1, 2. 1) ¿Kʼu yelan li be ti bu chbatik ta xanbal li Rut xchiʼuk li Noemie, xchiʼuk kʼusi svokol stsʼikojik ta jujuntal? 2) Manchuk mi jmoj ti bu chbatike, ¿kʼu yuʼun ti jelel li kʼusitik tsnopik batel li Rut xchiʼuk li Noemie?

LI Rut xchiʼuk Noemie yakalik ta xanbal, te ch-echʼik ta stenlejaltik Moab. Stuk xa oyik. Smelol xa xvinajik batel li ta jamal osiltike ti solel tsots tajek ikʼe. Li Rute chakʼ venta ti yantik xa xmal batel kʼakʼale, jaʼ yuʼun kʼalal yakal tskʼel li smeʼalibe tsnop van ti skʼan saʼik bu stakʼ xvayike. Skʼanoj tajek xchiʼuk oy ta yoʼonton chchabi ti bu kʼalal xuʼ yuʼune.

² Ta jujuntal te stsʼikoj svokolik. Yuʼun oy xa jayibuk jabile cham smalal li Noemie, pe li avi xtoke chokʼita li skeremotak chame, jaʼ li Mahlón xchiʼuk Quelione. Chat yoʼonton li Rut eke, yuʼun jaʼ toʼox smalal li Mahlone. Li Rut xchiʼuk Noemie koʼol ti bu chbatike, jaʼ xkaltik, ta jteklum Belén ta Israel. Manchuk mi jmoj ti bu chbatike, jelel li kʼusitik tsnopike. Yuʼun li Noemie jaʼ onoʼox slumal li bu chbate, yan li Rute mu xojtikin mi jutebuk, laj yikta yutsʼ yalal, slumal xchiʼuk li stalel xkuxlejale, ti te tsakal skʼoplal li sdiostake (kʼelo Rut 1:3-6).

3. ¿Kʼusi sjakʼobiltak skʼan jtakʼtik sventa jechuk xchʼunel koʼontontik kʼuchaʼal li Rute?

³ ¿Kʼusi van tijbat-o yoʼonton sventa jech tspas li Rute? ¿Bu la sta yip sventa kuch batel yuʼun svokol xchiʼuk sventa xchabi li Noemie? Li Rut ti likem ta Moabe toj lek ti jchanbetik li xchʼunel yoʼontone, mi la jchantik li stakʼobiltak taje jaʼ tskoltautik sventa jchanbetik li stalelale. (Kʼelo xtok li rekuadro ti bu chal: « Lek pasbil ti xkoʼolaj kʼuchaʼal meʼtakʼine».) Baʼyele jkʼeltik batel kʼu yuʼun chbatik ta namal lum Belén li chaʼvoʼ antsetike.

4, 5. 1) ¿Kʼu yuʼun batik ta Moab li Noemí xchiʼuk li yutsʼ yalale? 2) ¿Kʼusi vokolil la snuptan li Noemí ta Moabe?

⁴ Li lum ti bu chʼi li Rute jaʼ jun bikʼit lum ti Moab sbie, ti te xkom ta slokʼeb Kʼakʼal li ta Nab Muertoe. Te oy ta stenlejaltik jol vits  ti oy natil jemelaltik tee. Akʼo mi chʼabal mas teʼetik tee toj lek toʼox kʼusitik xchʼi li ta yosilal Moabe, manchuk mi jaʼo oy viʼnal li ta Israele. Taje jaʼ jech laj yojtikinik Rut li Mahlón xchiʼuk yutsʼ yalale (Rut 1:1).

⁵ Ta skoj ti oy viʼnal ta Israele, li smalal Noemí ti Elimelec sbie la snop chlokʼ batel ta slumal sventa chbat ta Moab. Laj yikʼ batel li yajnile xchiʼuk li chaʼvoʼ skeremotake. Ti vaʼ yelan lokʼ batel li jun utsʼ alalile te vinaj mi oy xchʼunel yoʼontonik ta melel, yuʼun skotol j-israeletik skʼan xbatilanik ti bu tstʼuj Jeova sventa chichʼik ta mukʼe (Deut. 16:16, 17). Manchuk mi lek-o tsots xchʼunel yoʼonton li Noemie, kʼalal cham li smalale toj tsots laj yaʼi (Rut 1:2, 3).

