1, 2. ¿Kʼusi matanal yakʼoj Dios ti toj tsots skʼoplal avie, xchiʼuk kʼu yuʼun?

LI Jtotik ta vinajele yakʼojbutik jun alakʼ sba matanal: jaʼ li kuxlejal kʼuchaʼal pʼijil krixchanoutike, ti xuʼ jchanbetik li stalelaltake (Génesis 1:27). Koliyal li matanal taje, xuʼ jnopbetik skʼoplal li beiltaseletik ta Vivliae xchiʼuk xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik. Mi ta jchantik spasel jeche, chijchʼiutik ta mantal, chijpas ta krixchanoetik ti yijutik ta mantal ti jkʼanojtik li Jeovae xchiʼuk ta jpastik li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Xchanubtasoj snopbenik [...] sventa xkʼel yuʼunik li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe» (Evreos 5:14).

² Li avie toj tsots skʼoplal ti jnaʼtikuk yakʼel ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta Vivliae. Li ta balumile muʼyuk junuk mantal ti smakoj skotol li kʼusitik chkʼot ta pasele. Kalbetik skʼoplal li poxile xchiʼuk li poxtaeletik ti bu chichʼ tunesel chʼichʼe. Taje toj tsots skʼoplal chkaʼitik li buchʼutik ta jkʼan ta jchʼunbetik smantal Jeovae. Ta sventa taje, ¿kʼusi xuʼ jpastik sventa mu xloʼilaj jol koʼontontik kʼalal oy kʼusi ta jpastike xchiʼuk ti teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose? Jaʼ mi chkaʼibetik lek smelolal li beiltaseletik ta Vivlia ti chalbe skʼoplal taje (Proverbios 2:6-11). Jkʼeltik jlomuk.

3, 4. ¿Bakʼin laj yichʼ alel ta sba velta ta Vivlia ti chʼul li chʼichʼe, xchiʼuk kʼusitik beiltasel ta Vivlia jech chal?

³ Li Jeovae lek stsakoj sba skʼoplal chil li kuxlejal xchiʼuk li chʼichʼe, chʼul chil xchibal. Kʼalal laj yal ta sba velta taje, jaʼo kʼalal mu toʼox jaluk yechʼel la smil Abel li Kaine. Li Diose xi laj yalbe li  jmilvaneje: «Li xchʼichʼal avitsʼin laj amalbee xʼavet ta jtojol, yuʼun chiscʼanbun vocol ti acʼo jchapanote» (Génesis 4:10). Ta sat Diose, li xchʼichʼel Abele jaʼ skʼoplal li xkuxlejale, ti toj chopol kʼu yelan laj yichʼ milele. Xkaltik noʼoxe li chʼichʼ taje x-avet ta stojolal Dios ti tskʼan akʼo xpakbat skʼoplale (Evreos 12:24).

⁴ Kʼalal echʼ xaʼox li Nojelal ta voʼe, li Diose laj yalbe krixchanoetik ti xuʼ tstiʼik li chonbolometike, pe jaʼ noʼox ti mu xuʼ stiʼik li chʼichʼe, xi laj yale: «Oy jun ti cʼusi mu xuʼ chatiʼique: jaʼ li tiʼbol ti oy xchʼichʼale yuʼun jaʼ ta xchʼichʼal ti cuxul oe. Vuʼun ta xcacʼbe stoj jujun cristiano xchiʼuc jujun chonbolom ti ta smal achʼichʼalique» (Génesis 9:4, 5). Li avie, skotol li snitilulutik Noee skʼan ta jchʼuntik li mantal taje, ti chakʼbe to yip li kʼusi laj xaʼox yakʼ ta aʼiel Dios kʼalal la skʼopon li Kaine. Baʼyel, li kʼusi chal beiltasel ta sventa skotol li kʼusitik kuxajtik ta Balumile, jaʼ ti te tsakal-o skʼoplal xkuxlejalik li ta xchʼichʼele. Xchibal, chakʼ ta ilel ti Jeovae, li Buchʼu chakʼ kuxlejale, chakʼbe stoj li buchʼutik mu xichʼik ta mukʼ li kuxlejal xchiʼuk li chʼichʼe (Salmo 36:9).

5, 6. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel Smantal Moises ti chʼul xchiʼuk ti toj ep sbalil li chʼichʼe? (Kʼelo li rekuadro « Kichʼbetik ta venta li xkuxlejal chonbolometike».)

