1-3. ¿Kʼusi la spas Jesus kʼalal jutuk xa ox skʼan xmuy batel ta vinajele, xchiʼuk kʼusitik xuʼ jakʼbe jbatik?

 MU XA noʼox albajuk ti kʼu yelan chaʼi sbaik li jtakboletike. Kʼalal cham li Jesuse, kʼux tajek laj yaʼiik. Pe kʼalal chaʼkuxie, solel xmuyubajik tajek. 40 xa ox kʼakʼal ti laj yakʼilan sba ta ilel ta stojolal li yajchankʼoptak sventa stsatsubtasanbe yoʼontone xchiʼuk ti xalanbe kʼu yelan tspas li yabtelike. Lek tajek chaʼiik ti te xchiʼukik li Jesuse, mu skʼan ti xchʼak sbaik ta stojolale. Pe jaʼ xa slajeb velta laj yilik li vaʼ kʼakʼale.

² Te tsobolik ta vits Olivatik li jtakboletik xchiʼuk Jesuse, te yakal tstsʼet chikintaik li kʼusi chale. Oy ta yoʼontonik ti xchanubtasatik-oe. Kʼalal laj xa ox yoʼonton ta loʼile, la stoy skʼob xchiʼuk laj yakʼbe bendision li yajtakboltake, vaʼun lik muyuk batel ta vinajel. Li jtakboletike te skʼelojik-o muyel Jesus akʼo mi mak xa ox batel ta tok (Luk. 24:50; Ech. 1:9, 10).

 ³ Li vaʼ orae, jaʼo te jel li xkuxlejalike. ¿Kʼusi xa van tspasik un ti muy xa batel ta vinajel li Jchanubtasvanej yuʼunike? Chapalik xa sventa spasik-o batel li abtelal la slikes Jesuse. ¿Kʼuxi chanubtasatik yuʼun Jesus li jtakboletike xchiʼuk kʼusi la spasik? ¿Kʼu yuʼun ti te tsakal jkʼoplaltik eke? Mi la jkʼeltik li baʼyel kapitulo ta Echose, te chkakʼtik venta ti oy kʼusi lek chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta pasele.

4. ¿Kʼu yelan la slikes sloʼil Lukas kʼalal la stsʼiba li slivroal Echose?

⁴ Ti kʼu yelan la stsʼiba slivroal Echos li Lukase jaʼ xkoʼolajtik ti kʼu yelan la stsʼiba li S-evanjelioe, yuʼun jaʼ onoʼox la stakbe batel jun vinik ti Teofilo a sbie. Jech xtok, laj to stsʼiba jpʼelchaʼpʼel li kʼusi laj yal ta slajebaltik S-evanjelioe, taje jaʼ skʼan xal ti snitojbe sba skʼoplal li chaʼlik livroetik taje. Jaʼ noʼoxe, jelajtik xa li kʼopetik la stunes ta Echose xchiʼuk oy yan kʼusitik laj yalbe skʼoplal.

5, 6. 1) ¿Kʼusi koltaatik-o li yajchankʼoptak Jesus sventa tsotsuk li xchʼunel yoʼontonike? 2) ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti oy sprevailtak li kʼusitik jchʼunojtike?

⁵ Li ta Echos 1:3, chal ti laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal yajchankʼoptak li Jesuse, jaʼ jech «ep sprevailtak laj yakʼ ta ilel ti kuxule». Li Lukas ti jaʼ li kʼanbil doktore jaʼ noʼox stuk la stsʼiba ta Vivlia li jpʼelchaʼpʼel kʼop ta griego ti xi jelubtasbile: «Ep sprevailtak» (Kol. 4:14). Li jpʼelchaʼpʼel kʼop taje jaʼ noʼox tstunesik li doktoretik sventa xalbeik skʼoplal li kʼusitik oy lek sprevailtake xchiʼuk ti xuʼ jchʼuntike. Jaʼ jech laj yakʼbe ta ilel sprevailtak Jesus sventa xakʼ ta ilel ti kuxule, ep ta velta laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal yajchankʼoptak. Bateltike, ta jun o chaʼvoʼ noʼox. Jkoje, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal skotol yajtakboltak. Jun velta une, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal mas ta voʼob sien ermanoetik (1 Kor. 15:3-6). Ti jech vinaj li sprevailtake jaʼ koltaatik sventa tsotsuk-o xchʼunel yoʼontonik li yajchankʼoptake.

