1. ¿Kʼuxi xijkoʼolaj xchiʼuk li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe?

 LI YAJTSʼAKLOMTAK Kristo ta baʼyel sigloe laj yakʼ ta yoʼontonik spukbel batel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. Ta sjunul yoʼontonik laj yakʼ sbaik ta beiltasel yuʼun li chʼul espiritue. Akʼo mi laj yichʼik kontrainel, muʼyuk xchibajik. Vaʼun, akʼbatik ep bendision yuʼun li Jeovae. Li stestigoutik Jeovae, ¿mi mu jechuk ti xijkoʼolajutik kʼuchaʼal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe?

2, 3. ¿Kʼu yuʼun stuk noʼox jech li slivroal Echose?

² Kʼalal la jchantik li kʼupil sba loʼiletik ta Echose, ¡la stsatsubtas tajek xchʼunel koʼontontik! Stuk noʼox jech li livro liʼe, yuʼun jaʼ noʼox stuk livro laj yakʼ ta naʼel Dios ti chal kʼu yelan echʼ xkuxlejal li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe.

³ Li ta Echose, chalbe skʼoplal 95 ta voʼ krixchanoetik, 32 mukʼta lumetik, 54 jteklumetik xchiʼuk baluneb lumetik ti joyol ta nabe. Jech xtok, te chalbe skʼoplal krixchanoetik jech kʼuchaʼal jnitvanejetik ta relijion ti xtoyet chaʼi sbaike, jpolitikoetik ti tskuy sbaik ta diosetike xchiʼuk jkontrainvanejetik. Pe li buchʼutik mas tsots skʼoplalik ta loʼile jaʼik li ermanoetik xchiʼuk ermanaetik ta baʼyel sigloe. Laj onoʼox yil svokolik jech kʼuchaʼal ta jnuptantik avie, pe jech-o baxbol la xcholik batel mantal.

4. ¿Kʼu yuʼun ti xkojtikintik xa yaʼel li Pablo, Tabita xchiʼuk li yan yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe?

⁴ Xkoʼolaj ti xkojtikintik xa yaʼel li jtakbol Pedroe, li jtakbol Pabloe, li Lukas ti jaʼ kʼanbil doktore, li Bernabe ti lek snaʼ xtʼolpʼije, li Esteban ti tsots yoʼontone, li Tabita ti toj lek yoʼontone, li Lidia ti lek snaʼ xchʼamvan ta snae xchiʼuk li yan yajtuneltak Dios ti tukʼ laj yakʼ sbaike. Pe ¿kʼuxi xa noʼox ti jech chkaʼi jbatik ta stojolalik ti oy xa ta chaʼmil jabil jech kʼot ta pasele? Yuʼun oy ta jbatik spasel ta yajchankʼoptak Kristo li krixchanoetik jech kʼuchaʼal la spasike (Mat. 28:19, 20). ¡Taje jaʼ jun mukʼta matanal!

5. ¿Bu lik xcholik mantal li yajchankʼoptak Jesuse?

⁵ Jnopbetik skʼoplal kʼusitik abtelal laj yakʼanbe sbain yajchankʼoptak li Jesuse. Xi laj yalanbee: «Chavichʼ atsatsalik kʼalal mi vul ta atojolalik li chʼul espiritue, vaʼun chavalik batel jkʼoplal ta Jerusalen, ta sjunul Judea, ta Samaria xchiʼuk kʼalal to ta namal balumil» (Ech. 1:8). Baʼyuke, akʼbat yipalik yuʼun chʼul espiritu sventa xcholik mantal «ta Jerusalen» (Ech. 1:1–8:3). Laje, laj yichʼik beiltasel yuʼun chʼul espiritu sventa xcholik mantal  ta sjunul Judea xchiʼuk ta Samaria (Ech. 8:4–13:3). Ta slajeb une, lik xcholik mantal «kʼalal to ta namal balumil» (Ech. 13:4–28:31).

