1. ¿Kʼusi lek laj yalbe skʼoplal Jesus kʼalal jun xaʼox akʼobal liʼ oy ta Balumil kʼuchaʼal krixchanoe?

KʼALAL jun xaʼox akʼobal skʼan xcham li Jesuse, laj yakʼ ta ilel ti chat yoʼonton ta sventa li kʼusi chkʼot ta pasel ta tsʼakal ta stojolal li yajtsʼaklomtake. Jech, xi la skʼanbe vokol Stot ta stojolalike: «Maʼuk ta jkʼanbot vokol ti akʼo xalokʼes ta balumile, jaʼ ti akʼo xachabi ta stojolal li buchʼu toj chopole. Muʼyuk te skʼoplalik ta balumil jech kʼuchaʼal muʼyuk te jkʼoplal ta balumil eke» (Juan 17:15, 16). Li kʼusi laj yal Jesus li ta orasion taje, laj yakʼ ta ilel kʼu to yepal skʼanoj li yajtsʼaklomtake xchiʼuk kʼu to yepal sbalil kʼalal xi laj yal li vaʼ akʼobale: «Li voʼoxuke maʼuk te akʼoplalik ta balumil» (Juan 15:19). Kʼuchaʼal chkiltike, toj tsots skʼoplal laj yil ti chʼakalikuk-o ta stojolal balumil li yajtsʼaklomtake.

2. ¿Kʼusi «balumil[al]» laj yalbe skʼoplal li Jesuse?

² ¿Kʼusi «balumil[al]» ti laj yalbe skʼoplal Jesuse? Jaʼ li krixchanoetik ti nom oyik ta stojolal Diose, ti ventainbilik yuʼun Satanase, li kʼusi noʼox tskʼan stukike xchiʼuk li toybail ti pukbil skʼoplal yuʼun Satanase (Juan 14:30; Efesios 2:2; 1 Juan 5:19). Jaʼ yuʼun xi chal li Vivliae: «Chakʼotik ta yajkontra Dios kʼalal chavamigoinik li balumile» (Santiago 4:4). Ta sventa ti jkotoltik ta jkʼan te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose, lek me ti jkʼeltik kʼuxi xuʼ maʼukutik sventa balumil manchuk mi jmoj nakalutik xchiʼuk. Ta sventa taje, jkʼeltik voʼtos kʼusitik tskoltautik ta spasel jech: tukʼukutik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Dios ti oy ta skʼob Kristoe xchiʼuk mu jtikʼ jbatik ta politika, jtsʼiktik li s-espiritu o li yip balumile, lekuk noʼox jmeltsan jbatik, lekuk noʼox jkuxlejaltik xchiʼuk jlaptik li kabtejebtik ta mantale.

3. 1) ¿Kʼu yelan la spas stalelal Jesus ta sventa li politikae? 2) ¿Kʼu yuʼun chal Vivlia ti jaʼ xkʼexol Kristo kʼotemik li yajtsʼaklomtak ti tʼujbil chbatik ta vinajele? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.)

³ Li Jesuse muʼyuk la stikʼ sba ta politika liʼ ta Balumile, moʼoj, jaʼ laj yakʼ ta yoʼonton yalbel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, li ajvalilal ta vinajel ti bu jaʼ ch-och ta ajvalil stuk ta tsʼakale (Daniel 7:13, 14; Lukas 4:43; 17:20, 21). Jaʼ yuʼun xi jamal laj yalbe li ajvalil Ponsio Pilato ti likem ta Romae: «Maʼuk sventa balumil li Ajvalilal kuʼune» (Juan 18:36). Li tukʼil yajtsʼaklomutike jchanojbetik li stalelale. ¿Kʼu yelan? Jaʼo ti kʼalal tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolal li Ajvalilal yuʼun Diose, ta stojolal li Jesukristo ti jaʼ li buchʼu chventainvane xchiʼuk ti kʼalal chkalbetik skʼoplal ta spʼejel Balumil li Ajvalilal taje (Mateo 24:14). Jaʼ yuʼun xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Kʼotemunkutik ta xkʼexol Kristo, voʼon yajkʼopojelunkutik [...]. Jaʼunkutik xkʼexol Kristo ti xi ta jkʼankutik vokole: ‹Akʼo xchaʼta yav ti kʼu yelan xavil abaik xchiʼuk li Diose›» (2 Korintios 5:20). *

4. ¿Kʼutik yelan yakʼojik ta ilel ti tukʼ yoʼontonik ta stojolal Ajvalilal yuʼun Dios li melel yajtsʼaklomtak Kristoe? (Kʼelo li rekuadro « Muʼyuk la stikʼ sbaik ta politika li baʼyel yajtsʼaklomtak Kristoe».)

