KAPITULO 17
«Rasonaj xchiʼuk krixchanoetik ta sventa li Tsʼibetike»
Lekuk xijchanubtasvan; oy kʼusi lek la spasik li jbereaetike
Te lokʼem ta Echos 17:1-15
1, 2. ¿Buchʼutik chbatik li ta Tesalonikae, xchiʼuk kʼusi van tsloʼiltaik batel li ta bee?
LEK tajek meltsanbil li mukʼta be ta Romae, te xkaʼitik xchakʼlajet ch-echʼ li karetaetike, ti kʼu yelan svuslajet li vuroetike, ti chloʼilaj li soltaroetike, ti kʼu yelan xvochlajetik li jchonolajeletike, li j-abteletike xchiʼuk yan jxanviletik. Te oyik ek li Pablo, Silas xchiʼuk Timoteo ti likik talel ta Filipos sventa xbatik ta Tesalonikae, ti mas ta 130 kilometro skʼan xanavik batel li ta vitstikaltike. Pe taje mu toj kʼunuk, mas to ta stojolal li Pablo xchiʼuk Silas ti jaʼ to ch-echʼ xkʼuxul yuʼunik ti jisbatik teʼ ta Filipose (Ech. 16:22, 23).
2 Yakal van chloʼilajik batel sventa mu xaʼiik xkʼotik li ta Tesalonikae. Jaʼ van tsloʼiltaik batel ti achʼ to pas ta jchʼunolajel li jchabichukinab xchiʼuk yutsʼ yalal te ta Filipose. Taje jaʼ akʼbat-o yipal yoʼontonik sventa jechuk-o spukbeik batel li Skʼop Diose. Xuʼ van xi la snopik xtok kʼalal jutuk xa ox skʼan xkʼotik ta Tesalonikae: «¿Mi lek van chchʼamutik li judaetik tee? ¿O mi chopol yoʼontonik xchiʼuk tsmajutik jech kʼuchaʼal li ta Filipose?».
3. ¿Kʼusi sbalil ta jtabetik mi la jkʼeltik kʼu yelan echʼ xkuxlejal li Pabloe?
3 Ta tsʼakale, kʼalal la stsʼibabe batel karta li ermanoetik ta Tesalonika li Pabloe, laj yal ti kʼu yelan chaʼi sbae, xi laj yale: «Anaʼojik ti kʼalal laj kil jvokolkutik ta sba veltae xchiʼuk kʼalal kʼexlal sba kʼu yelan laj kichʼkutik ilbajinel ta Filipose, la jta stsatsal koʼontonkutik ta stojolal Jdioskutik sventa xkalbotkutik avaʼiik li lekil aʼyejetik sventa Diose akʼo mi oy ep buchʼu chkontrainvan» (1 Tes. 2:2). Xaval yaʼeluke, chiʼ jutuk chbat xchol mantal ta Tesalonika ta skoj li kʼusi la snuptan ta Filipose. ¿Mi oy jech avaʼioj aba ek? Mi jeche, teuk me ta ajol ti tsal yuʼun xiʼel li Pabloe, yuʼun la spat yoʼonton ta stojolal Jeova. Jaʼ me jech tstsatsub avoʼonton ta cholmantal mi la achanbe skʼoplal ti kʼu yelan echʼ xkuxlejal li Pabloe (1 Kor. 4:16).
«Rasonaj xchiʼuk krixchanoetik ta sventa li Tsʼibetike» (Echos 17:1-3)
4. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti jalij van mas ta oxib xemana ta Tesalonika li Pabloe?
