1, 2. 1) ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti xkoʼolaj ta uni chijetik ti joyobtabil ta loboetik li Israele? (Kʼelo li lokʼol ta slikebal kapituloe). 2) ¿Kʼusi laj yakʼik kʼotuk ta pasel ta Israel li jnaklejetik xchiʼuk li ajvaliletike?

 LI J-ISRAELETIKE ta epal sien jabil xkoʼolajik ta uni chijetik ti joyobtabilik ta loboetike, yuʼun li ta stukʼil slokʼeb kʼakʼale, te oyik li j-ammonetik, jmoabetik xchiʼuk li j-edometik ti skontrainojik li Israele. Ta smaleb kʼakʼale, jaʼ te oyik li jfilisteaetik ti jaʼik onoʼox yajkontratak li j-israeletike. Li ta snorteale, te oy li mukʼta jteklum Tiro ti jkʼulej xchiʼuk ti tsots skʼoplal ta skoj ti te chmanolajik xchiʼuk chchonolajike. Li ta sure, jaʼ te oy li yosilal Ejipto ti jaʼ sventainoj li faraone, ti xkoʼolaj ta dios chilik li jnaklejetik tee.

² Li Jeovae la skolta ta stojolal yajkontratak li j-israeletik kʼalal la spat yoʼontonik ta stojolale. Akʼo mi jech, li j-israeletik xchiʼuk li ajvaliletike ep ta velta laj yakʼ sbaik ta sokesel ta mantal yuʼun li jteklumetik ti te nopol oyike. Jun skʼelobile jaʼ li ajvalil Akab ti jaʼ toʼox sventainoj li Israele, ti jaʼ li lajunvokʼ nitilulal ta Israele. Jxiʼel vinik xchiʼuk laj yakʼ sba ta pasel ta mantal. Li vaʼ orae, jaʼo ch-ajvalilaj ta snitilulal Juda li Jeosafate. Li Akabe laj yikʼbe stseb li ajvalil ta Sidon ti jaʼ sventainoj li mukʼta jteklum Tiroe. Li antse Jesabel sbi xchiʼuk laj yakʼ persa sventa jaʼuk xichʼ ichʼel ta mukʼ Baal li ta Israele. Pe maʼuk noʼox, yuʼun la sjelbe snopben smalal  sventa sokesbe tajek skʼoplal li melel yichʼel ta mukʼ Dios ti muʼyuk bu jech ilbil-oe (1 Rey. 16:30-33; 18:4, 19).

3, 4. 1) ¿Buchʼutik yan lik yalbe skʼoplal li Esekiele? 2) ¿Kʼusi ta jtakʼtik?

³ Li Jeovae jamal laj yalbe steklumal kʼusi chkʼot ta stojolal li buchʼutik muʼyuk tukʼ chakʼ sbaike. Pe kʼot yorail ti laj smalael yuʼune (Jer. 21:7, 10; Esek. 5:7-9). Li ta sjabilal 609 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, li yajsoltarotak Babiloniae la sjoyobtaik yan velta li Albil Balumile, taje yoxibal xa ox velta jech tspasik. Te xa ox van lajuneb jabil ti laj toʼox sjoyobtaike. Kʼalal talik ta yoxibal veltae, la sjinesik li smuroaltak Jerusalene xchiʼuk la smilik li buchʼutik la stoy sbaik ta stojolal li Nabukodonosore. Kʼalal lik sjoyobtaik li jteklume, te lik kʼotuk ta pasel skotol li kʼusitik laj yal li j-alkʼop Esekiele. Ta tsʼakale, jaʼ xa lik yalbe skʼoplal li yan lumetik oy ta sjoyobal li Albil Balumile.

⁴ Li Jeovae yalojbe xa onoʼox Esekiel ti chmuyubajik tajek li yajkontratak Juda mi laj yichʼ jinesel li Jerusalene xchiʼuk ti tsots chakʼbeik svokol li buchʼutik kuxul chkomike. Pe li jteklumetik ti la spʼajbeik sbi Jeovae o ti la sokesbeik steklumale, persa tstoj smulik. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan laj yil sbaik Israel xchiʼuk li yan jteklumetike? ¿Kʼuxi tspat koʼontontik li albil kʼop laj yal Esekiel ta sventa li lumetik taje?

