1, 2. 1) ¿Kʼusi xuʼ jakʼbe jbatik kʼalal chijbat ta jun nupunele, xchiʼuk kʼu yuʼun? 2) ¿Kʼusitik sjakʼobil ta jchantik batel li ta kapitulo liʼe?

¿MI LEK chavaʼi chabat ta junuk skʼinal nupunel? Epal krixchanoetike lek chaʼiik, yuʼun jaʼ jun kʼakʼal ti toj tsots skʼoplale. Li buchʼutik chnupunike toj kʼupil xa noʼox sba li skʼuʼ spokʼike xchiʼuk xmuyubaj noʼox xvinaj li satike. Jun yoʼonton snopojik ti lek chbat li xkuxlejalike xchiʼuk spatoj yoʼontonik ti tsta smuyubajelike.

² Pe skʼan xkakʼtik venta xtok ti yakal tsnuptan mukʼta tsatsal vokoliletik ti muʼyuk bu jech echʼem tal ta stojolal li nupunele. Jaʼ yuʼun, akʼo mi ta jkʼantik kʼusitik lek ta stojolal li buchʼutik chnupunik kʼalal chijbat ta snupunelike, bakʼintike xi onoʼox ta jakʼbe jbatike: «¿Mi lek van chbat li snupunelike xchiʼuk mi jech-o van sbatel osil?». Li stakʼobil taje jaʼ te chvinaj ti kʼu to yepal spatoj yoʼontonik li ta tojobtaseletik chakʼ Dios li buchʼutik nupunemike xchiʼuk ti kʼu to yepal chakʼbeik yipal ta yakʼel ta xkuxlejalike (kʼelo Proverbios 3:5, 6). Ti jech chakʼbeik yipale tsots skʼoplal sventa lek xbat yuʼunik xchiʼuk sventa teuk oyikuk-o li ta kʼanelal yuʼun Diose. Manchuk mi nupunemutik o mi moʼoj, lek me ti ta jnopbetik skʼoplal li kʼusi tstakʼ Vivlia ta sventa li chantos sjakʼobil liʼe: ¿Kʼusitik srasonal oy sventa chijnupun? ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplal skʼan tsakel ta venta kʼalal ta jtʼuj jnup jchiʼiltike? ¿Kʼuxi ta jchapan jbatik ta sventa li nupunele? ¿Kʼusi chkoltaatik-o sventa mu xikta sbaik li buchʼutik nupunemike?

3. ¿Kʼu yuʼun bolutik mi chijnupunutik ta skoj noʼox kʼusitik ti muʼyuk tsots skʼoplale?

³ Jlome chalik ti sventa la xmuyubaj jun krixchanoe persa la skʼan xnupun xchiʼuk muʼyuk la bu tsʼakal xkuxlejal chaʼi ti mi muʼyuk bu staoj snup xchiʼile. ¡Mu jechuk ta melel maʼ taje! Jnopbetik skʼoplal li Jesuse. Maʼuk noʼox muʼyuk nupun, yuʼun laj yal xtok ti jaʼ jun matanal kʼalal muʼyuk nupunemutike xchiʼuk laj yal ti jechuk la komikuk li buchʼutik xuʼ yuʼunike (Mateo 19:11, 12). Li jtakbol Pabloe lek laj yalbe skʼoplal ek li kʼusitik lek tstaik li buchʼutik muʼyuk nupunemike (1 Korintios 7:32-38). Akʼo mi jech, li Jesus xchiʼuk li jtakbol Pabloe muʼyuk bu sujvanik ta spasel jech, yuʼun li Vivliae chal ti jaʼ ‹chanubtaseletik yuʼun pukujetik› ti chichʼ alel ti akʼo mu xnupunike (1 Timoteo 4:1-3). Li buchʼutik tskʼan chakʼ ta yoʼontonik li yabtel Jeovae, mas ep kʼusitik xuʼ spas yuʼunik ta skoj ti muʼyuk nupunemike. Jech oxal chaʼa, maʼuk me pʼijilal mi chichʼ akʼel ta vokol ta skoj noʼox kʼusitik ti muʼyuk tsots skʼoplale, jech kʼuchaʼal ti tsujvanik li buchʼutik ta jpat jxokontike.