4 Li Vivliae chal ti kʼalal jaʼo te oy ta Tesalonika li Pabloe, oxib savado ay xchol mantal li ta nail tsobobbaile. ¿Mi jaʼ van skʼan xal ti oxib noʼox xemana te kom ta jteklume? Moʼoj, yikʼaluk van mas to jalij. Kʼalal bat ta sba velta ta nail tsobobbail li Pabloe, mu jnaʼtik jayib xa onoʼox kʼakʼal te oy li ta jteklume. Jech xtok, li ta skartae laj yal ti abtejik xchiʼuk xchiʼiltak ta Tesalonika sventa sta li stojol sveʼelike xchiʼuk laj yal ti chib to velta koltaatik yuʼun li ermanoetik ta Filipose, yuʼun takbatik batel li kʼusitik chtun yuʼunike (Filip. 4:16; 1 Tes. 2:9; 2 Tes. 3:7, 8). Jaʼ yuʼun, li Pabloe xuʼ van mas ta oxib xemana te kom li ta Tesalonikae.
5. ¿Kʼusi la spas Pablo sventa xkʼot ta yoʼontonik mantal li krixchanoetike?
5 Jech kʼuchaʼal la jchantike, li Pabloe tsots yoʼonton bat xcholbe mantal li buchʼutik te chkʼotik ta snail tsobobbaile. Jech kʼuchaʼal nopem onoʼox xaʼie, «rasonaj xchiʼuk krixchanoetik ta sventa li Tsʼibetike, te chchapbe smelolal xchiʼuk chakʼ ta ilel ta tsʼibetik ti persa onoʼox chil svokol li Kristoe xchiʼuk ti chchaʼkuxie, xi chale: ‹Li Jesuse jaʼ li Kristo ti yakal chkalboxuk skʼoplale›» (Ech. 17:2, 3). Jech kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, maʼuk laj yal ti kʼu yelan xaʼibe smelolale, yuʼun rasonaj xchiʼuk li krixchanoetike. Snaʼoj xa onoʼox ti xojtikinik xchiʼuk yichʼojik ta mukʼ li Tsʼibetike, pe jaʼ noʼox une, mu xaʼibeik lek smelolal. Jech oxal, la stunes li Tsʼibetik sventa xrasonaj, ti xchapbe smelolal xchiʼuk ti xakʼ ta ilel ti jaʼ Kristo li Jesus ta Nasarete, li Mesias ti albil onoʼox skʼoplale.
6. ¿Kʼuxi la stunes Tsʼibetik Jesus sventa xrasonaj xchiʼuk li yantike, xchiʼuk kʼusi sbalil la stabe li yajchankʼoptake?
6 Li Pabloe la xchanbe stalelal Jesus ti ta Tsʼibetik la slokʼes skotol li kʼusitik laj yakʼ ta chanele. Kalbetik skʼoplal junuk, kʼalal jaʼo ay xchol mantal li Jesuse, laj yalbe yajchankʼoptak ti chkʼot ta pasel li albil kʼopetik ta stojolal li Xnichʼon krixchanoe, ti chil svokole, ti chichʼ milele xchiʼuk ti chchaʼkuxie (Mat. 16:21). Kʼalal chaʼkuxi xa oxe, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal li yajchankʼoptake. Kʼalal laj yilik ti chaʼkuxie, jaʼ jech laj yakʼik venta ti kʼot xa ta pasel li albil kʼopetike, pe laj to yakʼanbe yil mas sprevailtak li yajchankʼoptake. Jun veltae, laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal chaʼvoʼ yajchankʼoptak, vaʼun «xcholet lik yalbe skʼoplal li kʼusitik la stsʼiba Moises xchiʼuk li kʼusitik yaloj J-alkʼopetike, laj yalbe smelolal li Tsʼibetik ti jaʼ skʼoplal stuke». Labal sba tajek laj yaʼiik, jaʼ yuʼun xi laj yalbe sbaike: «¿Mi mu xtiltunuk koʼontontik kʼalal yakal chchiʼinutik tal ta loʼil ta bee, kʼalal lek tsʼakal la sjambutik tal smelolal li Tsʼibetike?» (Luk. 24:13, 27, 32).
7. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti jtunestik Vivlia li ta cholmantale?
7 Li Skʼop Diose oy sjuʼel (Ebr. 4:12). Jaʼ yuʼun, li yajtsʼaklomutik Kristoe ta Vivlia ta jlokʼestik li kʼusitik chkakʼtik ta chanele, jech kʼuchaʼal la spas Jesus, Pablo xchiʼuk li yan jtakboletike. Jech xtok, li ta cholmantale ta jtunestik Vivlia sventa xijrasonaj xchiʼuk li krixchanoetike, ti jchapbetik smelolal li kʼusi chale xchiʼuk ti xkakʼbetik yil ti ta Vivlia ta jlokʼestik li kʼusitik chkalbetike. Kʼalal jech nopem xkaʼitik stunesel li Vivliae, jaʼ jech chakʼik venta krixchanoetik ti maʼuk chbat kaltik li kʼusi ta jnop jtuktike, yuʼun jaʼ chkaltik li kʼusi chchanubtasvan Diose. Tsots me skʼoplal ti jchʼunojtikuk lek ti jaʼ ta Skʼop Dios lokʼem li kʼusitik chkakʼtik ta chanele, jech oxal xuʼ jpat koʼontontik ti melel li kʼusi chale. Mi jech la jpastike, mas to jun koʼontontik xchiʼuk tsots koʼontontik ta jcholtik mantal jech kʼuchaʼal la spas li Pabloe.
Oy jayvoʼuk pasik ta jchʼunolajel (Echos 17:4-9)
8-10. 1) ¿Kʼu yelan laj yaʼiik jnaklejetik ta Tesalonika kʼalal kʼot ta xchikinik li lekil aʼyeje? 2) ¿Kʼu yuʼun oy jlom judaetik ti itʼixaj yoʼontonik ta stojolal li Pabloe? 3) ¿Kʼusi la spasik li buchʼutik kontra laj yilik mantale?
8 Li Pabloe laj yil ta xkuxlejal stuk li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Maʼuk mas mukʼ skʼoplal ta stojolal yajval li mosoile. Mi la skontrainikun li voʼone, jaʼ noʼox jech tskontrainoxuk ek li voʼoxuke; mi la xchʼunik li jkʼop laj kalbeike, jaʼ jech ta xchʼunik ek li akʼop chavalbeike» (Juan 15:20). Jaʼ jech la snuptan Pablo li ta Tesalonikae, yuʼun oy buchʼutik ti lek la xchʼamik mantale, pe jaʼuk li yane jaʼ noʼox kontrainvanik. Xi la stsʼiba Lukas ta stojolal li judaetik ti la xchʼamik mantale: «Oy jayvoʼuk pasik ta [jchʼunolajel], jaʼ yuʼun te la xchiʼinik li Pablo xchiʼuk Silase». Xi to laj yale: «Jaʼ jech la spasik ep jgresiaetik ti chichʼik ta mukʼ Diose xchiʼuk ep antsetik ti tsots skʼoplalike jech la spasik ek» (Ech. 17:4). Li achʼ jchʼunolajeletik taje muyubajik van tajek kʼalal chapbatik smelolal kʼusi chal li Tsʼibetike.
9 Pe mu skotoluk krixchanoetik lek laj yaʼiik li kʼusi laj yakʼ ta chanel Pabloe, yuʼun junantike kap tajek sjolik. Junantik judaetik ta Tesalonikae itʼix tajek laj yilik li Pabloe, yuʼun «ep jgresiaetik ti chichʼik ta mukʼ Diose» pasik ta jchʼunolajel. Li judaetik taje laj ox stijbeik yoʼonton jgresiaetik yoʼ x-ochik ta srelijionik xchiʼuk yakʼojbeik xa ox xchan li kʼusi chal Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope. Jech oxal, jaʼ xa jpas mantal chaʼi sbaik ta stojolalik, jaʼ yuʼun kap tajek sjolik kʼalal kʼot ta nail tsobobbail li Pabloe xchiʼuk ti oy pasik ta jchʼunolajel li krixchanoetike.