6, 7. 1) ¿Kʼu van yuʼun laj yat yoʼonton Noemí ti laj yikʼik jmoab tsebetik li skeremotake? 2) ¿Kʼu yuʼun toj labal sba ti kʼuyelan lek laj yil Noemí li yalibtake?

⁶ Vokol van laj yaʼi xtok kʼalal laj yikʼik jmoab tsebetik li skeremotake (Rut 1:4). Yuʼun snaʼoj ti smoltot j-israeletik ti jaʼ li Abrahame, laj yakʼ persa sventa teuk noʼox ta yutsʼ yalal la sabe yajnil li Isaaque, yuʼun chichʼik ta mukʼ li Jeova eke (Gén. 24:3, 4). Jech xtok, li Smantal Moisese la spʼijubtas j-israeletik sventa mu xakʼbeik yikʼ skeremik o stsebik li krixchanoetik ti yan-o slumalike, yuʼun xuʼ xlik yichʼik ta mukʼ yan diosetik (Deut. 7:3, 4).

⁷ Manchuk mi jech, li Mahlón xchiʼuk Quelione jmoab tsebetik la stʼuj ta yajnilik. Akʼo mi kʼux van laj yaʼi xchiʼuk laj yat yoʼonton li Noemie laj yakʼ persa chkʼuxubin xchiʼuk tskʼan li yalibtake ti jaʼ li Rut xchiʼuk Orfae. Laj van snop ti xuʼ xkʼot ta yoʼontonik chichʼik ta mukʼ Jeova ta mas tsʼakal eke. Kʼuk xiuk noʼox, li kʼusi jnaʼojtik leke jaʼ ti skʼanojik tajek li smeʼalibike. Ti kʼuyelan lek laj yil sbaik yoxvoʼalike jaʼ koltaatik-o sventa stsal yuʼunik li vokolil la snuptanik kʼalal jaʼo cham li Mahlón xchiʼuk Quelione. Yuʼun kʼalal muʼyuk toʼox yalabik li Rut xchiʼuk Orfae meʼon ants komik (Rut 1:5).

8. ¿Kʼusi stalelaltak Jeova labal sba laj yil li Rute?

⁸ ¿Mi koltaat van yuʼun srelijion Rut kʼalal cham li smalale? Yikʼaluk muʼyuk. Ep ta tos diosetik chichʼik ta mukʼ li ta Moabe, taje te tsakal skʼoplal li dios Quemose (Núm. 21:29). Yaʼeluk li jnaklejetik ta Moabe oy kʼusitik tspas ta srelijionik ti chakʼ iluk ti muʼyuk xkʼuxul yoʼontonike xchiʼuk ti toj chopolike, june jaʼ ti tsmilik ololetik sventa chakʼik ta matanal ti jech onoʼox nopem xaʼiik li vaʼ kʼakʼal taje. Pe, ¡jelel tajek li Sdios j-israeletike! Yikʼaluk van chanubtasat yuʼun Mahlón o Noemí li Rut ta sventa li kʼanelal xchiʼuk ti chkʼuxubinvan li Jeovae, taje labal van sba laj yaʼi. Li Jeovae mu skʼan ti xchʼunbat smantal ta skoj noʼox ti ta xiʼike, yuʼun jaʼ tskʼan ti ta kʼanelaluk akʼo spasike (kʼelo Deuteronomio 6:5). Xuʼ van mas nopaj ta stojolal Noemí kʼalal tsots kʼot svokol li Rute. Jaʼ yuʼun, xuʼ jnoptik ti la xchikintabe li smeʼalib kʼalal ch-albat skʼoplal li Dios ti Skotol xuʼ yuʼune,  ti kʼusitik labal sba spasoje, ti ta slekil yoʼonton xchiʼuk ta xkʼuxul yoʼonton chchabi li slumale.