5, 6. ¿Kʼusi xkoʼolajik-o li j-ammonetik xchiʼuk li j-israeletike?

⁵ Xuʼ xkaltik ti yutsʼ yalal sbaik li jteklum Israel xchiʼuk Ammon, Moab xchiʼuk Edome. Pe akʼo mi koʼol stsʼunbalik xchiʼuk koʼol kʼusi echʼem ta stojolalik, epal jabil laj yakʼik ta ilel ti skontrainojik li steklumal Diose xchiʼuk ti tslabanik tajeke (Esek. 25:6).

⁶ Kalbetik skʼoplal li j-ammonetike. Jaʼik snitilulal Lot, yuʼun te likik talel li ta smukil tsebe. Li Lote jaʼ xjunichʼon li Abraane (Jen. 19:38). Li skʼopike xkoʼolaj tajek xchiʼuk li ebreoe, jech oxal li steklumal Diose xuʼ van xaʼibeik smelolal li kʼusi chalike. Ta skoj ti yutsʼ yalal sbaike, li j-israeletike albatik mantal yuʼun Jeova ti akʼo mu stsakik ta kʼop li Ammone (Deut. 2:19). Akʼo mi jech yaloj li Jeovae, li ta skʼakʼalil jchapanvanejetik ta Israele, li j-ammonetike la spas ta jmoj skʼopik xchiʼuk li Eglon ti jaʼ ajvalil ta Moab sventa xakʼbeik svokol li j-israeletike (Jues. 3:12-15, 27-30). Ta mas tsʼakale, kʼalal jaʼo ochem ta ajvalil li Saule, tsakatik ta kʼop yuʼun j-ammonetik li Israele (1 Sam. 11:1-4). Jech xtok, kʼalal jaʼo yakal ta ajvalilal li Jeosafate, la spas ta jmoj skʼopik xchiʼuk Moab li j-ammonetik sventa x-och ta skʼobik li Albil Balumile (2 Kron. 20:1, 2).

7. ¿Kʼusi la spasik li jmoabetik ta stojolal li j-israeletik ti jaʼ sprimoike?

⁷ Li jmoabetike jaʼik snitilulal li Lote, jaʼ noʼoxe te likik talel li ta xvixil tsebe (Jen. 19:36, 37). Li Jeovae laj yalbe j-israeletik ti akʼo mu stsakik ta kʼop li Moabe (Deut. 2:9). Pe li jmoabetike muʼyuk  la stsakik ta venta ti chichʼik kʼuxubinele. Jech oxal, muʼyuk la skolta sprimoik kʼalal kolik lokʼel ta mosoinel ta Ejiptoe, yuʼun la smakik ta be sventa mu x-ochik li ta Albil Balumile. Li Balak ti jaʼ ajvalil ta Moabe la stʼuj Balaam sventa xchopol kʼopta li j-israeletike. Jech xtok, li Balaame laj yalbe Balak kʼusi stakʼ spas sventa xlik mulivajikuk li j-israeletike xchiʼuk ti xlik yichʼik ta mukʼ jecheʼ diosetike (Num. 22:1-8; 25:1-9; Apok. 2:14). Li jmoabetike ta sienal noʼox jabil laj yakʼbeik svokol li yutsʼ yalalike, yuʼun jech-o la spasik li ta skʼakʼalil Esekiele (2 Rey. 24:1, 2).

8. ¿Kʼu yuʼun laj yal Jeova ti jaʼ xchiʼilik ta vokʼel Israel li Edome? Xchiʼuk ¿kʼu yelan la spas stalelal li j-edometike?

⁸ Li j-edometike jaʼik snitilulal li Esau ti jaʼ xchiʼil ta vachil Jakobe. Li j-edometike maʼuk snamtal yutsʼ yalalik li j-israeletike, jaʼ yuʼun li Jeovae laj yal ti jaʼ xchiʼilik ta vokʼele (Deut. 2:1-5; 23:7, 8). Pe li j-edometike la skontrainik li j-israeletik kʼalal kolik lokʼel ta mosoinel li ta Ejiptoe xchiʼuk jech-o kontra laj yilik kʼalal laj yichʼ jinesel Jerusalen ta sjabilal 607 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse (Num. 20:14, 18; Esek. 25:12). Kʼalal jech kʼot ta stojolalik li j-israeletike, muyubajik tajek li j-edometike xchiʼuk la stijbeik yoʼonton jbabiloniaetik sventa slajesik ta j-echʼel li Jerusalene. Maʼuk noʼox, yuʼun la smakik be sventa stsakik li j-israeletik ti chjatavike yoʼ xakʼbeik ta skʼob li jbabiloniaetike (Sal. 137:7; Abd. 11, 14).