4. ¿Kʼu yuʼun jaʼ noʼox xuʼ te lek xichʼ tsʼitesel alab nichʼnabil li ta nupunele?

⁴ Pe ¿mi oy lek srasonaltak ti chijnupunutike? Oy ta melel. Li nupunele jaʼ yan matanal yakʼoj Dios ti oy kʼusi chakʼ jpastik eke xchiʼuk ti xuʼ chakʼ muyubajikuk tajmek li krixchanoetike (kʼelo Génesis 2:18). Baʼyel, jaʼ noʼox xuʼ te lek xichʼ tsʼitesel li alab nichʼnabiletike, yuʼun skʼanik kʼelel lek, skʼanik kʼanel, tojobtasel xchiʼuk tukʼibtasel yuʼun stot smeʼik (Salmo 127:3; Efesios 6:1-4). Pe oy to yan srasonaltak sventa ta jnop chijnupunutik.

5, 6. 1) Jech kʼuchaʼal chal Eclesiastés 4:9 kʼalal ta 12, ¿kʼusitik xuʼ lek jtatik kʼalal lek chkamigoin jbatike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ chkʼot ta jpʼej chʼojon ti oxpʼej sat jalbil li nupunele?

⁵ Jkʼelbetik li sloʼilal versikulo ti ta jtatik ta slikebal li kapitulo liʼe: «Me chibutique jaʼ lec, yuʼun jaʼ ep cʼusi xuʼ cuʼuntic; jaʼ mu sta jech me jtuctic noʼoxe. Me oy bochʼo  chyal ta lum junucale xuʼ jaʼ chtoyvan liquel li june. Pero me chyal ta lum li bochʼo stuc noʼoxe, toj abul sba, yuʼun muʼyuc bochʼo chtoyunuc liquel. Jech noxtoc me chibutic chijvayutique, lec qʼuixin chcaʼitic; yan li bochʼo stuc noʼox chvaye, oy sic chaʼay. Li bochʼo stuc noʼoxe, xuʼ tsalbil chcom; yan li bochʼo chibique, lec xuʼ yuʼunic. Jech noxtoc me pasem xa ta oxcʼol li chʼojone, vocol ta tuchʼel» (Eclesiastés 4:9-12).

⁶ Li kʼusi mas chalbe skʼoplal li versikulo liʼe jaʼ ti toj ep sbalil ti chkamigoin jbatike. Pe ¿mi te van skʼoplal xtok li nupunele? Te, yuʼun jech kʼuchaʼal chal li versikuloetik taje, jaʼ mas lek yamigo sbaik li buchʼutik nupunemike, vaʼun te tstaik koltael, spatobil yoʼontonik xchiʼuk chabiel. Pe sventa lek tsots snupunelik li vinik xchiʼuk antse, oy to kʼusi skʼan ti jaʼ chkʼot ta yoxkʼolale. Jaʼ jech chkʼot kʼuchaʼal jpʼej chʼojon ti oxpʼej sat jalbil ti mas tsots chkʼot jech kʼuchaʼal chal Eclesiastese. ¿Kʼusi jaʼ li yoxkʼolal ti chakʼbe stsatsale? Jaʼ li Jeovae. Kʼalal te oy Jeova li ta snupunel chaʼvoʼ krixchanoetike xchiʼuk ti chakʼbeik yipal ta spasel li kʼusitik lek chile, mas to me tstsatsub li snupunelike.

7, 8. 1) ¿Kʼusi tojobtasel laj yalbe Pablo li yajtsʼaklomtak Kristo ti muʼyuk nupunemik ti vokol chaʼi spajesel sbaik ta skʼanel chiʼinejbail ta vayele? 2) ¿Kʼusi chkʼot ta pasel chal Vivlia li ta nupunele?