⁴ Jun yajkʼopojel ajvalil kʼalal chbat ta yan lume jaʼ tsvaʼan sba ta stojolal li slumale o li ajvalil yuʼune. Ta skoj taje, muʼyuk tstikʼ sba li ta kʼusitik chkʼot ta pasel li ta lum bu chkʼot abtejuke. Akʼo mi jech, oy ta yoʼonton xchabiel li kʼusitik chtun yuʼun li ajvalil bu lik batele. Jaʼ jech tspas stalelal ek li yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbilike, ti «te oy ta vinajel li [slumalike]» (Filipenses 3:20). Ta sjunul yoʼonton yakal chalbeik skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, vaʼun, koliyal taje ta smiyonal noʼox ‹yan xchijtak› Kristo koltabilik sventa «akʼo xchaʼta yav ti kʼu yelan [xil sbaik] xchiʼuk li Diose» (Juan 10:16; Mateo 25:31-40). Li yan chijetike jaʼ beiltasbilik  yuʼun li yermanotak Kristo ti tʼujbilike, vaʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal takbilik ta abtel yuʼun Kristo ek. Li chaʼtsop taje junik noʼox sventa tspukbeik skʼoplal li yabtel Ajvalilal yuʼun Mesiase xchiʼuk solel mu stikʼ sbaik ta politika (kʼelo Isaías 2:2-4).

5. ¿Kʼusi jelel-o li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo xchiʼuk li voʼneal Israele, xchiʼuk kʼusi chkʼot ta pasel ta xkuxlejal yajtsʼaklomtak Kristo ta skoj taje?

 ⁵ Pe oy to yantik srasonal ti mu stikʼ sbaik ta politika li yajtsʼaklomtak Kristoe, maʼuk noʼox ti tukʼ yoʼontonik ta stojolal Kristoe. Baʼyel, li voʼotike mu ta junuk noʼox lum nakalutik kʼuchaʼal li voʼneal Israele, li bu akʼbatik yuʼun Diose. Li voʼotike kermano jbatik ti oyutik ta spʼejel Balumile (Mateo 28:19; 1 Pedro 2:9). Jaʼ yuʼun chaʼa, ¿kʼusi van chkʼot ta pasel ti tauk jtikʼ jbatik ta junuk partido politikoe? Chkakʼtik ta vokol ti jmoj oyutik kʼuchaʼal yajtsʼaklomutik Kristoe xchiʼuk muʼyuk xa me jamal chijkʼopojutik kʼalal chkalbetik buchʼuuk noʼox krixchanoal li Ajvalilal yuʼun Diose (1 Korintios 1:10). Jech xtok, ti xlikuk jun mukʼta paskʼope, ta jtsaktik ta kʼop jechuk li kermanotaktik ti albilutik akʼo jkʼantike (Juan 13:34, 35; 1 Juan 3:10-12). ¡Jaʼ yuʼun lek xkʼot-o ta jyalel ti laj yal Jesus ti akʼo mu jpastik kʼope xchiʼuk ti akʼo jkʼantik li kajkontrataktike! (Mateo 5:44; 26:52; kʼelo li rekuadro « ¿Mi muʼyuk ta jtikʼ jba ta politika?».)