9-11. 1) ¿Kʼusi kʼot ta nopel yuʼunik li Noemí, Rut xchiʼuk li Orfae? 2) ¿Kʼusi xuʼ jchantik ta sventa li vokoliletik la snuptanike?

⁹ Li Noemie te xchikin ti kʼuyelan xbat li slumale. Jun kʼakʼale laj van yaʼi laj yal jun jpʼolmajel ti muʼyuk xa viʼnal li ta Israele, yuʼun laj xa xkʼuxubin slumal li Jeovae. Li Belene jaʼ skʼan xal «Yavil Pan», jaʼ yuʼun oy xa lek veʼlil yan velta xtok. Jech oxal la snop tsut batel ta slumal li Noemie (Rut 1:6).

¹⁰ ¿Kʼusi van tspasik li Rut xchiʼuk Orfae? (Rut 1:7.) Li kʼusi toj tsots kʼot ta xkuxlejalike mas nopajik-o ta stojolal li smeʼalibike. Yaʼeluk li Rute jaʼ noʼox stuk mas lek chilbe slekil yoʼonton Noemí xchiʼuk li xchʼunel yoʼonton ta stojolal li Jeovae. Jaʼ yuʼun batik ta Judá li oxvoʼ meʼon antsetike.

¹¹ Li jun loʼil liʼe chakʼ kiltik ti ta onoʼox xkʼot svokol skotol li krixchanoetike, akʼo mi lek yoʼontonik o mi chopol (Ecl. 9:2, 11). Oy to kʼusi tsots skʼoplal stakʼ jchantik, kʼalal chcham junuk kutsʼ kalaltike jaʼ lek jsaʼ spatobil koʼontontik ta stojolal yantik, pe mas to lek mi jaʼ tskoltautik li buchʼutik tsaʼ snakʼobbailik ta stojolal Jeovae, ti jaʼ li Dios laj yichʼ ta mukʼ Noemie (Prov. 17:17).

12, 13. ¿Kʼu yuʼun laj yalbe Noemí ti akʼo sutikuk batel ta snaik li Rut xchiʼuk Orfae, xchiʼuk kʼu yelan laj yaʼiik?

¹² Kʼalal yakalik ta xanbal li oxvoʼ meʼon antsetike, li Noemie oy to yan kʼusi tsvul-o yoʼonton. Yakal tsnop ti kʼusi chkʼot ta stojolal li chaʼvoʼ tsebal antsetik te xchiʼuke. Yiloj ti kʼanvanemike xchiʼuk ti skʼanojik toʼox li skeremotak xtoke. Mu skʼan ti xil mas svokolike. Mi laj yiktaik skotol sventa chbat chiʼinatuke snaʼoj ti muʼyuk kʼusi x-ayan yuʼun ta Belén sventa chakʼbe li yalibtake.

¹³ Li Noemie mu xa stsʼik yuʼun, jaʼ yuʼun xi laj yalanbee: «Xuʼ chasutic batel ta sna atot ameʼic li jujunoxuque. Acʼo xcʼuxubinoxuc Mucʼul Dios jech chac cʼu chaʼal laj acʼuxubinicun jchiʼuc li jqueremetique». Jech xtok, li Noemie tskʼan ti akʼo x-akʼbatik bendision yuʼun  li Jeovae, ti xnupunik yan velta sventa jech xkuxet noʼox yoʼontonik xchiʼuk li smalalik ta snaike. Xi to chal batel li loʼile: «Li Noemie lic stsʼutsʼan li yalibtaque yuʼun xa tsvocʼ sbaic o. Pero li stuquique lic oqʼuicuc». Mu toj labaluk ta aʼyel ti skʼanojik tajek smeʼalibik li Rut xchiʼuk Orfae yuʼun toj lek yoʼonton. Jaʼ yuʼun xi lik yalilanbeike: «Muʼyuc chisutcutic batel; ta jchiʼinotcutic batel cʼalal ta avosilal» (Rut 1:8-10).

14, 15. 1) ¿Kʼu yuʼun sut batel ta slumal li Orfae? 2) ¿Kʼusi laj yalbe Noemí sventa sut batel ta slumal li Rute?

