KAPITULO 10
«Chakuxiik yan velta»
LI KʼUSI TA JCHANTIKE: Chchaʼkuxi li takin baketik akʼbat yil Esekiele xchiʼuk ti kʼu yelan oy to bu kʼot ta pasele
1-3. ¿Kʼusi ti chat-o yoʼontonik li judaetik ti chukbilik batele? (Kʼelo li lokʼol ta slikebal kapituloe).
¡EP TAJEK kʼusitik kʼotem ta pasel! Li Esekiele te van voʼob jabil la spʼijubtas li judaetik sventa snaʼik ti chichʼ lajesel li Jerusalene: oy kʼusitik laj yakʼ ta ilel, laj yakʼ ta ilel skʼelobiltak xchiʼuk laj yal aʼyejetik. Pe xkoʼolaj ti stuk te xvulvune, yuʼun muʼyuk la xchikintaik. Li krixchanoetike yalojik mi muʼyuk chakʼ Jeova ti xichʼ lajesel li Jerusalene. Jech xtok, kʼalal laj yaʼiik ti joyobtabil yuʼun yajsoltarotak Babilonia li jteklume, jech-o la snopik ti muʼyuk kʼusi tsnuptanike.
2 Pe kʼalal chib xa ox jabil joyobtabil li jteklume, kʼot ta Babilonia jun vinik ti jatav lokʼel ta Jerusalene xchiʼuk xi kʼot yale: «¡Laj xa yichʼ jinesel li jteklume!». Ta skoj taje, lik yat tajek yoʼontonik li buchʼutik chukbil batike. Mu chʼunbajuk chaʼiik ti laj yichʼ lajesel li slumalike, li yosilalike xchiʼuk li chʼul templo ti skʼanojik tajeke. ¡Solel muʼyuk xa spatobil yoʼonton komik! (Esek. 21:7; 33:21).
3 Akʼo mi chat tajek yoʼontonik, li Esekiele oy kʼusi akʼbat yil ti tspat oʼontonale. ¿Kʼusi akʼbat yil ti tspatbe yoʼonton li judaetike? ¿Kʼuxi te snitojbe sba skʼoplal xchiʼuk li yajtuneltak Dios avi kʼakʼale? Xchiʼuk ¿kʼuxi tskoltautik ta jujuntal? Sventa jtakʼtike, baʼyuk jkʼeltik kʼusi akʼbat yil yuʼun Jeova li Esekiele.
«Alo kʼusi chkʼot ta stojolal li baketike» xchiʼuk «oyuk kʼusi xavalbe li ikʼe»
4. ¿Kʼusitik labal sba laj yil li Esekiel kʼalal oy kʼusi akʼbat yile?
4 (Kʼelo Esekiel 37:1-10). Li Esekiele akʼbat yil ti te chotol ta oʼlol stenlejaltik ti noj ta baketike. Li Jeovae te laj yakʼ jelavuk ‹ti bu busul baketik› sventa labaluk xil li kʼusi ch-akʼbat yile. Kʼalal jaʼo te chanav ta stenlejaltik li Esekiele, oy chaʼtos kʼusitik ti labal sba laj yile: jaʼ ti kʼu yepal busul li baketike xchiʼuk ti kʼu yelan oyike. Xi la stsʼiba li Esekiele: «Laj kil ti toj echʼ xa noʼox ep bak li ta stenlejaltike xchiʼuk ti solel takijemike».
5. ¿Kʼusi chaʼtos akʼbat spas yuʼun Jeova li Esekiele? ¿Kʼusi kʼot ta pasel kʼalal la spas Esekiel li kʼusi albate?
5 Li Jeovae laj yalbe Esekiel chaʼtos kʼusitik skʼan spas ti jaʼ te chlik xchaʼta yav li kʼusitike. Baʼyele, xi laj yalbe ti akʼo xalbe li baketike: «Chakuxiik yan velta» (Esek. 37:4-6). Laje, ‹ta anil noʼox oy kʼusi lik bakʼuk, xkʼojlajet xa lik stsʼakan sba li baketike. Laje, lik ayanuk xchʼuxuvilik, sbekʼtalik xchiʼuk snukulilik› (Esek. 37:7, 8). Li xchibal kʼusi akʼbat akʼo spase jaʼ ti xalbe mantal li ikʼe xchiʼuk ti akʼo xalbe ti akʼo xvuchʼta li animaetike. Kʼalal laj xa ox yal taje, «lik yichʼik ikʼ, lik kuxiikuk yan velta xchiʼuk lik vaʼiikuk, solel epik tajek, xkoʼolaj kʼuchaʼal epal soltaroetik» (Esek. 37:9, 10).