6, 7. ¿Kʼusitik oy kuʼuntik avi ti chʼabal toʼox jech yuʼunik li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe?

⁶ Ti kʼu yelan la xcholik mantal li kermanotaktik ta baʼyel sigloe mu xkoʼolaj kʼuchaʼal li avie, yuʼun chʼabal toʼox yuʼunik sliklej li Vivliae mi jaʼuk oy yuʼunik vunetik sventa xakʼbeik li krixchanoetike. Yuʼun li S-evanjelio Mateoe laj yichʼ tsʼibael tetik van ta sjabilal 41. Li slivroal Echose tsuts stsʼibael tetik van ta sjabilal 61. Li vaʼ jabile, kʼajomal noʼox stsʼibaoj junchib skartatak li Pabloe. Kʼalal maʼukik toʼox yajtsʼaklomtak Kristo li krixchanoetik ti jaʼik judaetike, te chbat xchikintaik li Tsʼibetik ta Ebreo Kʼop li ta snail tsobobbaile (2 Kor. 3:14-16). Jutuk mu skotolikuke muʼyuk yuʼunik ta jujuntal li Tsʼibetik ta Ebreo Kʼope. Jaʼ yuʼun, kʼalal chbat xcholik mantale, skʼan skomes ta sjolik li loʼiletik chal ta Tsʼibetike.

⁷ Avie, jutuk mu jkotoltikuk li stestigoutik Jeovae oy kuʼuntik ta jujuntal sliklej li Vivliae xchiʼuk epal vunetik. Jech xtok, yakal ta jcholtik mantal ta sienal noʼox kʼopetik xchiʼuk yakal ta jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetik ta 240 mukʼtikil lumetik xchiʼuk ta bikʼtal lumetik.

8, 9. 1) ¿Kʼusitik pas yuʼunik li yajchankʼoptak Jesus kʼalal koltaatik yuʼun li chʼul espiritue? 2) ¿Kʼusi yakal chchapanik li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil ta skoj ti chkoltaatik yuʼun li xchʼul espiritu Diose?

⁸ Li Jesuse xi laj yalanbe ta jamal li yajchankʼoptak kʼalal jaʼo laj yakʼanbe yabtele: «Chavichʼ atsatsalik kʼalal mi vul ta atojolalik li chʼul espiritue». Jaʼ yuʼun, li xchʼul espiritu Diose jaʼ tsbeiltas batel li yajchankʼoptak Jesus sventa spukbeik batel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Dios ta spʼejel balumile. Li chʼul espiritue laj yakʼbe sjuʼel Pedro xchiʼuk Pablo sventa xpoxtaik li buchʼutik ipike, sventa slokʼesbeik pukuj ta yoʼonton li krixchanoetike xchiʼuk ti xchaʼkuxesik li animaetike. Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal akʼbat spasik yuʼun li chʼul espiritue jaʼ ti xalbeik batel krixchanoetik li kʼusi skʼan spasik sventa staik li kuxlejal sbatel osile (Juan 17:3).

⁹ Li ta skʼakʼalil Pentekostes ta sjabilal 33, li yajchankʼoptak Kristoe «lik ventainatikuk yuʼun chʼul espiritu xchiʼuk lik kʼopojikuk ta yantik kʼopetik». Vaʼun, jaʼ jech lik yalbeik batel skʼoplal «li yutsil slekil yabtel Diose» (Ech. 2:1-4, 11). Li avie, mu onoʼox xijkʼopojutik ta yan kʼop ta skʼelobil juʼelal, pe li Diose yakal tstunes xchʼul espiritu sventa skolta li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile. Yuʼun ta epal kʼopetik yakal chchapanik vunetik ti lokʼem ta Vivliae. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta jujun ue, chichʼ pasel imprimir ta smiyonal xa noʼox revistaetik jech kʼuchaʼal Li Jkʼel-osil ta toyole xchiʼuk li ¡Vikʼiluk me jsatike! Jech xtok, li ta jpajinatik ta Internet jw.org oy te vunetik xchiʼuk videoetik ti lokʼemik ta Vivlia ti oy mas ta jmil jeltos kʼopetike. Li kʼusitik oy kuʼuntik taje jaʼ tskoltautik sventa xkalbetik li krixchanoetik ta skotol lumetik, nitilulaletik xchiʼuk ta jeltos kʼopetik «li yutsil slekil yabtel Diose» (Apok. 7:9).

