1. ¿Kʼusi ti chtun kuʼuntik ta melele, xchiʼuk kʼusi ti mu xa persauke?

CHALIKE muʼyuk mas kʼusi chtun kuʼuntik sventa xijkuxie. Jaʼ noʼox skʼan kuni veʼeltik, jkʼuʼ jpokʼtik xchiʼuk bu xuʼ xijnaki. Pe li kʼusi muʼyuk spajebe, jaʼ li kʼusi tskʼan koʼontontike. Jaʼ yuʼun toj ep krixchanoetik ti mu xakʼik venta ti muʼyuk chtun yuʼunik ta melel skotol li kʼusitik tskʼan yoʼontonike.

2. ¿Kʼusi oy ta yoʼonton li krixchanoetike?

² Jlom krixchanoetik ti te nakalik li ta lumetik ti bu povreik noʼoxe, tskʼan tsmanik junuk selularik, jkotuk smotoik o jsepuk yosilik. Yan li ta lumetik ti bu oy lek stakʼinike jaʼ tskʼan tsmanik li kʼuʼil pokʼil ti toyolik stojole, tskʼan mas mukʼ snaik xchiʼuk jkotuk skaroik ti mas toyol stojole. Ta melel, mu ventauk ti bu nakalutike, mi oy jtakʼintik o mi muʼyuk, mi chtun kuʼuntik o mi muʼyuk li kʼusi ta jkʼantike, skʼan onoʼox me jkʼel jbatik sventa mu jaʼuk xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusi mu xa toj persauke.

3. ¿Kʼusi smelolal ti jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼusi ta jkʼantike?

³ ¿Kʼusi smelolal ti jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼusi ta  jkʼantike? Jaʼ ti jaʼ mas tsots skʼoplal chkaʼitik saʼele, ti jaʼ muʼyuk xa tsots skʼoplal chkaʼitik li yichʼel ta mukʼ Diose. Jech xtok, muʼyuk noʼox spajeb li kʼusitik ta jkʼantike, akʼo mi oy xa kuʼuntik li kʼusitik chtun kuʼuntike. Manchuk mi chʼabal lek jtakʼintik xuʼ me jaʼ xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik toyol stojol ta jkʼantike. Vaʼun, maʼuk xa me baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik li Ajvalilal yuʼun Diose (Evr. 13:5).

4. ¿Kʼuxi tstunes Satanas «li kʼusi tskʼan jsatike»?

⁴ Li kʼusi chakʼ jnoptik Satanase jaʼ ti jaʼ la chakʼ jmuyubajeltik mi ep kʼusitik x-ayan kuʼuntike. Jaʼ yuʼun, sventa stikʼ ta koʼontontik taje jaʼ tstunes li balumile xchiʼuk «li kʼusi tskʼan jsatike» (1 Juan 2:15-17; Gén. 3:6; Prov. 27:20). Ta melel, nopajtik noʼox chkiltik o chkaʼitik ta television, ta radio o yan butik ti akʼo la jmantik li kʼusitik achʼ chlokʼ tale. ¿Mi oy van la jmantik jtosuk li kʼusitik chalbeik skʼoplale? Mi jeche, xuʼ van kʼun to laj kakʼtik venta ti muʼyuk bu chtun kuʼuntik ta melele. Kʼalal ta jmantik li kʼusitik muʼyuk chtun kuʼuntike, ta me xakʼ jvokoltik. Ta xchʼay koʼontontik ta spasbel yabtel li Jeovae, yuʼun xuʼ van muʼyuk xa xokolutik ta xchanel Jvivliatik, muʼyuk xa ta jchapan jbatik sventa tsobajel o mu xa xakʼ ora xijbat ta tsobajel xchiʼuk bakʼintik xa chijlokʼ ta cholmantal. Jech oxal, mu me xchʼay ta joltik ti xi onoʼox la spʼijubtasutik li jtakbol Juane: «Ta xjelav li balumile xchiʼuk li kʼusi tskʼan yoʼontone».

5. ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik ta jkʼantike?