«Takijem xa tajek li jbakiltike xchiʼuk chʼabal xa spatobil koʼontontik»
6. ¿Kʼusi laj yal Jeova sventa xaʼibe smelolal Esekiel li kʼusi akʼbat yile?
6 Laje, li Jeovae laj yalbe smelolal Esekiel li kʼusi laj yakʼbe yile. Xi laj yalbee: «Li baketike jaʼ skʼoplal sjunul li jteklum Israele». Kʼalal laj yaʼiik ti laj yichʼ lajesel Jerusalen li buchʼutik chukbil batike, xkoʼolaj ti chamem xa laj yaʼi sbaike. Jaʼ yuʼun, ch-okʼik xchiʼuk xi chalike: «Takijem xa tajek li jbakiltike xchiʼuk chʼabal xa spatobil koʼontontik. Laj xa kichʼtik lajesel ta j-echʼel» (Esek. 37:11; Jer. 34:20). Sventa xpatbat yoʼontonik yuʼun Jeovae, albatik ti akʼo mi toj chopol li kʼusi akʼbat yil Esekiele, jaʼ svinajeb ti oy spatobil yoʼonton li j-israeletike.
7. ¿Kʼusi laj yal Jeova ti chkʼot ta pasel li ta Esekiel 37:12 kʼalal ta 14? ¿Kʼu van yelan laj yaʼi sbaik li steklumal Jeova ti chukbilik batele?
7 (Kʼelo Esekiel 37:12-14). Li kʼusi akʼbat yil yuʼun Jeova li Esekiele te jamal chvinaj ti xkoʼolaj ti chchaʼkuxesatik yan velta li judaetik ti chukbilik batele, ti ch-ikʼatik sutel ta yosilike xchiʼuk ti te chnakiike. Jech xtok, albatik ti chkʼotik yan velta ta steklumal li Jeovae. ¡Solel patbat van tajek yoʼontonik li judaetik ti chukbilik batele! ¿Kʼu yuʼun xuʼ spat yoʼontonik ti chkʼot ta pasel li kʼusi albatike? Yuʼun jaʼ yaloj stuk li Jeovae. Xi laj yale: «Jech chanaʼik ti jech lokʼem ta ke jtuke xchiʼuk ti jech kʼotem ta pasel kuʼune, voʼon li Jeovaune».
8. 1) ¿Kʼu yuʼun xkoʼolaj ti cham «sjunul li jteklum Israele»? 2) Jech kʼuchaʼal chal Esekiel 37:9, ¿kʼuxi chamik-o xkaltik li j-israeletike? (Kʼelo li tsʼib ta yok vune).
8 ¿Kʼuxi kʼot ta stojolal voʼneal Israel li kʼusi akʼbat yil Esekiele? Jaʼo kʼalal cham xkaltik li Israele xchiʼuk chukbil batik li lajunchop nitilulal ta Israel ta sjabilal 740 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse. Te van 130 jabil ta tsʼakale, chukbil batik ek li Judae, jaʼ jech laj yichʼ chukel «sjunul li jteklum Israele» (Esek. 37:11). Jaʼ yuʼun, li buchʼutik chukbil batike xkoʼolaj ti chamemik jech kʼuchaʼal li baketik laj yil Esekiele. * Jech xtok, jvules ta joltik ti solel takijemik li baketik laj yil Esekiele, taje chakʼ ta ilel ti xkoʼolaj ti jal chamike. Mi la jchaptik kʼu sjalil chukbil batik li Israel xchiʼuk Judae ti lik ta sjabilal 740 kʼalal ta 537 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, echʼ mas ta chib sien jabil (Jer. 50:33).
9. ¿Kʼusi koʼol la snuptanik li voʼneal Israel xchiʼuk «li Israel yuʼun Diose»?