⁷ Jech xtok, jaʼ noʼox xuʼ xchiʼin sbaik ta vayel li buchʼutik nupunemike, jaʼ noʼox xuʼ te xichʼ kʼupinel ta melel (Proverbios 5:18). Jech oxal chaʼa, ¿kʼusi xuʼ spasik li tojol kerem tsebetik ti «echʼem xa li xnichimal skerem [tsebalike]», jaʼ xkaltik, kʼalal yorail xkuxlejal jun jchʼiel krixchano ti solel tskʼan tajmek chchiʼinvan ta vayele? Mi vokol chaʼi spajesel sbaik xchiʼuk mi xibal sba spasik li kʼusitik muʼyuk leke, xi chtojobtasatik yuʼun li jtakbol Pabloe: «Mi mu snaʼ spajes sbaike, jaʼ lek akʼo nupunikuk un bi, yuʼun jaʼ lek ti xnupunike, jaʼ chopol mi te noʼox tskʼan tajek chchiʼinvanik ta vayele» (1 Korintios 7:9, 36; Santiago 1:15).

⁸ Kʼusiuk noʼox ti srasonale, li buchʼutik tskʼan chnupunike  skʼan me snaʼik li kʼusitik chkʼot ta pasel ta melele. Li Pabloe laj yal ti buchʼutik jech tspasike «chil tsots svokol stukik» (1 Korintios 7:28). Yuʼun ta xlik yil svokolik ti muʼyuk bu jech tsnuptan li buchʼutik muʼyuk nupunemike. Jech oxal, mi oy buchʼu tskʼan chnupune, ¿kʼuxi xuʼ tsjutukajes li vokolile xchiʼuk ti tsta ep bendisionetike? Jtos ti kʼusi tsots skʼoplale jaʼ ti baʼyel tstʼuj lek li buchʼu chkʼot ta snup xchiʼile.

9, 10. 1) ¿Kʼusi laj yal Pablo ti xibal sba ti chijnupun xchiʼuk li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike? 2) ¿Kʼusitik chkʼot ta pasel ta stojolal li buchʼutik muʼyuk chchʼunik li tojobtaseletik ta Vivliae xchiʼuk ti chnupunik xchiʼuk li buchʼu maʼuk jchʼunolajele?

⁹ Li Pabloe akʼbat snaʼ yuʼun Dios jun beiltasel ti toj tsots skʼoplal ti skʼan xakʼ ta xkuxlejalik li buchʼutik tsaʼ snup xchiʼilike. Xi laj yale: «Mu me xapasik ta jun xchiʼuk li buchʼutik maʼuk jchʼunolajeletike» (2 Korintios 6:14). ¿Kʼusi chkʼot ta pasel kʼalal jmoj ch-abtej chaʼkot vakax sventa tslokik balumile? Mi jaʼ mas mukʼ xchiʼuk mas tsots li jkote, chil svokol xchaʼkotalik xchiʼuk mu jmojuk ch-abtejik. Jaʼ jech chkʼot ta pasel ta stojolal ek li jun yajtsʼaklom Kristo kʼalal chnupun xchiʼuk li buchʼu maʼuk jchʼunolajele. Li ta snupunelike nopolik ta xlik kʼop, yuʼun mu koʼoluk li kʼusi baʼyel tskʼan ta xkuxlejalike: li june tskʼan ti teuk oy-o li ta kʼanelal yuʼun Diose, li jun xtoke, toj jutuk o muʼyuk ta jyalel ta yoʼonton. Li kʼusie jaʼ ti mu junuk yoʼonton xchaʼvoʼalike. Jaʼ yuʼun li Pabloe laj yalbe yajtsʼaklomtak Kristo ti jaʼ noʼox akʼo xnupunik «ta sventa [Kajvaltike]» (1 Korintios 7:39).

