KAPITULO 15
Kʼupino li avabtele
«Akʼo [...] skʼupinik li kʼusi tsots tajek laj yabtelanike» (EKLESIASTES 3:13).
1-3. 1) ¿Kʼu yelan chil yabtelik li epal krixchanoetike? 2) ¿Kʼusi ta jtakʼtik batel li ta kapitulo liʼe?
LI KRIXCHANOETIK ta spʼejel balumile tsots ch-abtejik sventa smakʼlin sbaik xchiʼuk ti smakʼlin li buchʼutik te ta snaike. Pe ep buchʼutik ti mu skʼupin li yabtelike xchiʼuk yantike tsvul yoʼontonik kʼalal chbat ta yabtelike. Mi jaʼ jech chavaʼi aba eke, ¿kʼusi xuʼ xapas sventa xamuyubaj yuʼun li avabtele xchiʼuk ti masuk to xakʼupine?
2 Li Jeovae chal ti akʼo xijveʼe, ti xij-uchʼbolaje xchiʼuk ti jkʼupin li kʼusi tsots tajek laj kabtelantike. Taje jaʼ jmotontik yuʼun (Eklesiastes 3:13). Li Jeovae laj yakʼ ta koʼontontik ti jkʼupin li kabteltike xchiʼuk tskʼan ti akʼo jkʼupintik li kʼusi ta jpastike (kʼelo Eklesiastes 2:24; 5:18).
3 ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa jkʼupin li kabteltike? ¿Kʼusitik abtelal mu xuʼ jchʼamtik? ¿Kʼusi xuʼ jpastik yoʼ mu smakutik kabteltik ta yichʼel ta mukʼ li Jeovae? Xchiʼuk ¿kʼusi abtelal mas tsots skʼoplal skʼan jpastik?
CHAʼVOʼ TI LEK BAXBOLIK TA ABTELE
4, 5. ¿Kʼu yelan chil abtel li Jeovae?
4 Tskʼupin tajek abtel li Jeovae. Xi chal Jenesis 1:1: «Li ta slikebale, li Diose la spas vinajel xchiʼuk balumil». Li Jeovae «lek tajek laj yil» kʼalal laj xa ox smeltsan balumil xchiʼuk skotol li kʼusitik x-ayane (Jenesis 1:31). Xmuyubaj tajek kʼalal laj yil skotol li kʼusitik la spase (1 Timoteo 1:11).
5 Jech-o yakal ch-abtej li Jeovae, xi laj yal li Jesuse: «Yakal-o ta abtel Jtot li avie» (Juan 5:17). Melel onoʼox ti mu jnaʼtik skotol li kʼusitik labal sba yakal tspas li Jeovae, akʼo mi jech, jnaʼojtik jaytosuk kʼusitik spasoj, yuʼun jnaʼojtik ti yakal tstʼuj li buchʼutik ch-ajvalilajik xchiʼuk Jesus li ta vinajele (2 Korintios 5:17). Jech xtok, yakal tsbeiltas xchiʼuk chchabi li krixchanoetike. Ta skoj ti yakal chchol mantal li yajtuneltake, ta smiyonal noʼox krixchanoetik yakal chojtikinik li Jeovae xchiʼuk oy xa spatobil yoʼontonik ti xuʼ chkuxiik sbatel osil ta jun paraiso liʼ ta balumile (Juan 6:44; Romanos 6:23).
6, 7. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Jesus ti baxbol ta abtele?
6 Tskʼupin tajek abtel ek li Jesuse. Kʼalal muʼyuk toʼox talem ta balumile, jaʼ toʼox li «bankilal j-abtel» yuʼun Diose xchiʼuk koltavan ta spasel skotol li kʼusitik x-ayan ta vinajel xchiʼuk ta balumile (Proverbios 8:22-31; Kolosenses 1:15-17). Jech-o tsots abtej Jesus kʼalal tal ta balumile, lek la xchan karpinteroal li ta skeremale. Laj van smeltsan naetik xchiʼuk yan kʼusitik. Ta skoj ti lek tajek la xchan abtele, li krixchanoetike laj yalik ti jaʼ jun karpinteroe (Markos 6:3).
7 Pe oy jun abtelal ti mas tsots skʼoplal la spas Jesus kʼalal ay ta balumile, jaʼ la xcholbe skʼoplal li lekil aʼyejetik sventa li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk laj yakʼ ta ojtikinel li Stote. Kʼajomal noʼox oxib jabil xchiʼuk oʼlol oy yuʼun sventa xchol mantal, jaʼ yuʼun sob chlik xchol Lukas 21:37, 38; Juan 3:2). Ta sienal noʼox kilometro xanav sventa xcholbe mantal skotol li krixchanoetike akʼo mi pukuktik tajek li bebetike (Lukas 8:1).
mantal xchiʼuk akʼobal to chkechan (8, 9. ¿Kʼu yuʼun la skʼupin tajek yabtel li Jesuse?