¹⁴ Li Noemie muʼyuk la spajtsan sba. Jaʼ yuʼun laj to yalbe ti xuʼ chil svokolik ta Israel ta skoj ti chʼabal xa smalal sventa xkʼelatike, mi jaʼuk yan skeremotak sventa xnupun xchiʼukike. Li Noemie tsnop ti mu xa xlekub-o li xkuxlejalike. Jech xtok, chat yoʼonton ta skoj ti snaʼoj lek ti mu xa xuʼ yuʼun xchabi li tsebetike. Li Orfae laj noʼox yaʼibe smelolal, jaʼ yuʼun la snop chkom te ta Moab, ti te chmalaat yuʼun smeʼ xchiʼuk li yan yutsʼ yalaltake. Xaval yaʼeluke, lek li kʼusi kʼot ta nopel yuʼune. Jaʼ yuʼun, akʼo mi chat tajek yoʼonton la stsʼutsʼ komel li smeʼalibe, jech sut batel (Rut 1:11-14).

¹⁵ ¿Mi laj van xchʼun li kʼusi laj yal Noemí li Rute? Muʼyuk. Li loʼile chal ti te kom xchiʼin li smeʼalibe. Xanav xaʼox van kʼuk snatil li Noemie, pe kʼalal laj yakʼ venta ti te tijil xtal li Rute, laj yalbe ti Orfae «isut xa batel ta slumal, bat yichʼ ta mucʼ yan velta li sdiosique», jaʼ yuʼun laj yalbe ti akʼo bat xchiʼine (Rut 1:15). Oy to kʼusi yan chakʼ kiltik ti toj tsots skʼoplal li kʼusi laj yal Noemie: li Orfae maʼuk noʼox sut batel li ta slumale, moʼoj, yuʼun «bat yichʼ ta mucʼ yan velta li sdiosique». Muʼyuk chopol chaʼi ti chichʼ ta mukʼ yan velta li dios Quemós xchiʼuk li yan jecheʼ diosetike. ¿Mi jech van tspas li Rut eke?

16-18. 1) ¿Kʼu yelan laj yakʼ ta ilel Rut li tukʼil kʼanelale? 2) ¿Kʼusi tijbat-o yoʼonton spasel Rut ta skoj ti oy tukʼil kʼanelal yuʼun ta stojolal li smeʼalibe? (Kʼelo xtok li lokʼol ti bu chvinaj li Rut xchiʼuk Noemie.)

 ¹⁶ Li Rute skʼanoj tajek li Noemie xchiʼuk li Sdios ti jaʼ chichʼ ta mukʼe. Jaʼ yuʼun ta sjunul yoʼonton tspas li kʼusi snopoje. Kʼalal jaʼo te oyik ta be ti yan sba pukuke, la skʼelbe sat xchiʼuk xi laj yalbe li Noemie: «Mu xatacun sutel, yuʼun ta jcʼan chbat jchiʼinot. Ti bu chabate, te chibat ec; ti bu cha naquie, te chinaqui ec. Li achiʼiltac ta alumale jaʼ jchiʼiltac chcʼot ec; li Dios avuʼune jaʼ Dios cuʼun ec. Te acʼo chamcun ec ti bu chachame; te acʼo quichʼ muquel noxtoc. Me ta jvocʼ jba batele, acʼo yacʼbun jtoj li Mucʼul Diose [«li Jeovae», TNM]. Yan me ta scoj yuʼun lijcham ti ta jvocʼ jbatique, mu xa cʼu xcutic obi» (Rut 1:16, 17).