9, 10. 1) ¿Kʼusi kʼot ta stojolal li Ammon, Moab xchiʼuk Edome? 2) Li Ammon, Moab xchiʼuk Edome, ¿kʼu yuʼun xuʼ xkaltik ti mu skotolikuk la skontrainik li steklumal Diose?

⁹ Li Jeovae laj yal ti chakʼbe stoj smul li lumetik ti laj yakʼbeik svokol li j-israeletik ti yutsʼ yalal noʼox sbaike. Xi laj yal ta sventa li Ammone: «Chkakʼ ti [...] x-ochik ta skʼob krixchanoetik ta Slokʼeb Kʼakʼal li [...] j-ammonetike. Taje jaʼ sventa mu xa xichʼ vulesel ta jolil ta mukʼtik lumetik». Xi to laj yale: «Ta xkakʼbe kastigo li Moabe, vaʼun jech tsnaʼik ti voʼon Jeovaune» (Esek. 25:10, 11). Kʼalal oy xa ox van ta voʼob jabil laj yichʼ jinesel li Jerusalene xchiʼuk ti ochik xa ox ta skʼob Babilonia li Ammon xchiʼuk Moabe, lik kʼotuk ta pasel li albil kʼopetik taje. Xi laj yal Jeova ta sventa li Edome: «Ta jlajesbe skʼoplal li krixchanoetike xchiʼuk li tsʼunbal chonbolometik tee, vaʼun xokol chkom kuʼun» (Esek. 25:13). Kʼot ta pasel maʼ taje, yuʼun chʼay-o skʼoplal li Ammon, Moab xchiʼuk Edome (Jer. 9:25, 26; 48:42; 49:17, 18).

¹⁰ Pe li jnaklejetik ta lumetik taje mu skotolikuk la skontrainik li steklumal Diose. Yuʼun li Selek ti jaʼ j-ammon vinike xchiʼuk li Itma ti jaʼ jmoab vinike te skʼoplalik li ta tsatsal yajsoltarotak ajvalil Davide (1 Kron. 11:26, 39, 46; 12:1). Li Rut ti jaʼ jmoab ants eke tukʼ laj yichʼ ta mukʼ li Jeovae (Rut 1:4, 16, 17).

11. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan xil sbaik Israel xchiʼuk li Ammon, Moab xchiʼuk Edome?

¹¹ ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan xil sbaik Israel xchiʼuk li Ammon, Moab xchiʼuk Edome? Jkʼeltik li baʼyel kʼusi chakʼ jchantike. Kʼalal tspat yoʼonton ta stojolal stukik li j-israeletike, jaʼ chlik spasik li kʼusitik nopem xaʼiik spasel ta srelijion yutsʼ yalalike, jech kʼuchaʼal li yichʼel ta mukʼ li meʼ dios Baal ta Peor yuʼun jmoabetike  (Num. 25:1-3; 1 Rey. 11:7). Taje xuʼ jech chkʼot ta jtojolaltik ek. Yikʼaluk van sujbil chkaʼi jbatik sventa jpastik li kʼusi xmuyubaj-o kutsʼ kalaltik ti maʼuk stestigotak Jeovae. Yikʼaluk van mu xaʼibeik smelolal kʼu yuʼun muʼyuk ta jpastik kʼinetik kʼuchaʼal li Kʼin Kuxel, Achʼ Jabil, kumpleanyo, ti chakʼbe sba smotonik li ta Svokʼel Ninyo (Navidad) xchiʼuk ti kʼu yuʼun muʼyuk lek chkiltik li kʼinetik ti likemik ta jecheʼ chanubtaseletike. Xuʼ van mu chopoluk kʼusi oy ta yoʼontonik, pe xuʼ xlik jpastik li kʼusi chalike, ti maʼuk xa ta jchʼuntik li beiltaseletik ta Vivliae. Skʼan me jkʼel jbatik sventa mu xijlaj ta sujel. Li kʼusi kʼot ta stojolal li j-israeletike chakʼ ta ilel ti akʼo mi juteb noʼox ta jmak koktik ta mantal, xuʼ sokes ta j-echʼel ti kʼu yelan xkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. ¡Xuʼ tsots kʼusi xkʼot ta jtojolaltik!

