KAPITULO 7
«Laj yalbe skʼoplal li lekil aʼyejetik ta sventa Jesuse»
Li Felipe ti jaʼ j-al lekil aʼyeje
Te lokʼem ta Echos 8:4-40
1, 2. ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal tskʼan ox tslajesbeik skʼoplal yajtsʼaklomtak Kristo li jkontrainvanejetike?
LIK tsatsal kontrainel. Li Sauloe tsots tajek lik yilbajin li tsobobbail ti achʼ to slikele xchiʼuk solel chʼabal xkʼuxul yoʼonton ti kʼu yelan laj yilbajine (Ech. 8:3). Li yajchankʼoptak Kristoe jatavik lokʼel li ta Jerusalene, yuʼun li Sauloe xuʼ yuʼun slajesbe skʼoplal yilel li jchankʼopetike. Pe oy kʼusi kʼot ta pasel ti muʼyuk jech smalaojike. Jkʼeltik batel.
2 Mu ta sjaliluke, li buchʼutik jatavik lokʼel ta Jerusalene lik yalik batel «li lekil aʼyejetik ta sventa li skʼop Dios ti buyuk noʼox» lumal jatavik batele (Ech. 8:4). ¡Nopo xa noʼox avaʼi! Muʼyuk xpaj li cholmantale, kʼajomal puk-o batel mas. Kʼalal tanpuk bat yuʼunik yajtsʼaklomtak Kristo li jkontrainvanejetike, jaʼ jech mas to puk batel li lekil aʼyej eke. Jaʼ jech chkʼot ta pasel li avi eke.
«Li buchʼutik laj yichʼik pukel batele» (Echos 8:4-8)
3. 1) ¿Buchʼu jaʼ li Felipee? 2) ¿Kʼu yuʼun junchib noʼox jsamariaetik yaʼiojbeik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose? 3) ¿Kʼusi xa onoʼox yaloj Jesus ta sventa li Samariae?
3 «Li buchʼutik laj yichʼik pukel batele» te skʼoplal li Felipe a eke, ti jatav batel ta Samariae (Ech. 8:4; kʼelo li rekuadro « Felipe ti jaʼ j-al lekil aʼyeje», pajina 53). Li ta Samariae, junchib toʼox li buchʼutik yaʼiojbeik skʼoplal ta sventa li Ajvalilal yuʼun Diose, yuʼun xi toʼox laj yalbe yajtakboltak li Jesuse: «Mu me xa-ochik batel mi ta junuk jteklum ta Samaria, jaʼ lek te xabatik ta stojolal li chʼayemal chijetik ta jteklum Israele» (Mat. 10:5, 6). Akʼo mi jech, li Jesuse snaʼoj xa onoʼox ti ta xichʼik cholbel mantal skotol li jnaklejetik ta Samariae. Yuʼun kʼalal skʼan toʼox xmuy bal ta vinajele, xi laj yale: «Chavalik batel jkʼoplal ta Jerusalen, ta sjunul Judea, ta Samaria xchiʼuk kʼalal to ta namal balumil» (Ech. 1:8).
4. ¿Kʼu yelan laj yaʼi sbaik li jnaklejetik ta Samaria kʼalal cholbatik mantal yuʼun li Felipee, xchiʼuk kʼu van yuʼun jech laj yaʼi sbaik?
4 Li Felipee laj yil ti jaʼ xa yorail «chichʼ tsobbel sat» xkaltik li kʼusitik oy ta Samariae (Juan 4:35). Kʼalal laj yaʼiik lekil aʼyej li jnaklejetik ta Samariae, siket to yoʼonton laj yaʼiik. Yuʼun li judaetike mu toʼox skʼan xchiʼinik li jsamariaetike xchiʼuk spʼajojik tajek. Jech xtok, li jfariseoetike muʼyuk slekil yoʼontonik xchiʼuk chopol kʼusi tsnopik ta stojolal li jsamariaetike. Pe li Felipee mu jechuk stalelal, yuʼun ta sjunul yoʼonton la xcholbe mantal skotol li jnaklejetike. Jaʼ yuʼun, oy epal krixchanoetik lek la stsʼet chikintabeik li kʼusitik chal Felipee (Ech. 8:6).
5-7. Alo junuk loʼil ti chakʼ ta ilel ti mas to chpuk batel lekil aʼyej kʼalal chkichʼtik kontrainele.