⁶ Avie, oy «ep sprevailtak» kuʼuntik li kʼusitik jchʼunojtik eke. Nopbo skʼoplal liʼe: ¿mi oy sprevailtak kuʼuntik ti ay ta balumil li Jesuse, ti cham ta skoj jmultike xchiʼuk ti chaʼkuxie? ¡Oy ta melel! Xuʼ jchʼuntik li kʼusi chal Vivliae, yuʼun te chal ti oy buchʼutik laj yil ta sat stukik li kʼusitik kʼotanuk ta pasele. Jaʼ yuʼun, mi la jchantik xchiʼuk mi la jpastik orasion sventa xkaʼibetik smelolale, mas to me tstsatsub li xchʼunel koʼontontike. Teuk ta joltik ti skʼan oy lek sprevailtak kuʼuntik li kʼusitik jchʼunojtike, maʼuk noʼox ti jech chkiltik tspas yantike. Toj tsots skʼoplal li xchʼunel oʼontonal taje, yuʼun jaʼ to jech xuʼ jta jkuxlejaltik sbatel osil (Juan 3:16).

7. Jech kʼuchaʼal la spas Jesuse, ¿kʼusi skʼan xkalbetik skʼoplal li ta cholmantale?

⁷ Jech xtok, li ta Echose te chal ti Jesuse laj yalbe yajchankʼoptak ta sventa  «li Ajvalilal yuʼun Diose». Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yalbe skʼoplal albil kʼopetik ti chkʼot ta pasel ta stojolal Mesiase, ti chil svokol xchiʼuk ti chchame (Luk. 24:13-32, 46, 47). Ti jech laj yalbe skʼoplal Mesiase jaʼ laj yalbe skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, yuʼun ta tsʼakale jaʼ ch-och ta Ajvalil stuk. Kʼalal la xchol mantale, jaʼ onoʼox mas laj yalbe skʼoplal li Ajvalilale. Jaʼ jech skʼan jpastik li voʼotik eke (Mat. 24:14; Luk. 4:43).

8, 9. 1) ¿Kʼusitik ti mu toʼox xaʼibeik smelolal li jtakboletike? 2) ¿Kʼuxi la skolta yajtakboltak li Jesuse, xchiʼuk kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi laj yale?

⁸ Jaʼ xa slajeb velta te loʼilaj Jesus xchiʼuk yajtakboltak li ta vits Olivatike. Pe oy kʼusi tskʼan tsnaʼik, jaʼ yuʼun xi la sjakʼbeike: «Kajval, ¿mi yuʼun yakal xa chchaʼta yav avuʼun li ajvalilal ta Israel avie?» (Ech. 1:6). Ti jech la sjakʼike jamal xvinaj ti oy to kʼusi mu xaʼibeik lek smelolale. Baʼyel, xchʼunojik toʼox ti ta xchaʼta yav li Ajvalilal yuʼun Dios li ta jteklum Israele. Xchibal, snopojik toʼox ti chlik xa noʼox ventainvanuk li Ajvalilale, jaʼ yuʼun la sjakʼbeik mi jaʼ xa yorail ti chchaʼta yave. Pe ¿kʼuxi la skoltaan yajtakboltak Jesus sventa xaʼibeik smelolale?