9 Li albil kʼop ta sventa ti chchaʼta yav li Israel jech kʼuchaʼal laj yal li Esekiele oy to bu yan kʼot ta pasel (Ech. 3:21). Li voʼneal jteklum Israele xkoʼolaj ti laj yichʼ milele xchiʼuk ti jal tajek chame, ‹li Israel yuʼun Dios› ti jaʼ li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele xkoʼolaj ti laj yichʼik milel eke, yuʼun jal laj yichʼik chukel ti xkoʼolaj ti chamike (Gal. 6:16). Ta skoj ti jal tajek muʼyuk x-akʼbat yichʼik lek ta mukʼ Dios li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele, xkoʼolajik ta baketik «ti solel takijemike» (Esek. 37:2). Jech kʼuchaʼal laj kiltik li ta kapitulo echʼe, li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele muʼyuk x-akʼbat yichʼik lek ta mukʼ Dios li ta slikebaltik li xchibal siglo kʼalal talem xa ox li Jesuse xchiʼuk epal siglo laj yichʼik chukel jech kʼuchaʼal laj yal Jesus li ta lokʼolkʼop ta sventa li trigo xchiʼuk li chopol tsʼiʼlele (Mat. 13:24-30).
Li baketik ti solel takijemik akʼbat yil Esekiele jaʼ skʼan xal ti jal tajek muʼyuk x-akʼbat yichʼik lek ta mukʼ Dios li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti xkoʼolaj ti chamike. (Kʼelo parafo 8, 9).
«Lik stsʼakan sba li baketike»
10. 1) ¿Kʼusi albil kʼop chal ta sventa steklumal Dios li ta Esekiel 37:7 xchiʼuk 8? 2) ¿Kʼusi koltaatik-o judaetik ti chukbil batik sventa kʼunkʼun chchʼunik yan velta ti chchaʼsutik ta Israele?
10 Li ta voʼnee, li Jeovae laj yal ti kʼunkʼun chchaʼkuxiik tal li steklumale (Esek. 37:7, 8). Ep kʼusi koltaatik-o li tukʼil judaetik ti chukbil batik sventa kʼunkʼun chchʼunik yan velta ti chchaʼsutik li ta Israele. ¿Kʼusi koltaatik-o? Jtose xuʼ van jaʼ li kʼusi yaloj j-alkʼopetik ta voʼnee. Jun skʼelobile jaʼ ti yaloj xa onoʼox Isaias ti oy buchʼutik tsutik batel ta slumalike, «jun chʼul nitilulal» (Is. 6:13; Job 14:7-9). Li Esekiel eke la stsʼiba ti chchaʼta yav li kʼusitike xchiʼuk jaʼ van patbat-o yoʼontonik. Jech xtok, koliyal ti te xchiʼukik tukʼil yajtuneltak Dios jech kʼuchaʼal li j-alkʼop Daniele xchiʼuk ti laj yilik kʼu yelan laj li jteklum Babilonia ta sjabilal 539 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, mas to van la xchʼunik ti chchaʼsutik ta slumalike.
11, 12. 1) ¿Kʼuxi ti kʼunkʼun lik xchaʼta yav li Israel yuʼun Diose? (Kʼelo li rekuadro «Li melel yichʼel ta mukʼ Diose ta kʼunkʼun la xchaʼta yav»). 2) Li kʼusi chal Esekiel 37:10, ¿kʼusi ta jakʼbe jbatik yuʼun?
11 Li Israel yuʼun Dios ti jaʼ li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele kʼunkʼun lik xchaʼta yav. ¿Kʼuxi kʼot ta pasel? Kʼalal epal siglo xa ox chukbilik li yajtuneltak Dios ti xkoʼolaj chamike, oy kʼusi lik bakʼuk xchiʼuk xkʼojlajet tajek, jaʼik li tukʼil yajtuneltak Dios ti lik spakbeik skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼe. Jech kʼuchaʼal li ta siglo 16, li William Tyndale la sjelubtas ta inglés li Vivliae. Li jnitvanejetik ta relijion katolikae muʼyuk lek laj yilik ti xuʼ xa xchan Svivliaik li jnaklejetike, jaʼ yuʼun la smilik li Tyndale. Akʼo mi jech, oy yan krixchanoetik ti lek tsots yoʼontonike la sjelubtasik ta jeltos kʼopetik li Vivliae, vaʼun epal krixchanoetik lik xchanik li Skʼop Diose.