¹⁷ ¡Solel lek ojtikinbil ta jyalel li kʼusi laj yal Rute! Yuʼun akʼo mi echʼem xa jutuk mu oxmiluk jabil slajel, li krixchanoetike tey-o ta sjolik li kʼusi laj yale. Laj yakʼ ta ilel jun alakʼ sba talelal: li tukʼil kʼanelale. Li Rute toj echʼ noʼox skʼanoj li Noemie xchiʼuk tukʼ chakʼ sba ta stojolal yuʼun jpʼel yoʼonton muʼyuk chchʼak sba ta stojolal, ti mu ventauk bu xbate. Jaʼ noʼox xuʼ xchʼak sbaik mi oy buchʼu cham junukale. Li Rute kʼot xa ta nopel yuʼun ti chkom ta slumal li slumal Noemie xchiʼuk ti chikta li kʼusitik xojtikin ta Moabe ti te tsakal skʼoplal li sdiostake. Li Rute mu xkoʼolaj xchiʼuk li Orfae, yuʼun li stuke oy ta yoʼonton chtun ta stojolal li Jeovae, ti jaʼ li Dios chichʼ ta mukʼ Noemie. *

¹⁸ Jaʼ yuʼun la xchaʼtamik batel sbelel li Belén ti nom chanavik batele. Xuʼ van jun xemana xanavik batel. Ta melel ti jech jmoj chanavik batele tspatbe sba yoʼontonik sventa stsʼik yuʼun li svokolike.

19. ¿Kʼuxi xuʼ xachanbe li tukʼil kʼanelal laj yakʼ ta ilel Rut li ta avutsʼ avalale, ta avamigotak xchiʼuk li ta tsobobbaile?

¹⁹ Li avie ep tajek jvokoltik. Jech kʼuchaʼal chal li Vivliae «tsots vocol» xchiʼuk ep ta tos kʼusitik ta jnuptantik (2 Tim. 3:1). Jaʼ yuʼun mas xa toj tsots skʼoplal ti xkakʼtik ta ilel li tukʼil kʼanelal avie. ¿Kʼusi jaʼ li talelal taje? Jaʼ jun talelal ti tstij koʼontontik spasel li kʼusitik leke, akʼo mi noj ta choplejal li balumile. Li buchʼu jech chakʼ ta ilele tukʼ yakʼoj sba ta stojolal li buchʼu skʼanoje xchiʼuk mu xlubtsaj ta yakʼel ta ilel. Li talelal taje toj tsots skʼoplal li ta nupunele, li ta utsʼ alalile, li ta kamigotaktike xchiʼuk li ta tsobobbaile (kʼelo 1 Juan 4:7, 8, 20). Mi ta jtsʼitestik li talelal taje, jaʼ yakal ta jchanbetik li slekil talelal Rute.

20-22. 1) ¿Kʼuxi vinaj ti muʼyuk lek kʼusi kʼot ta stojolal ti kʼu sjalil te naki ta Moab li Noemie? 2) ¿Kʼu yuʼun toj chopol ti kʼusi la snop ta sventa li svokoltak laj yil li Noemie? (Kʼelo xtok Santiago 1:13.)

²⁰ Ta melel kʼun noʼox van ta alel ti oy kuʼuntik li tukʼil kʼanelale, pe jaʼ mu kʼunuk kʼalal chkakʼtik ta ilele. Akʼo mi jech, li Rute laj yakʼ ta ilel ti oy yuʼun li tukʼil kʼanelal ta stojolal li Noemie xchiʼuk ta stojolal li Jeovae, ti jaʼ la stʼuj sventa chichʼ ta mukʼe. Jkʼeltik kʼuxi.

²¹ Li chaʼvoʼ meʼon antsetike kʼotik xa ta Belén, taje te oy ta sural Jerusalén xchiʼuk te van 10 kilometro xil. Yaʼeluke lek ojtikinbil Noemí xchiʼuk yutsʼ yalal li ta jun bikʼit lum taje. Li antsetike solel tskʼelik tajek li Noemie xchiʼuk xi tsjakʼbe sbaike: «¿Me mu jaʼuc Noemí leʼe?». Ta melel xvinaj van lek ta spat xokon ti laj yil tajek svokol ti kʼu sjalil ay nakluk ta Moab li Noemie (Rut 1:19).

²² Och xchapbe yutsʼ yalal xchiʼuk slakʼnatak toʼox li kʼusitik la snuptan li Noemie. Jech xtok, la skʼan jelbel li sbie ti «xcuxet yoʼnton chcʼopoj» xi skʼan xale, jaʼ xa tskʼan chichʼ albel Mara ti «chʼa, o at-oʼnton» skʼan xale. ¡Chat tajek yoʼonton! Jech kʼuchaʼal la snop li Jobe, li stuke la snop ti jaʼ akʼbat svokol yuʼun li Jeovae (Rut 1:20, 21; Job 2:10; 13:24-26).