⁵ Li kʼusi tskʼan Satanase jaʼ ti jtunes kipaltik ta saʼel li takʼine xchiʼuk li yan kʼusitike, ti jaʼ xa mu jtunes kipaltik ta spasbel yabtel li Jeovae (Mat. 6:24). Pe mi jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik ta jkʼantike, muʼyuk xa me sbalil li jkuxlejaltike. Yuʼun chkat noʼox koʼontontik yuʼun o chakʼ jvokoltik ta takʼin. Pe li kʼusi mas to vokole jaʼ ti chchʼay xchʼunel koʼontontik ta stojolal li Jeovae xchiʼuk ta stojolal li Ajvalilal yuʼune (1 Tim. 6:9, 10; Apok. 3:17). Yuʼun xi onoʼox laj yal Jesus ti kʼusi chkʼot ta pasele: «Skotol li kʼusitik tskʼan oʼontonale chilbajin xchiʼuk tsnetʼ li skʼop Diose, vaʼun muʼyuk xa bu chakʼ sat» (Mar. 4:14, 18, 19).

6. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi kʼot ta stojolal Baruque?

⁶ Kalbetik skʼoplal li Baruque, li jtsʼibajom yuʼun j-alkʼop Jeremiase. Kʼalal lik saʼ li «cʼusi tsots scʼoplal» tskʼan stuke, vulesbat ta sjol yuʼun Jeova ti poʼot xa xlaj li Jerusalene. Jech xtok, xi albat ta jamale: «Li voʼote ta xcacʼ ti cuxul [xakome]» (Jer. 45:1-5). Pe kʼalal mi laj yichʼ lajesel li Jerusalene, chlaj skotol li kʼusitik oy yuʼun krixchanoetike (Jer. 20:5). Jech li avi eke, poʼot xa me xlaj skʼoplal li sbalumil Satanase. Jaʼ yuʼun, maʼuk xa me yorail ti jaʼ xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik ta jkʼantike. Yuʼun xuʼ me xlaj skʼoplal ta mukʼta tsatsal vokolil li kʼusitik x-ayan kuʼuntike, manchuk mi toj toyolik stojol (Prov. 11:4; Mat. 24:21, 22; Luk. 12:15).

7. ¿Kʼusi ta jchantik li ta xchanobil liʼe, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁷ Skʼan onoʼox jsaʼtik li kʼusi chtun kuʼuntik xchiʼuk kutsʼ kalaltike. Pe skʼan me mu jaʼuk toj tsots skʼoplal xkaʼitik. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi van skʼan jpastik sventa mu jaʼuk xbat ta koʼontontik? Xchiʼuk ¿kʼusi van skʼan jpastik sventa mu masuk jvul-o koʼontontik ta skoj taje? Li ta Mantaletik ta Vits laj yal Jesuse jaʼ tskoltautik sventa mu jaʼuk xbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitike (Mat. 6:19-21). Jkʼeltik avil li kʼusi chal Mateo 6:25 kʼalal ta 34. Te chakʼ kiltik ti jaʼ skʼan xkakʼ ta koʼontontik saʼel li Ajvalilal yuʼun Diose, maʼuk li kʼusitik ta jkʼantike (Luk. 12:31).

8, 9. 1) ¿Kʼu yuʼun mu stakʼ jvul-o tajek koʼontontik ta skoj li kʼusitik chtun kuʼuntike? 2) ¿Kʼusi snaʼoj li Jesuse?