6. Ta skoj ti kakʼoj xa jbatik ta stojolal Diose, ¿kʼu yelan skʼan jtsaktik ta venta li Sesare?

⁶ Jech noxtok, li melel yajtsʼaklomtak Kristoe yakʼoj xkuxlejalik ta stojolal Dios, maʼuk ta stojolal jun vinik o jun ants, o ta stojolal junuk organisasion o junuk lum. Yuʼun xi chal 1 Korintios 6:19 xchiʼuk 20 ta sventa taje: «Maʼuk avuʼun aba atukik, yuʼun tojbil ti laj avichʼik manele». Jaʼ jech taje, akʼo mi chakʼbeik li kʼusi jaʼ yuʼun li «Sesare» —tsakel ta venta, stojel patanetik xchiʼuk ti oy noʼox spajeb chchʼunik mantale—, li kʼusi mas tsots skʼoplal oy ta sbaike jaʼ ti chakʼbeik «li kʼusitik jaʼ yuʼun Diose» (Markos 12:17; Romanos 13:1-7). Jlom «li kʼusitik jaʼ yuʼun Diose» jaʼ ti xkichʼtik ta mukʼe, ti jkʼantik ta sjunul koʼontontike, ti jchʼunbetik smantale, ti tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolale xchiʼuk ti xkakʼ jkuxlejaltik mi jech skʼan pasel chkiltike (Lukas 4:8; 10:27; kʼelo Echos 5:29; Romanos 14:8).

7, 8. ¿Kʼusi jaʼ li «snopben krixchanoetike», xchiʼuk kʼu yelan ch-abtej ta stojolal li jtoyba krixchanoetike?

⁷ Yan ti kʼu yelan jchʼakoj-o jbatik ta stojolal balumile jaʼ ti ta  jtsʼiktik li xchopol juʼel, o espiritue. Xi la stsʼiba li jtakbol Pabloe: «Li voʼotike maʼuk laj kichʼbetik li snopben krixchanoetike, moʼoj, jaʼ laj kichʼtik li chʼul espiritu ti likem tal ta stojolal Diose» (1 Korintios 2:12). Jech ek li yajtsʼaklomtak Kristo ta Efesoe xi la stsʼibabe batele: «Ti jech toʼox la apas abaik kʼuk sjalil jech kʼuchaʼal tspas [...] [li] balumile, jech kʼuchaʼal tspas li ajvalil yuʼun ikʼe, li ikʼ ti tspas ta mantal li krixchanoetike xchiʼuk ti ch-abtej avi ta stojolal li xnichʼnab toybaile» (Efesios 2:2, 3).

⁸ ¿Kʼusi jaʼ li «ikʼ», o espiritu, liʼ ta balumile? Jaʼ li juʼelal ti mu xvinaj ta kʼelel ti chopol ch-abtej ta stojolal li krixchanoetike. ¿Kʼu yelan ch-abtej? Tstijbe yoʼonton sventa mu xchʼunbeik smantal Dios xchiʼuk tstikʼbe ta yoʼonton «li kʼusi tskʼan jbekʼtaltike, li kʼusi tskʼan jsatike» (1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10). ¿Kʼuxi ch-abtej «li ajvalil yuʼun [ikʼ]» ta stojolal li krixchanoetike? Jaʼ ti tstijbe yoʼonton ta spasel mulil jech kʼuchaʼal nopemik onoʼoxe, muʼyuk noʼox bu chakʼik venta, mu noʼox xpaj ta abtel xchiʼuk ta buyuk noʼox oy jech kʼuchaʼal li ikʼe. ¿Kʼuxi «ch-abtej» ta stojolal li krixchanoetike? Chakʼ chʼiuk talelaletik ti mu lekuk ta sventa li yajtsʼaklomtak Kristoe, jech kʼuchaʼal li saʼel kʼusi tskʼan yoʼonton stukike, li toybaile, ti mu noʼox x-echʼ yoʼontonik ta skʼanel kʼusitikuke, ti stuk xa tskʼan tspas sbaik ta mantal ta stalelalike xchiʼuk ti mu xchʼunik mantale. * Ta jaypʼeluk noʼoxe, xuʼ xkaltik ti kʼunkʼun chakʼ chʼiuk stalelaltak Diablo li ta yoʼonton krixchanoetike (Juan 8:44; Echos 13:10; 1 Juan 3:8, 10).

9. ¿Kʼutik yelan ch-och ta nopbenal xchiʼuk ta oʼontonal li s-espiritu balumile?