⁵ Li chaʼtos kʼusitik tsotsik skʼoplal taje te tsakal kom ek li ta Smantal Moisese. Li ta Levítico 17:10 xchiʼuk 11, xi chal li Jeovae: «Me oy bochʼo ta stiʼ chʼichʼ[e] [...], ta jcontrain li bochʼo jech ta spase. Ta jtuʼpbe stsʼunubal te ta atojolic. Yuʼun jaʼ ta sventa xchʼichʼal cuxul li cʼusitic cuxajtique. Xchiʼuc li chʼichʼe jaʼ cacʼoj ta sventa chichʼ aqʼuel ta scajleb jmoton sventa aqʼuexolic [o sventa tstupʼ amulik] yuʼun jech mu xachamic li voʼoxuque, yuʼun jaʼ ta sventa chʼichʼ tojbil chcʼot ti jech cuxul chacomique». (Kʼelo li rekuadro « Li chʼichʼe tstupʼbe skʼoplal li mulile».) *

⁶ Mi muʼyuk chichʼ tunesel ta skajleb matanal li xchʼichʼel chonbolome, persa skʼan xichʼ malel ta lumtik. Taje jaʼ jech chichʼ sutesbel li Yajval kuxlejale (Deuteronomio 12:16; Ezequiel 18:4). Pe tsots skʼoplal xkaltik xtok ti kʼalal tsmilik jkotuk chonbolom li j-israeletike, maʼuk skʼan xal ti mu xa jtsʼujuk xchʼichʼel chkom  li ta sbekʼtal chonbolome. Jaʼ noʼox venta mi ta xtuchʼbeik snukʼ xchiʼuk mi tslokʼesbeik lek li xchʼichʼele, jun yoʼonton xuʼ tstiʼik, yuʼun laj xa yakʼik ta ilel ti chichʼik ta mukʼ li J-akʼkuxlejale.

7. ¿Kʼuxi laj yakʼ ta ilel David ti chʼul chil li chʼichʼe?

⁷ Jun vinik ti lek laj yaʼibe smelolal li beiltaseletik ti oy ta stojolal li smantal Diose jaʼ li Davide, yuʼun xi laj yal Jeova ta stojolale: «Jun vinik ti xmuyubaj koʼonton yuʼune» (Echos 13:22). Jun  veltae laj yal ti chcham xa ta takitiʼile. Kʼalal laj yaʼi li sviniktake, oxvoʼ la stikʼ sbaik ta persa ta stojolal li yajkontratakike, bat slupik tal yoxoʼ te ta poso, vaʼun laj yichʼbeik batel li Davide. ¿Kʼu yelan laj yaʼi li Davide? Xi laj yale: «Me chcuchʼe, xcoʼlaj xchiʼuc jaʼ chcuchʼbe xchʼichʼalic li viniquetic ti la sjip sbecʼtalic ta yichʼel tal li voʼe». Ta sat Davide, li yoxoʼ taje jaʼ xchʼichʼel o xkuxlejal yaʼeluk li sviniktake. Jaʼ yuʼun, manchuk mi chlaj xa tajmek ta takitiʼil, «la smal ta banamil sventa smoton Mucʼul Dios» (2 Samuel 23:15-17).

8, 9. ¿Mi jel li kʼusi tsnop Dios ta sventa li kuxlejal xchiʼuk chʼichʼ kʼalal ayan li tsobobbail sventa yajtsʼaklom Kristoe? Albo smelolal.

⁸ Te van 2,400 jabil ta tsʼakal ti laj yichʼ albel mantal ta sventa chʼichʼ li Noee xchiʼuk ti te van 1,500 jabil yechʼel ti la spas trato Jeova xchiʼuk li j-israeletike, li Jeovae xi laj yakʼbe snaʼ li Jtsop Jbeiltasvanej yuʼun stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe: «Li voʼonkutik xchiʼuk chʼul espiritue lek laj kaʼikutik ti mu xa xkakʼkutik mas avikatsike, jaʼ noʼox li kʼusitik persa skʼan xichʼ pasel liʼe: ti akʼo xatsʼik-o abaik ta stojolal li kʼusitik milbil ta smoton santoetike, ta sventa li chʼichʼe, ta sventa li kʼusi michʼbil snukʼ chchame xchiʼuk ta sventa li mulivajele» (Echos 15:28, 29).