⁸ (Kʼelo Mateo 6:25). Li Jesuse snaʼoj ti chat-o yoʼonton yajchankʼoptak ta skoj ti kʼusi tslajesike, ti kʼusi chuchʼike xchiʼuk ti kʼusi tslapike, jaʼ yuʼun xi laj yal li ta Mantaletik ta Vitse: «Mu xa xavul avoʼontonik kʼuxi chakuxiik». Jech xtok, li kʼusi oy ta yoʼonton Jesuse jaʼ ti skʼan xaʼibeik smelolal yajchankʼoptak ti kʼu yuʼun skʼan mu svul yoʼontonik ta skoj li kʼusitik chtun yuʼunike. Yuʼun snaʼoj ti xuʼ xchʼaybat-o yoʼontonik mi tsvul tajek yoʼontonik ta sventa li kʼusi chtun yuʼunike, vaʼun jaʼ muʼyuk xa tstsakik ta mukʼ li kʼusi mas tsots skʼoplale. Ta melel, oy tajek ta yoʼonton yajchankʼoptak li Jesuse, jech oxal chanib to velta laj yalbe ti mu svul-o yoʼontonik ta skoj li kʼusitik chtun yuʼunike (Mat. 6:27, 28, 31, 34).

⁹ Pe ¿kʼu yuʼun laj yal Jesus ti mu stakʼ jvul-o koʼontontik ta skoj li kʼusi ta jlajestike, li kʼusi chkuchʼtike o li kʼusi ta jlaptike? ¿Mi mu toj tsotsuk skʼoplal ti oyuk jveʼeltik xchiʼuk jkʼuʼ jpokʼtike? ¡Toj tsots skʼoplal! Jech oxal, chkat koʼontontik mi chʼabal lek jtakʼintik sventa jman-o li kʼusitik chtun kuʼuntike. Pe li Jesuse snaʼoj ti ta onoʼox xtun kuʼuntik taje. Jech xtok, snaʼoj «ti chtal tsots vokolil» li ta ‹slajebal kʼakʼale›, jaʼ yuʼun mas to vokol chkaʼitik (2 Tim. 3:1). Ta melel, toj ep krixchanoetik ti chʼabal yabtelike xchiʼuk mas xa toyolik ta manel li kʼusitik chtun kuʼuntik avie. Ta epal lumetike oy krixchanoetik ti toj povreike, jaʼ yuʼun jutuk tajek li kʼusi tslajesike o bakʼintike chʼabal mi jsetʼuk. Pe jech xtok, li Jesuse snaʼoj ti jaʼ ‹mas tsots skʼoplal li jkuxlejaltike xchiʼuk li jbekʼtaltike, ti jaʼ mu sta li jveʼeltik xchiʼuk li jkʼuʼ jpokʼtike›.

10. ¿Kʼusi ti mas tsots skʼoplal skʼan jkʼantik ta orasione?

¹⁰ Kʼalal la xchanubtas ta spasel orasion yajchankʼoptak li Jesuse, laj yal ti skʼan skʼanbeik Jtotik ta vinajel li kʼusitik chtun yuʼunike. Xi skʼan xalike: «Akʼbun jpankutik ta sventa li avi kʼakʼale» (Mat. 6:11). Xi albatik xtok ti akʼo skʼanike: «Akʼbun li jpankutik ti kʼu yepal chtun kuʼunkutik avi kʼakʼale» (Luk. 11:3). Pe taje maʼuk me skʼan xal ti jaʼ skʼan xbat ta koʼontontik snopel ti kʼuxi ta jsaʼtik li kʼusitik chtun kuʼuntike. Yuʼun jamal laj yalbe yajchankʼoptak ti skʼan jaʼuk mas tsots skʼoplal jkʼantik ta orasion ti akʼo xtal li Ajvalilal yuʼun Diose (Mat. 6:10; Luk. 11:2). Vaʼun sventa tspatbe yoʼonton li yajchankʼoptake, laj yalbe skʼoplal kʼuxi chakʼbe kʼusitik chtun yuʼun skotol kʼusitik spasoj li Jeovae.

11, 12. ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan chchabi mutetik li Jeovae? (Kʼelo li lokʼol ta slikebale).