⁹ ¿Mi xuʼ chakʼ yibel ta jnopbentik xchiʼuk ta koʼontontik li s-espiritu balumile? Ta melel xuʼ, pe jaʼ noʼox mi mu jchabi jbatike (kʼelo Proverbios 4:23). Ta slikebale, ta kʼunkʼun nakʼal chlik abtejuk. Xuʼ chlik talel ta stojolal chopol jchiʼiltaktik ti lekil krixchanoetik yileluke, pe ti mu skʼanik Jeova ta melele (Proverbios 13:20; 1 Korintios 15:33). Jech xtok, xuʼ xlik talel ta vunetik ti muʼyuk lekik skʼoplale, ta Internet ti bu oy pornografiae o ta yaʼyejik li buchʼu svalopatinojik Jeovae, ta chʼayob oʼontonal ti jutuk noʼox  tstsatsubtasutike, ta tajimoletik ti bu tskʼan tajmek tspasik kanale, ta stojolal krixchanoetik o ta stojolal kʼusitik ti chakʼ kiltik kʼusi tsnop li Satanas xchiʼuk slumale.

10. ¿Kʼuxi xuʼ jtsaltik li s-espiritu balumile?

¹⁰ ¿Kʼuxi xuʼ jtsaltik li s-espiritu balumil ti oy svenenoale xchiʼuk ti te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose? Jaʼ ti jtunestik lek li kʼusitik yakʼojbutik Jeova sventa xijtsatsub ta mantale xchiʼuk ti jkʼanilanbetik xchʼul espiritue. Manchuk mi oy sjuʼel li Diablo  xchiʼuk slumale, jaʼ mu albajuk sjuʼel li Diose (1 Juan 4:4). Jaʼ yuʼun toj tsots skʼoplal ti xijnopaj ta stojolal Dios ta orasione.

11. ¿Kʼu yelan ch-abtej li s-espiritu balumil ta sventa ti kʼu yelan tslap skʼuʼ spokʼ li krixchanoetike?

¹¹ Li espiritu o juʼel ti chtijbat yoʼonton jun krixchanoe ep kʼutik yelan chvinaj ta spat xokon. June jaʼ ti kʼu yelan tsmeltsan sbae, ti te tsakal skʼoplal ti x-atine xchiʼuk ti chukʼbiluk li skʼuʼ spokʼe. Kʼux ta alel ti ta epal lumetike chʼayem xa sbalil li mantaletik ta sventa ti kʼu yelan skʼan xichʼ lapel li kʼuʼil pokʼile. Jech, toj sokem xa tajmek, jun j-al-loʼil ta televisione laj yal ti ta skoj ti yantik xa chjel batel li kʼusitike, li jmulivajel antsetike mu xa la snaʼ kʼu yelan chlik slap skʼuʼik sventa tsloʼlabeik sjol li viniketike. Li periodiko eke xi laj yale: «Jutuk kʼuʼil, jutuk kʼexlal», jaʼ jech chvinaj kʼalal ta tsebetik ti mu to sta svaʼlejike. Jech xtok, buyuk xa noʼox ta ilel li kʼuʼil pokʼil ti chakʼ ta ilel toybaile xchiʼuk ti muʼyuk xa noʼox smelolike, ti chakʼ ta ilel ti muʼyuk yichʼoj sbaik ta kʼuxe xchiʼuk ti muʼyuk tstukʼulan sbaike.

12, 13. ¿Kʼusitik beiltasel skʼan jchʼuntik ta sventa ti kʼu yelan ta jmeltsan jbatike?

