Chʼabal slokʼoltak li Jesuse. Yuʼun muʼyuk bu laj yichʼ lokʼtael o laj yichʼ pasbel slokʼol ta ton, ta teʼ o ta yan kʼusitik. Akʼo mi jech, ta epal jabiletik ep buchʼutik spasojbeik slokʼol ti tskuyik ti jaʼ la li Jesuse.

Akʼo mi jech tspasik, pe ta melele mu snaʼik kʼu yelan spat xokon li Jesuse. Yuʼun li kʼusi tstsakik ta venta kʼalal tspas li skuadroike o chlokʼtavanike jaʼ ti kʼu yelan toʼox stalelal li krixchanoetike, li kʼusitik xchʼunoj ta srelijionike o ti kʼu yelan chkʼanbat yabtelik yuʼun li buchʼu tsman li kuadroetike o li lokʼoletike. Ta skoj li kʼusitik pasbile, li krixchanoetike jaʼ xa noʼox chtal ta anil ta sjolik li kʼu yelan yilojike. Jech xtok, xuʼ van jelel tajek tsnopik ti kʼu yelan ta melel li Jesuse xchiʼuk ti kʼu yelan chanubtasvane.

Li buchʼutik tsbonik kuadroetik xchiʼuk tspasik lokʼoletik ta ton, ta teʼ o ta yan kʼusitike, slokʼtaojik li Jesus kʼuchaʼal jun vinik ti muʼyuk yipe, ti nat sjole, ti oy jutuk yisime xchiʼuk ti jech noʼox chat yoʼonton ta kʼelele. Li ta yantik slokʼoltake chakʼik ta ilel ti mu stakʼ xijnopajutik ta stojolale, ti mu xkoʼolaj ta batsʼi krixchanoe xchiʼuk ti chakʼ xojobal yileluk li sjole. ¿Mi xkoʼolaj ta melel li Jesus xchiʼuk li kʼusitik lokʼtabile? ¿Kʼuxi xuʼ jnaʼtik? June, jaʼ ti jkʼeltik jayibuk tekstoetik ta Vivlia ti chakʼ jnaʼtik kʼu yelane xchiʼuk jaʼ tskoltautik ti jechuk xkiltik ta melel ti kʼu yelan chal li Vivliae.

Liʼe jaʼ li kʼusi laj yal ta s-orasion li Jesuse, yikʼaluk van jaʼo laj yal kʼalal yichʼ voʼe (Evreos 10:5; Mateo 3:13-17). ¿Kʼu van yelan li sbekʼtale? Kʼalal skʼan toʼox 30 jabil jech laj yal li Jesuse, li anjel Gabriele xi xa onoʼox yalojbe li Mariae: «Ta xachiʼin avol, ta xavokʼes jun kerem, [...] chʼul chichʼ albel skʼoplal xchiʼuk Xnichʼon Dios ch-albat» (Lukas 1:31, 35). Yuʼun jaʼ toʼox jun tukʼil krixchano li Jesus jech kʼuchaʼal toʼox li Adane (Lukas 3:38; 1 Korintios 15:45). Yikʼaluk van kʼupil sba spat xokon li Jesuse xchiʼuk jaʼ van slokʼojbe sat li smeʼ ti Maria sbie, ti jaʼ jun juda antse.

Li Jesuse oy toʼox yisim, yuʼun jaʼ jech nopem xaʼiik li judaetik ta skʼakʼalike, pe li jromaetike mu jechuk. Yuʼun kʼalal oy yisimike lek sta-o xchiʼuk ichʼbilik-o ta mukʼ. Ta skoj taje, muʼyuk toj nat o ti muʼyuk xa smelolal ta kʼelel li yisimike. Ta melel xuʼ xkaltik ti lek setbil yisim li Jesuse, ti lek sak xchiʼuk tusbil li sjole. Yuʼun li buchʼutik noʼox albilik ti mu stakʼ slokʼ li sjolike kʼajom noʼox li jnasareoetike, jech kʼuchaʼal li Sansone (Números 6:5; Jueces 13:5).

Li Jesuse jaʼ toʼox van jun tsatsal vinik. Yuʼun li 33 jabil kuxie, epal jabiletik abtej kʼuchaʼal karpintero xchiʼuk muʼyuk toʼox yuʼun li abtejebaletik oy avie (Markos 6:3). Kʼalal lik ta cholmantal li Jesuse la snutsan lokʼel ta templo li buchʼutik chpʼolmajike «xchiʼuk li xchijike xchiʼuk li xvakaxike, jech xtok la stanibe stakʼin li jeltakʼinetike xchiʼuk la svalkʼunbe li xmexaike» (Juan 2:14-17). Li kʼusi la spase chakʼ iluk ti jaʼ toʼox jun tsatsal vinike. Li Jesuse la stunes li sbekʼtal chapanbil yuʼun stot sventa spas li yabtele: «Jech xtok persa skʼan ta jchol li lekil aʼyejetik ta sventa Ajvalilal yuʼun Dios li ta yan jteklumetik eke, yuʼun jaʼ ta sventa ti takbilun tale» (Lukas 4:43). Yuʼun skʼan jaʼuk tsatsal vinik sventa xchol li lekil aʼyejetike, yuʼun ta yok xanav ta sjunul li yosilal Palestinae.

Ta skoj ti lek noʼox stseʼet sat xchiʼuk ti lek noʼox stalelal li Jesuse ta sjunul yoʼonton nopajik echʼel ta stojolal li buchʼutik lubemik xchiʼuk ti tsvul yoʼontonike  (Mateo 11:28-30). Ta skoj li slekil yoʼonton xchiʼuk ti oy ta yoʼonton chkoltavan li Jesuse, ta melel la xchʼunik ti tsikubtasbat yoʼontonik li krixchanoetike. Jech xtok, li kerem tsebetik eke oy ta yoʼontonik ti te xchiʼukik li Jesuse. Yuʼun xi chal li Vivliae: «La spet li ololetike» (Markos 10:13-16).