10. ¿Kʼusitik pasbil talel leʼ xa talel ta 1989?

 ¹⁰ Leʼ xa talel ta 1989, li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile jaʼ yakʼoj ta yoʼonton ti xichʼ jelubtasel ta epal kʼopetik li Skʼop Dios sventa Achʼ Balumile. Jaʼ yuʼun, yichʼoj jelubtasel mas ta chib sien jeltos kʼopetik xchiʼuk yichʼoj pasel imprimir mas ta 240 miyon ta lik. ¡Pe jech-o yakal chichʼ jelubtasel ta yantik kʼop! Ti jech pasem tal kuʼuntike jaʼ koliyal ti skoltaojutik talel Dios ta xchʼul espiritue.

11. ¿Buchʼutik tskolta sbaik sventa xichʼ jelubtasel ta yantik kʼop li vunetike?

¹¹ Kalbetik skʼoplal xtok ti kʼu yelan chichʼ jelubtasel li vunetike. Sventa xichʼ pasel li abtelal taje, ta smilal xa noʼox stestigotak Jeova chkoltavanik ti muʼyuk tojbilike, ti te oyik ta mas ta 150 mukʼta lumetik xchiʼuk bikʼtal lumetike. Taje mu labaluk sba chkaʼitik, yuʼun muʼyuk yan organisasion ti beiltasbil yuʼun chʼul espiritu sventa xichʼ albel batel skʼoplal li Jeovae xchiʼuk li Ajvalilal Mesiase (Ech. 28:23).

12. ¿Bu la sta yipalik li Pablo xchiʼuk li yan yajtsʼaklomtak Kristo sventa spasik li kʼusi akʼbat sbainike?

¹² Li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe pas onoʼox yuʼunik ek li kʼusi akʼbat sbainike, yuʼun la sjelubtasik mantaletik xchiʼuk oy kʼusitik yan la spasik sventa jechuk-o xcholik mantal. Ti jech pas yuʼunike, jaʼ ta skoj ti koltaatik yuʼun li chʼul espiritue. Kʼalal la xcholbe mantal judaetik xchiʼuk jyanlumetik ta Antiokia ta Pisidia li Pabloe, «pasik ta jchʼunolajel li buchʼutik oy lek ta yoʼontonik stael li kuxlejal sbatel osile» (Ech. 13:48). Li ta stsutsebal slivroal Echose, li Lukase xi chal ta stojolal li Pabloe: «Chalbe skʼoplal Ajvalilal yuʼun Dios xchiʼuk lek jamal chalbe skʼoplal [...], muʼyuk kʼusi chmakat» (Ech. 28:31). ¿Bu lumal jech la spas li Pabloe? Jaʼ li ta Romae ti jaʼ kapital yuʼun jun mukʼta tsatsal lume. Jamal xvinaj ti jaʼ akʼbat yipalik yuʼun chʼul espiritu li yajtsʼaklomtak Kristoe.

13. ¿Kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jpastik orasion kʼalal chkichʼtik kontrainele?

