1, 2. ¿Kʼu yuʼun la stsʼiba karta sventa Evreos li Pabloe?

LI TA sjabilal 61 jun yoʼonton kuxulik li yajtsʼaklomtak Kristo ta Judeae. Li jtakbol Pablo eke, manchuk mi te tikʼil ta chukel ta Roma spatoj yoʼonton ti poʼot xa xlokʼe. Yan li xchiʼil ta xanvil ti Timoteo sbie, lokʼem xa ta chukel. Jmoj snopoj skʼopik ti chbat svulaʼanik li ermanoetik ta Judeae (Evr. 13:23). Pe muʼyuk xa mas chjalij ti jun yoʼontonik ta Judeae. Yuʼun leʼ xa noʼox batel ta voʼob jabil ti chichʼ joyobtael ta yajsoltarotak Roma li Jerusalene. Pe yaloj xa onoʼox Jesus ti skʼan xjatavik lokʼel li yajtsʼaklomtak ta Judea xchiʼuk ta Jerusalen kʼalal mi laj yilik kʼot ta pasel taje (Luk. 21:20-24).

² Oy xa ta 28 jabil ti pʼijubtasvan li Jesuse. Akʼo mi ep kontrainel xchiʼuk vokolil snuptanojik talel li yajtsʼaklomtak Kristo ta Judeae, tukʼ-o yakʼoj sbaik (Evr. 10:32-34). Pe mas to toj tsots li vokolil ti poʼot xa snuptanike (Mat. 24:20, 21; Evr. 12:4). Jaʼ yuʼun mi tskʼan chchʼunbeik smantal li Jesuse xchiʼuk mi mu skʼan xchamike, skʼan oyuk mas xchʼunel yoʼontonik xchiʼuk xkuch yuʼunik (kʼelo Evreos 10:36-39). Jech oxal li Pabloe tijbat yoʼonton yuʼun Jeova sventa stsʼibabe batel jlikuk  karta li yermanotak taje, Evreos sbi li kartae. Vaʼun jaʼ koltaatik-o xchiʼuk jaʼ tsatsubtasbat-o yoʼontonik.

3. ¿Kʼu yuʼun skʼan jtsʼetanbetik lek xchikinal kʼusi chal li karta sventa Evreose?

³ Li yajtsʼaklomutik Kristo avi eke skʼan me jtsʼetanbetik lek xchikinal kʼusi chal li karta sventa Evreose. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun jaʼ jechtik ta jnuptan jvokoltik kʼuchaʼal li yajtsʼaklomtak Kristo ta Judeae. Yuʼun li avie kuxulutik ta slajebal kʼakʼal, ti toj ‹tsots vokolil xchiʼuk ti toj echʼ noʼox xibal sbae›. Manchuk mi ep ermanoetik tsnuptanik kontrainel xchiʼuk tsatsal vokolil, tukʼ yakʼoj sbaik (2 Tim. 3:1, 12). Akʼo mi jech, jutuk mu jkotoltikuk muʼyuk mas chkil jvokoltik xchiʼuk muʼyuk mas chkichʼtik kontrainel. Pe skʼan me vikʼiluk jsatik kʼuchaʼal li yajtsʼaklomtak Kristo ta skʼakʼalil Pabloe, yuʼun poʼot xa jnuptantik li vokolil ti muʼyuk bu xkiltik-o jeche (kʼelo Lukas 21:34-36).

4. 1) ¿Bu lokʼem tal li teksto sventa sjabilal 2016? 2) ¿Kʼu yuʼun jaʼ laj yichʼ tʼujel li teksto taje?

⁴ ¿Kʼusi tskoltautik sventa lekuk chapalutik kʼalal mi vul li vokolil taje? Jaʼ li kʼusi chal Evreos 13:1: «Jechuk-o xakʼan achiʼilik ta chʼunolajel jech kʼuchaʼal skʼanoj sbaik ta jujuntal li buchʼutik xchiʼil sbaik ta vokʼele». Taje jaʼ jun li tojobtasel laj yal Pablo sventa stsatsub-o mas xchʼunel yoʼontonik li j-evreoetike. Li Evreos 13:1 jaʼ li teksto sventa sjabilal 2016. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ sventa skoltautik ta stsatsubtasel li xchʼunel koʼontontike.

5. ¿Kʼusi smelolal ti ta jkʼan kermanotaktik kʼuchaʼal jchiʼiltik ta vokʼele?

