taele xchiʼuk ti chichʼ kʼuxubinele. Taje jaʼ xkoʼolaj xchiʼuk li buchʼu oy kʼusitik tspas sventa tsmakʼlin sba ta mantale (Mateo 5:3). Jlom ti buchʼutik te chchikintaik li kʼusi chal Jesuse yakʼojik xa ta ilel ti ta sjunul yoʼonton chakʼbeik yipal sventa tsmakʼlin sbaik ta mantal xchiʼuk ti kʼotik ta melel yajtsʼaklomtak Jesuse (Mateo 4:19, 20; 19:27).

Xi laj yal Jesus ta slajebale: «Li Ajvalilal ta vinajele xkoʼolaj kʼuchaʼal jlik nutiʼ sventa tsakob choy [...] ti jeltos choyetik tstsob tale» (Mateo 13:47). Vaʼun kʼalal ta xichʼ chʼakel li choyetike, ta xichʼ chʼamel ta yavil li lekil choyetike, yan li bu mu xtune chichʼ jipel batel. Taje, laj yal Jesus ti jaʼo la chkʼot ta pasel kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile, jaʼ chchʼak lokʼel buchʼutik chopol ta stojolal buchʼutik tukʼ li anjeletike.

Abtej onoʼox ta jtsakchoy stuk xkaltik li Jesuse, jaʼo kʼalal la stak ta ikʼel li baʼyel yajchankʼoptak sventa ‹krixchanoetik xa stsakik jech kʼuchaʼal tstsakik choye› (Markos 1:17). Akʼo mi jech, laj yal ti jaʼ to chkʼot ta pasel ta tsʼakal li lokʼolkʼop ta sventa li jlik nutiʼ sventa tsakob choye, jaʼo «kʼalal poʼot xa xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mateo 13:49). Jaʼ yuʼun li jtakboletik xchiʼuk li yan jchankʼopetik ti laj yaʼiik li kʼusi yal Jesuse xilik xa ti oy kʼusi tsots skʼoplal chkʼot ta pasele.

Li buchʼutik laj yaʼiik li lokʼolkʼopetik laj yal Jesus ta uni varkoe laj to yaʼibeik mas smelolal. Jaʼ jech, li Jesuse ta sjunul yoʼonton ‹ta mukul laj yalbe smelolal yajchankʼoptak› li kʼusitik skʼan xal taje (Markos 4:34). «Xkoʼolaj kʼuchaʼal jun vinik ti jaʼ yajval nae, ti tslokʼes tal kʼusitik achʼ xchiʼuk kʼusitik mol li ta skʼulejale.» (Mateo 13:52.) Veno, pe kʼalal laj yalbe skʼoplal lokʼolkʼopetik li Jesuse maʼuk sventa chakʼ ta ilel ti lek xtojob ta jchanubtasvaneje. Moʼoj, yuʼun jaʼ sventa chakʼbe xchan yajchankʼoptak li melel mantaletik ti mu kʼusi xkoʼolaj-o sbalile. Ta melel, jaʼ jun «jchanubtasvanej» ti muʼyuk buchʼu xkoʼolaj-oe.