5 Jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel li ta baʼyel sigloe, li avi eke chʼabal pajem-o li cholmantale akʼo mi ta xkichʼtik kontrainel. Kʼalal chichʼik tikʼel ta chukel li stestigotak Jeova o tsnutsatik lokʼel ta slumalike, mas to chpuk batel li lekil aʼyeje. Jech kʼuchaʼal liʼe, kʼalal jaʼo xyaket li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li stestigotak Jeovae jech-o la xcholik batel mantal akʼo mi takatik batel ta spasel tsatsal abtel yuʼun li jnazietike. Xi laj yal jun juda vinik ti te laj yojtikin mantal ta chukinabe: «Kʼalal laj kil ti tsots yoʼonton li stestigotak Jeovae, mas to la jchʼun ti naka ta Vivlia lokʼem tal li kʼusitik xchʼunojike. Jaʼ yuʼun, la jnop li-och ta testigo».
6 Bateltike, li buchʼutik chkontrainvanike ta xchʼamik li mantal eke. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal jun j-abtel ta SS ti bu tspasik tsatsal abtelal ta Gusen (Austria). Li vinik taje la xchʼam chanubtasel ta Vivlia, jaʼ chanubtasat yuʼun li Franz Desch ti te laj yichʼ takel batel ta spasel tsatsal abtelale. Ta mas tsʼakale, li ermano Franz te la sta sbaik ta asamblea xchiʼuk li j-abtel ta SS, pe jcholmantal xa ox li vinike. ¡Xmuyubajik tajek ti la sta sbaike!
7 Jaʼtik jech chkʼot ta pasel kʼalal chjatavik lokʼel ta slumalik li ermanoetik ta skoj ti chichʼik kontrainele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta sjabilaltik 1970, li ta Mozambiquee ep laj yichʼ cholel mantal kʼalal te kʼot ermanoetik ti jatavik lokʼel ta Malauie. Manchuk mi laj yichʼik kontrainel xtok li stestigotak Jeova ta Mozambiquee, jech-o la xcholik mantal. Xi chchapbutik li ermano Francisco Coanae: «Akʼo mi ep ta velta laj kichʼkutik chukel, laj kakʼkutik venta ti chkʼot ta yoʼontonik mantal li jnaklejetike. Jaʼ yuʼun, mas to jpʼel ta koʼontonkutik ti te xchiʼinojunkutik ta abtel Dios jech kʼuchaʼal la spas ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe».
8. ¿Kʼusi kʼotem ta pasel ta skoj ti chjel kʼu yelan tspasik mantal li ajvaliletik xchiʼuk ti oy vokolil ta takʼine?
8 Pe maʼuk skʼan xal ti jaʼ noʼox chpuk-o batel lekil aʼyej ta skoj ti chkichʼtik kontrainele. Li ta jabiletik echʼem tale, oy ep krixchanoetik chbatik ta naklej ta yan lum ta skoj ti chjel ti kʼu yelan tspasatik ta mantal yuʼun li ajvalile, ti chʼabal lek takʼine, ta skoj li paskʼope xchiʼuk li viʼnale. Vaʼun, jaʼ to te chlik xchanik Vivlia ti bu chkʼotike. Jech oxal, skʼan xichʼ cholel mantal ta epal kʼopetik. Li voʼotik une, ¿mi yakal chkakʼ kipaltik sventa jcholtik mantal ta «skotol lumetik, nitilulaletik, jteklumetik xchiʼuk ta yantik jeltos kʼopetik»? (Apok. 7:9).
«Akʼbeikun juʼel ek» (Echos 8:9-25)
«Kʼalal laj yakʼ venta Simon ti chichʼik chʼul espiritu kʼalal chakʼ skʼobik li jtakboletike, laj yal ti chakʼ takʼine» (Echos 8:18).
9. ¿Buchʼu jaʼ li Simone, xchiʼuk kʼusi ti labal sba laj yil ta stojolal li Felipee?
9 Li Felipee laj yakʼ ta ilel ep skʼelobil juʼelal li ta Samariae, yuʼun la xpoxta li buchʼutik alubem yok skʼobike, li koxoetike xchiʼuk la slokʼes pukujetik ti ochem ta yoʼonton krixchanoetike (Ech. 8:6-8). Jaʼo te oy jun vinik ti Simon sbie, labal sba tajek laj yil li kʼusi la spas Felipee. Li Simone tspas toʼox majia xchiʼuk labal sba ch-ilat yuʼun li jteklume. Jaʼ yuʼun, xi ch-albat skʼoplale: «Li vinik leʼe yichʼojbe li sjuʼel Diose». Pe kʼalal laj yil ti tspas skʼelobil juʼelal li Felipee, te laj yakʼ venta ti ta melel jaʼ sjuʼel li Diose, vaʼun pas ta jchʼunolajel (Ech. 8:9-13). Ta tsʼakale, vinaj li kʼusi mas bat ta yoʼontone. Jkʼeltik batel.