⁹ Li Jesuse snaʼoj ti chaʼibeik smelolal ta tsʼakal ti bu chventainvane, jaʼ yuʼun muʼyuk la sjambe smelolal. Kʼalal echʼ xa ox lajuneb kʼakʼal jech la sjakʼike, laj yilik kʼuxi lik jun achʼ jteklum: li Israel ta mantale. Li vaʼ kʼakʼale, li Diose maʼuk xa stʼujbil teklumal chil li Israele. Pe jaʼ laj yalbe skʼoplal li kʼusi yan mu xaʼibeik smelolale, xi ta slekil yoʼonton la svulesanbe ta sjole: «Jaʼ noʼox li Totil te oy ta vinajel ti xuʼ xal kʼusi ora chkʼot ta pasel li kʼusitike, li voʼoxuke mu persauk xanabeik li yorail taje» (Ech. 1:7). Jaʼ noʼox Jeova oy ta sba chal kʼusi ora chkʼot ta pasel li kʼusi oy ta yoʼontone. Kʼalal jutuk xa ox skʼan xcham li Jesuse, laj yal ti mu snabe «skʼakʼalil xchiʼuk yorail» ti kʼusi ora chtal li slajeb kʼusitik oy ta balumile, «jaʼ noʼox snaʼ stuk li Totile» (Mat. 24:36). Taje chakʼ jchantik ti mu jaʼuk xbat ta koʼontontik snabel yorail ti kʼusi ora chtal li slajeb kʼusitik oy ta balumile, yuʼun maʼuk oy ta jbatik snaʼel.

10. ¿Kʼusi skʼan jchanbetik li jtakboletike xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁰ Mu jchopol kʼoptatik ta anil li jtakboletike, yuʼun tsots xchʼunel yoʼontonik echʼ xchiʼuk bikʼit laj yakʼ sbaik kʼalal laj yichʼik tukʼibtasel yuʼun Jesuse. Akʼo mi oy toʼox kʼusitik mu xaʼibeik smelolal, pe li kʼusi la sjakʼike chakʼ ta ilel ti lek kʼusi oy yoʼontonike. Li Jesuse oy onoʼox jaykojuk xi laj yalanbee: «Vikʼiluk-o me asatik» (Mat. 24:42; 25:13; 26:41). Ti melel xkaltike, vikʼil onoʼox lek satik ta mantal xchiʼuk oy tajek ta yoʼontonik tskʼelbeik senyailtak li kʼusitik poʼot xa spas Jeovae. Skʼan ti jechuk vikʼil jsatik eke, mas to skʼan jech jpastik li avie, yuʼun kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼal (2 Tim. 3:1-5).

11, 12. 1) ¿Kʼusi laj yakʼbe sbain yajchankʼoptak li Jesuse? 2) ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti tstak talel chʼul espiritu sventa spasik li abtelale?

¹¹ Pe oy kʼusi skʼan xakʼ ta yoʼontonik li jtakboletike, li Jesuse xi laj yalanbee: «Chavichʼ atsatsalik kʼalal mi vul ta atojolalik li chʼul espiritue, vaʼun chavalik  batel jkʼoplal ta Jerusalen, ta sjunul Judea, ta Samaria xchiʼuk kʼalal to ta namal balumil» (Ech. 1:8). Jech kʼuchaʼal chal li tekstoe, skʼan xalik batel ti chaʼkuxi xa li Kristoe: ta sjunul Jerusalen ti jaʼ te laj yichʼ milele, ta sjunul Judea, ta Samaria xchiʼuk kʼalal to namal balumil.

¹² Kʼalal skʼan toʼox xakʼbe sbain abtelal li yajchankʼoptake, li Jesuse laj yal ti tstak talel chʼul espiritu sventa xkoltaatike. Li ta slivroal Echose, te chvinaj mas ta 40 ta velta li chaʼpʼel kʼop «chʼul espiritu» xie. Yuʼun li ta livro liʼe ep ta velta chalbe skʼoplal ti mu spasbe kuʼuntik yabtel Jeova mi muʼyuk tskoltautik li chʼul espiritue. Mas to chtun kuʼuntik li avie, jaʼ yuʼun tsots skʼoplal ti jkʼanilanbetik jujun kʼakʼal li Diose (Luk. 11:13).

13. ¿Bu to kʼalal skʼan jcholtik mantal, xchiʼuk kʼu yuʼun ti skʼan baxbolutik ta spasele?

¹³ Li ta baʼyel sigloe, maʼuk ta spʼejel balumil la xcholik mantal, jaʼuk li yajtsʼaklomutik Kristo avie ta spʼejel xa balumil ta jcholtik mantal. Jech kʼuchaʼal la jchantik li ta kapitulo echʼe, ta sjunul koʼonton ta jcholtik mantal, yuʼun jnaʼojtik ti oy ta yoʼonton Dios ti xkalbetik lekil aʼyejetik li krixchanoetike (1 Tim. 2:3, 4). ¿Mi ta sjunul avoʼonton chacholbe mantal li krixchanoetik yoʼ sta skolelike? Yuʼun chʼabal yan abtelal ti xuʼ xakʼ jmuyubajeltike. Jech xtok, li Jeovae jaʼ chakʼ kipaltik sventa spas kuʼuntik. Li ta slivroal Echose chakʼ kiltik kʼuxi xuʼ jcholtik mantal xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan xkakʼ ta ilel jtalelaltike.

14, 15. 1) ¿Kʼu yelan laj yal anjeletik ti chchaʼsutal li Kristoe, xchiʼuk kʼusi smelolal taje? (Kʼelo xtok li tsʼib ta yok vune). 2) ¿Kʼusi smelolal ti jaʼ jech tsut tal Jesus kʼuchaʼal muy batel ta vinajele?

¹⁴ Jech kʼuchaʼal laj kalbetik xa talel skʼoplale, li 11 ta voʼ jtakboletike skʼelojik-o muyel li Jesus jaʼ to ti kʼuxi sak chʼay batele. Vaʼun, kʼot chaʼvoʼ anjeletik xchiʼuk xi albatike: «Viniketik ta Galilea, ¿kʼu yuʼun liʼ vaʼaloxuk akʼelojik muyel vinajele? Li Jesus ti liʼ toʼox achiʼukike xchiʼuk ti laj yichʼ ikʼel batel ta vinajele jaʼ jech tsut tal kʼuchaʼal laj avilik muy batel ta vinajele» (Ech. 1:11). ¿Mi jaʼ la skʼan laj yal anjeletik ti jaʼ jech tsut tal Jesus kʼuchaʼal chal junantik relijionetike? Moʼoj. ¿Kʼuxi jnaʼojtik?

¹⁵ Li anjeletike laj yalik ti jaʼ jech chchaʼsut tal Jesus kʼuchaʼal muy batel ta vinajele. b ¿Kʼu yelan ti muy batel ta vinajele? Kʼalal laj xa ox xchiʼinan ta loʼil jtakboletik li anjeletike, sakchʼayem xa ox batel li Jesuse, jaʼ yuʼun jayvoʼ noʼox laj yilik ti muy batel ta vinajel Jesus sventa xbat xchiʼin li Stote. Jaʼ onoʼox jech kʼot ta pasel kʼalal sut talel li Jesuse, yuʼun mu onoʼox skotoluk krixchano chakʼik venta ti ochem xa ta Ajvalil li Jesuse, jaʼ noʼox chakʼik venta li buchʼutik yijik ta mantale (Luk. 17:20). Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼtik venta ti liʼ xa oy li Jesuse xchiʼuk ti jkoltatik krixchanoetik sventa xlik xa noʼox tunikuk ta stojolal Diose, yuʼun jutuk xa noʼox yorail oy.

16-18. 1) Jech kʼuchaʼal chal Echos 1:13 xchiʼuk 14, ¿kʼu toʼox yelan tstsob sbaik li ta baʼyel sigloe? 2) ¿Kʼusi lek xuʼ jchanbetik li smeʼ Jesuse? 3) ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti xijbat ta tsobajele?

¹⁶ Li jtakboletike «xkuxet tajek yoʼontonik sutik batel ta Jerusalen» (Luk. 24:52). ¿Kʼusi van tspasik ti laj xa yichʼik chanubtasel komel yuʼun li Jesuse? Jkʼelbetik skʼoplal li Echos 1:13 xchiʼuk 14, te chakʼ kiltik kʼu toʼox yelan tstsob sbaik li vaʼ kʼakʼale, chal ti la stsob sbaik ta jun kuarto ta xchibal pisoe. Li ta Palestinae, nopem xaʼiik tspasik jun kuarto ta sjol snaik xchiʼuk tspasbeik s-eskalerail ta xokon sventa xmuyik. Li vaʼ kʼakʼale, yikʼaluk van jaʼo te oyik li ta sna smeʼ Markos jech kʼuchaʼal chal ta Echos 12:12. Li na taje lek noʼox sba xchiʼuk lek xij-och-o sventa x-echʼ jun tsobajel. ¿Buchʼutik van te tsobolik li vaʼ kʼakʼale xchiʼuk kʼusitik la spasik?

¹⁷ Labal sba ti maʼuk noʼox stuk jtakboletik te tsobole, yuʼun te oy yan viniketik xchiʼuk «junantik antsetik», te oy ek li smeʼ Jesuse. Li ta loʼil liʼe, jaʼ xa slajeb velta chichʼ albel skʼoplal Maria li ta Vivliae. Lek tajek ti jech-o chichʼ albel skʼoplal Maria ti jmoj tunik ta stojolal Dios xchiʼuk li yermanotake, bikʼit laj yakʼ sba xchiʼuk muʼyuk ti tsots xa skʼoplal laj yaʼi sbae. ¡Xmuyubaj van tajek ti te xa xchiʼuk li chanvoʼ skeremtake! Jvules ta joltik ti kʼalal liʼ toʼox oy ta balumil li Jesuse, li xchaʼitsʼinabtake muʼyuk la xchʼamik li mantale. Pe kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, jel li xkuxlejalike (Mat. 13:55; Juan 7:5; 1 Kor. 15:7).

¹⁸ ¿Kʼu chaʼal ti la stsob sbaik li yajchankʼoptak Jesuse? Xi chal Echos 1:14: «Skotolik koʼol yoʼontonik mu xikta sbaik ta spasel orasion». Li tsobajeletike tsots skʼoplal sventa xkichʼtik ta mukʼ li Diose. Ta jtsob jbatik sventa jpatbe jba koʼontontik ta jujuntal, ti oy kʼusi jchantik tale xchiʼuk ti xkichʼtik tojobtasele. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale jaʼ ti te chkichʼtik ta mukʼ li Jeovae. Kʼalal ta jpastik orasion xchiʼuk chijkʼejinutike, xmuyubaj kuʼuntik Jeova xchiʼuk ta jtabetik sbalil ek. Li tsobajeletike chʼul xchiʼuk te tstsatsubtasutik. Jaʼ yuʼun, ¡mu xkikta jbatik li ta tsobajeletike! (Ebr. 10:24, 25).

19-21. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti jech-o tunesat tal yuʼun Jeova li Pedroe? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan sabel xkʼexol li Judase, xchiʼuk kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan la stʼujike?

¹⁹ Li vaʼ kʼakʼale, li yajtsʼaklomtak Kristoe oy kʼusi tsots skʼoplal skʼan xchapanik, li Pedroe jaʼ li buchʼu baʼyel lik skʼelbe skʼoplal taje (Ech. 1:15-26). Akʼo mi oy xa ox junchib xemana laj yal Pedro ti mu xojtikin li Jesuse, pe jech-o tunesat tal yuʼun li Jeovae (Mar. 14:72). ¿Mi mu tauk spat koʼontontik taje? Tana, ta skoj ti jpasmulilutike, tspat koʼontontik ti toj lek yoʼonton li Jeova xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chakʼutik ta perton mi la jsutes koʼontontik ta melele (Sal. 86:5).