¹¹ (Kʼelo Mateo 6:26). Xi laj yal li Jesuse: «Kʼelo lek avilik li mutetik ta vinajele». Manchuk mi uni kʼoxik noʼox li mutetike, toj ep snaʼ xveʼik. Ta melel, ti jechuk smukʼul jkot mut kʼuchaʼal jun krixchanoe, mas to ep chveʼ. Yuʼun tslajes sat teʼ, bekʼ tsʼunobil, uni bikʼtal chonetik xchiʼuk lukumetik. Akʼo mi lek snaʼ xveʼ li mutetike, mu persauk skʼan stsʼun sveʼelik. Jaʼ ch-akʼbatik yuʼun Jeova li kʼusitik chtun yuʼunike (Sal. 147:9). Pe muʼyuk bu tstikʼbe ta ye sveʼel mutetik li Jeovae, ¡jaʼ skʼan xbat saʼ stukik! Akʼo mi jech, toj ep tstaik.

¹² Li Jesuse snaʼoj ti jpʼel skʼoplal tsmakʼlin krixchanoetik li Jeovae, yuʼun tsmakʼlin xtok li mutetike ^[1] (1 Ped. 5:6, 7). Pe jech kʼuchaʼal li uni mutetike, mu me stakʼ ti teuk noʼox xijchʼajete. Skʼan me xij-abtej sventa jtsʼun li kʼusi ta jlajestike o ti jpastik kanal sventa jmantike. Vaʼun li Jeovae chakʼbutik bendision kʼalal chkakʼbetik yipale. Jech xtok, manchuk mi chʼabal lek jtakʼintik o chʼabal lek jveʼeltik, ta onoʼox me xakʼbutik skotol taje. Jech kʼuchaʼal liʼe, xuʼ stijbe yoʼonton yantik sventa xakʼbutik li kʼusi oy yuʼunike. Jech xtok, li  Jeovae chakʼbe bu xuʼ xnaki li uni mutetike. Yuʼun yakʼojbe spʼijil sventa spas yuni tasik xchiʼuk yakʼojbe li kʼusitik tstunesik sventa spas li stasike. Jaʼ jech tskoltautik ek li Jeovae, tskʼel bu xuʼ lek xijnaki xchiʼuk li kutsʼ kalaltike.

13. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti voʼotik mas tsots jkʼoplaltike, ti jaʼ mu sta li mutetike?

¹³ Vaʼun kʼalal laj xa ox yal Jesus ti chmakʼlinatik yuʼun Jeova li mutetike, xi la sjakʼbe li yajchankʼoptake: «¿Mi mu jaʼuk mas tsots akʼoplalik li voʼoxuke, ti jaʼ mu sta li stukike?» (koʼoltaso xchiʼuk Lukas 12:6, 7). Kʼalal jech laj yal li Jesuse, jaʼ van yakal tsnopbe skʼoplal ti chakʼ xkuxlejal ta jtojolaltike. Jaʼ jech, kʼalal cham li Jesuse maʼuk cham ta stojolal li mutetike o ta stojolal yan chonbolometik, moʼoj, yuʼun cham ta jtojolaltik sventa jta jkuxlejaltik sbatel osil (Mat. 20:28).

14. ¿Kʼusi van xuʼ xkʼot ta pasel kʼalal chkat tajek koʼontontike?

¹⁴ (Kʼelo Mateo 6:27). ¿Kʼu yuʼun laj yal Jesus ti mu «xuʼ snatubtas jlikeluk xkuxlejal» li buchʼu tsvul yoʼontone? Yuʼun maʼuk xa jal chkuxi-o li buchʼu tsvul tajek yoʼonton ta skoj li kʼusitik chtun yuʼune. Melel onoʼox, kʼalal chkat tajek koʼontontike chij-ipaj xchiʼuk xuʼ van xijcham noʼox.