12, 13. ¿Kʼusitik kontrainel xuʼ jnuptantik? ¿Kʼusi xuʼ chkʼot ta pasel mi tukʼ chkakʼ jbatike?

¹² Li kʼusi kʼot ta stojolal Israel, Ammon, Moab xchiʼuk Edome oy to kʼusi chakʼ jchantik. Yikʼaluk van tsots chakʼ jvokoltik o chkontrainvanik li kutsʼ kalaltik ti maʼuk yajtuneltak Jeovae. Xi onoʼox laj yal Jesus ta sventa li aʼyej ta jpuktike: «Lital ta chʼakvanej, jech oxal tskontrain stot li vinike, tskontrain smeʼ li tsebe» (Mat. 10:35, 36). Li Jeovae laj yalbe j-israeletik ti akʼo mu slikesik kʼop xchiʼuk yutsʼ yalalike. Jaʼ jech li voʼotik eke, muʼyuk lek ti jsaʼtik kʼop xchiʼuk li kutsʼ kalaltike, mas to mi maʼuk yajtuneltak Jeovae. Pe skʼan mu labaluk sba xkaʼitik mi chkichʼtik kontrainele (2 Tim. 3:12).

¹³ Akʼo mi muʼyuk tskontrainik ti kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼ Dios li kutsʼ kalaltike, pe skʼan jaʼuk tsots skʼoplal xkil ta jkuxlejaltik li Jeovae, jaʼ xkom to li kutsʼ kalaltike (kʼelo Mateo 10:37). Mi tukʼ-o chkakʼ jbatik ta stojolal li Jeovae, junantik kutsʼ kalaltike xuʼ van chlik yichʼik ta mukʼ li Jeova eke, jech kʼuchaʼal la spasik li Selek, Itma xchiʼuk Rute (1 Tim. 4:16). Vaʼun, xuʼ chlik tunikuk ta stojolal li jun noʼox melel Diose, ti skʼupinik li kʼanelal yuʼune xchiʼuk ti kʼu yelan chchabivane.

14, 15. ¿Kʼusi la spasbeik j-israeletik li jfilisteaetike?

¹⁴ Li jfilisteaetike te likik tal ta jun lum joyol ta nab ti Kreta sbie xchiʼuk te nakiik li ta balumil ti laj yal Jeova ta tsʼakal ti chakʼbe li Abraan xchiʼuk li snitilulale. Li Abraan xchiʼuk Isaake laj yojtikinik li jteklum taje (Jen. 21:29-32; 26:1). Kʼalal ochik ta Albil Balumil li j-israeletike, jaʼik xa ox jun tsatsal lum li jfilisteaetike xchiʼuk lek tsots li yajsoltarotake. Chichʼik ta mukʼ li dios Baal-Sebub xchiʼuk Dagone (1 Sam. 5:1-4; 2 Rey. 1:2, 3). Li j-israeletike oy onoʼox laj yichʼik ta mukʼ li jecheʼ diosetik taje (Jues. 10:6).

¹⁵ Ta skoj ti muʼyuk tukʼ laj yakʼ sbaik li j-israeletike, li Jeovae laj yakʼ ti epal jabil xichʼik pasel ta mantal yuʼun li jfilisteaetike (Jues. 10:7, 8; Esek. 25:15). Tsots akʼbatik mantal li j-israeletike xchiʼuk ep laj yichʼik milel (1 Sam. 4:10). * Pe li Jeovae ep ta velta  la skolta steklumal kʼalal tsutes yoʼontonike xchiʼuk kʼalal tspasik li kʼusi tskʼane. Yuʼun la stunes Sanson, Saul xchiʼuk David sventa spoj li steklumale (Jues. 13:5, 24; 1 Sam. 9:15-17; 18:6, 7). Kʼot ta pasel li kʼusi yaloj xa onoʼox Esekiele, yuʼun ta mas tsʼakale, tsots la stoj smulik li jfilisteaetik kʼalal tsakatik ta kʼop yuʼun jbabiloniaetik xchiʼuk jgresiaetike (Esek. 25:15-17).