Bat saʼik Pablo xchiʼuk Silas sventa xbat yakʼik ta skʼob li epal krixchanoetike (Echos 17:5).
10 Xi la xchapbe smelolal Lukas li kʼusi kʼot ta pasele: «Lik itʼixajikuk li judaetike, vaʼun lik stsobik junantik chopol viniketik ti jecheʼ te chchʼayik kʼakʼal ta chʼivite, jaʼ yuʼun lik stsob sba epal krixchanoetik, lik sokbeik sjol li jteklume. Jech oxal, ochik ta persa ta sna Jason, yuʼun tskʼan tslokʼesik batel li Pablo xchiʼuk Silas yoʼ bu oy li epal krixchanoetike. Pe kʼalal muʼyuk bu la staike, la xjochik batel ta stojolal ajvaliletik ta jteklum li Jason xchiʼuk jayvoʼuk ermanoetike, xi tsots chalike: ‹Liʼ oyik ek li viniketik ti la sokbe sjol li jnaklejetik ta balumile, jech xtok, lek la xchʼam kʼuchaʼal yajvulaʼal li Jasone. Skotol li buchʼutik liʼ oyike skontrainojik li smantaltak Sesare, yuʼun chalik ti oy la yan ajvalile, jaʼ li Jesuse›» (Ech. 17:5-7). Ta skoj ti jech laj yalike, ¿kʼusi xuʼ xkʼot ta stojolalik li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake?
11. ¿Kʼusitik mulil laj yichʼik tikʼbel li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake, xchiʼuk kʼusi van mantalil yakal tspakbeik skʼoplal yalojik li judaetike? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune).
11 Te tsobol epal krixchanoetik ti xkapet tajek sjolike. Toj xibal sba kʼalal oy ep buchʼutik chkontrainvanike, yuʼun xkoʼolaj ta ukʼum ti chnoj tajek yoke xchiʼuk ti chjoch batel kʼusiuk noʼox sta ta bee. Taje jaʼ li kʼusi la spas judaetik sventa snutsik lokʼel li Pablo xchiʼuk Silase. Jaʼ yuʼun, la slikesik kʼop li ta jteklume, laje batik ta stojolal ajvaliletik sventa stikʼbeik tsots smul li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake. Li kʼusi baʼyel kʼot yalike, jaʼ ti laj la sokbeik «sjol li jnaklejetik» ta Tesalonikae, pe ti melel xkaltike, maʼuk la slikesik kʼop li Pablo xchiʼuk xchiʼiltake. Li xchibal kʼusi kʼot yalike mas to toj tsots, yuʼun la muʼyuk yakal chchʼunbeik smantal li ajvalil ta Romae, yuʼun jaʼ yakal chalbeik batel skʼoplal li ajvalil Jesukristoe. a