¹⁰ Pe jlome stuk tajmek chaʼi sbaik xchiʼuk tsnopik ti jaʼ la mas lek mi chnupunik xchiʼuk li buchʼu maʼuk yajtunel Diose. Bakʼintike yolbaj muʼyuk chchʼunik li tojobtaseletik ta Vivliae, vaʼun chnupunik xchiʼuk li buchʼutik muʼyuk chtunik ta stojolal Jeovae. Pe jaʼ to te chjam satik. Jaʼ to chakʼik venta ti la stʼuj jun snup xchiʼilik ti mu kʼusi sventa-o li kʼusitik mas tsots skʼoplal chil ta xkuxlejalike, jaʼ yuʼun mas to van  stuk chaʼi sbaik. Pe xijmuyubaj chkaltik ti ta smilal noʼox yajtsʼaklom Kristoe, muʼyuk bu tsʼujemik li ta petsʼ taje, yuʼun spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova xchiʼuk ta sjunul yoʼonton chchʼunbeik smantal (kʼelo Salmo 32:8). Stuk-o oyik, spatoj yoʼontonik ti tsta snup xchiʼilik jun kʼakʼal li ta steklumal Diose.

11. ¿Kʼusitik koltael oy sventa tstʼuj lek snup xchiʼil li jun yajtsʼaklom Kristoe? (Kʼelo li rekuadro « Koltael yoʼ xijtojob stʼujel jnup jchiʼiltik».)

¹¹ Veno, sventa ta jtʼuj jnup jchiʼiltike mu jaʼuk noʼox ta jkʼeltik mi chtun ta stojolal Jeova. Skʼan me koʼoltik jtalelaltik, jmojuk kʼusi ta jkʼan ta jtatik ta mantal xchiʼuk ti koʼoluk jkʼanojtik Diose. Li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoile slokʼesoj epal tojobtaseletik ta Vivlia ti tsotsik skʼoplal sventa taje, jech oxal chaʼa lek me ti ta orasion ta jchanbetik skʼoplale, vaʼun kakʼtik akʼo sbeiltasutik (kʼelo Salmo 119:105). *

12. ¿Kʼuxi chnupunik li ta jlom lumetike, xchiʼuk kʼusi skʼelobil ta Vivlia ep sbalil kʼalal jech chichʼ pasele?

¹² Ta epal lumetike nopem xaʼiik ti chapanbil li snupunelike. Yuʼun jaʼ la mas xa pʼijik xchiʼuk mas xa jal kuxiem li totil meʼiletike, vaʼun jaʼ la mas xtojobik ta sabel snup xchiʼil li yalab xnichʼnabike. Melel onoʼox, jech kʼuchaʼal ta skʼakʼalil Vivliae, lek chbat li nupuneletike. Li totil meʼiletik ti oy ta sbaik jech snopel li kʼusi toj tsots skʼoplal taje ep me kʼusi xuʼ xchanbeik li Abraane. Kʼalal la snop tsabe yajnil li Isaake, jaʼ xkaltik li xnichʼone, maʼuk mas tsots skʼoplal laj yil li takʼine mi jaʼuk ti jkʼulej yutsʼ yalal li tsebe. Moʼoj, la stunes jun yajtunel sventa tsaʼ jun tseb ti yichʼojuk ta mukʼ Jeovae (Génesis 24:3, 67). *

13-15. 1) ¿Kʼuxi chkoltaat yuʼun Proverbios 24:27 li kerem ti tsaʼ yajnile? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xchapan sba sventa nupunel li tsebe?

¹³ Mi yakal ta jnop chijnupunutike, skʼan me xi jakʼbe jbatike: «¿Mi chapalun xa ta melel?». Li stakʼobile maʼuk noʼox te ta jtatik-o li ta kʼusi ta jnoptik ta sventa li kʼanele, li chiʼinejbail ta vayele, ti jtuk chkaʼi jbatike o ta sventa li alab nichʼnabiletike. Ta melel, skʼan baʼyel ta jkʼeltik kʼusi ta jkʼan ta jtatik.