⁹ Jamal ta kʼelel chaʼa ti Jtsop Jbeiltasvanej ta baʼyel sigloe laj yaʼibe smelolal ti chʼul li chʼichʼe xchiʼuk ti mi chopol chichʼ tunesele jaʼ jun tsatsal mulil kʼuchaʼal yichʼel ta mukʼ li santoetik o li mulivajele. Li avie jaʼ jech tukʼ kakʼoj jbatik ek. Kʼalal ta jnuptantik kʼusitik ti te tsakal skʼoplal stunesel chʼichʼe, ta jnopbetik lek skʼoplal li beiltaseletik ta Vivliae, taje jaʼ sventa lek chil Dios li kʼusi chkʼot ta nopel kuʼuntike.

10, 11. 1) Li stestigoutik Jeovae, ¿mi ta jchʼamtik li chʼichʼe o jtosuk li ta xchantosal smukʼta chʼakbenale? 2) ¿Kʼusi skʼan jnop jtuktik ta sventa li chʼichʼe?

¹⁰ Ta skoj ti kichʼojtik ta mukʼ li mantal liʼe: «Akʼo xatsʼik-o abaik ta stojolal [...] li chʼichʼe» ti xie, li stestigoutik Jeovae muʼyuk chkakʼ jchʼichʼeltik, mu jkʼan xkichʼtik tikʼbel chʼichʼ mi jaʼuk ta jkʼantik chichʼ kʼejel jchʼichʼel jtuktik sventa chkichʼtik tikʼbel ta tsʼakal. Mi jaʼuk ta jchʼamtik xtok mi junuk li xchantosal smukʼta  chʼakbenale, jaʼ xkaltik, glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas xchiʼuk plasma.

¹¹ Li avie, li chanib xchʼakbenaltak chʼichʼe chchaʼchʼakik ta mas bikʼitik sventa tstunesik ta kʼusiuk. ¿Mi ‹chʼichʼ› to van taje? ¿Mi xuʼ jchʼamtik? Te ta jnop jtuktik. Jaʼ jech chkaltik ek ta stojolal li poxtaeletik kʼuchaʼal hemodiálisis, hemodilución xchiʼuk li recuperación de sangre, jaʼ noʼox venta mi kʼajomal chichʼ tunesel jchʼichʼel jtuktik ti muʼyuk bu parte laj yichʼ kʼejele (kʼelo li apendise «Sbikʼtal chʼakbenaltak chʼichʼ xchiʼuk poxtaeletik chakʼ doktoretik»).

12. Ta sventa li kʼusi ta jnop ta jol koʼonton jtuktike, ¿kʼusi skʼan xkichʼtik ta venta xchiʼuk kʼusi tskoltautik ta snopel lek?

¹² ¿Mi jutuk noʼox sbalil chil Jeova li kʼusi ta jnop jtuktike? Moʼoj, yuʼun oy tajmek ta yoʼonton li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk ti kʼu yuʼun jaʼ ta jkʼantik li jtose xchiʼuk ti jaʼ moʼoj li yane (kʼelo Proverbios 17:3; 24:12). Vaʼun chaʼa, ¿kʼusi skʼan jpastik kʼalal  mu to ta jchʼamtik o ta jpʼajtik junuk poxile o junuk poxtaele? Baʼyel, jkʼopontik Dios xchiʼuk jsabetik smelolal, vaʼun jchʼuntik li kʼusi chal jol koʼontontik kʼuchaʼal yajtsʼaklomutik Kristoe (Romanos 14:2, 22, 23). Mu xuʼ jaʼ ta jpastik li kʼusi lek chaʼi yantike, mi jaʼuk xi jakʼilantike: «¿Kʼusi van chapas ti voʼotuke?». Yuʼun xi chal li Vivliae: «Ta jujuntal chabainik li kʼusi chapas atukike» (Galatas 6:5; Romanos 14:12; kʼelo li rekuadro « ¿Mi chʼul chkil li chʼichʼe?»). *

13. ¿Kʼusi chakʼ kiltik ta sventa Jeova li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik ta Vivliae? Albo junuk skʼelobil.