16, 17. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan akʼbat svokolik yuʼun jfilisteaetik li Israele?

¹⁶ ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan akʼbat svokolik yuʼun jfilisteaetik li Israele? Li steklumal Dios avie yichʼoj kontrainel yuʼun junantik tsatsal lumetik xchiʼuk ti tsots ch-akʼvanik ta vokol ti muʼyuk jech ilbil-oe. Pe mu xijkoʼolaj xchiʼuk li Israele, yuʼun tukʼ kakʼoj batik. Pe bateltike, jaʼ tspasik kanal yilel li buchʼutik skontrainojik li melel yichʼel ta mukʼ Diose. Kalbetik junantik skʼelobil. Ta slikebal li siglo 20, li ajvalil ta Estados Unidose laj yakʼ yipalik sventa spajesbeik yabtel li steklumal Jeovae, yuʼun epal jabil la stikʼik ta chukel li buchʼutik tskʼelik li abtelale. Kʼalal yakal li Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, li partido nazi ta Alemaniae jaʼ baʼyel tskʼan chakʼbe slajeb li steklumal Diose. Jaʼ yuʼun, ta smilal xa noʼox ermanoetik la stikʼik ta chukel xchiʼuk ta sienal noʼox la smilik. Kʼalal echʼem xa ox li paskʼope, li Unión Soviética la skontrain li stestigotak Jeovae. Epal jabil jech la spasik xchiʼuk la stakik batel ta spasel tsatsal abtelal li ermanoetike o la stakik batel ta Siberia.

¹⁷ Li ajvaliletike xuʼ van jech-o tsmakik ta be li cholmantale, tstikʼik ta chukel li ermanoetike xchiʼuk tsmilik li junantike. ¿Mi skʼan van xlaj-o xchʼunel koʼontontik ta skoj taje xchiʼuk ti chijxiʼoe? Muʼyuk, yuʼun li Jeovae muʼyuk chakʼ ti xlaj skʼoplal li steklumale (kʼelo Mateo 10:28-31). Kilojtik ti xlokʼ x-och noʼox li ajvaliletik ti tsots sjuʼelik xchiʼuk ti tsots tspasvanik mantale, pe li steklumal Jeovae te oy-o. Jutuk xa skʼan xichʼik lajesel li ajvaliletike, vaʼun chlaj-o skʼoplal ta j-echʼel jech kʼuchaʼal li voʼneal jfilisteaetike xchiʼuk persa tsnaʼik buchʼu jaʼ li Jeovae.

18. ¿Kʼu toʼox yelan li voʼneal lum Tiroe?

¹⁸ Li mukʼta lum Tiro ta voʼnee jaʼ toj tsots skʼoplal li ta pʼolmajele. * Li ta smaleb kʼakʼale, te oy svarkotak ti chbatik ta sjunul li nab Mediterraneoe. Li ta slokʼeb kʼakʼale, sjamojik epal beetik ti ch-ikʼvan batel ta yan mukʼta lumetik ti nomik tajeke. Li lum Tiroe ta epal sien jabil laj yakʼ persa ta stsobel skʼulejal ta skoj ti chichʼik talel li kʼusi x-ayan yuʼun li yan lumetike. Li buchʼutik chchonolajik xchiʼuk chmanolajik ti likemik ta Tiroe pasik ta jkʼulej xchiʼuk tskuy sbaik ta bankilaletik (Is. 23:8).

19, 20. ¿Kʼusi jelelik-o li Tiro xchiʼuk Gabaone?