Kʼalal poʼot xa ox skʼan xcham li Jesuse kʼux tajek laj yaʼi li kʼusi laj yichʼ pasbele xchiʼuk la svul tajek yoʼonton, pe taje maʼuk skʼan xal ti jaʼ jech-o stalelale. Jun velta kʼalal ay ta skʼinal nupunel ta Kanae, la spas ta lekil vino li voʼ sventa xmuyubajik-o li buchʼutik te oyik li ta kʼine (Juan 2:1-11). Jech xtok, ta yan tsobajeletike oy kʼusitik chanubtasvan ti muʼyuk van chʼay ta sjolik li buchʼutik laj yaʼiike (Mateo 9:9-13; Juan 12:1-8).

Pe li kʼusi mas to tsots skʼoplal la spas li Jesuse, jaʼo kʼalal laj yal ta cholmantal ti xuʼ staik kuxlejal sbatel osil li krixchanoetike (Juan 11:25, 26; 17:3). Kʼalal albat yuʼun 70 yajtsʼaklomtak li Jesus ti kʼu yelan echʼ yuʼunik li cholmantale «xkuxet tajek yoʼonton» laj yaʼi sba, yuʼun xi laj yale: «Kuxetuk-o avoʼontonik ti teuk tsʼibabil ta vinajel li abiike» (Lukas 10:20, 21).

Li jbabeetik ta relijion ta skʼakʼalil Jesuse jaʼ noʼox oy ta yoʼontonik ti x-ichʼatik ta mukʼe xchiʼuk ti xakʼik venta li krixchanoetik ti tsots skʼoplalike (Números 15:38-40; Mateo 23:5-7). Li Jesuse laj yalbe yajtakboltak ti mu bankilaluk xaʼi sbaik ta stojolal li yan krixchanoetike (Lukas 22:25, 26). Yuʼun xi la spʼijubtasane: «Kʼelo me abaik ta stojolal li jchanubtasvanejetik ta Mantal ti buyuk noʼox tskʼan chbatik ti slapoj snatil kʼuʼike xchiʼuk ti tskʼanik ti lek xa chkʼoponatik ta chʼivite» (Markos 12:38).

Li Jesuse maʼuk jech stalelal kʼuchaʼal li jchanubtasvanejetik ta Mantale, yuʼun xkoʼolaj kʼuchaʼal li yan krixchanoetike. Junantik veltae muʼyuk bu laj yakʼik venta mi jaʼ li Jesuse (Juan 7:10, 11). Yuʼun maʼuk ti mas to kʼupil ta kʼelel li spat xokontak kʼuchaʼal li 11 yajtakboltak ti tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolale. Li Judas, ti jaʼ li jvalopatinvaneje, laj yalbe li yajkontratak Jesus ti ta stsʼutsʼ li Jesus kʼuchaʼal «senyail» sventa snaʼik buchʼue (Markos 14:44, 45).

Ta melel ep kʼusitik mu jnaʼtik ti kʼu toʼox yelan li Jesuse. Xuʼ jamal xkaltik ti maʼuk jech kʼuchaʼal bonbil ta kuadroetik o ti kʼu yelan pasbil ta teʼ, ta ton o ta yan kʼusitike. Li kʼusi mas tsots skʼoplal ta melele jaʼ ti jnaʼtik kʼu yelan li avie, maʼuk ti kʼu toʼox yelan li spat xokone.

Liʼe jaʼo laj yal Jesus kʼalal jun chib xa ox ora skʼan xchame (Juan 14:19). Yuʼun laj «yakʼ xkuxlejal kʼuchaʼal pojelal sventa tspoj epal krixchanoetik» (Mateo 20:28). Kʼalal echʼ xa ox oxib kʼakʼal xchamele «chaʼkuxesat yuʼun Dios ta vinajel» xchiʼuk «laj yakʼ ti akʼo yakʼ sba ta [ilel]» ta stojolal jayvoʼuk yajtsʼaklomtake (1 Pedro 3:18; Echos 10:40). ¿Kʼu yelan spat xokon li Jesus kʼalal laj yilike? Xuʼ van ti jelel tajeke, yuʼun li yamigotake muʼyuk bu laj yojtikinik kʼalal laj yilike. Li Maria Magdalenae yaloj mi jaʼ jun jtsʼunnichim. Jech xtok, li chaʼvoʼ yajtsʼaklomtak ti yakal chanavik batel ta sbelel Emause yalojik mi jaʼ jun j-echʼelbe noʼox li Jesuse (Lukas 24:13-18; Juan 20:1, 14, 15).

¿Kʼu van yelan xanaʼ li Jesus avie? Kʼalal echʼ xa ox mas ta 60 jabil xchamele, li jtakbol Juane ep ta velta akʼbat yil yuʼun Dios li Jesuse. Li Juane muʼyuk laj yil jun vinik ti jokʼol ta krus ti poʼot xa xchame, moʼoj, yuʼun laj yil kʼuchaʼal jun «Ajvalil yuʼunik li ajvaliletike xchiʼuk Kajvaltik yuʼunik li ajvaliletike». Yuʼun laj yil ti poʼot xa slajes li krixchanoetik xchiʼuk li pukujetik ti jaʼik yajkontratak Diose. Jech xtok, chakʼbe tal bendision sbatel osil skotol li krixchanoetike (Apokalipsis 19:16; 21:3, 4).