¹³ Li mantaletik xchiʼuk li beiltaseletik ta Vivliae chakʼ ta ilel ti jaʼ jun pʼijil J-akʼmantal li Jeovae xchiʼuk ti jaʼ jun jkʼanvanej Totile, ti tskʼel ti lekuk oy li xnichʼnabtake (Salmo 19:7-11). Akʼo mi maʼuk jun mantal yuʼun doktoretik ti «akʼo xatsʼik-o abaik ta stojolal [...] li chʼichʼe» ti xie, tspojutik ta vokoliletik ta skoj li yichʼel chʼichʼe (Echos 15:20). Jech onoʼox ta melel, epal doktoretike chalik ti operasion ti bu muʼyuk chichʼ ichʼel chʼichʼe jaʼ xa la jech skʼan pasel ta sventa li poxtael avie. Ta sventa taje, li melel yajtsʼaklomutik Kristoe jaʼ svinajeb ti jaʼ jun jkʼanvanej Totil li Jeovae xchiʼuk ti muʼyuk spajeb spʼijile (kʼelo Isaías 55:9; Juan 14:21, 23).

14, 15. 1) ¿Kʼusi mantaletik chakʼ ta ilel ti skʼanoj steklumal ta voʼne li Diose? 2) ¿Kʼuxi xuʼ chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ta sventa li jchabieltike?

¹⁴ Li Diose oy onoʼox ta yoʼonton ti lekuk oy li steklumale. Jaʼ jech chakʼ kiltik li epal mantaletik ti laj yakʼbe li j-israeletike. Jech kʼuchaʼal liʼe, laj yalbe ti akʼo spasbeik smak li ta sjoyobal sjol snaike. Ta skoj ti tstunesik onoʼox tajmeke, li mantal akʼbatike tun yuʼunik sventa mu kʼusi chopol snuptanik (Deuteronomio 22:8; 1 Samuel 9:25, 26; Nehemías 8:16; Echos 10:9). Jech xtok, laj yakʼ mantal ti akʼo xichʼ lapel lek li tot vakaxetik ti toj xibalik sbae (Éxodo 21:28, 29). Li buchʼu mu xchʼun li mantaletik taje, chakʼ  ta ilel ti solel mu sventauk xkuxlejal li xchiʼiltake xchiʼuk chakʼ sba ta vokol ti jaʼ chkʼot ta sba mi mal chʼichʼe.

¹⁵ ¿Kʼuxi chkakʼ ta jkuxlejaltik li beiltaseletik ti te tsakal skʼoplal li ta mantaletik taje? Jaʼ ti oyuk ta koʼonton jchabi jbatike, ti lekuk oy li jkarotike, ti oyuk jmelol jtsʼotike, ti kʼu yelan oy li jnatike, ti kʼu yelan oy ti bu chij-abteje, ti jkʼeltik ti mu kʼusi chopol spas li jchonbolomtike xchiʼuk li stʼujel chʼayob oʼontonale. Jech, li kʼusi mas chchamik-o li kerem tsebetik ta jlom lumetike jaʼ ti mu xichʼ smelolik ta stsʼotel karoe, yuʼun mu noʼox snaʼ xiʼik tspas sbaik. Jaʼ yuʼun, li kerem tseb ti tskʼan te oyuk-o li ta kʼanelal yuʼun Diose xchiʼuk ti chkʼuxubin li xkuxlejale, muʼyuk bu chakʼ ta vokol ta skoj noʼox chʼayob oʼontonal. Muʼyuk tsnop ti mu xa snaʼ kʼusi tsnuptane. Vaʼun, ta skoj ti muʼyuk bu jech noʼox chakʼ sba ta vokole, mas to tskʼupin li kuxlejale (Eclesiastés 11:9, 10).

16. ¿Kʼusi beiltasel ta Vivlia chal ta sventa li syalesel olole? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune.)

¹⁶ Li Jeovae toj ep tajmek sbalil chilbe li xkuxlejal krixchanoe, kʼalal ta ololetik ti naka to tajmek chchʼiik talel ta xchʼut smeʼike. Li Smantal Moisese laj yakʼ ta ilel kʼusi chichʼ pasbel li buchʼu tsyayijes jun ants ti oy xa xchʼute. Mi cham li antse o mi jaʼ cham li yalabe, li jmajvaneje chkʼot ta jmilvanej, jaʼ yuʼun chakʼ ‹xkuxlejal› ta skoj li buchʼu chame (Éxodo 21:22, 23, TNM). * Nopo avaʼi ti kʼu to yelan chaʼi sba Jeova kʼalal chil ti ta smiyonal noʼox chichʼ yalesel olol jujun jabile, ta skoj noʼox slekilal stukik o ti tskʼan chchiʼinik ta vayel yan krixchanoe.