¹⁴ Jnoptik baʼyel ta stojolal li kerem ti tsaʼ yajnile. Skʼan tsnopbe skʼoplal li versikulo liʼe: «Chapano baʼyuc abolomal; abtejan lec ta avosil; tsʼacal to xuʼ chavaʼan li anae» (Proverbios 24:27). ¿Kʼusi chchanubtasutik taje? Li ta skʼakʼalil Vivliae, li buchʼu tsnop ‹tsvaʼan snae›, —jaʼ xkaltik, kʼalal chnupune— skʼan xi tsjakʼbe sbae: «¿Mi chapalun sventa ta jchabi xchiʼuk ta jmakʼlintas jun ants xchiʼuk li ololetik chtale?». Kʼalal skʼan to xnupune, skʼan me yabtelanoj xaʼox li yosiltake. Li beiltasel taje, xuʼ xichʼ tunesel sventa li keremetik avie. Mi tskʼan chnupunike, skʼan me chchapan sbaik sventa tspasik li kʼusitik chkʼot ta sbaike. Mi muʼyuk bu ipike, skʼan me x-abtejik. Li Vivliae chal ti skʼan xakʼbe kʼusitik chtun yuʼun yutsʼ yalal li vinike: sveʼel, skʼuʼ spokʼ, ti xchikinta ti kʼu yelan chaʼi sbaike xchiʼuk ti xchanubtas ta mantale. Yuʼun la mi mu jechuk tspase, jaʼ la toj ep xchopolil, jaʼ la xkom to xchopolil li buchʼu muʼyuk xchʼunoj Diose (kʼelo 1 Timoteo 5:8).

¹⁵ Li tsebe skʼan me xchapan sba ek sventa tspas li kʼusi tsots tsbaine. Jech, li Vivliae chal junantik talelal xchiʼuk kʼusitik akʼo xtojob spasel sventa tskolta smalal li tsebe xchiʼuk sventa tskʼel li snae (Proverbios 31:10-31). Skotol li buchʼu ta anil noʼox chnupune —mi kerem o mi tseb— jaʼ noʼox skʼanoj sba stuk. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun muʼyuk tsnop li kʼusi xuʼ chakʼbe li buchʼu chkʼot ta snup xchiʼile. Pe li chapanel mas tsots skʼoplal sventa nupunele jaʼ li ta sventa mantale. Jkʼeltik kʼusi smakoj batel.

16, 17. ¿Kʼusi beiltaseletik ta Vivlia skʼan snopbeik skʼoplal li buchʼutik yakal chchapan sbaik sventa chnupunike?

 ¹⁶ Baʼyel, li kerem xchiʼuk tsebe skʼan me tsnopbeik lek skʼoplal li yabtel akʼbilik yuʼun Dios kʼalal mi nupunike. Li kereme skʼan me xaʼibe lek smelolal kʼusitik ti tsbain kʼuchaʼal jolil ta yutsʼ yalale. Mu me jaʼuk xa noʼox jpasvanej ta mantal chaʼi sba, yuʼun jaʼ skʼan xchanbe stalelal li Jesuse (Efesios 5:23). Jaʼ noʼox jech ek, li tsebe skʼan me xaʼibe smelolal skotol li kʼusi smakoj li lekil abtel akʼbile. Jaʼ yuʼun, lek ti xi sjakʼbe sbae: «¿Mi oy ta koʼonton xchʼunbel ‹smantal li jmalale›?» (Romanos 7:2). Li tseb ti muʼyuk to smalale ta xa onoʼox xchʼunbe smantal Jeova xchiʼuk Kristo (Galatas 6:2). Pe mi nupune skʼan me xchʼun yan mantal xtok: jaʼ li smantal smalale. Skʼan xi sjakʼbe sba xtoke: «¿Mi xuʼ van kuʼun xchʼunbel smantal jun jpasmulil vinik xchiʼuk ti ta jkolta ta skotol kʼusi tspase?». Mi mu skʼan jech spase, jaʼ lek ti mu xmalije.

¹⁷ Jech xtok, li buchʼu chnupune skʼan me chapal sventa chakʼbe li kʼusi chtun yuʼun snup xchiʼile, ti mu koʼoluk xchiʼuk li kʼusitik chtun yuʼun stuke (kʼelo Filipenses 2:4). Xi la stsʼiba li Pabloe: «Skʼan me xakʼan avajnilik jech kʼuchaʼal akʼanoj aba atukike; jech xtok, akʼo me yichʼ lek ta mukʼ smalal li ajnilale». Kʼuchaʼal chkiltike, ta xchʼul espiritu Dios laj yaʼibe smelolal jtakbol Pablo ti tsots skʼoplal ti ichʼbiluk ta mukʼ xaʼi sba li malalile xchiʼuk ti kʼanbiluk xaʼi sba li antse (Efesios 5:21-33).