⁵ ¿Kʼusi smelolal ti ta jkʼan kermanotaktik kʼuchaʼal jchiʼiltik ta vokʼele? Jaʼ skʼoplal ti kʼu yelan jkʼanojtik tajek li kutsʼ kalaltike o li kamigotaktike (Juan 11:36). Jech oxal chaʼa, li melel yajtsʼaklomutik Kristoe maʼuk noʼox naka chkaltik ti kermano jbatike, moʼoj, yuʼun jamal chkakʼtik ta ilel ti kermano jbatik ta melele (Mat. 23:8). Xi laj yal li Pabloe: «Skʼan me oyuk xkʼuxul avoʼontonik xchiʼuk skʼan me xakʼanik li achiʼilik ta chʼunolajele, jech kʼuchaʼal skʼanoj sbaik ta jujuntal li buchʼutik xchiʼil sbaik ta vokʼele. Ta sventa ti kʼu yelan chavakʼik ta ilel ti cha-ichʼvanik ta mukʼe, baʼyel me jech xapasik» (Rom. 12:10). Li teksto taje chakʼ ta ilel ti skʼan jkʼanojtikuk tajek li kermanotaktike. Mi jkʼanoj jbatik kʼuchaʼal jchiʼil jbatik ta vokʼele xchiʼuk mi jech jkʼanoj jbatik kʼuchaʼal chal Vivliae, ta me xkamigoin jbatik xchiʼuk jmoj me oyutik.

6. ¿Buchʼutik ti jkʼanojtik kʼuchaʼal jchiʼiltik ta vokʼele?

⁶ Xi laj yal jun vinik ti xchanojbe lek skʼoplale: «Jaʼtik noʼox li yajtsʼaklomtak Kristo ti chal ta svunik ti akʼo skʼan sbaik kʼuchaʼal xchiʼil sbaik ta vokʼele». Li ta voʼnee, jaʼ noʼox «kermano» xut yutsʼ yalalik li judaetike o li yamigotakik ti lek tajek skʼoponike. Pe mi jaʼuk skʼan jech xalbeik li buchʼutik maʼuk judaetike. Yan li melel yajtsʼaklomtak Kristoe naka jaʼ yermanotak chilik skotol li yajtuneltak Jeovae, manchuk mi jelel slumalik (Rom. 10:12). Jech oxal, jkʼanoj jbatik ta melel, yuʼun jaʼ jech yalojbutik Dios ti akʼo jpastike (1 Tes. 4:9). Pe ¿kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti jechuk-o jkʼan jbatike?

7. 1) ¿Kʼusi srasonal ti mas tsots skʼoplal sventa jkʼan jbatike? 2) ¿Kʼusi to yan srasonal ti skʼan jechuk-o jkʼan jbatike?

⁷ Jun srasonal ti mas tsots skʼoplale jaʼ ti jaʼ chal stuk li Jeovae. Yuʼun mi muʼyuk jkʼanoj jbatik xchiʼuk li kermanotaktike  mu stakʼ jkʼantik li Jeovae (1 Juan 4:7, 20, 21). Yan srasonal ti kʼu yuʼun skʼan jechuk-o jkʼan jbatike jaʼ ti skʼan jkolta jbatik ta jujuntale, mas to kʼalal oy jvokoltike. Kʼalal la stakbe batel karta j-evreoetik li Pabloe, snaʼoj xa onoʼox ti skʼan xjatavik batele xchiʼuk ti xikta komel li kʼusitik oy yuʼunike. Jech xtok, kak xa onoʼox yaloj Jesus ti toj tsots chtal svokolike (Mar. 13:14-18; Luk. 21:21-23). Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal muʼyuk to chvul li svokolike, skʼan me masuk to skʼan sbaik (Rom. 12:9).

8. ¿Kʼusi skʼan jpastik kʼalal muʼyuk to chlik li mukʼta tsatsal vokolile?