17. ¿Kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton li buchʼu la syales yol kʼalal muʼyuk toʼox xchanojbe li smantaltak Diose?

¹⁷ ¿A ti mi oy junuk ants la syales yol kʼalal muʼyuk toʼox xchanoj li kʼusitik melel ta Vivliae? ¿Mi ta van snop ti muʼyuk chkʼuxubinat yuʼun Diose? Moʼoj ta melel. Li buchʼu tsutes sjunul yoʼontone xuʼ tspat yoʼonton ti tspasbat perton yuʼun Jeova  ta sventa li sbalil xchʼichʼel Jesuse (Salmo 103:8-14; Efesios 1:7). Li Jesuse xi laj yale: «Li voʼone maʼuk tal jtak ta ikʼel li buchʼutik tukʼike, jaʼ tal jtak ta ikʼel li jpasmuliletik sventa sutes yoʼontonike» (Lukas 5:32).

18. ¿Kʼuxi chakʼ ta ilel Vivlia ti kʼu yuʼun malem epal chʼichʼe?

¹⁸ Pe li Jeovae mu baluk noʼox chil ti mu jpasbetik kʼusi chopol li jchiʼiltaktike. Yuʼun tskʼan ti akʼo jbultik lokʼel ta koʼontontik li kʼusi chmal-o epal chʼichʼe: li pʼajbaile. Xi laj yal li jtakbol Juane: «Jaʼ jmilvanej skotol li buchʼu tspʼaj yermanoe» (1 Juan 3:15). Taje maʼuk skʼan xal ti jaʼ noʼox mu lekuk chkil jbatik xchiʼuk jun krixchanoe, moʼoj, yuʼun jaʼ skʼan xal ti ta jkʼantik ti chamemuk xae. Mi jeche, xuʼ van jchopol kʼoptatik o ti jecheʼ jnopbetik smul ta sventa li kʼusitik toj tsotsik ti sta-o xichʼ kastigo yuʼun Diose (Levítico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22). Ta melel, toj tsots skʼoplal ti xkakʼbetik yipal ta sbulel lokʼel ta koʼontontik li kʼusitik chopol oy ta jkʼan ta jpastike (Santiago 1:14, 15; 4:1-3).

19. ¿Kʼusitik xuʼ xchan ta tekstoetik kʼuchaʼal Salmo 11:5 xchiʼuk Filipenses 4:8 xchiʼuk 9 li krixchano ti chakʼ ta xkuxlejal li beiltaseletik ta Vivliae?

¹⁹ Mi jech sbalil chkiltik kuxlejal kʼuchaʼal chil li Diose xchiʼuk mi ta jkʼan teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼune, muʼyuk me bu ta jchantik mi jaʼuk ta jkʼeltik li majbaile xchiʼuk li kʼakʼetel oʼontonale. Li Salmo 11:5 chal ti «chopol chil o» Jeova «li bochʼo jaʼ noʼox puru utsʼintavanej oy ta yoʼntonique». Pe taje maʼuk noʼox chakʼ ta ilel li kʼusi chaʼi Jeovae; yuʼun chakʼ jchantik jun beiltasel xtok ti tstojobtasutik ta jkuxlejaltike: mi jkʼanojtik li Diose muʼyuk me ta jpastik o ta jchantik mi junuk chʼayob oʼontonal ti tspukbe skʼoplal skʼupinel majbaile. Yuʼun li Jeovae jaʼ «li Dios ti chakʼ jun oʼontonale», jaʼ yuʼun tstij koʼontontik ti akʼo jtikʼ ta jol koʼontontik li kʼusitik tstij oʼontonal sventa xijkʼanvane, li kʼusitik lek skʼoplale xchiʼuk li kʼusitik sta-o kʼupil kʼoptaele, ti jaʼ chakʼ ti oyuk jun oʼontonale (kʼelo Filipenses 4:8, 9).