18. ¿Kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti snaʼuk spajes sbaik kʼalal slekom sbaike?

¹⁸ Jech oxal chaʼa, kʼalal slekom sbaik o snovio sbaike, mu me tajimoluk xilik. Akʼo me stunesik lek sventa chojtikin sbaik xchiʼuk skʼelik mi lek van ti chnupunike. Jech xtok, ti kʼu sjalil slekom sbaike skʼan me snaʼ spajesel sbaik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun ti kʼalal lek chil sbaik ti stalel onoʼox jeche, tstsatsaj tajmek xchiʼuk xuʼ van xlik spasik li kʼusitik jaʼ noʼox xuʼ skʼupinik ta spasel li buchʼutik nupunemike. Pe mi skʼanoj sbaik ta melele, muʼyuk me tspasik jsetʼuk li kʼusi xuʼ  x-akʼbat svokolik ta mantale (1 Tesalonisenses 4:6). Jaʼ jech chaʼa, li buchʼutik slekom xa sbaike skʼan spajes sbaik, taje jaʼ jun talelal ti toj jtunel yuʼunike, akʼo mi xnupunik o mi moʼoj.

19, 20. Albo skʼelobil kʼu yelan chil epal krixchanoetik li nupunele xchiʼuk kʼu yelan skʼan xil li yajtsʼaklomtak Kristoe.

¹⁹ Sventa chjalij jun nupunele, skʼan me tsots skʼoplal xilik ta melel li snupunelike. Li ta pelikula xchiʼuk li ta vunetike chakʼik ta ilel ti jaʼ la te chichʼ tael-o muyubajel li skʼakʼalil nupunele. Pe li ta kuxlejal ta melele maʼuk te tstaik-o muyubajel, yuʼun jaʼ to noʼox slikebal xkuxlejalik. Jaʼ slikeb jun nupunel ti spasoj Jeova sventa sbatel osile (Génesis 2:24). Kʼux ta alel, pe li krixchanoetik avie jelel kʼu yelan chilik li nupunele. Ta junantik lume lek ojtikinbil li jpʼel kʼop «xchukoj xa sbaik ta nupunel», xie. Taje jaʼ li kʼusi tspas li krixchanoetik sventa sta li kʼusi tskʼan stukike, pe ti kʼunuk ta jitunel xtok kʼalal mu xa skʼanike.

²⁰ Jaʼ jech, ep buchʼutik chalik ti nupunele jaʼ noʼox la sventa jayibuk kʼakʼal. Jaʼ yuʼun xmuyubaj chnupunik, spatoj yoʼonton ti xuʼ chtuchʼik mi muʼyuk bu chkʼot ta pasel li kʼusi smalaojike o mi chlik skʼopike. Pe jvules me ta joltik ti tskoʼoltas Vivlia ta jpʼej chʼojon ti lek chkamigoin jbatike, ti te skʼoplal ek li nupunele. Epal chʼojonetike lek ojtikinbilik ta skoj ti lek tsotsike. Jech kʼuchaʼal li chʼojon chtun sventa varkoetike chkuch yuʼun li tsatsal ikʼaloʼe, muʼyuk chtuchʼ mi jaʼuk chjilchʼuj o chtukij li sate. Jaʼ jech ta stojolal ek li nupunele: la xchapan Jeova sventa chjalij. Jvules ta joltik ti xi laj yal li Jesuse: «Ti kʼusi spasoj ta jun li Diose muʼyuk buchʼu xuʼ xchʼak» (Mateo 19:6). Jaʼ me jech skʼan jnoptik li yajtsʼaklomutik Kristoe. Mu me alal ikatsiluk xkiltik li nupunele.

21. ¿Kʼusi skʼan xchanik li buchʼutik nupunemike, xchiʼuk kʼusi skʼelobil oy yuʼunik?