¹⁹ Kʼalal jaʼo ajvalilajik li David xchiʼuk Salomone, li j-israeletike nopoltik noʼox tskʼoponik li jtiroetike, yuʼun jaʼ laj yakʼik li kʼusi chtun sventa xichʼ vaʼanel li sna Davide xchiʼuk li templo la svaʼan Salomone. Jech xtok, la stakik batel krixchanoetik ti oy kʼusi xtojobik spasele (2 Kron. 2:1, 3, 7-16). Jaʼo laj yojtikinik jtiroetik kʼalal jaʼo akʼbatik epal bendision yuʼun Jeova ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaike (1 Rey. 3:10-12; 10:4-9). ¡Jaʼ mukʼta matanal la staik li smilal noʼox jtiroetike! Yuʼun xuʼ ox ep kʼusi xchanik ta sventa li melel yichʼel ta mukʼ Diose, xuʼ xojtikinik li Jeovae xchiʼuk ti xilik ti toj lek kʼalal chijtun ta stojolal li melel Diose.

²⁰ Pe muʼyuk sbalil laj yilik li jtiroetike, yuʼun jaʼ bat ta yoʼontonik li kʼusi tskʼan stukike. Li jun tsatsal lum ta Kanaan ti Gabaon sbie jelel kʼusi la spasik. Yuʼun kʼalal laj yaʼiik ti ep kʼusi labal sba spasoj li Jeovae, laj yalik ti xuʼ xtunik ta stojolal li j-israeletike (Jos. 9:2, 3, 22-10:2). Pe jaʼuk li jtiroetike la skontrainik li steklumal Jeovae xchiʼuk la xchonik batel junantik j-israeletik sventa xkʼotik ta mosoil (Sal. 83:2, 7; Joel 3:4, 6; Amos 1:9).

21, 22. ¿Kʼusi kʼot ta stojolal li lum Tiroe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

²¹ Li Jeovae la stunes Esekiel sventa xi chalbe li jkontrainvanej lum Tiroe: «Tiro, likʼot xa ta avajkontra, ta jtoy tal epal mukʼtik lumetik ta atojolal jech kʼuchaʼal li nab ti tstoy muyel syukʼbenale. Jaʼ ta sjinesik li smuroaltak Tiroe xchiʼuk jaʼ ta slilinik li tayal kʼelob  osiletik yuʼune, voʼon ta jbekʼ lokʼel li slilijemale xchiʼuk jech chkom kuʼun kʼuchaʼal jpʼej ton ti stsʼayayete xchiʼuk ti muʼyuk kʼusi te oye» (Esek. 26:1-5). Li jtiroetike yalojik ti jaʼ chpojatik yuʼun li skʼulejalike, yuʼun xkoʼolaj chilik kʼuchaʼal li muroetik spasojbeik li lum joyol ta nab ta Tiroe, yuʼun 46 metro staylej. La xchʼunik jechuk li pʼijubtasel ti xi laj yal li Salomone: «Li skʼulejal buchʼu jkʼuleje jaʼ li steklumal ti joyobtabil ta muroe; li ta snopbene xkoʼolaj kʼuchaʼal jun muro ti chchabivane» (Prov. 18:11).

²² Li jbabiloniaetik xchiʼuk li jgresiaetike kʼot ta pasel yuʼunik li albil kʼop laj yal Esekiele, vaʼun li jtiroetike jaʼ to te laj yakʼik venta ti mu xuʼ xpojatik yuʼun skʼulejalik xchiʼuk li muroetik jech kʼuchaʼal snopojike. Kʼalal laj xa ox sjinesik li Jerusalene, li jbabiloniaetike la sjoyobtaik 13 jabil li Tiroe (Esek. 29:17, 18). Ta tsʼakale, li ta sjabilal 332 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, li Alejandro Magnoe oy kʼusi la spas sventa jech xkʼot ta pasel jtos li kʼusi tsots skʼoplal laj yal Esekiele. * Li yajsoltarotake la stsobik skotol skomenal li kʼusitik oy ta jteklum Tiroe: xchʼuchʼulil teʼ, tonetik xchiʼuk lum, vaʼun la sjipik ta nab sventa xuʼuk xanavik batel ta sba, taje jaʼ sventa xkʼotik li ta lum joyol ta nab yuʼun Tiroe (Esek. 26:4, 12). Li Alejandroe la svokʼ ochel li smuroaltake, laj yichʼ batel li kʼusitik x-ayan ta jteklume, ta smilal noʼox krixchanoetik xchiʼuk soltaroetik la smil. Jech xtok, ta smilal xa noʼox krixchanoetik la xchon sventa xkʼotik ta mosoil. Ta skoj ti tsots kʼusi kʼot ta stojolal li jtiroetike, jaʼ te laj yojtikinik buchʼu jaʼ li Jeovae xchiʼuk te laj yakʼik venta ti mu sbateluk osil chpojatik yuʼun li skʼulejalike (Esek. 27:33, 34).

23. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal li jnaklejetik ta Tiroe?

²³ ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal li jnaklejetik ta Tiroe? Mu xkakʼtik ti akʼo sloʼlautik li «kʼulejal ti tsots sjuʼele» sventa mu jnoptik ti jaʼ tspojutik li kʼulejale, ti xkoʼolaj xa chkiltik kʼuchaʼal junuk muroe (Mat. 13:22). Mu stakʼ xijtun «ta smoso Dios xchiʼuk ta smoso Kʼulejal» (kʼelo Mateo 6:24). Jaʼ noʼox jun yoʼonton chaʼi sba li buchʼutik chtunik ta stojolal Jeova ta sjunul yoʼontonike (Mat. 6:31-33; Juan 10:27-29). Li albil kʼopetik ti chalbe skʼoplal li lajelal chtal ta jkʼakʼaliltike persa chkʼot ta pasel, chkʼot ta pasel skotol jech kʼuchaʼal kʼot ta pasel li albil kʼopetik ta sventa li voʼneal Tiroe. Li buchʼutik spatoj yoʼonton ta skʼulejalike persa chojtikinik buchʼu jaʼ Jeova mi kʼot yorail chakʼbe slajeb li balumil ti batem ta yoʼonton chpʼolmajik sventa saʼik li kʼusi tskʼan yoʼonton stukike.

24-26. 1) ¿Kʼu yuʼun laj yal Jeova ti xkoʼolaj ta «jtel aj» li Ejiptoe? 2) Li ajvalil Sedekiase, ¿kʼuxi la stoy sba ta stojolal li Jeovae? ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj taje?

²⁴ Li ta skʼakʼalil Jose kʼalal to ta skʼakʼalil ti batik ta Jerusalen li jbabiloniaetike, li Ejiptoe tsots sjuʼel ta politika li ta yosilal Albil  Balumile. Ta skoj ti voʼne tajek slikel talel li Ejiptoe, lek tsots yilel jech kʼuchaʼal li teʼ ti centenario sbie xchiʼuk ti lek pim yanale. Pe ta sat Jeovae xkoʼolaj chil «kʼuchaʼal jtel aj» ti kʼun tajeke (Esek. 29:6).

²⁵ Pe li jvalopatinej mantal Sedekiase muʼyuk la xchʼun li kʼusi laj yichʼ alel ta sventa Ejiptoe. Li Jeovae stunesoj xa onoʼox Jeremias sventa xalbe Sedekias ti chichʼ pasel ta mantal yuʼun li ajvalil ta Babiloniae (Jer. 27:12). Li Sedekiase jamal laj yalbe Jeova ti muʼyuk ta stoy sba ta stojolal li ajvalil Nabukodonosore, pe mu jechuk la spas, yuʼun la spas ta jmoj skʼop xchiʼuk Ejipto sventa stsakik ta kʼop li Babiloniae (2 Kron. 36:13; Esek. 17:12-20). Li j-israeletik ti la spat yoʼontonik ta sjuʼel li Ejiptoe tsots laj yil svokolik (Esek. 29:7). Li jteklum Ejiptoe xuʼ van tsots tajek xvinaj kʼuchaʼal jun «mukʼta chanul voʼ» (Esek. 29:3, 4). Pe li Jeovae laj yal ti jaʼ jech tspasbe Ejipto kʼuchaʼal tspasik li buchʼutik tstsakik kokodrilo li ta ukʼum Niloe, yuʼun laj yal ti chakʼbe stakʼinaltak sniʼ xchiʼuk ti chichʼ lajesele. Taje jaʼ jech la spas Jeova kʼalal la stunes Babilonia sventa slajes li voʼneal lum taje (Esek. 29:9-12, 19).