23. ¿Kʼusi tsnopilan li Rute, xchiʼuk kʼuxi chichʼik koltael li buchʼutik abol sbaik ti te chal li ta Smantal Moisese? (Kʼelo xtok li tsʼib ta yok vune.)

²³ Ta kʼunkʼun lik nopikuk ta Belén li Rut xchiʼuk Noemie. Pe li Rute tsnopilan kʼuxi tsaʼ li kʼusitik chtun yuʼun xchiʼuk li smeʼalibe. Ta tsʼakal li Rute laj yaʼi ti kʼalal laj yakʼbe Mantal Israel li Jeovae te tsakal skʼoplal li xkʼuxkʼultael kʼusitik chikta ta yosilik li j-israeletike, taje jaʼ sventa chichʼik-o koltael li buchʼutik abol sbaike. Kʼalal jaʼo yorail tstsobik li kʼusi stsʼunojike xuʼ xkʼuxkʼultaik li kʼuyepal chiktaik li j-abteletike. Xuʼ stsobik xtok skotol li kʼusitik chʼiem ta stiʼiltak xchiʼuk ta xchikintak li osiltike (Lev. 19:9, 10; Deut. 24:19-21). *

24, 25. ¿Kʼusi la spas Rut kʼalal kʼot ta yosil Booze, xchiʼuk kʼu yelan li kʼuxkʼulajel ta osiltike?

 ²⁴ Kʼot xa yorail stsobel li sevadae (te van ta yuilal avril li ta kalendario ta jtunestike). Li Rute lokʼ saʼ junuk osil ti bu xuʼ x-akʼbat xkʼuxkʼultae. Manchuk mi mu snaʼ, te kʼot ta yosil jun jkʼulej vinik ti Booz sbie, yuʼun ep yosil xchiʼuk jaʼ yutsʼ yalal li anima smalal Noemie. Akʼo mi snaʼoj ti xuʼ x-och ta kʼuxkʼulajele, muʼyuk jech la snop, yuʼun baʼyel la sjakʼbe li buchʼu sbainoj abtel mi xuʼ xkʼuxkʼulaj tee. Albat ti xuʼe, vaʼun lik abtejuk ta anil li Rute (Rut 1:22–2:3, 7).

²⁵ Nopo ti te chkʼuxkʼulaj batel ta spat j-abteletik li Rute. Li kʼusi te chkom yuʼunik kʼalal jaʼo chtuchʼik sevada ta jos pasbil ta ton li j-abteletike, tstsob batel li Rute. Chchukanan xchiʼuk chbat yakʼ ta jun yavil ti yoʼ bu xuʼ slilinbe lokʼel sat ta tsʼakale. Jal ta pasel li abtelal taje xchiʼuk chijlub yuʼun, mas to tsots kʼalal mas xa kʼixin kʼakʼale. Akʼo mi jech, li Rute muʼyuk chchʼay yoʼonton, jaʼ noʼox chpaj ta abtel mi tskus xchikʼe xchiʼuk mi chveʼ li bu chkuxik ta axinal li j-abteletike.

26, 27. ¿Kʼu van yelan stalelal li Booze, xchiʼuk kʼu yelan laj yil li Rute?

²⁶ Li Rute xuʼ van mu skʼan ti xakʼik venta krixchanoetik ti te ch-abteje. Pe kʼalal laj yil li Booze xi la sjakʼbe li yaj-abtele: «¿Bochʼo tsebal leʼe?». Li Booze jaʼ jun vinik ti oy xa sjabilale, ti lek xchʼunel yoʼontone xchiʼuk ti skʼanoj tajek li Diose. Kʼalal chkʼot li Booze xi chalbe li yaj-abteltake: «Acʼo xchiʼinoxuc li Mucʼul Diose», jaʼ jech chtakʼbat yuʼun li yaj-abteltak eke, jlome jaʼ noʼox j-abteletik ta osiltik o jyanlumetik xtok. Li Booze chat yoʼonton ta stojolal li Rute yuʼun koʼol kʼuchaʼal stseb chil (Rut 2:4-7).