¹³ Kʼalal lik yichʼik kontrainel li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe, la skʼanbeik Jeova ti akʼo x-akʼbat yipal yoʼontonike. ¿Mi koltaatik onoʼox un? Laj, yuʼun akʼbatik xchʼul espiritu sventa jechuk-o tsots yoʼonton spukbeik batel skʼoplal li skʼop Diose (Ech. 4:18-31). Li voʼotik eke jaʼ jech ta jkʼanbetik jpʼijiltik Jeova xchiʼuk kipaltik sventa jechuk-o jcholtik mantal akʼo mi xkichʼtik kontrainel (Sant. 1:2-8). Ti jech chakʼbutik xchʼul espiritu li Jeovae xchiʼuk ti chakʼbutik bendisione jaʼ tskoltautik sventa jechuk-o jcholtik mantal. Akʼo mi tsots tajek chkichʼtik kontrainel, muʼyuk kʼusi tsmakutik sventa jechuk-o xkalbetik batel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose. Jaʼ yuʼun, skʼan me jechuk-o jkʼanbetik xchʼul espiritu li Jeovae, ti xakʼ jpʼijiltik xchiʼuk kipaltike (Luk. 11:13).

14, 15. 1) ¿Kʼusi kʼot ta pasel «kʼalal lik tsatsal vokolil ta skoj li kʼusi la spasbeik Estebane»? 2) ¿Kʼuxi laj yojtikinik mantal li epal krixchanoetik ta Siberiae?

¹⁴ Kʼalal skʼan toʼox xichʼ milel li Estebane, tsots yoʼonton la spakbe skʼoplal li mantale (Ech. 6:5; 7:54-60). Kʼalal laj xa ox smilik une, «lik jun tsatsal kontrainel». Jaʼ yuʼun, jatavik batel ta Judea xchiʼuk ta Samaria li yajchankʼoptak Jesuse, jaʼ xa noʼox te komik ta Jerusalen li jtakboletike. Pe muʼyuk te xpaj-o li cholmantale. Li Felipee  bat ta Samaria sventa spukbe batel skʼoplal li Kristoe xchiʼuk lek kʼusi kʼot ta pasel yuʼun te (Ech. 8:1-8, 14, 15, 25). Xi to chal li loʼile: «Li buchʼutik laj yichʼik pukel batel kʼalal lik tsatsal vokolil ta skoj li kʼusi la spasbeik Estebane batik kʼalal to ta Fenisia, ta Chipre xchiʼuk ta Antiokia, la xcholik batel li mantale, pe jaʼ noʼox la xcholbeik li judaetike. Pe oy junantik viniketik ta Chipre xchiʼuk ta Sirene ti talemik ta Antiokiae lik xchiʼinik ta loʼil li krixchanoetik ti chkʼopojik ta griegoe, la xcholbeik li lekil aʼyejetik sventa Kajvaltik Jesuse» (Ech. 11:19, 20). Kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, kʼalal laj yichʼik kontrainele, mas to puk batel ta yantik lumetik li lekil aʼyeje.

¹⁵ Jaʼtik jech kʼot ta pasel li ta voʼneal Unión Sovieticae. Li ta sjabilaltik 1950, laj yichʼik chukel batel ta smilal xa noʼox stestigotak Jeova ta Siberia. Ta skoj ti tanpuk batik ta jeltos jteklumetike, puk batel li lekil aʼyeje. Ti manchukuk jech kʼot ta pasele, li ermanoetike muʼyuk xkʼotik ta namal lum ti jechuke, yuʼun junantike mas ta lajunmil kilometro takatik batel. Ti ta stakʼinuk stukike, mu xtoj yuʼun li spasajeike. Pe li ermanoetike kʼotik ta namal lum ta skoj ti chukbilik batele. Jech kʼuchaʼal laj yal jun ermanoe, jaʼ koltavanik li j-abteletik sventa xojtikinik mantal li epal krixchanoetik ta Siberiae.

16, 17. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel slivroal Echos ti akʼbatik bendision yuʼun Jeova li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe?