⁸ Poʼot xa xlik li mukʼta tsatsal vokolile (Mar. 13:19; Apok. 7:1-3). Kʼalal mi like, skʼan me jchʼuntik li tojobtasel liʼe: «Batan, jteclumal, ochan batel ta ana. Maco ti tiʼna ta apate. Nacʼo aba uni jliqueluc, jaʼ to mi echʼ scʼacʼal yoʼnton ti Diose» (Is. 26:20, Ch). Kʼalal «ta ana» xie, yikʼaluk van jaʼ skʼoplal li tsobobbailetike, ti bu jmoj chkichʼtik ta mukʼ Jeova xchiʼuk li kermanotaktike. Pe taje maʼuk noʼox me skʼan jtsob jbatik jujun xemana, yuʼun li Pabloe laj yalbe j-evreoetik ti skʼan spatbe sba yoʼontonik ta jujuntale, ti xakʼik ta ilel ti skʼanoj sbaike xchiʼuk ti lekuk kʼusitik spasbe sbaike (Evr. 10:24, 25). Li avi eke, mas to me skʼan jkʼan jbatik sventa xkuch kuʼuntik li vokolil ta jnuptantik ta tsʼakale.

9. 1) ¿Butik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike? 2) Alo kʼuxi yakʼojik ta ilel ti kʼanvanemik li ermanoetik te ta alumale o ta yan lume.

⁹ Kʼalal muʼyuk to chlik li mukʼta tsatsal vokolile, toj ep butik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike. Yuʼun ep buchʼutik chil svokolik ta skoj nikel, nojelal ta voʼ, tsatsal ikʼaloʼ, tsunami, kontrainel xchiʼuk yan kʼusitik (Mat. 24:6-9). Jech xtok, ep ermanoetik chʼabal lek stakʼinik ta skoj ti muʼyuk stukʼil li kʼusitik chkʼot ta pasel ta balumile (Apok. 6:5, 6). Jaʼ yuʼun chaʼa, kʼalal tsnuptanik jeltos vokolil li ermanoetike, mas to ep butik xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanojtike. Manchuk mi mu masuk skʼanoj sbaik li yan krixchanoetike, li voʼotike mas to ta jkʼan jbatik kʼuchaʼal jchiʼil jbatik ta vokʼel (Mat. 24:12). ^[1]

10. ¿Kʼusi ta jkʼelbetik batel skʼoplal?

¹⁰ Akʼo mi noj ta vokolil li balumile, ¿kʼusi stakʼ jpastik sventa jechuk-o jkʼan jbatik ‹kʼuchaʼal skʼanoj sbaik li buchʼutik xchiʼil sbaik ta vokʼele›? ¿Xchiʼuk kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel? Veno, kʼalal naka toʼox laj yalbe skʼoplal kʼanelal ta kapitulo 13 sventa Evreos li Pabloe, te laj yal xtok ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilele. Jkʼeltik avil vaktosuk.

11, 12. ¿Kʼusi smelolal ti lek jnaʼ xijchʼamvane? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

¹¹ «Mu me xchʼay xavaʼiik ti lek xachʼamvanike» (kʼelo Evreos 13:2). ¿Kʼusi smelolal taje? Jaʼ ti xkakʼ ta ilel slekil koʼontontik ta stojolal li buchʼutik mu xkojtikintike. Xuʼ van xvul ta joltik li kʼusi la spasik Abraan xchiʼuk Lote. Yuʼun laj yakʼ ta ilel slekil yoʼontonik ta stojolal li yajvulaʼalik ti mi jaʼuk xojtikinike, pe ta mas tsʼakal une laj yaʼiik ti jaʼik anjeletike (Gén. 18:2-5; 19:1-3). Sventa xtijbat yoʼontonik yuʼun Pablo yoʼ xakʼik ta ilel ti skʼanoj yermanotakik li j-evreoetike xchiʼuk ti lekuk xchʼamvanike, albatik ti kʼusi la spas li viniketik taje.

¹² ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti lek jnaʼ xijchʼamvane? Jaʼo kʼalal chkikʼ batel ta jnatik li ermanoetik sventa jmoj xijveʼ o sventa jchiʼintik ta loʼil jlikeluke. Jech xtok, kʼalal chtal svulaʼan jtsobobbailtik li jkʼelvanej ta sirkuito xchiʼuk yajnile, kalbetik ti akʼo xbatik ta jnatike, akʼo mi mu xkojtikintik lek (3 Juan 5-8). Mu persauk ti jpastik lek veʼlile o ti ep xa jtakʼin ta jlajestike, yuʼun  li kʼusi oy ta koʼontontike jaʼ ti jpatbetik yoʼontonike, maʼuk ti labaluk xa sba xilik ti kʼu to yelan ta jmakʼlintike. Jech xtok, mu me jaʼuk noʼox xkikʼ batel ta jnatik li buchʼutik chikʼutik ta veʼel ta snaik eke (Luk. 10:42; 14:12-14). Jech oxal, akʼo mi mu noʼox xijxokob, mu me xchʼay ta joltik ti skʼan lekuk jnaʼ xijchʼamvane.