¹² Ta skoj ti chijtunutik ta stojolal Jeovae, oy srasonal ti ta jkʼantik lek xvinaj li jkʼuʼ jpokʼtike, ti lekuk sake, ti kʼupiluk sbae xchiʼuk ti jechuk jlap jkʼuʼtik ta sventa li jujutos kʼusi ta jpastike. Ta kʼusiuk noʼox jpastik, ta jkʼan chkakʼtik ta ilel li kʼusi xi chal Vivliae: «Oyuk me smelolalik xchiʼuk akʼo me yichʼ spʼijilik». Taje jaʼ stalelalik xchiʼuk ‹slekil abtelik› li viniketik xchiʼuk antsetik «ti yichʼojik ta mukʼ Diose». Li kʼusi ta jkʼantike maʼuk ti akʼo skʼelutik li krixchanoetike, moʼoj, yuʼun jaʼ ta jkʼantik ti «te [oyutik-o] li ta kʼanelal yuʼun [Diose]» (1 Timoteo 2:9, 10; Judas 21). Jech onoʼox ta melel, li kʼusi mas lek kʼupil-o jbatik ta kʼelele jaʼ li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Jaʼuk me ta yut avoʼontonik ti chameltsan [abaike] [...], yuʼun jaʼ toj ep sbalil ta sat li Diose» (1 Pedro 3:3, 4).

¹³ Skʼan me jvules ta joltik xtok ti kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk ti kʼu yelan ta jmeltsan jbatike, jaʼ te chvinaj ek li kʼusi tsnop krixchanoetik ta sventa li melel relijione. Li jpʼel kʼop ti jelubtasbil kʼuchaʼal «oyuk me smelolalik» ti xie, li ta griego  kʼope jaʼ skʼan xal ti chichʼik ta mukʼ li kʼusi tsnop xchiʼuk kʼusi chaʼi ta yoʼonton yantike. Jech oxal chaʼa, jaʼ lek ti baʼyel jtsaktik ta venta li kʼusi chal sjol yoʼonton yantike, maʼuk li kʼusi ta jnop jtuktike. Li kʼusi mas tsots skʼoplal chkaʼitike jaʼ ti xkichʼtik ta mukʼ Jeovae, li steklumale xchiʼuk ti xkakʼ jbatik ta ojtikinel kʼuchaʼal yajtunel Diose. Jech, ta jkʼantik ti «jaʼuk me sventa chichʼ mukʼibtasbel skʼoplal Dios skotol li kʼusitik [ta jpastike]» (1 Korintios 4:9; 10:31; 2 Korintios 6:3, 4; 7:1).

14. ¿Kʼusitik skʼan ta jakʼbe jbatik ta sventa ti kʼu yelan ta jmeltsan jbatike xchiʼuk ti mi sakutike?

¹⁴ Kʼalal chijbat ta cholmantal o ta tsobajeletike, mas to me tsots skʼoplal ti lekuk sakutik xchiʼuk ti lekuk jmeltsan jbatike. Jaʼ yuʼun, skʼan xi jakʼbe jbatike: «¿Mi yalel xa chkakʼ jba ta ilel ta sventa ti kʼu yelan ta jmeltsan jbae o ta skoj ti muʼyuk lek sakune? ¿Mi chkʼexavik ta jkoj li yantike? ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplal chkaʼie: mi jaʼ ti ta jmeltsan jba kʼu yelan tskʼan koʼontone, o mi jaʼ ti ta jkʼan tspas kuʼun li kʼusitik skʼan pasel sventa jta-o matanal yoʼ xitun ta tsobobbaile?» (Salmo 68:6; Filipenses 4:5; 1 Pedro 5:6).

15. ¿Kʼu yuʼun mu xcholetuk xa yakʼoj mantaletik ta Vivlia Jeova ta sventa ti kʼu yelan skʼan jlap jkʼuʼ jpokʼtike, ti kʼu yelan sakuk noʼox jbekʼtaltik xchiʼuk ti kʼu yelan ta jmeltsan jbatike?