¹⁶ Jamal xvinaj ti akʼbatik bendision yuʼun Jeova li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe. Akʼo mi jaʼ onoʼox Pablo xchiʼuk yan ermanoetik ti la stsʼunik xchiʼuk laj yatʼesike, pe jech kʼuchaʼal chal li Vivliae, «jaʼ chakʼ chʼiuk li Diose» (1 Kor. 3:5, 6). Li slivroal Echose jamal chakʼ ta ilel ti puk batel tajek li lekil aʼyeje, yuʼun akʼbatik bendision yuʼun li Jeovae. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Echos 6:7 xi chale: «Jech-o puk batel li skʼop Diose, epaj batel ta jyalel li jchankʼopetik ta Jerusalene». «Li tsobobbail ta sjunlej Judea, Galilea xchiʼuk Samariae jun xa yoʼontonik, tsatsub yoʼontonik. Jech xtok, lik epajikuk ta skoj ti xiʼtaojik [yichʼojik ta mukʼ] Jeova xchiʼuk ti chpatbat yoʼontonik yuʼun chʼul espiritue» (Ech. 9:31).

¹⁷ Epal yajtsʼaklomtak Kristo ta Antiokia ta Siriae tsots yoʼonton la xcholbeik mantal li krixchanoetik ti chkʼopojik ta ebreo xchiʼuk ta griegoe. «Te oy ta stojolalik li Jeovae xchiʼuk ep krixchanoetik pasik ta jchʼunolajel xchiʼuk lik stsʼakliik li Kajvaltike» (Ech. 11:21). ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta mas tsʼakal? «Epaj batel li skʼop Jeovae xchiʼuk lik pukuk batel» (Ech. 12:24). Jech xtok, ta skoj ti la xcholbeik mantal jyanlumetik li Pablo xchiʼuk li yan ermanoetike, «pʼol batel li skʼop Jeovae xchiʼuk ep kʼusitik tsal batel yuʼun» (Ech. 19:20).

18, 19. 1) ¿Kʼu yuʼun jnaʼojtik lek ti tskoltautik li Jeova avie? 2) Albo junuk skʼelobil ti chakʼ ta ilel ti muʼyuk chikta steklumal li Jeovae.

¹⁸ Jnaʼojtik lek ti tskoltautik Jeova li avi eke. Jaʼ yuʼun, oy epal krixchanoetik ti chchʼamik mantale, ti chakʼ xkuxlejalik ta stojolal Diose xchiʼuk ti chichʼik voʼe. Ti manchukuk tskoltautik Jeova xchiʼuk ti muʼyukuk chakʼbutik bendision jech kʼuchaʼal la skoltaan li Pablo xchiʼuk li yan yajtsʼaklomtak Kristoe, mu xuʼ kuʼuntik xcholel mantal kʼalal chkichʼtik tsatsal kontrainele (Ech. 14:19-21).  Te xchiʼinojutik-o li Jeovae, te chikutik ta «skʼob ti te oy-o sbatel osile» (Deut. 33:27). Teuk ta joltik xtok ti muʼyuk chikta steklumal Jeova ta skoj li smukʼul bie (1 Sam. 12:22; Sal. 94:14).

¹⁹ Kalbetik jun skʼelobil. Kʼalal jaʼo xyaket li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li jnazietike la stakik batel ta Sachsenhausen li ermano Harald Abt ti te tspasik tsatsal abtelale. Li ta mayo ta 1942, li polisiaetik ti ta mukul ch-abtejik ta Alemaniae (Gestapo) batik ta sna li Haralde, laj yikʼbeik batel li stsebe xchiʼuk la xchukbeik batel li yajnil ti Elsa sbie. Vaʼun, la stakik batel ta jayibuk chukinab ti bu tspasik tsatsal abtelale. Xi laj yal li Elsae: «Ti kʼu sjalil te tikʼilun ti bu tspasik tsatsal abtelale oy kʼusi tsots skʼoplal laj yakʼ jchan: skotol li yajtuneltak Jeovae ch-akʼbat yipalik yuʼun chʼul espiritu kʼalal chil tsots svokolike. Kʼalal skʼan toʼox xchukikune, la jchanbe jlik skarta jun ermana ti te chal ti chakʼbutik jun oʼontonal li xchʼul espiritu Jeova kʼalal ta jnuptantik tsatsal prevaetike. Ch-echʼ ta mas jutuk laj kaʼi li kʼusi la stsʼibae. Pe kʼalal jech la jnuptane, te laj kil jtuk ti melel li kʼusi laj yale. Vokol ta chʼunel kʼalal muʼyuk jech jnuptanojtike, pe li voʼone laj kil jtuk ta jkuxlejal».