²⁰ Li Pedroe snaʼoj ti skʼan sabel xkʼexol Judas ta skoj ti la skontrain li Jesuse. ¿Buchʼu van xuʼ x-och ta xkʼexol un? Skʼan ti jaʼuk li buchʼu la xchiʼin ta cholmantal Jesuse xchiʼuk ti laj yil ta sat stuk ti chaʼkuxie  (Ech. 1:21, 22). Xi xa onoʼox laj yal li Jesuse: «Ta me xachotiik ta 12 chotlebal sventa ajvalil li voʼoxuk ti chatsʼakliikune, chachapanik li 12 ta vokʼ nitilulal ta Israele» (Mat. 19:28). Yaʼeluke, li Jeovae tskʼan 12 ta voʼ jtakboletik sventa xkʼotik li ta 12 ta pʼej ton ti chtun sventa snakleb yok o sventa xichʼ vaʼanel li Achʼ Jerusalene, pe skʼan jaʼuk li buchʼutik la xchiʼinik ta cholmantal Jesuse (Apok. 21:2, 14). Taje jaʼ koltaat Pedro sventa xaʼibe smelolal ti jaʼ skʼoplal Judas li albil kʼop liʼe: «Yanuk xa-o buchʼu sbain li kʼusi toʼox sbainoje» (Sal. 109:8).   

²¹ ¿Kʼuxi la stʼujbeik xkʼexol li Judase? Laj yakʼik suerte. Li ta voʼnee, jech toʼox nopem xaʼi tspasik (Prov. 16:33). Pe jaʼ xa slajeb velta te chal ta Vivlia ti jech la spasike. Te laj skʼoplal kʼalal laj yichʼik li chʼul espiritue. Pe ¿kʼu yuʼun laj to yakʼik suerte li vaʼ kʼakʼale? Li jtakboletike xi la skʼanbeik li Diose: «Jeova, voʼot ti xavojtikinbe yoʼonton skotol li krixchanoetike, akʼbun kilkutik buchʼu junukal atʼujoj li ta [xchaʼvoʼalike]» (Ech. 1:23, 24). Vaʼun, jaʼ jech laj yakʼbeik ta skʼob Jeova. ¿Buchʼu laj yichʼ tʼujel sventa xkʼot li ta «12 ta voʼ jtakboletike»? c Jaʼ li Matiase, ti te van tsakal skʼoplal ek li ta 70 ta voʼ jchankʼopetik ti takatik batel ta cholmantal yuʼun Jesuse (Ech. 6:2).

22, 23. ¿Kʼu yuʼun skʼan xkichʼtik ta mukʼ xchiʼuk jchʼunbetik kʼusi chalik li buchʼutik tsbeiltasik tsobobbaile?

²² Taje chakʼ kiltik ti tsots skʼoplal ti lekuk chapal li steklumal Jeovae. Avie, jaʼ jech chichʼ tʼujel li ermanoetik sventa sbeiltasik li tsobobbaile. Pe kʼalal skʼan to xichʼ tʼujel junuk ermanoe, li jtsop moletike tskʼanbeik xchʼul espiritu Jeova sventa xbeiltasatik xchiʼuk tskʼelik mi spas xa yuʼun li kʼusi chal ta Vivliae. Jaʼ yuʼun, skotol li buchʼutik tsbeiltasik tsobobbaile tʼujbilik yuʼun chʼul espiritu. Jech oxal, ta jchʼuntik li kʼusi chalike xchiʼuk chkichʼtik ta mukʼ li viniketik taje. Vaʼun, jaʼ jech jun yoʼonton li ermanoetik ta tsobobbaile (Ebr. 13:17).

²³ Jech kʼuchaʼal la jchantik tale, li jchankʼopetike tsatsubtasbat yoʼontonik kʼalal laj yilik yan velta li Jesuse xchiʼuk kʼalal laj yilik ti oy kʼusitik jelanuke, jaʼ jech laj yichʼik chapanel sventa spasik yan abtelal. Taje ta jchanbetik skʼoplal ta yan kapitulo.