12 Ta mas tsʼakale, kʼalal lik xchanbeik skʼoplal kʼusitik melelik chal Vivlia li Charles Russell xchiʼuk li xchiʼiltake xkoʼolaj ti lik ayanuk xchʼuxuviltak xchiʼuk sbekʼtal li baketike. Li revista Zionʼs Watch Tower (La Torre del Vigía de Sión) xchiʼuk li yan vunetike la skolta li buchʼutik oy ta yoʼontonik sventa xojtikin li kʼusi melele xchiʼuk sventa jmoj xtunik xchiʼuk li yajtuneltak Dios ti tʼujbil chbatik ta vinajele. Li ta slikebaltik sjabilal 1900, koliyal li abtejebaletik kʼuchaʼal li «Foto-Drama de la Creación» xchiʼuk li livro The Finished Mystery (Li kʼusi muʼyuk nabil ti lajem xae), li stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristo ti tʼujbil chbatik ta vinajele mas to tsatsubik ta mantal. Mu ta sjaliluke, kʼot yorail li kʼusi xchapanoj Dios sventa xlik vaʼiuk li steklumale (Esek. 37:10). ¿Bakʼin xchiʼuk kʼuxi kʼot ta pasel taje? Jaʼ chakʼ jnaʼtik li kʼusitik kʼot ta pasel li ta voʼneal Babiloniae.
«Lik kuxiikuk yan velta xchiʼuk lik vaʼiikuk»
13. 1) ¿Kʼuxi lik kʼotuk ta pasel ta sjabilal 537 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesus li kʼusi chal Esekiel 37:10 xchiʼuk 14? 2) ¿Kʼusi tekstoetik chal ti sutik batel ta Israel junantik li ta lajunchop nitilulale?
13 Li judaetik ti chukbil batik ta Babiloniae laj yilik ti lik kʼotuk ta pasel ta sjabilal 537 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesus li kʼusi akʼbat yil Esekiele. ¿Kʼusi kʼot ta pasel? Li Jeovae laj yikʼ sutel ta Israel li steklumal ti xkoʼolaj chaʼkuxiik xchiʼuk ti vaʼiike. Te van 42,360 j-israeletik xchiʼuk te van vukmil krixchanoetik ti maʼuk j-israeletike lokʼik batel ta Babilonia sventa xbat xchaʼmeltsanik li Jerusalene, li temploe xchiʼuk ti te chnakiik li ta yosilal Israele (Esd. 1:1-4; 2:64, 65; Esek. 37:14). Te van 70 jabil ta mas tsʼakale, oy van 1,750 krixchanoetik ti chukbilik toʼox batele sutik batel ta Jerusalen xchiʼuk li Esdrase (Esd. 8:1-20). Ta skotolike oy mas ta 44 mil judaetik sutik batel. «Xkoʼolaj kʼuchaʼal epal soltaroetik» (Esek. 37:10). Jech xtok, li Vivliae chal ti maʼuk noʼox judaetik sutik batel ta Israele, yuʼun te kapal batik ek junantik li ta lajunchop nitilulale. Li ta xvaxakibal siglo kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, li j-asiriaetike la xchuk batel li j-israeletike, pe li avie koltaatik lokʼel snitilulalik sventa xkoltavanik ta xchaʼmeltsanel li temploe (1 Kron. 9:3; Esd. 6:17; Jer. 33:7; Esek. 36:10).
14. 1) ¿Kʼuxi chal Esekiel 37:24 ti kʼusi ora chkʼot ta pasel ta sba velta li albil kʼope? 2) ¿Kʼusi kʼot ta pasel li ta 1919? (Kʼelo li rekuadro «Li ‹takin baketik› xchiʼuk li chaʼvoʼ testigoe, ¿kʼuxi te snitojbe sba skʼoplal?»).
14 ¿Kʼuxi yan kʼot ta pasel li albil kʼop laj yal Esekiele xchiʼuk ti jaʼ mas tsots skʼoplale? Li Jeovae laj yakʼbe snaʼ Esekiel ta yan albil kʼop kʼusi ora chkʼot ta pasel ti chchaʼta yav li kʼusitike, albat ti jaʼo chkʼot ta pasel kʼalal mi ochem xa ox ta Ajvalil li Bankilal David ti jaʼ li Jesukristoe (Esek. 37:24). * Jaʼ jech kʼot ta pasel, yuʼun li ta 1919, li Jeovae laj yakʼ xchʼul espiritu ta stojolal li steklumale koliyal taje chaʼkuxiik xchiʼuk kolik lokʼel ta skʼob li Mukʼta Babiloniae (Is. 66:8). Ta tsʼakale, li Jeovae laj yakʼ ti te xnakiik li ta yosilik ta mantal ti xkoʼolaj ta paraisoe. ¿Kʼuxi kʼotik kʼuchaʼal epal soltaroetik li steklumal Jeova avi kʼakʼale?
15, 16. 1) ¿Kʼuxi kʼotem «kʼuchaʼal epal soltaroetik» li steklumal Diose? 2) ¿Kʼuxi tskoltautik li albil kʼop laj yal Esekiel sventa jtsaltik li vokoliletike? (Kʼelo li rekuadro «Li Jeovae tstoyutik likel»).
15 Kʼalal mu toʼox jaluk la stʼuj Kristo li tukʼil xchiʼuk pʼijil mosoil ta 1919, li yajtuneltak Diose laj yilik ti kʼotanan ta pasel li kʼusi laj yal Sakarias ti jaʼ jun j-alkʼop ti chukbil bat xchiʼuk ti chaʼsut li ta Israel eke. Xi laj yale: «Epal jteklumetik xchiʼuk tsatsal mukʼtik lumetik chtal saʼik li [Jeovae]». Li j-alkʼope la skoʼoltas ta «lajunvoʼ viniketik ta skotol jeltos kʼopetik ta mukʼtik lumetik» li buchʼutik chtal saʼik Jeovae. Li viniketik taje ‹tstsakbeik lek yok skʼuʼ spokʼ jun juda vinik›, li Israel yuʼun Diose xchiʼuk xi chalbeike: «Ta jkʼan chbat jchiʼinotkutik, yuʼun laj kaʼikutik ti te oy ta atojolalik li Diose» (Sak. 8:20-23).
16 Li avie, li buchʼutik te skʼoplalik li ta Israel yuʼun Diose (li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajel ti liʼ to oyik ta balumile) xchiʼuk li «lajunvoʼ viniketik» (li yan chijetike) «solel epik tajek, xkoʼolaj kʼuchaʼal epal soltaroetik» ti ta smiyonal xa no’ox oye (Esek. 37:10). Solel yakal-o ch-epajik batel. Ta skoj ti jaʼutik yajsoltaro Kristoe, ta jtsʼaklitik batel li Ajvalil kuʼuntik ti jaʼ li Jesuse xchiʼuk tukʼ jkʼelojtik batel li bendisionetik jmalaojtike (Sal. 37:29; Esek. 37:24; Filip. 2:25; 1 Tes. 4:16, 17).
17. ¿Kʼusi ta jkʼeltik li ta yan kapituloe?
17 Jaʼ jun mukʼta abtelal chlik sbainik li yajtuneltak Dios mi la xchaʼta yav li melel yichʼel ta mukʼ Diose. ¿Kʼusi abtelal taje? Sventa jtakʼtike, skʼan xijsut ta skʼakʼalil Esekiel xchiʼuk jkʼeltik kʼusi abtelal akʼbat spas yuʼun Jeova kʼalal muʼyuk toʼox yichʼoj lajesel li Jerusalene, taje jaʼ ta jkʼeltik li ta yan kapituloe.
^ Li baketik laj yil Esekiele jaʼ sbakiltak krixchanoetik ti milbil chamike, maʼuk ti cham stukike (Esek. 37:9). Xkoʼolaj kʼuchaʼal chamik ‹sjunul li jteklum Israel› kʼalal ochik ta skʼob li yajkontraike xchiʼuk ti chukatik batel li jnaklejetike: jaʼ baʼyel och ta skʼob j-asiriaetik li ajvalilal ta Israele (li lajunchop nitilulale), ta tsʼakale, och ta skʼob jbabiloniaetik li ajvalilal ta Judae (li chaʼchop nitilulale).
^ Li albil kʼop ta sventa li Ajvalilal yuʼun Mesiase te laj yichʼ albel skʼoplal li ta kapitulo 8 li ta livro liʼe.