²⁶ ¿Kʼusi kʼot ta stojolal li jtoyba Sedekiase? Kʼot ta stojolal li kʼusi yaloj xa onoʼox li Esekiele. Ta skoj ti la stoy sba ta stojolal Jeova li chopol bankilal ta Israele, lokʼesat ta ajvalil xchiʼuk chʼay skʼoplal li ajvalilal yuʼune. Pe li Esekiele laj yal xtok jun aʼyej ti tspat oʼontonale (Esek. 21:25-27). Akʼbat snaʼ yuʼun Jeova ti chtal jun ajvalil li ta snitilulal Davide xchiʼuk ti jaʼ noʼox oy sderecho ch-ajvalilaje. Li ta yan kapituloe, ta jkʼeltik buchʼu jaʼ skʼoplal li ajvalil taje.

27. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan laj yil sbaik Israel xchiʼuk li Ejiptoe?

 ²⁷ ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan laj yil sbaik Israel xchiʼuk li Ejiptoe? Li steklumal Jeova avi kʼakʼale skʼan ti mu jaʼuk spat yoʼonton ti chchabiatik-o yuʼun li ajvaliletike. Toj tsots skʼoplal ti mu kapaluk jkʼoplaltik ta balumile, mi jaʼuk li ta kʼusitik ta jnoptike (Juan 15:19; Sant. 4:4). Li kʼusitik sventa politikae xuʼ van tsots sjuʼelik yilel, pe ta sat Jeovae xkoʼolajik ta jtel aj ti toj kʼun jech kʼuchaʼal li voʼneal Ejiptoe. Xkoʼolaj ti maʼsatutik mi ta jpat koʼontontik ta stojolal noʼox krixchanoetik ti maʼuk ta stojolal li Mukʼul Jpasmantal kuʼuntike (kʼelo Salmo 146:3-6).

28-30. 1) ¿Kʼuxi tsnaʼik li jteklumetik buchʼu jaʼ li Jeovae? 2) ¿Kʼuxi chkakʼtik ta ilel ti xkojtikintik xa li Jeovae?

²⁸ Li ta slivroal Esekiele ep ta velta xi laj yalbe Jeova li jteklumetike: «Tsnaʼik ti voʼon Jeovaun kʼalal mi la jpakbeik sutele» (Esek. 25:17). Taje jaʼ jech kʼot ta pasel ta voʼne kʼalal laj yakʼbe stoj smul li lumetik ti la skontrainik li steklumal Diose. Pe mas to labal sba kʼu yelan chkʼot ta pasel li ta jkʼakʼaliltike. ¿Kʼuxi chkʼot ta pasel?

²⁹ Li voʼotike xijkoʼolaj kʼuchaʼal li steklumal Dios ta voʼnee, yuʼun joyobtabilutik ta lumetik ti tsnopik ti xijkoʼolaj kʼuchaʼal chij ti jtuk oyutike (Esek. 38:10-13). Li ta kapitulo 17 xchiʼuk 18 li ta livro liʼe, ta jkʼeltik ti poʼot xa stsakik ta kʼop steklumal Jeova li lumetik ti tsots sjuʼelike xchiʼuk muʼyuk xkʼuxul yoʼonton jech tspasik. Pe jaʼ to te chakʼik venta buchʼu ta melel ti tsots sjuʼele. Kʼalal mi lik yichʼik lajesel ta Armajedon yuʼun li Jeovae, persa chojtikinik buchʼu jaʼ li Jeovae, yuʼun mu xa kʼusi stakʼ spasik. Chakʼik venta ti jaʼ noʼox Jeova li Mukʼul Jpasmantale (Apok. 16:16; 19:17-21).

³⁰ Pe li voʼotike jaʼ chchabiutik li Jeovae xchiʼuk chakʼbutik bendision. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun lek yakal ta jtunestik li yorail akʼbilutik sventa xkakʼtik ta ilel ti xkojtikintik li Jeovae. Taje jamal xvinaj kʼalal ta jpat koʼontontik ta stojolale, kʼalal ta jchʼunbetik smantale xchiʼuk kʼalal chkakʼbetik li kʼusi jaʼ noʼox stuk skʼan akʼbele, jaʼ xkaltik, ti chkichʼtik ta mukʼ jech kʼuchaʼal tskʼane (kʼelo Esekiel 28:26).