¹⁵ Li Jeovae mu xcholetuk xa chalbutik ta Vivlia kʼu yelan ta jlap jkʼuʼ jpokʼtik, kʼuxi ti sakuk noʼox jbekʼtaltik xchiʼuk ti kʼu yelan skʼan jmeltsan jbatike. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mu skʼan smak koʼontontik ta sventa li kʼusi xuʼ jtʼuj jtuktike xchiʼuk ti xuʼ jnop jtuktike.  Moʼoj, yuʼun tskʼan ti akʼo xijyijub ta mantale, ti lekuk kʼusi xkʼot ta nopel kuʼuntik ta sventa ti chkakʼ jbatik ta beiltasel ta Vivliae, ti jaʼukutik yajtsʼaklom Kristo ti «lek xchanubtasoj snopbenik kʼalal tstunesike, taje jaʼ sventa xkʼel yuʼunik li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe» (Evreos 5:14). Pe li kʼusi mas tsots skʼoplale, jaʼ ti skʼan akʼo sbeiltasutik li kʼanelale: li kʼanel kuʼuntik ta stojolal Dios xchiʼuk li jchiʼiltaktike (kʼelo Markos 12:30, 31). Ta sventa taje, oy ep kʼu yelan kʼuʼil pokʼil ti xuʼ jlaptike xchiʼuk ti kʼu yelan xuʼ jmeltsan jbatike. Jaʼ jech chkiltik kʼalal chijbat ta junuk s-asambleaik stestigotak Jeova ta buyuk balumilal ti ep tajmek skoloral skʼuʼ spokʼik li buchʼutik te tstsob sbaike xchiʼuk ti kʼu yelan xmuyubajike.

16. ¿Kʼusi smelolal ti skontrainoj chanubtaseletik yuʼun Jesus li s-espiritu balumile, xchiʼuk kʼusitik skʼan jakʼbe jbatik?

¹⁶ Toj ven xloʼlavan maʼ li s-espiritu balumile. Tstijbe yoʼonton  ta smiyonal noʼox krixchanoetik sventa tsaʼik muyubajel ta takʼin xchiʼuk ta yan kʼusitik. Pe li Jesuse laj yal ti «kʼalal ep kʼusitik oy yuʼun li jun krixchanoe, maʼuk tsta-o xkuxlejal li kʼusitik oy yuʼune» (Lukas 12:15). Li Jesuse muʼyuk laj yal ti jaʼ lek ti muʼyukuk kʼusi kuʼuntike xchiʼuk mi jaʼuk laj yal ti mu xa kʼusi xuʼ jpastike. Pe laj yakʼ ta chanel ti «xmuyubajik noʼox li buchʼutik oy ta sjol yoʼontonik ti chtun yuʼunik mantale» xchiʼuk ti lek noʼox sba xkuxlejalike, jaʼ xkaltik, li buchʼutik yakʼoj ta yoʼontonik mantale (Mateo 5:3; 6:22, tsʼib ta yok vun). Jaʼ yuʼun, xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jchʼunoj ta melel li kʼusi laj yakʼ ta chanel Jesuse, o mi jaʼ van yakal ch-abtej ta jtojolal li ‹totil yuʼun jutbil kʼope›?» (Juan 8:44). «¿Kʼusi chakʼ ta ilel li kʼusi chkale, li kʼusi ta jkʼan ta jtae, li kʼusitik baʼyel kakʼoj ta jkuxlejale xchiʼuk ti kʼu yelan kuxulune?» (Lukas 6:45; 21:34-36; 2 Juan 6.)

17. Albo jlomuk sbalil ta jtatik ti lek noʼox sba jkuxlejaltike.

¹⁷ Xi laj yal li Jesuse: «Li pʼijilale chvinaj ti tukʼ skʼoplal ta skoj li yabteltake» (Mateo 11:19). Veno, ¿kʼusitik sbalil tstaik li buchʼutik lek noʼox satik ta mantale? Li baʼyele jaʼ ti tsta siketel yoʼontonik ta stojolal li abtelal sventa li Ajvalilal yuʼun Diose (Mateo 11:29, 30). Jech xtok, ep kʼusitik ti muʼyuk chat-o yoʼontonike, ti chil svokolik o ti kʼusi kʼux chaʼiike (kʼelo 1 Timoteo 6:9, 10). Oy mas skʼakʼalik sventa li yutsʼ yalalike xchiʼuk li yermanotakike, yuʼun jun noʼox yoʼontonik ta sventa ti tstaik li kʼusitik mas chtun yuʼunike. Xchiʼuk mas lek chvayik xtok (Eclesiastés 5:12). Mas xmuyubajik, yuʼun chchʼak skʼakʼalik xchiʼuk chchʼak kʼusitik oy yuʼunik sventa li xchiʼiltakike (Echos 20:35). Jech noxtok, ta «x-epaj li spatobil [yoʼontonike]», xkuxet noʼox yoʼontonik xchiʼuk jun noʼox yoʼontonik (Romanos 15:13; Mateo 6:31, 32). Ta melel, mu xtoj ta takʼin li bendisionetik taje.