8 Li Jesuse xkoʼolaj ta sveʼel laj yil li spasbel yabtel Stote xchiʼuk jaʼ ch-akʼbat-o yip laj yaʼi. Bateltike, mu xa xveʼ ta skoj ti tspas li abtelal akʼbil yuʼun Diose (Juan 4:31-38). Lek la stunes skʼakʼal sventa xalbe yan krixchanoetik ta sventa li Stote. Jaʼ yuʼun, xi laj yal ta sjunul yoʼontone: «Laj xa jtoybot akʼoplal liʼ ta sba balumile, yuʼun tsuts xa kuʼun li abtelal laj avakʼbun akʼo jpase» (Juan 17:4).
9 Jamal xvinaj ti tsots ch-abtejik xchiʼuk ti tskʼupinik tajek abtel li Jeova xchiʼuk Jesuse. Li voʼotik eke oy ta koʼontontik xchanbel stalelal li Diose xchiʼuk ti jtsʼaklibetik batel lek li yav yok Jesuse (Efesios 5:1;1 Pedro 2:21). Jaʼ yuʼun, chkakʼbetik tajek yipal spasel li kabteltike.
¿KʼU YELAN SKʼAN XKIL LI KABTELTIKE?
10, 11. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jkʼupin li kabteltike?
10 Li yajtunelutik Jeovae tsots chij-abtej ek sventa oyuk li kʼusi chtun kuʼuntik xchiʼuk li buchʼutik te ta jnailaltike. Ta jkʼan ta jkʼupin kabteltik akʼo mi vokol bateltik. Jech oxal, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa jkʼupin li kabteltike?
11 Jkʼupin li kabteltike. Bateltike, mu xuʼ jel li kabteltike o ti kʼu sjalil chij-abteje, pe xuʼ jel jtalelaltik sventa jkʼupin li kabteltike. Kʼalal jnaʼojtik kʼusi oy ta yoʼonton Jeova ti akʼo jpastike, xuʼ tskoltautik. Jech kʼuchaʼal liʼe, li Jeovae tskʼan ti akʼo xakʼ persa xchabiel yajnil xchiʼuk 1 Timoteo 5:8). Mi jolilot ta nae, akʼbo yipal ta xchabiel li avajnil xchiʼuk anichʼnab akʼo mi mu xakʼupin li avabtele. Teuk ta ajol ti xmuyubaj avuʼun Jeova mi jech chavakʼ avipal spasele.
xnichʼnab li joliletik ta nae, li Vivliae chal ti buchʼu mu jechuk tspase jaʼ mas to «chopol chkʼot kʼuchaʼal li buchʼu chʼabal xchʼunel yoʼontone» (12. ¿Kʼusi sbalil ta jtatik mi tukʼ kʼusi ta jpastik xchiʼuk mi baxbolutik ta abtele?
12 Tukʼuk kʼusi jpastik xchiʼuk baxbolutikuk ta abtel. Taje jaʼ tskoltaot sventa xakʼupin li avabtele (Proverbios 12:24; 22:29). Maʼuk noʼox, yuʼun li apatron o yajval avabtele mas tspat yoʼonton ta atojolal. Li buchʼutik tukʼ kʼusi tspas ta yabtelike ch-ichʼatik ta mukʼ, yuʼun mu snaʼ xelkʼanik takʼin o yan kʼusitik, jech xtok muʼyuk kʼusi yan tspasik kʼalal jaʼo yorail yabtelike (Efesios 4:28). Pe oy kʼusi mas tsots skʼoplal, jaʼ ti yakʼoj lek venta Jeova ti tukʼ kʼusi chapas li ta avabtele xchiʼuk ti baxbolot ta abtele. Kʼalal jnaʼojtik ti lek chilutik li Diose, muʼyuk kʼusi ta jvul-o koʼontontik (Ebreos 13:18; Kolosenses 3:22-24).
13. ¿Kʼusi yan sbalil ta jtatik mi lek ta jpas jtalelaltik li ta kabteltike?
13 Ti kʼu yelan ta jpas jtalelaltike xuʼ x-ichʼat-o ta mukʼ li Jeovae. Taje jaʼ yan srasonal sventa jkʼupin li kabteltike (Tito 2:9, 10). Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ van chlik xchanik Vivlia li jchiʼiltaktik ta abtel kʼalal chilik ti lek ta jpas jbatike (kʼelo Proverbios 27:11; 1 Pedro 2:12).
¿KʼUSI ABTELAL SKʼAN JCHʼAMTIK?
14-16. ¿Kʼusi skʼan jnopbetik skʼoplal kʼalal ta jtʼuj kabteltike?