20. ¿Kʼusi la spas Pablo kʼalal jaʼo te chukul ta jpʼej nae, xchiʼuk kʼuxi staojbeik sbalil epal yajtsʼaklomtak Kristo ti jech la spase?

²⁰ Li ta stsutsebal loʼil ta Echose, chal ti te chukul ta jpʼej na ta Roma li Pabloe, jaʼ yuʼun mu stakʼ xchol mantal ta jujupʼej na. Akʼo mi jech, laj yalbe «skʼoplal Ajvalilal yuʼun Dios» li buchʼutik chkʼot vulaʼanatuke (Ech. 28:31). Li avi eke, oy epal ermanoetik ti mu xuʼ xlokʼ ta snaike, yuʼun mu xa xtots ta stemik, te chichʼik chabiel ta snail mol meʼeletik o ta skoj ti ipike. Akʼo mi jech tsnuptanik, skʼanojik-o tajek li Diose xchiʼuk oy-o ta yoʼontonik chalik batel li lekil aʼyeje. Jaʼ yuʼun, kʼalal ta jpastik orasion ta stojolalike, jkʼanbetik Jtotik Jeova ti akʼo skoltaan sventa staik ta chiʼinel ta loʼil li buchʼutik oy ta yoʼontonik mantale xchiʼuk ti tskʼan tsnaʼik li kʼusitik kʼupil sba tspas Dios ta jelavele.

21. ¿Kʼu yuʼun ti anil xa noʼox skʼan jcholtik mantale?

²¹ Jutuk mu jkotoltikuke xuʼ jcholtik mantal ta jujupʼej na xchiʼuk xuʼ jeltos ti kʼu yelan ta jpastike. Jaʼ yuʼun, skʼan xkakʼtik persa ti jechuk-o jpukbetik batel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, vaʼun ti xaʼiik mantal «kʼalal to ta namal [balumile]». Jamal xvinaj ti kuxulutik xa ta slajebal kʼakʼale (Mat. 24:3-14). Jaʼ yuʼun, skʼan me mu teuk noʼox jmeyoj jkʼobtik. Skʼan xa noʼox me oyuk kʼusi ep jpastik «ta sventa li yabtel Kajvaltike» (1 Kor. 15:58).

22. ¿Kʼusi oy ta koʼontontik spasel yoʼ to mu xtal li skʼakʼalil Jeovae?

²² Jutuk xa skʼan xtal «li smukʼta kʼakʼalil Jeova ti toj labal sbae» (Joel 2:31). Yoʼ to mu xtale, jechuk-o tsotsuk koʼontontik jcholtik mantal, yuʼun oy to ep buchʼutik «oy tajek ta yoʼontonik chchʼamik li skʼop Diose», jech kʼuchaʼal li jbereaetike (Ech. 17:10, 11). Jaʼ yuʼun, jechuk-o me jcholtik mantal, jaʼ to ta jkechantik mi xi lij-albate: «¡Lek ti jech la apase, lekil tukʼil mosoil!» (Mat. 25:23). Mi jech-o baxbol ta jcholtik mantal xchiʼuk mi tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal Jeovae, xijmuyubaj noʼox me ta sbatel osil ta skoj ti la jpukbetik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose.