Nopo ta sventa liʼe: Kʼalal tskʼel sba ta nen li Juliae, toj jupʼem tajek chil sba. Vaʼun xi tsnope: «Skʼan xibakub». Jech tsnop, akʼo mi ch-albat yuʼun stot smeʼ xchiʼuk yamigotak ti xkoʼolaj xa ta jtel vachʼe.

Li Juliae laj xa sabe bal tajek smelolal kʼu yelan xuʼ xyal akʼo mi chibuk kilo noʼox. Li kʼusi noʼox skʼan spase jaʼ ti stsʼik viʼnal jun chibuk kʼakʼale...

A ti jechuk chavaʼi aba kʼuchaʼal Juliae, ¿kʼusi van chapas?

Mu chopoluk ti xavat avoʼonton ta skoj ti kʼu yelan xavinaje. Ta melel, li Vivliae ta xalbe skʼoplal jlom viniketik xchiʼuk antsetik ti alakʼ sbaike, jech kʼuchaʼal Sara, Rakel, Jose, David xchiʼuk Abigail. Yan skʼelobil xtoke, jaʼ li Abisag ti «toj lec cʼupil sba» chal Vivliae (1 Reyes 1:4).

Akʼo mi jech, epal kerem tsebetike jaʼ batem tajek ta yoʼontonik ti kʼu yelan xvinaj li spat xokonike. Pe xuʼ van xil-o tsots svokolik. Nopo ta sventa liʼe:

• Kʼalal yichʼ chanbel skʼoplale, te van 58% li ta tsebetike toj jupʼem la chaʼi sbaik, akʼo mi kʼajomal noʼox 17% ti jupʼemike.

• Yan ti bu la xchanbeik skʼoplale, chalik ti oy la 45% antsetik ti solel bakik tajeke, toj jupʼem la tajek chaʼi sbaik.

• Oy kerem tsebetike tsakbilik ta jtos chamel ti anorexia sbie, taje jaʼ ta skoj noʼox ti tskʼan jichʼil xvinajike. Li chamel taje xuʼ xijcham-o, ta skoj ti mu jkʼan xijveʼe.

 Mi oy jech chavaʼi aba bakʼintike, kʼano me koltael. Albo atot ameʼ o xuʼ xavalbe junuk avamigo ti apatoj avoʼonton ta stojolale. Xi chal li Vivliae: «Li bochʼo lec jcʼopan jba jchiʼuctique lec onoʼox scʼanojutic; jaʼ jchiʼiltic ta voqʼuel chcʼot ti cʼalal oy jvocoltique» (Proverbios 17:17).

Li kʼusi mas lek xijvinaj-o ta melele, jaʼ li jkʼupil talelaltike. Kʼelavil kʼusi chal Vivlia ta stojolal Absalón, ti jaʼ xnichʼon li ajvalil Davide:

«Muʼyuc bochʼo yan jech vinic toj cʼupil sba, lec cʼanbil ta sventa stʼujumal jech chac cʼu chaʼal li Absalone. Li Absalone xlic ta yacan cʼalal ta sjol, muʼyuc cʼusi chopol» (2 Samuel 14:25).

Pe jaʼ jun kerem ti toj toybae, ti jaʼ noʼox tsaʼ li kʼusi tskʼan stuke xchiʼuk ti jaʼ jun jvalopantinvaneje. Jaʼ yuʼun muʼyuk lek chkʼopoj ta stojolal Absalón li Vivliae, moʼoj, yuʼun solel chal ti muʼyuk tukʼ yoʼontone xchiʼuk ti jaʼ jun jmilvanej ti xtiʼet tajek sjole.

Jaʼ yuʼun, oy srasonal ti xi chtojobtasvan li Vivliae:

«Jaʼ lapik li achʼ talelale» (Kolosenses 3:10).

«Maʼukuk me mas tsots skʼoplal xavaʼiik ti chameltsan abaike ti kʼu yelan chapechʼ ajolike [...] moʼoj, jaʼuk me ta yut avoʼontonik ti chameltsan [abaike]» (1 Pedro 3:3, 4).

Muʼyuk chopol ti ta jkʼantik ti lekuk xvinaj li jpat jxokontike, pe jaʼ mas tsots skʼoplal ti xatsʼites li lekil talelale. Ta mas tsʼakal li krixchanoetike jaʼ mas chakʼ venta li alekil talelale jaʼ mu sta ti kʼu yelan xvinaj li apat axokone. Jun tseb ti Alicia sbie, xi chale: «Chʼayal to me chkʼot yoʼontonik avuʼun mi alakʼ aba xavinaje, pe li kʼusi chvul ta sjol li krixchanoetik ta tsʼakale, jaʼ li alekil talelale».

¿Mi mu xakʼupin li abekʼtale?

¿Mi oy anopoj junuk velta ti chavakʼ aba ta operasion sventa alakʼuk aba xavinaje o ti muʼyuk xa chaveʼ sventa lekuk xavinaje?

¿Kʼusitik chajel jechuk li ta abekʼtale? (Joyo).

• ANATIL

• AVALAL

• STSATSAL AJOL

• TI KʼU YELAN ABEKʼTALE

• ASAT

• ANUKULIL

Mi oy o tana xachi li ta xchibal sjakʼobile xchiʼuk mi la atʼuj oxib o chanib li ta yoxibal sjakʼobile, nopo ta sventa liʼe: Xuʼ van mu jechuk chayiloxuk yantik jech kʼuchaʼal chavil aba voʼote. Nopo me ti bakʼintike ch-echʼ ta mas li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk ti chkat tajek koʼontontik ta sventa ti kʼu yelan li jbekʼtaltike (1 Samuel 16:7).