10. 1) ¿Kʼusi la spasik li Juan xchiʼuk Pedro li ta Samariae? 2) ¿Kʼusi la spas Simon kʼalal laj yil ti oy sjuʼel li Pedro xchiʼuk Juane?
10 Kʼalal laj yaʼi jtakboletik ti epaj xa jchʼunolajeletik ta Samariae, te la stakik batel li Pedro xchiʼuk Juane (kʼelo li rekuadro « Li Pedroe la stunes ‹li syaveal Ajvalilale›»). Kʼalal kʼotike, laj yakʼ skʼobik ta stojolal li achʼ jchʼunolajeletike, vaʼun jaʼ jech lik yichʼik li chʼul espiritue. b Kʼalal laj yil Simon li kʼusitik tspas jtakboletike, labal sba tajek laj yil, jaʼ yuʼun xi laj yalanbee: «Akʼbeikun juʼel ek yoʼ xichʼik chʼul espiritu li buchʼutik chkakʼ jkʼob ta sbaike». Laj ox yakʼbe takʼin li jtakboletike, yuʼun la snop ti stakʼ manel li matanal taje (Ech. 8:14-19).
11. Li Pedroe, ¿kʼusi la stakʼbe li Simone, xchiʼuk kʼu yelan laj yaʼi sba ti jech takʼbate?
11 Xi jamal takʼbat yuʼun li Pedroe: «Batan ta chʼayel xchiʼuk li aplatae, yuʼun la anop ti stakʼ manel ta takʼin li matanal ti muʼyuk tojbil chakʼ Diose. Li voʼote mu xata-o xchiʼuk mi ja’uk oy aparte li ta abtelal liʼe, yuʼun muʼyuk tukʼ ta sat Dios li avo’ontone». Vaʼun, albat ti akʼo sutes yoʼontone, xi albate: «Tsots kʼanbo vokol Jeova, yuʼun mi xuʼ chile, akʼo spasbot perton li kʼusi chopol tskʼan avoʼontone». Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, li Simone maʼuk chopol vinik, yuʼun oy ta yoʼonton tskʼan tspas li kʼusitik lek eke. Pe li vaʼ orae, oy kʼusi yan mas bat yoʼonton. Jech oxal, xi la skʼanbe vokol li jtakboletike: «Kʼanbeik vokol Jeova ta jtojolal sventa mu xkʼot ta pasel ta jtojolal mi jtosuk li kʼusitik laj avalike» (Ech. 8:20-24).
12. ¿Kʼusi jaʼ li simoníae, xchiʼuk kʼu yelan nopem xaʼi tspasik li ta relijionetike?
12 Jaʼ jpʼijubtasobiltik ek li kʼusi laj yal Pedroe. Li kʼusi kʼot ta pasel ta stojolal Simone jaʼ te lik talel li jpʼel kʼop simonía xie. Taje jaʼ skʼoplal kʼalal oy buchʼu tsman o ta xchon li yabtel yichʼoj ta srelijione, voʼne xa onoʼox ti jech tspasik tal li relijionetike. Jlik enciclopedia chal li kʼusi kʼot ta pasel ta 1878 kʼalal tstsob sbaik sventa stʼujik li papae: «Skotol velta kʼalal tstʼujik li papae, tsman li yabtelike (simonía). Ep ta velta ti toj chopol xa noʼox ti kʼu yelan tspasike xchiʼuk muʼyuk xa noʼox xkʼexlalik» (The Encyclopædia Britannica, novena edición).
13. ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti muʼyuk ta jtikʼ jbatik ta spasel li simoníae?