20-22. ¿Kʼu yelan stalelalik ta stojolal balumil li yajtsʼaklomtak Kristoe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

²⁰ Ta sat Diose balom chʼichʼ skʼobik li slumal Satanase ta skoj ti chamem krixchanoetik ti muʼyuk smulike. Li ajvaliletik yuʼunike,  ti albil skʼoplalik kʼuchaʼal jtiʼaval chonbolometik li ta Vivliae, ta smiyonal xa noʼox krixchanoetik smilojik, ti te kapal skʼoplalik ek epal yajtuneltak Jeovae (Daniel 8:3, 4, 20-22; Apokalipsis 13:1, 2, 7, 8). Epal empresaetik ti bu tstunesik ep takʼin xchiʼuk organisasionetik sventa siensiae skoltaoj sbaik xchiʼuk mukʼtikil tsatsal lumetik ta spasel abtejebal sventa milbail ti toj xibalik sba ti mu xa noʼox xnop kuʼuntike, ta skoj taje busanbil xa noʼox skanalik ta takʼin. Mu loʼiluk, «skotol li krixchanoetike oyik ta sjuʼel li buchʼu toj chopole» (1 Juan 5:19).

²¹ Ta skoj ti «maʼuk te [skʼoplalik] ta balumil» li yajtsʼaklomtak Jesuse, solel muʼyuk tstikʼ sbaik li ta politika xchiʼuk ta paskʼope, jaʼ yuʼun muʼyuk smulik ta sventa li smalel chʼichʼe, ta jujuntal o ta skotolik (Juan 15:19; 17:16). * Jech xtok, kʼalal chichʼik kontrainele, chchanbeik stalelal li Kristoe xchiʼuk muʼyuk bu xkʼakʼet xa yoʼonton tspas sbaik, moʼoj, yuʼun ta slekil yoʼonton chichʼik ta mukʼ li yajkontratakike, vaʼun tskʼoponbeik Dios ta stojolalik xtok (Mateo 5:44; Romanos 12:17-21).

 ²² Pe li kʼusi mas tsots skʼoplal ta skotole jaʼ ti yajtsʼaklomtak Kristoe mi jsetʼuk lek chil sbaik xchiʼuk «li Mukʼta Babiloniae» —li jventainvanej yuʼun skotol jecheʼ relijionetik ta spʼejel Balumile—, li organisasion ti mas tsots smul ta smalel chʼichʼe. Li Skʼop Diose chal ti «te laj yichʼ tabel xchʼichʼel j-alkʼopetik li ta jteklum taje, jech xtok te laj yichʼ tabel xchʼichʼel li buchʼutik chʼule xchiʼuk skotol li buchʼutik laj yichʼik milel ta sba balumile». Jaʼ yuʼun xi tspʼijubtasutik li Diose: «Jteklumal, lokʼanik tal te» (Apokalipsis 17:6; 18:2, 4, 24).

23. ¿Kʼusitik smakoj ti chijlokʼ ta stojolal li Mukʼta Babiloniae?

²³ Li buchʼu chchʼun mantal ti akʼo xlokʼ ta stojolal li Mukʼta Babiloniae, maʼuk noʼox tskʼan ti akʼo xtupʼbat sbi li ta srelijion toʼoxe. Oy to kʼusi skʼan spas. Skʼan ibaluk sba chil li kʼusitik toj chopol tspas li jecheʼ relijion ti chal ti muʼyuk chopole o ti chakʼ ta chanele, jech kʼuchaʼal li mulivajele, li stikʼel sbaik ta politikae xchiʼuk ti toj echʼem xa noʼox tstsob skʼulejalike (kʼelo Salmo 97:10; Apokalipsis 18:7, 9, 11-17). ¡Kʼu to noʼox yepal malem chʼichʼ ta skoj li talelalil ti chakʼ ta chanel Babiloniae!

24, 25. 1) ¿Kʼusi chichʼ ta venta Jeova sventa chakʼbe yil ti chkʼuxubin li buchʼutik tsutes yoʼontonik ta skoj li smalel chʼichʼe? 2) ¿Kʼusi chakʼbutik ta ilel li lumetik sventa nakʼobbaile?

²⁴ Kʼalal muʼyuk toʼox bu jtaojtik li melel relijione, laj onoʼox jkolta jbatik spasel jlomuk li kʼusitik ta balumil ti ventainbil yuʼun Satanase. Jaʼ yuʼun, oy toʼox kʼuk yepal jmultik ek. Pe la jtamtik jun achʼ be, laj kakʼ xchʼunel koʼontontik li ta matanal laj yakʼ Kristoe xchiʼuk laj kakʼbe jkuxlejaltik li Diose. Jaʼ jech ta jbalinbetik li kʼanelal yuʼune xchiʼuk li chabiel ta mantal chakʼbutike (Echos 3:19). Jech kʼuchaʼal ta jkʼeltik batele, li pojel taje laj yichʼ albel skʼoplal ta stojolal li lumetik sventa nakʼobbaile (Números 35:11-15; Deuteronomio 21:1-9).