12. Ta skoj li mulil laj yichʼik tikʼbel li ermanoetik ta Tesalonikae, ¿kʼuxi jnaʼojtik ti tsots ox kʼusi la snuptanike?
12 Jvules ta joltik ti jaʼtik jech la stikʼbeik smul Jesus li jchanubtasvanejetik ta mantal xchiʼuk li jfariseoetike, ti xi laj yalbeik li Pilatoe: «Yakal tsokes jteklumalkutik la jtakutik li vinik liʼe […], jech xtok, chal stuk ti jaʼ la Kristoe, ti jaʼ la jun ajvalile» (Luk. 23:2). Yikʼaluk van li Pilatoe xiʼ ta stojolal li ajvalil ta Romae, yuʼun la snop ti mi muʼyuk kʼusi tspas jsetʼuke, xuʼ van chakʼ ta ilel ti lek noʼox chil li tsatsal kontrainel taje. Jech oxal, li Pilatoe laj yal mantal ti xichʼ milel li Jesuse. Xuʼ ox van jech tsots kʼusi la snuptanik li yajtsʼaklomtak Kristo ta Tesalonika ta skoj li mulil laj yichʼik tikʼbele. Jech kʼuchaʼal chal jlik livroe, «toj xibal sba kʼusi xuʼ xkʼot ta stojolal li buchʼu jech chtikʼbat smule, yuʼun ‹manchuk mi muʼyuk to tabil lek sprevail ti yakal tskontrain li ajvalile, toj xibal xa onoʼox sba li kʼusi xuʼ snuptane›». ¿Mi laj onoʼox van spasik kanal li jtikʼ muliletik taje?
13, 14. 1) ¿Kʼu yuʼun mu xpaj yuʼunik cholmantal li jsaʼkʼopetike? 2) ¿Kʼuxi laj yakʼ ta xkuxlejal Pablo li tojobtasel laj yal Jesuse, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal?
13 Li jsaʼkʼop krixchanoetike muʼyuk xpaj yuʼunik li cholmantal ta Tesalonikae. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk xilik bu bat li Pablo xchiʼuk Silase. Yaʼeluk xtoke, li ajvaliletik ta jteklume muʼyuk la stabeik sprevailtak mi jaʼ jech ta melel li mulil tikʼbatik li ermanoetike. Jaʼ yuʼun, «la skʼanbeik takʼin» li Jason xchiʼuk li yan ermanoetike, vaʼun la skoltaik lokʼel (Ech. 17:8, 9). Pe ¿bu bat li Pablo une? La stunes spʼijil xchiʼuk la xchʼun li tojobtasel laj yal Jesus liʼe: «Pʼijanik me kʼuchaʼal chon, pe manxouk me xavakʼ abaik kʼuchaʼal palomaetik» (Mat. 10:16). Jech oxal, la saʼ batel yan sbe sventa jechuk-o xchol batel mantal. Tsots yoʼonton li Pabloe, pe maʼuk ti jpʼel xa xale. Vaʼun chaʼa, ¿kʼuxi xuʼ jchanbetik ek?
14 Li avi kʼakʼale, li jnitvanejetik ta relijione tstijbeik yoʼonton krixchanoetik sventa stsakutik ta kʼop li stestigoutik Jeovae. Sventa smakik ta be li kabteltik ta jpastike, tstijbeik sjol jpolitikoetik, chalik ti ta la xijkontrainvane xchiʼuk ti toj xibal la sba li kʼusitik ta jpastike. Ti jech tspasike jaʼ ta skoj li yitʼixal yoʼontonike, jech kʼuchaʼal la spasik ta baʼyel sigloe. ¿Kʼusi van ta jpastik li voʼotike? Li yajtsʼaklomutik Kristoe maʼuk ti jpʼel xa xkaltike, muʼyuk ta jtsak jbatik ta kʼop xchiʼuk li buchʼutik jpʼel xa xalike o li buchʼutik mu skʼan xchikintabutike. Yuʼun li kʼusi ta jkʼantike jaʼ ti junuk noʼox koʼontontik ta jcholtik mantale. Jaʼ yuʼun, skʼan van xijlokʼ batel ti bu oy li kʼope xchiʼuk jaʼ to xijsut batel mi lamaj li kʼope.
«Mas oy ta yoʼontonik kʼusi chchanik» (Echos 17:10-15)
15. ¿Kʼu yelan laj yaʼiik lekil aʼyej li jbereaetike?