18. ¿Kʼusi chal Vivlia ta sventa li kajkontrataktike, ti kʼu yelan tstsakutik ta kʼope xchiʼuk ti kʼu yelan «ta jtsak jbatik ta kʼop» xchiʼukike?

¹⁸ Mi te oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose, mu me kʼusi xuʼ spasbutik li Satanase, ti oy ta yoʼonton ti mu xa xijmuyubaje xchiʼuk ti mu jtatik li kuxlejal sbatel osile (1 Pedro 5:8). Xi laj yal li Pabloe: «Yakal ta jtsak jbatik ta kʼop, pe maʼuk xchiʼuk li buchʼu oy  sbekʼtal xchiʼuk oy xchʼichʼele, jaʼ yakal ta jtsak jbatik ta kʼop xchiʼuk li ajvaliletike, li buchʼutik oy yabtelike, li ajvaliletik ta spʼejel balumil ta sventa ikʼal osile, jaʼ jkontratik li pukujetik ti toj chopolik ti ta vinajel oyike» (Efesios 6:12). Li jpʼel kʼop ta griego ti jelubtasbil kʼuchaʼal «ta jtsak jbatik ta kʼop» ti xie, jaʼ chalbe skʼoplal kʼalal tstsak sbaik ta majel chaʼvoʼ krixchanoetike, maʼuk ti ta nom noʼox tspasik kʼope, ti xuʼ van ta yut to chʼen oyike. Kʼalal xi chalbe skʼoplal pukujetik li Vivliae, «li ajvaliletike», «li buchʼutik oy yabtelike» xchiʼuk «li ajvaliletik ta spʼejel balumil» xie, jaʼ skʼan xal ti lek chapal xchiʼuk ti lek nopbil skʼoplal ti kʼu yelan tstsakutik ta kʼop li pukujetike.

19. Alo kʼu yelan yabtejeb ta mantal li yajtsʼaklomtak Kristoe.

¹⁹ Akʼo mi kʼunutik xchiʼuk oy noʼox spajeb li kʼusi xuʼ kuʼuntik spasele, xuʼ jpastik kanal. ¿Kʼuxi? Jaʼ ti jchʼuntik li mantal liʼe: «Tsakik me li abtejebal likem talel ta stojolal Dios ti lek tsʼakale» (Efesios 6:13). Li kabtejebtik taje te chichʼ albel skʼoplal ta Efesios 6:14 kʼalal ta 18: «Tsotsanik-o me chaʼa, teuk me lek chukul ta achʼutik kʼuchaʼal jun chukil li kʼusi melele, lapik me li tukʼilal jech kʼuchaʼal li smak avoʼontonike xchiʼuk lapik me li axonobik ti lek chapaloxuk chavalik batel li lekil aʼyejetik ta sventa li jun oʼontonale. Pe maʼuk noʼox taje, tsakik me li xchʼunel avoʼontonik jech kʼuchaʼal li mukʼta eskudoe, sventa xtupʼ avuʼunik skotol li skʼakʼal sflecha li buchʼu toj chopole. Jech xtok lapik me li kolebal jech kʼuchaʼal li smak ajolike xchiʼuk tsakik me li espada chakʼ chʼul espiritue, jaʼ xkaltik, li skʼop Diose, jech xtok, ta kʼusiuk noʼox orasional xchiʼuk vokolajetel, pasik orasion skotol ora jech kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritue».

20. ¿Kʼuxi mu xijkoʼolaj-o xchiʼuk li batsʼi soltaroetike?