13, 14. ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li ermanoetik ti tikʼajtik chukele?

¹³ «Vuleso me ta ajolik li buchʼutik tikʼajtik ta chukele» (kʼelo Evreos 13:3). Kʼalal la stsʼiba Pablo taje jaʼ yakal tsnopbe skʼoplal li ermanoetik ti tikʼajtik ta chukel ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal li Jeovae. Jech xtok, la skʼupil kʼopta li j-evreoetik ta skoj ti la xkʼuxubinik «li buchʼutik ochik ta chukele» (Evr. 10:34). Kʼalal laj yichʼ tikʼel ta chukel chanib jabil li Pablo eke, ay koltaatuk yuʼun li ermanoetik ti te noʼox nopol nakalike. Pe ¿kʼuxi van koltavanik li buchʼutik nom nakalike? La spasik tal orasion ta stojolal (Filip. 1:12-14; Evr. 13:18, 19).

¹⁴ Li avi eke, ep ermanoetik ti tikʼajtik ta chukel ta skoj ti tukʼ yakʼoj sbaik ta stojolal Jeovae. Li ermanoetik ti te noʼox nopol nakalike jeltos kʼu yelan chkoltavanik. Pe mas eputik ti muʼyuk bu te nopol nakalutike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik li ermanoetik taje xchiʼuk ti mu jchʼay ta joltike? Jaʼ ti jpastik orasion ta stojolalik ta skoj ti jkʼanojtik kʼuchaʼal jchiʼiltik ta vokʼele. Jpastik orasion ta stojolal li ermanoetik, ermanaetik, kʼalal ta uni ololetik ti te tikʼajtik ta chukel ta Eritreae. Jlome oy xa mas ta jtob jabil yochelik ta chukel, jech kʼuchaʼal li ermano Paulos Eyassu, Isaac Mogos xchiʼuk li Negede Teklemariame.

15. ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel ti kichʼojtik ta mukʼ li nupunele?

¹⁵ «Ichʼbiluk me ta mukʼ avuʼun akotolik li nupunele» (kʼelo Evreos 13:4). ¿Kʼuxi yan xuʼ xkakʼtik ta ilel ti jkʼanoj li kermanotaktike? Jaʼ ti xkichʼtik ta mukʼ li nupunele xchiʼuk ti mu xijmulivaje (1 Tim. 5:1, 2). Yuʼun mi lijmulivaj xchiʼuk junuk ermano o junuk ermanae toj kʼux me chkakʼbetik svokol xchiʼuk li yutsʼ yalale. Jech xtok, muʼyuk xa me ta jpat koʼontontik ta stojolal li kermanotaktike, vaʼun muʼyuk xa me jkʼanoj jbatik (1 Tes. 4:3-8). Jnoptik avaʼi xtok kʼu van yelan chaʼi sba jun ermana mi laj yaʼi ti tskʼel pornografia li smalale. ¿Mi kʼanbil to van chaʼi sba? ¿Mi chichʼ to van ta mukʼ snupunel li vinike? Ta melel muʼyuk (Mat. 5:28).

16. ¿Kʼuxi stsakojbe sba skʼoplal sventa jkʼan kermanotaktik ti xijmuyubaj noʼox yuʼun li kʼusitik oy kuʼuntike?

¹⁶ «Muyubajanik noʼox me ta skoj ti kʼusi oy avuʼunik avie» (kʼelo Evreos 13:5). Mi jpatoj koʼontontik ta stojolal Jeovae, xijmuyubaj noʼox me yuʼun li kʼusitik oy kuʼuntike. Pe ¿kʼuxi stsakojbe sba skʼoplal sventa jkʼan kermanotaktik taje? Mi xijmuyubaj noʼox yuʼun li kʼusitik oy kuʼuntike, te me ta joltik ti jaʼ mas toj tsots skʼoplal chkaʼitik li kermanotaktike, ti jaʼ mu sta li kʼusitik x-ayan kuʼuntike o li takʼine (1 Tim. 6:6-8). Muʼyuk me bu ta jloʼiltatik li kermanotaktike xchiʼuk muʼyuk me bu jujulikel xa chkaltik li kʼusitik ta jnuptantike. Jech xtok, muʼyuk me bu chij-itʼixaj ta stojolal li yantike xchiʼuk muʼyuk me bu ep xa tajek ta jkʼan kʼusitik oy kuʼuntik. Moʼoj, yuʼun ta sjunul koʼonton chkakʼbetik yantik li kʼusi oy kuʼuntike (1 Tim. 6:17-19).