15 Sventa mu kʼusi snuptanik li Pablo xchiʼuk Silase, takatik batel yuʼun ermanoetik ta Berea ti te van 65 kilometro snamale. Kʼalal kʼotike, li Pabloe bat ta snail tsobobbail xchiʼuk te lik xcholbe mantal li buchʼutik te tsobolike. Xmuyubaj van tajek kʼalal laj yil ti oy ta yoʼonton mantal li krixchanoetike. Li Lukase xi laj yal ta stojolal li judaetik ta Bereae: «Mas oy ta yoʼontonik kʼusi chchanik, yuʼun mas oy tajek ta yoʼontonik chchʼamik li skʼop Diose xchiʼuk tskʼelbeik lek smelolal skotol kʼakʼal li Tsʼibetik sventa tskʼelik mi jech ta melel li kʼusitike, jaʼ mu sta li buchʼutik ta Tesalonikae» (Ech. 17:10, 11). Taje maʼuk skʼan xal ti chʼabal lek stalelalik li buchʼutik la xchʼamik mantal ta Tesalonikae, yuʼun xi la stsʼiba Pablo ta mas tsʼakale: «Ta melel mu xkikta jbakutik ta stojbel ta vokol Dios ek, yuʼun la achʼamik kʼalal la jcholbotkutik li skʼop Diose, pe mu jechuk la achʼamik kʼuchaʼal skʼop krixchanoetik, yuʼun jech la achʼamik ti kʼu onoʼox yelan ta melele, ti jaʼ skʼop Diose xchiʼuk ti jaʼ yakal ch-abtej ta atojolalik ti jchʼunolajeloxuke» (1 Tes. 2:13). Vaʼun chaʼa, ¿kʼu yuʼun chkaltik ti jaʼ mas oy ta yoʼontonik kʼusi chchanik li judaetik ta Bereae?
16. ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti mas oy ta yoʼonton kʼusi chchanik li jbereaetike?
16 Chʼabal toʼox yaʼiojik lekil aʼyejetik li jbereaetike, pe muʼyuk bu xlik bikʼtal kʼopojikuk xchiʼuk muʼyuk la svontol chʼunik ta anil li kʼusi albatike. La stsʼet chikintaik lek kʼusi chal Pablo kʼalal chapbatik smelolal kʼusi chal li Tsʼibetike. Kʼalal laj xa ox xchikintaike, la skʼelbeik lek smelolal ta Tsʼibetik mi jech ta melel skotol li kʼusi ch-albatike. Pe maʼuk noʼox jech la spasik ta jujun savado, yuʼun jech la spasik jujun kʼakʼal. Jech xtok, «oy tajek ta yoʼontonik» chchanik li skʼop Diose xchiʼuk la xchʼak skʼakʼalik sventa skʼelik mi jech chal ta Tsʼibetik li kʼusi yakal chchanike. Li kʼusi to mas la spasike jaʼ ti bikʼit laj yakʼ sbaike xchiʼuk la sjel li kʼusitik xchʼunojike. Jech oxal, «ep pasik ta jchʼunolajel» (Ech. 17:12). Jaʼ yuʼun, li Lukase laj yal ti jaʼ mas oy ta yoʼontonik li kʼusi chchanike.
17. ¿Kʼu yuʼun toj lek ta chanbel stalelalik li jbereaetike, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik akʼo mi jal xa kocheltik ta mantal?
17 Li jbereaetike muʼyuk bu staik ta nopel mi te tsakal chkom skʼoplalik li ta Vivliae. Lek tajek ta chanbel stalelalik xchiʼuk ti kʼu yelan la xchʼamik mantale. Jaʼ jech la spasik li kʼusi oy ta yoʼonton Pabloe xchiʼuk li kʼusi oy ta yoʼonton Jeovae. Li avi eke, sventa jechuk-o stsatsub batel xchʼunel yoʼonton li krixchanoetik xchiʼuk ti tsʼunuluk-o ta yoʼontonik li kʼusi chal Skʼop Diose, ta jtijbetik yoʼontonik sventa skʼelbeik lek smelolal li kʼusi chal Vivliae. Pe taje maʼuk skʼan xal ti chkikta jbatik ta xchanel lek Vivlia kʼalal mi laj xa ox kichʼtik voʼe, moʼoj, yuʼun jaʼo mas skʼan xkakʼ ta koʼontontik yojtikinel Jeova xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltik li kʼusi chakʼ jchantike. Jaʼ me jech chkakʼbetik yil Jeova ti oy ta koʼontontik ti spatutike xchiʼuk ti xchanubtasutik jech kʼuchaʼal tskʼane (Is. 64:8). Vaʼun, jaʼ me jech tstunesutik-o ta steklumal li Jtotike xchiʼuk xmuyubaj noʼox me kuʼuntik.