²⁵ ¿Kʼusi toʼox stu li lumetik taje? Jaʼ sventa snakʼobbail sventa mu xmilat li j-israel vinik ti mu yolbajuk la smil jun xchiʼile. Kʼalal chkʼot ta junuk lum taje, te chchapanat yuʼun li j-abteletike xchiʼuk persa te chnaki jaʼ to mi cham li mero bankilal palee, vaʼun jaʼ to xuʼ chbat nakiuk ti bu xal yoʼontone. Taje kʼupil sba chakʼ ta ilel ti toj ep xkʼuxul yoʼonton li Diose xchiʼuk ti toj ep sbalil chilbe xkuxlejal li krixchanoe. ¿Kʼusi laj yakʼ ta ilel li lumetik  sventa nakʼobbaile? Jaʼ li kʼusi xchapanoj Jeova avi sventa chchabiutike. ¿Kʼuxi taje? Ta skoj li matanal pojelal laj yakʼ Kristoe, li Jeovae tspojutik ta stojolal li lajelal ti jtatik-o jechuk ta skoj ti muʼyuk la jchʼunbetik smantaltak Dios ta sventa ti chʼul li kuxlejal xchiʼuk li chʼichʼe, pe ti mu yaleluk muʼyuk la jchʼuntike. Pe ¿kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti ta jtojbetik ta vokole? Jtose, jaʼ ti chkalbetik li krixchanoetik ti akʼo saʼik li pojelal chakʼ Diose. Taje toj anil xa noʼox me skʼan jpastik, yuʼun toj nopol xa li «mukʼta tsatsal [vokolile]» (Mateo 24:21; 2 Korintios 6:1, 2).

26-28. ¿Kʼuxi xijkoʼolaj xchiʼuk li j-alkʼop Ezequiele, xchiʼuk kʼuxi xuʼ teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Diose?

²⁶ Li avie, li yajtuneltak Diose jaʼ jech xkuxlejalik kʼuchaʼal li Ezequiele, jun voʼneal j-alkʼop ti vaʼanat yuʼun Jeova kʼuchaʼal jkʼel osil sventa chal li kʼusi chtal ta stojolal li steklumal Israele. Xi albat yuʼun Diose: «Aʼyo me avaʼay li cʼusi chlocʼ ta quee, jech me xavalbe yaʼyic ta jventa li achiʼiltaque». Mi yalel mu skʼan spas lek yabtel li Ezequiele, jaʼ me chkom ta sba li chʼichʼ chmal kʼalal chchapanat yuʼun Dios li Jerusalene (Ezequiel 33:7-9). Jech kʼuchaʼal jnaʼojtike, li j-alkʼope la spas li yabtele xchiʼuk muʼyuk kom ta sba li buchʼutik chamike.

²⁷ Poʼot xa xkʼot slajebal li slumal Satanase. Jaʼ yuʼun, li stestigoutik Jeovae oy ta jbatik xchiʼuk jaʼ jun matanal chkiltik ti chkalbetik skʼoplal li skʼakʼalil ti «[tspak] sutel» skʼoplal li Diose xchiʼuk ti chkalbetik skʼoplal li Ajvalilal yuʼune (Isaías 61:2; Mateo 24:14). ¿Mi ta sjunul koʼonton ta jpastik li abtel ti tsots skʼoplal taje? Jaʼ jech la spas li Pabloe, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Muʼyuk jmul ta sventa li xchʼichʼel skotol krixchanoetike, yuʼun muʼyuk onoʼox laj kikta jba ta yalbel krixchanoetik skotol li tojobtasel yuʼun Diose» (Echos 20:26, 27). Ta melel, toj lek ta chanbel stalelal.

²⁸ Melel onoʼox, sventa teuk oyutik-o li ta kʼanelal yuʼun Jtotike mu baluk noʼox ti jech sbalil chkiltik kuxlejal xchiʼuk chʼichʼ kʼuchaʼal chil stuke. Jech kʼuchaʼal ta jkʼeltik li ta yan kapituloe, skʼan chʼulutik o sakukutik-o ta sat li Diose.