17. ¿Kʼu yuʼun skʼan tsotsuk noʼox koʼontontik?

¹⁷ «Lek tsots koʼontontik» (kʼelo Evreos 13:6). Mi jpatoj koʼontontik ta stojolal li Jeovae, xijmuyubaj noʼox xchiʼuk lek tsots koʼontontik sventa xkuch kuʼuntik kʼusiuk vokolal. Mi jech ta jpastike, jaʼ me tskoltautik sventa jpatbetik yoʼonton  li ermanoetike. Vaʼun jaʼ jech chkakʼtik ta ilel ti jkʼanojantike (1 Tes. 5:14, 15). Jech xtok, muʼyuk me chijxiʼ yuʼun li kʼusi poʼot xa xtal ti toj xibal sbae: li mukʼta tsatsal vokolile. Moʼoj, yuʼun jnaʼojtik ti nopol xa li jkolebaltike (Luk. 21:25-28).

18. ¿Kʼusi tskoltautik sventa masuk jkʼantik li moletik ta tsobobbaile?

¹⁸ «Vuleso me ta ajolik li buchʼutik jbabe avuʼunik[e]» (kʼelo Evreos 13:7, 17). Toj tsots ch-abtejik ta tsobobbail li moletike xchiʼuk ep chchʼak skʼakʼalik. Jaʼ yuʼun skʼan ‹ta kʼanelaluk jtsaktik lek ta mukʼ› (1 Tes. 5:13). Jnoptik li kʼusitik tspasik ta jtojolaltike, yuʼun mi jech ta jpastike ta me jtojbetik ta vokol li yabtelike xchiʼuk mas me ta jkʼantik. Mu jkʼantik ti xat yoʼontonik kuʼuntik ta skoj li kʼusitik ta jpastike, moʼoj, yuʼun ta jkʼan ta jkoltatik xchiʼuk ta jchʼunbetik li smantalike.

19, 20. ¿Kʼusi van tskoltautik sventa masuk to jkʼan li kermanotaktike?

¹⁹ Li yajtunelutik Jeovae ojtikinbilutik lek ta skoj ti jkʼanoj jbatike. Jaʼ onoʼox jech skʼanoj sbaik li ta skʼakʼalil Pablo eke. Akʼo mi jech, xi to laj yalbe li yajtsʼaklomtak Kristoe: «Mas to me lek tsʼakal xapasik-o [batel]» (1 Tes. 4:9, 10). ¿Kʼusi chakʼ jchantik taje? Jaʼ ti masuk to jkʼan li kermanotaktike.

²⁰ Jaʼ yuʼun kʼalal chkiltik jujun velta li teksto sventa sjabilal 2016 ta Salon sventa Tsobobbaile, xiuk me jnoptike: «¿Kʼusi skʼan jpas sventa masuk to lek jnaʼ xichʼamvan? ¿Kʼuxi xuʼ jkolta li ermanoetik ti ochemik ta chukele? ¿Mi kichʼoj ta mukʼ li nupunele? ¿Mi ximuyubaj noʼox yuʼun li kʼusitik oy kuʼune? ¿Kʼusi van tskoltaun sventa masuk to jpat koʼonton ta stojolal li Jeovae? ¿Kʼusi stakʼ jpas sventa masuk to jchʼunbe smantal li moletike?». Kakʼbetik yipal ti masuk to lek jpastik li vaktos mantal taje. Vaʼun kʼalal ta jkʼeltik li teksto sventa sjabilal 2016, jaʼ me tsvules ta joltik ta xchʼunel li kʼusi laj yal Pablo liʼe: ‹Jechuk-o xakʼan abaik kʼuchaʼal skʼanoj sbaik li buchʼutik xchiʼil sbaik ta vokʼele› (Evr. 13:1).