²⁰ Mu stselpʼuj maʼ li kabtejebtik ta mantale, yuʼun likem talel ta stojolal Dios. Pe skʼan mu xkikta jbatik ta stunesel. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mu xijkoʼolaj kʼuchaʼal li batsʼi soltaroetike, ti jal chkuxik bateltik ta spasel kʼope, yan li yajtsʼaklomtak Kristoe mu xkuxik ta spasel kʼop mi junuk kʼakʼal, yuʼun te tsakal skʼoplal xkuxlejalik. Li paskʼop taje jaʼ to chlaj skʼoplal mi la slajesbe slumal Satanas li Diose xchiʼuk mi la stikʼ ta xab skotol li pukujetike (Apokalipsis 12:17; 20:1-3). Jech oxal chaʼa, mi yakal chavakʼbe yipal ta stsalel kʼusitik kʼunot-o xchiʼuk li kʼusitik chopol tskʼan avoʼontone,  mu xalubtsaj. Jkotoltik ‹skʼan jpas ta mantal jbekʼtaltik› sventa tukʼukutik-o ta stojolal li Jeovae (1 Korintios 9:27). Jaʼ me chopol mi muʼyuk kakʼojbetik yipal stsalele.

21. ¿Kʼuxi xuʼ jpastik kanal li ta paskʼop ta mantale?

²¹ Ta melel, muʼyuk ta jpastik kanal ta kipal noʼox jtuktik. Jaʼ yuʼun li Pabloe tsvules ta joltik ti «[jpastik] orasion skotol ora jech kʼuchaʼal tskʼan chʼul espiritue». Pe jech noxtok, skʼan xkaʼibetik li kʼusi chal Jeovae. ¿Kʼuxi chkaʼibetik? Jaʼo kʼalal ta jchanbetik li Skʼope xchiʼuk ti ta jtsob jbatik xchiʼuk li jchiʼiltaktik ti jmoj ta jpastik kʼope. Kʼuchaʼal chkiltike, mu jtuktikuk noʼox (Filemon 2; Evreos 10:24, 25). Mi tukʼ chkakʼ jbatik ta sventa li kʼusitik taje, maʼuk noʼox ta jpastik kanal ta slajebal, yuʼun ta jnaʼtik kʼu yelan ta jpakbetik skʼoplal jujun kʼakʼal li kʼusitik jchʼunojtik kʼalal chichʼ chibalkʼoptaele.

22, 23. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan chapalutik noʼox sventa jpakbetik skʼoplal li xchʼunel koʼontontike, xchiʼuk kʼusitik skʼan jakʼbe jbatik? 2) ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan kapituloe?

²² Xi laj yal li Jesuse: «Li voʼoxuke maʼuk te akʼoplalik ta balumil, [...] jaʼ yuʼun spʼajojoxuk li balumile» (Juan 15:19). Ta skoj taje, li yajtsʼaklomutik Kristoe skʼan onoʼox me chapalutik ta spakbel skʼoplal li xchʼunel koʼontontike, pe xij-ichʼvanutik me ta mukʼ xchiʼuk oyuk me smukʼul koʼonton jpastik (kʼelo 1 Pedro 3:15). Jaʼ yuʼun, xi jakʼbe jbatike: «¿Mi xkaʼibe smelolal kʼu yuʼun mu jpas li kʼusitik nopem xaʼi spasel li balumile? Kʼalal oy ta koʼonton spasele, ¿mi jpʼel-o ta koʼonton ti jaʼ oy srason li Vivliae xchiʼuk li tukʼil mosoile?» (Mateo 24:45; Juan 17:17). «Kʼalal chkakʼ ta ilel ti oyun ta stojolal Jeovae, ¿mi chapalun ta yakʼel ta ilel ti jelelune xchiʼuk ti jun koʼonton ti jech ta jpase?» (Salmos 34:2; Mateo 10:32, 33.)

²³ Pe li Diabloe oy to kʼusitik tstunes ti mu xvinaj ta kʼelel sventa chakʼ ta preva ti kakʼoj ta koʼontontik chʼakalutik ta sventa li balumile. Jech kʼuchaʼal laj xa kaltike, tskʼan tsloʼla koʼontontik kʼalal tstunes chʼayob oʼontonal ti chopolike. ¿Kʼusi tskoltautik ta stʼujel lekil chʼayob oʼontonal, ti chakʼ kipaltike xchiʼuk ti jun noʼox jol koʼontontik yuʼune? Jkʼeltik ta yan kapitulo taje.