14 Li Vivliae muʼyuk chchol ta alel kʼusi abtelal xuʼ Proverbios 2:6). Jkʼeltik batel kʼuxi xuʼ skoltautik li beiltaseletike.
jchʼamtik, pe chakʼbutik beiltaseletik ti jaʼ tskoltautik ta snopele (15 Li ta abtelale, ¿mi oy van kʼusi tskʼanbeikun akʼo jpas ti chopol chil Jeovae? Laj xa kiltik ti spʼajoj Jeova li elekʼe xchiʼuk li sjutel kʼope (Eksodo 20:4; Echos 15:29; Efesios 4:28; Apokalipsis 21:8). Jaʼ yuʼun, skʼan jpʼajtik li abtelaletik ti tskontrain li smantaltak Jeovae (kʼelo 1 Juan 5:3).
16 Li ta abtelale, ¿mi tspasik li kʼusi spʼajoj Jeovae? Jnopbetik skʼoplal liʼe: ¿mi chopol van ti chij-abtej ta svaʼanel jpʼejuk chʼulnae? Muʼyuk chopol mi chij-abtej ta svaʼanel naetik o yan kʼusitike. Pe jnaʼojtik ti spʼajoj Jeova li kʼusitik jecheʼ chakʼik ta chanel li ta chʼulnaetike. Jaʼ yuʼun, akʼo mi muʼyuk yakal chkakʼtik ta chanel li kʼusitik spʼajoj Jeovae, ¿mi mu van teuk kapal jkʼoplaltik mi chij-abtej ta svaʼanbel li xchʼulnaike? (17. ¿Kʼusi tskoltautik sventa jaʼuk jpastik li kʼusi chakʼ ta ichʼel ta mukʼ Jeovae?
17 Mi ta jtunestik li beiltaseletik ta Vivliae, lek me ta jchanubtas jnopbentik yoʼ xkʼel kuʼuntik li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe (Ebreos 5:14). Xi xajakʼbe abae: «Ati jchʼam li abtelal taje, ¿mi ta van jmakbe yok li ermanoetike? ¿Mi ta van xkikta-o komel kajnil xchiʼuk jnichʼnab sventa xibat ta abtel ta yan lum? ¿Kʼu van yelan chaʼi sbaik mi la jchʼam li abtelale?».
TEUK TA JOLTIK «LI KʼUSI MAS TSOTS SKʼOPLALE»
18. ¿Kʼu van yuʼun xuʼ vokol xkaʼitik ti jaʼuk tsots skʼoplal xkiltik li yichʼel ta mukʼ Jeovae?
18 Avi ti ta slajebal xa kʼakʼal kuxulutike, mu kʼunuk ti jaʼ baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik li yichʼel ta mukʼ Diose (2 Timoteo 3:1). Vokol ta tael kabteltik o ti jal te xij-abteje. Melel onoʼox ti skʼan jchabitik li buchʼutik te ta jnatike, pe skʼan ti jaʼuk mas tsots skʼoplal xkiltik li yichʼel ta mukʼ Jeovae. Skʼan jkʼel jbatik sventa mu jaʼuk tsots skʼoplal xkiltik saʼel li kʼusi ta jkʼan jtuktike (1 Timoteo 6:9, 10). Jech oxal, ¿kʼuxi xuʼ xkakʼ ta koʼontontik saʼel «li kʼusi mas tsots skʼoplale» xchiʼuk ti jchabitik li kajnil jnichʼnabtike? (Filipenses 1:10).
19. Kʼalal jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae, ¿kʼuxi tskoltautik sventa jkʼupin li kabteltike?
Proverbios 3:5, 6). Jnaʼojtik ti xojtikin kʼusi chtun kuʼuntik li Jeovae xchiʼuk ti oyutik ta yoʼontone (Salmo 37:25; 1 Pedro 5:7). Xi chal li Vivliae: «Maʼukuk me batem ta avoʼontonik skʼanel takʼin ti kʼu yelan kuxuloxuke, muyubajanik noʼox me ta skoj ti kʼusi oy avuʼunik avie». Xi to chalbutike: «Muʼyuk chkiktaot jutebuk xchiʼuk muʼyuk ta jkomtsanot jutebuk» (Ebreos 13:5). Li Jeovae mu skʼan ti jvul koʼontontik ta snopel kʼu yelan ta jchabi li kajnil jnichʼnabtike, yuʼun ep ta velta yakʼojbutik ta ilel ti xuʼ xakʼbe li kʼusi chtun yuʼun li yajtuneltake (Mateo 6:25-32). Jaʼ yuʼun, mu ventauk kʼusi yakal ta jnuptan li ta kabteltike, skʼan mu xkiktatik xchanel li Jvivliatike, li cholmantale xchiʼuk skʼan mu jkechan jbatik li ta tsobajeletike (Mateo 24:14; Ebreos 10:24, 25).
19 «Ta sjunul avoʼonton pato avoʼonton ta stojolal Jeova» (kʼelo20. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa lekuk noʼox sba li jkuxlejaltike?
20 Skʼan tukʼ kʼusi skʼeloj batel li sbekʼ jsatike (kʼelo Mateo 6:22, 23). ¿Kʼusi skʼan xal taje? Jaʼ ti skʼan lekuk noʼox sba li jkuxlejaltik sventa masuk xijtun ta stojolal li Jeovae. Jnaʼojtik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti lekuk xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae, yuʼun muʼyuk chkakʼ ta ilel jpʼijiltik mi jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel takʼine, li kʼusitik x-ayan kuʼuntike o ti oyuk kuʼuntik li kʼusitik achʼ chlokʼanuk tale. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi tskoltautik sventa masuk tsots skʼoplal xkiltik li yichʼel ta mukʼ Jeovae? Skʼan mu jsaʼ kiltik, pe mi oy xa kiltike, skʼan jkʼeltik kʼusi stakʼ jpastik sventa xjutukaj xchiʼuk ti mu xa jsaʼtik yane. Mi mu xkichʼ jpʼijiltike, xuʼ jaʼ xbat ta koʼontontik xchiʼuk xuʼ van mu xa xlokʼ yorail kuʼuntik sventa jchan Jvivliatik, jpastik orasion, xijchanunaj o ti jcholtik mantale. Skʼan xijmuyubaj mi oy kuʼuntik li kʼusitik mas jtunel kuʼuntike, jech kʼuchaʼal li «jveʼeltik xchiʼuk jkʼuʼ jpokʼtike». Vaʼun, muʼyuk ta jvul koʼontontik ta saʼel yan kʼusitik ti mu masuk tsots skʼoplale (1 Timoteo 6:8). Mu ventauk kʼu yelan li jkuxlejaltike, skʼan onoʼox jkʼeltik mi oy to kʼusi mas stakʼ jpastik sventa xijtun ta stojolal Jeova.
21. ¿Kʼu yuʼun skʼan teuk ta joltik «li kʼusi mas tsots skʼoplale»?
21 Teuk ta joltik «li kʼusi mas tsots skʼoplale». Skʼan Mateo 6:33). Li kʼusi nopem xkaʼitik spasele, li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike, li kʼusi ta jpastik jujun kʼakʼale xchiʼuk li kʼusi oy ta koʼontontik spasele chakʼ ta ilel li kʼusi mas tsots skʼoplal chkiltike.
jtunes lek li jkʼakʼaltike, li kipaltike xchiʼuk li kʼusi oy kuʼuntike. Mi mu xkichʼ jpʼijiltike, xuʼ xlik batuk ta koʼontontik li kʼusitik mu tsotsuk skʼoplale, jech kʼuchaʼal li chanune o li saʼel takʼine. Pe oy yan kʼusitik ti mas tsotsik skʼoplal xuʼ jpastike. Xi laj yal li Jesuse: «Saʼilanik me baʼyel li Ajvalilal yuʼun Diose» (LI ABTELAL TI MAS TSOTS SKʼOPLALE
22, 23. 1) ¿Kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan jpastik? 2) ¿Kʼusi tskoltautik sventa jkʼupin li kabteltike?
22 Li kʼusi mas tsots skʼoplal skʼan jpastike jaʼ ti xijtun ta stojolal li Jeovae. Jtos ti kʼu yelan xuʼ jpastike jaʼ ti jcholbetik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose (Mateo 24:14; 28:19, 20). Jaʼ skʼan jchanbetik li Jesuse, yuʼun laj yakʼ yipal ta spasel li abtelal taje. Junantik yajtsʼaklomtak Kristoe batemik ta naklej ta yan lum ti bu chtun tajek jcholmantaletike. Yantike chchanik yan kʼop sventa xcholik mantal. ¿Kʼu yuʼun mu xachiʼinan ta loʼil li buchʼutik jech tspasike? Chalboxuk avaʼi ti mas xmuyubajik ti jech yakal tspasike (kʼelo Proverbios 10:22).
23 Xuʼ van oy jaytosuk kabteltik xchiʼuk jal skʼan xij-abtej sventa jtatik li kʼusi chtun yuʼun li kajnil jnichʼnabtike. Li Jeovae yakʼoj venta xchiʼuk oy sbalil chil ti chkakʼ kipaltik xchabielike. Jaʼ yuʼun, mu ventauk kʼusi kabteltik, skʼan jchanbetik stalelal li Jeova xchiʼuk Jesus ti lek baxbolik ta abtele. Teuk ta joltik ti jaʼ mas tsots skʼoplal ti xijtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jcholbetik skʼoplal li lekil aʼyejetik ta sventa li Ajvalilale. Ta me xijmuyubaj ta melel mi jech ta jpastike.