13 Li melel yajtsʼaklomutik Kristoe skʼan jkʼel jbatik sventa mu jpastik li simonía eke. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk lek mi toj echʼem xa ep kʼusi ta jkʼelanbetik li ermanoetik ti oy yabtelike o ti muʼyuk xa smelolal ti kʼu yelan ta jkʼupil kʼoptatik sventa oyuk kʼusi lek spas ta jtojolaltik ta tsʼakale o ti oyuk kʼusi xakʼ jbaintik ek li ta tsobobbaile. Pe mi voʼotik oy kʼusi jbainojtike, muʼyuk lek mi jaʼ xa mas ta jkʼopontik li buchʼutik oy stakʼinike. Taje jaʼ me skʼoplal li simonía une. Jaʼ yuʼun, li yajtunelutik Diose skʼan me bikʼit xkakʼ jbatik xchiʼuk teuk ta jnopbentik ti jaʼ noʼox chtʼujvan li chʼul espiritue (Luk. 9:48). Mu me stakʼ te kapal skʼoplal ta s-organisasion Dios li buchʼu ta saʼ smukʼulal stuke (Prov. 25:27).
«¿Mi xavaʼibe smelolal ta melel li kʼusi yakal chakʼele?» (Echos 8:26-40)
14, 15. 1) ¿Buchʼu jaʼ li kapon vinik ti likem ta Etiopiae, xchiʼuk kʼuxi la sta sbaik xchiʼuk li Felipee? 2) ¿Kʼu yelan laj yaʼi j-etiopia vinik li kʼusi albat yuʼun Felipee, xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik ti mu ta jechuk noʼox laj yichʼ voʼ ta anile? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune).
14 Kalbetik to skʼoplal li kʼusi la spas Felipee. Li yaj-anjel Jeovae laj yalbe Felipe ti akʼo batuk li ta be ti chyal batel ta Gasae. ¿Kʼu chaʼal ti te chbate? Li Felipee mu van snaʼ, jaʼ to te laj yaʼibe smelolal kʼalal la sta sba ta be xchiʼuk li kapon vinik ti likem ta Etiopiae, ti «te chotol tal ta skareta xchiʼuk tsots yakal chaptabe li svun j-alkʼop Isaiase» (kʼelo li rekuadro « ¿Kʼu yuʼun ti ‹kapon vinik› ch-albate?»). Li Felipee tijbat yoʼonton yuʼun chʼul espiritu sventa xbat sta ta anil li kapon vinike, vaʼun xi la sjakʼbee: «¿Mi xavaʼibe smelolal ta melel li kʼusi yakal chakʼele?». Xi la stakʼ li j-etiopia vinike: «¿Kʼuxi xa noʼox chkaʼibe smelolal ta melel mi muʼyuk buchʼu xchanubtasune?» (Ech. 8:26-31).
15 Li j-etiopia vinike laj yalbe Felipe ti akʼo xmuy ta skaretae. ¡Lek van tajek la xchiʼin sbaik ta loʼil! Ta epal jabil mu toʼox snaʼik buchʼu jaʼ li «chije» o li «[yajtunel]» Dios laj yal Isaiase (Is. 53:1-12). Pe kʼalal yakalik ta loʼile, li Felipee laj yalbe ti jaʼ skʼoplal Jesukristoe. Vaʼun, li j-etiopia vinike snaʼoj xa ox lek li kʼusi skʼan spase, yuʼun jaʼ xa ox jun achʼ jchʼunolajel jech kʼuchaʼal li buchʼutik laj yichʼik voʼ li ta Skʼinal Pentekostes ta sjabilal 33. Jaʼ yuʼun, xi laj yale: «¡Kʼelavil! Oy voʼ leʼe; ¿kʼusi tsmakun sventa xkichʼ voʼ?». Te noʼox ta yorail, li Felipee laj yakʼbe yichʼ voʼ li vinike (kʼelo li rekuadro « Li ich’vo’e»). c Kʼalal laj yoʼonton li Felipee, beiltasat batel yuʼun chʼul espiritu ta Asdod. Jaʼ te la xchol-o batel li lekil aʼyeje (Ech. 8:32-40).
16, 17. ¿Kʼu yelan chkoltavanik ta cholmantal li anjeletike?