18, 19. 1) ¿Kʼu yuʼun lokʼ batel ta Berea li Pabloe, kʼusi la spas-o batel, xchiʼuk kʼuxi xuʼ jchanbetik? 2) ¿Buchʼutik xa chbat xcholbe mantal li Pabloe?
18 Li Vivliae chal ti muʼyuk jal te xkom ta Berea li Pabloe, xi chale: «Kʼalal laj yaʼiik li judaetik ta Tesalonika ti te chalbe skʼop Dios ta Berea li Pabloe, bat stijbeik yoʼonton li epal krixchanoetike xchiʼuk la sokbeik sjol. Ta skoj taje, li ermanoetike la stakik batel ta anil sventa xbat ta tiʼ nab li Pabloe, pe li Silas xchiʼuk Timoteoe te komik. Pe li buchʼutik xchiʼinojik batel Pabloe laj yikʼik batel kʼalal to ta Atenas, pe sutik talel, albatik mantal yuʼun Pablo ti akʼo stakik batel li Silas xchiʼuk Timoteo sventa xbat skʼelik ta anil li Pabloe» (Ech. 17:13-15). Li jsaʼkʼopetike jpʼel ta yoʼonton chakʼbeik svokol li yajtsʼaklomtak Kristoe, mu baluk laj yaʼiik ti la snutsik lokʼel ta Tesalonika li Pabloe, yuʼun batik kʼalal to Berea sventa xbat saʼik kʼop. Pe muʼyuk onoʼox paj yuʼunik li cholmantale. Li Pabloe snaʼoj ti ep bu xuʼ xchol mantale, jaʼ yuʼun bat ta yan jteklum sventa te xchol mantal. Li voʼotik eke jech-o chkakʼtik persa ta jcholtik mantal manchuk mi oy buchʼu tskʼan chpajtsanvan.
19 Kʼalal laj xa ox xcholbeik mantal judaetik ta Tesalonika xchiʼuk ta Berea li Pabloe, te laj yakʼ venta ti skʼan tsotsuk yoʼonton li ta cholmantale xchiʼuk ti stunes Tsʼibetik sventa xrasonaj xchiʼuk li krixchanoetike. Li voʼotik eke jnaʼojtik ti skʼan jech jpastike. Ti bu xa chbat xchol mantal li Pabloe jelel xa stalelal li krixchanoetike, yuʼun jaʼ xa chbat ta stojolal li jyanlumetik ta Atenase. ¿Mi lek van chʼambil chkʼot? Taje jaʼ ta jkʼeltik batel li ta yan kapituloe.
a Jech kʼuchaʼal laj yal jun pʼijil vinik ti chchanbe skʼoplal Vivliae, li vaʼ orae oy jun mantal yakʼoj ta Roma ti mu stakʼ xalik batel ti chtal yan ajvalil o ti chlik yan ajvalilale, pe mas toj tsots ti mi oy buchʼu chal ti jaʼ chkom ta xkʼexol li buchʼu yakal ch-ajvalilaje o ti ta xichʼ chapanele. Laj van spʼolesik batel li kʼusi laj yal Pablo sventa xakʼik ta aʼiel ti muʼyuk yakal chchʼun li mantal taje (kʼelo li rekuadro « Li sesaretik chal ta slivroal Echose»).