 ²⁷ Jaʼ yuʼun «tseb» xut, xchiʼuk laj yalbe ti te noʼox xkom stsob sevada ta yosile, xchiʼuk ti xchiʼin li skiaratak sventa mu x-utsʼintaat yuʼun li j-abteletike. Jech xtok, chakʼbe sveʼel kʼalal jaʼo yorail veʼele (kʼelo Rut 2:8, 9, 14). Pe chalbe xtok ti jechuk-o spase xchiʼuk tskʼupil kʼopta. ¿Kʼu yuʼun?

28, 29. 1) ¿Kʼu yelan skʼoplal laj yichʼ ilel li Rute? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jsaʼ jnakʼobbailtik ta stojolal Jeova jech kʼuchaʼal la spas li Rute?

²⁸ Li Rute la sjakʼbe Booz kʼu yuʼun lek tajek yoʼonton ta stojolal manchuk mi jaʼ jyanlum. Li Booze laj yalbe ti yabinoj xa skotol li kʼusitik spasoj ta stojolal Noemie. Taje jaʼ van ta skoj ti jech laj yalbe antsetik ta Belén li Noemie, ti lek skʼoplal laj yalbe li yalibe. Jech xtok, li Booze snaʼoj xa ti oy ta yoʼonton chtun ta stojolal Jeova li Rute, jaʼ yuʼun xi laj yalbee: «Mucʼul Dios chayacʼbot atojol ti jech laj apase. Li Mucʼul Diose, jaʼ li Dios yuʼun Israel ti laj asaʼ sventa chascoltaote, jaʼ chayacʼbot amoton ta sventa scotol li cʼusitic laj apase» (Rut 2:12).

²⁹ Ta melel, laj xa saʼ snakʼobbail ta stojolal Jeova li Rute, xkoʼolaj kʼuchaʼal jkot uni vich ti chbat snakʼ sba ta yolon xikʼ li smeʼe. Patbat van tajek yoʼonton Rut li kʼusitik albat yuʼun li Booze xchiʼuk la stojbe ta vokol. Kʼalal laj xaʼox veʼuke, te mal-o kʼakʼal yuʼun ta abtel li Rute (Rut 2:13, 17).

30, 31. ¿Kʼusi chchanubtasutik li kʼusi laj yakʼ ta ilel Rut ta sventa ti baxbolukutik ta abtele, ti jtojtik ta vokole xchiʼuk ti xkakʼtik ta ilel li tukʼil kʼanelale?

³⁰ Li kʼusitik la spas Rut ta skoj xchʼunel yoʼontone, lek stakʼ jchanbetik, mas to ti ep vokolil ta takʼin li avie. Muʼyuk smalaoj chichʼ koltael li Rute, pe kʼalal oy kʼusi ch-akʼbate la stoj ta vokol. Muʼyuk kʼexav-o ti tsots ch-abtej ta osiltik sventa chakʼbe kʼusi chtun yuʼun li buchʼu mas skʼanoje. Jech xtok, ep sbalil laj yil xchiʼuk la xchʼam lekil tojobtaseletik sventa lek noʼox chabibil ch-abtej xchiʼuk ti oyuk noʼox lek xchiʼiltake. Pe li kʼusi snaʼoj-o leke jaʼ ti chchabiat yuʼun li Jeovae.

³¹ Mi laj kakʼtik ta ilel tukʼil kʼanelal jech kʼuchaʼal la spas li Rute xchiʼuk mi bikʼit laj kakʼ jbatik, mi baxbolutik ta abtel xchiʼuk mi jnaʼ jtojtik ta vokole, xuʼ me xchan xchʼunel koʼontontik li yan krixchanoetike. Pe, ¿kʼu yelan la xchabi Rut xchiʼuk Noemí li Jeovae? Taje jaʼ to te ta jchantik li ta yan kapitulo xtale.