16 Jaʼ jun mukʼta matanal chkaʼitik ek ti xuʼ jcholtik mantal jech kʼuchaʼal la spas Felipee. Yuʼun ta jcholtik mantal ta buyuk noʼox, jech kʼuchaʼal kʼalal chijlokʼ bal ta xanbale. Kʼalal jech ta jpastike, oy onoʼox buchʼu ta jtatik ti oy ta yoʼontonik mantale. Taje mu labaluk sba chkaʼitik, yuʼun li Vivliae chal ti ja’ tsbeiltasik cholmantal li anjeletik sventa xaʼiik mantal «skotol lumetik, nitilulaletik, jeltos kʼopetik xchiʼuk ta skotol jteklumetik» (Apok. 14:6). Taje jaʼ onoʼox jech laj yal li Jesuse. Kʼalal laj yalbe skʼoplal li lokʼolkʼop ta sventa li trigo xchiʼuk chopol tsʼilele, laj yal ti jaʼ anjeletik tstsobbeik sat li kʼusitik tsʼunbil mi sta yoraile, jaʼ xkaltik, kʼalal poʼot xa ox xlaj skotol li kʼusitik chopol oy ta balumile. Li anjeletike maʼuk noʼox tstsobik lokʼel ta Ajvalilal skotol li kʼusitik tsmak akanile xchiʼuk li jpaschoplejaletike (Mat. 13:37-41). Yuʼun tstsobik tal ta s-organisasion Jeova xtok li buchʼutik ta xuʼuninik li Ajvalilal ta vinajele xchiʼuk li «epal krixchanoetik» ti jaʼik li yan chijetike (Apok. 7:9; Juan 6:44, 65; 10:16).
17 Jtos ti kʼu yelan chkakʼtik venta ti chkoltavanik ta cholmantal li anjeletike jaʼ kʼalal oy ta jtatik krixchanoetik ti skʼanojik xa ox ta orasion ti xbeiltasatik yuʼun li Diose. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolalik chaʼvoʼ testigoetik ti te xchiʼukik batel ta cholmantal jun kʼox kereme. Kʼalal chkechanik xa ox ta oʼloltik kʼakʼale, li kʼox kereme tskʼan tajek ti xbat to stijik li yan nae. Jaʼ yuʼun, bat stij stuk li timbree. Lokʼ talel jun tseb, vaʼun la xchiʼinik ta loʼil. Labal sba laj yaʼiik kʼalal albatik ti jaʼ to la skʼan ta s-orasion ti oyuk buchʼu xkoltaat ta yaʼibel smelolal li Vivliae. Vaʼun, la xchʼam jun estudio.
«Kajval, mu xakojtikin, pe koltaun avokoluk».
18. ¿Kʼu yuʼun skʼan epuk-o sbalil xkiltik li cholmantale?
18 Ta jujuntal li yajtsʼaklomutik Kristoe jtaojtik jun mukʼta matanal: ti xuʼ jkolta jbatik ta abtel xchiʼuk anjeletik sventa xijchanubtasvan ta spʼejel balumile. Jaʼ yuʼun, jechuk-o me ep sbalil xavil li cholmantale xchiʼuk jechuk-o me xavakʼbe yipal ta spukel batel «li lekil aʼyejetik ta sventa Jesuse» (Ech. 8:35). Vaʼun, xamuyubaj me tajek.
a Li Felipe chkalbetik skʼoplal liʼe maʼuk li jtakbole, yuʼun jaʼ li ta vukvoʼ viniketik ti laj yichʼik tʼujel sventa spukbeik sveʼel ta Jerusalen li antsetik ti chamem smalalik ti chkʼopojik ta griego xchiʼuk ta ebreoe. Taje te la jchantik ta kapitulo 5 (Ech. 6:1-6).
b Yaʼeluk li vaʼ kʼakʼale, li achʼ jchʼunolajeletike ta xichʼik tʼujel ta chʼul espiritu kʼalal ta xichʼik voʼe. Kʼalal chichʼik chʼul espiritue, xuʼ xbatik ta vinajel xchiʼuk Jesus sventa xtunik ta ajvalilal xchiʼuk ta paleal (2 Kor. 1:21, 22; Apok. 5:9, 10; 20:6). Akʼo mi jech, kʼalal laj yichʼik voʼ li achʼ jchʼunolajeletike, muʼyuk laj yichʼik tʼujel. Yuʼun jaʼ to laj yichʼik chʼul espiritu xchiʼuk la spasik skʼelobil juʼelal kʼalal laj yakʼ skʼobik li Pedro xchiʼuk Juan ta stojolalike.
c Li j-etiopia vinike mu ta jechuk noʼox ta anil laj yichʼ voʼ. Ta skoj ti koʼol xa kʼusi xchʼunoj xchiʼuk li judaetike, xojtikin xa ox li Tsʼibetike xchiʼuk snaʼojbe xa ox skʼoplal li Mesiase. Jaʼ yuʼun, kʼalal laj yaʼibe smelolal kʼusi yabtel yichʼoj li Jesuse, chapal xa ox sventa xichʼ voʼ.