²¹ Xuʼ chakʼ ep muyubajel xchiʼuk jun oʼontonal li nupunele.  Jaʼ yuʼun, skʼan jaʼuk xbat ta jsatik skʼelel li slekil talelal jnup jchiʼiltike xchiʼuk li kʼusitik chakʼbe yipal spasele, maʼuk li kʼusi muʼyuk lek tspase. Pe taje maʼuk me skʼan xal ti ta jmak jsatik ta sventa li spaltailtake. Li Jeovae mu bakʼinuk tsmak sat ta sventa li kʼusitik xuʼ xkʼot ta pasele, akʼo mi jech, jmalaojtik ti jaʼuk onoʼox akʼo skʼel li jlekil talelaltike. Jaʼ jech ta jnoptik kʼuchaʼal li jtsʼibajom yuʼun salmo ti xi laj yale: «Mucʼul Dios, ti tauc xavacʼ ta aventa li jmulcutique, ¿bochʼo xuʼ lec vaʼal chcom ta atojol ti jechuque?» (Salmo 130:3). Veno, jaʼ jech  skʼan spas stalelalik ek li buchʼutik nupunemike xchiʼuk ti snaʼuk spasbe sbaik pertone (kʼelo Kolosenses 3:13).

22, 23. ¿Kʼusi slekil kʼelobil laj yakʼbeik buchʼutik nupunemik li Abraan xchiʼuk Sarae?

²² Li muyubajel ta nupunele xuʼ xchʼi batel kʼalal ch-echʼ li jabiletike. Jkʼelbetik skʼoplal li Abraan xchiʼuk Sarae, ti jmoj la snuptanik vokoliletik kʼalal malubemik xaʼoxe. Ta skoj ti yij xaʼox li Sarae —yichʼoj van 60 jabil—, mu van kʼunuk laj yaʼi ti laj yikta slekil na li ta jkʼulej lum Ure, vaʼun ti chnaki ta karpanaetik ti kʼu sjalil kuxule. La xchʼunbe smantal li smalale. Jech, laj onoʼox skolta li smalale sventa lek chbat li kʼusi la snop tspase. Skotol ora tukʼ yoʼonton la skolta. Maʼuk jecheʼ chakʼ ta ilel, yuʼun «la snop» ta yoʼonton ti chalbe «kajval» li smalale (Génesis 18:12; 1 Pedro 3:6). Ta sjunul yoʼonton laj yichʼ ta mukʼ li smalale.

²³ Ta melel, mu onoʼox jmojuk skʼopik skotol velta. Jun veltae, li Sarae oy kʼusi la skʼan ti «toj chopol laj yaʼay» li Abraane. Pe ta smantal Jeova la sbikʼtajes sba xchiʼuk la xchʼun li kʼusi albat yuʼun yajnile, ta skoj taje la sta-o slekilal li yutsʼ yalale (Génesis 21:9-13). Li avie, li buchʼutik nupunemike —akʼo mi oy xa ta sjaylajunebal jabil nupunemik— xuʼ ep kʼusi xchanbeik li chaʼvoʼ tukʼil yajtuneltak Dios taje.

24. ¿Kʼu yelan li nupultsʼakal ti tskʼupil kʼopta Jeovae, xchiʼuk kʼu yuʼun?

²⁴ Li ta stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristoe ta smilal noʼox ti chichʼ sbaik ta mukʼ li buchʼutik nupunemike, yuʼun ichʼbil ta mukʼ li malalile, kʼanbil xchiʼuk ichʼbil ta kʼux li ajnilale xchiʼuk jaʼ mas tsots skʼoplal chaʼiik ta skotol li kʼusi tskʼan yoʼonton Jeovae. Ta melel, oy onoʼox nupultsʼakaletik ti xmuyubajike. Kʼuchaʼal laj xa kiltike, li buchʼu tskʼan jeche skʼan stʼuj lek li snup xchiʼile, xchapan sba lek xchiʼuk ti xakʼbe yipal sventa oyuk lekilal xchiʼuk kʼanelal li ta snae. Li jun nupunel kʼuchaʼal taje, maʼuk noʼox tskʼupil kʼopta li Jeovae, yuʼun chkoltaat sventa teuk oyuk-o li ta kʼanelal yuʼun Dios li yajtsʼaklomtak Kristoe.