15, 16. 1) ¿Kʼusi chakʼ jchantik ti kʼu yelan chchabi nichimetik ta osiltik li Jeovae? (Kʼelo li lokʼoletik ta slikebale). 2) ¿Kʼusi skʼan jakʼbe jbatik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁵ (Kʼelo Mateo 6:28-30). Xijmuyubaj tajek kʼalal oy kʼusi kʼupil sba ta jlaptike, mas to kʼalal chijbat ta cholmantale, ta jtsobajeltik xchiʼuk li ta j-asambleatike. Pe ¿mi skʼan ‹jvul tajek koʼontontik ta sventa ti kʼuxi ta jta li jkʼuʼ jpokʼtike›? Li Jesuse la  svulesbe ta sjol yan velta yajchankʼoptak ti jaʼ chakʼbe kʼusitik chtun yuʼun skotol kʼusitik spasoj li Jeovae. Xi laj yale: «Oyuk me kʼusi xachanik ta sventa li nichimetik ta [osiltike]». Kʼalal jech laj yale, yikʼaluk van jaʼ yakal tsnopbe skʼoplal li jeltos nichimetik ta osiltik ti kʼupilik sbae. Pe li nichimetik taje mu persauk spas skʼuʼ spokʼik. Akʼo mi jech, xi laj yal li Jesuse: «Chkalboxuk avaʼiik ti mi jaʼuk sta jech yutsil skʼuʼ spokʼ la slap Salomon ta sjunul smukʼulal kʼuchaʼal li nichimetik taje».

¹⁶ Jnopbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Jesus liʼe: «Mi jaʼ jech chakʼbe skʼuʼ spokʼ tsʼiʼleletik ta osiltik li Diose, [...] ¿mi mu masuk oy srasonal ti chakʼ akʼuʼ apokʼik li voʼoxuke, krixchanoetik ti jutuk xchʼunel avoʼontonike?». Ta melel, ch-akʼbat skʼuʼ spokʼik. Pe kʼuchaʼal chkakʼtik ventae, skʼan oyuk xchʼunel yoʼontonik li yajchankʼoptak Jesuse (Mat. 8:26; 14:31; 16:8; 17:20). Skʼan spat yoʼontonik mas ta stojolal Jeova ti jaʼ chchabiatike. ¿Li voʼotik une? ¿Mi oy xchʼunel koʼontontik ti jaʼ chchabiutik li Jeova eke?

17. ¿Kʼusi chkʼot ta pasel mi jaʼ bat ta koʼontontik saʼel li takʼine xchiʼuk li kʼusitik ta jkʼantike?

¹⁷ (Kʼelo Mateo 6:31, 32). Li buchʼutik mu xojtikinik Jeovae jaʼ batem ta yoʼontonik saʼel stakʼinik xchiʼuk li kʼusitik tskʼanike. Ti jaʼ xbat ta koʼontontik eke, muʼyuk xa me lek chkil jbatik xchiʼuk li Jeovae. Jnaʼojtik ti jaʼ Jtotik li Jeovae xchiʼuk ti skʼanojutike. Jaʼ yuʼun, mi ta jchʼunbetik li smantale xchiʼuk mi jaʼ baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik li Ajvalilal yuʼune, xuʼ me jpat koʼontontik ti jaʼ chakʼbutik skotol li kʼusi chtun kuʼuntike xchiʼuk xuʼ xakʼbutik mas. Ta melel, li «yichʼel ta mukʼ [Diose]», jaʼ chakʼ jmuyubajeltik xchiʼuk jaʼ me  tskoltautik ti junuk noʼox koʼontontik mi oy «jveʼeltik xchiʼuk jkʼuʼ jpokʼtike» (1 Tim. 6:6-8).

18. ¿Kʼusi snaʼoj li Jeovae, xchiʼuk kʼusi tspas?

¹⁸ (Kʼelo Mateo 6:33). Mi jaʼ baʼyel chkakʼ ta jkuxlejaltik li Ajvalilale, ta me xakʼbutik kʼusi chtun kuʼuntik li Jeovae. Xi laj yalbe skʼoplal ta Mateo 6:32 li Jesuse: «Li Atotik ta vinajele snaʼoj me ti chtun avuʼunik skotol li kʼusitik taje». Kʼalal skʼan toʼox xkakʼtik venta ti kʼusitik chtun kuʼuntike, li Jeovae snaʼoj xa onoʼox (Filip. 4:19). Snaʼoj bu jlikukal jkʼuʼ jpokʼtik ti chlaj xae. Jech xtok, snaʼoj kʼusi veʼlilal skʼan jlajestik. Maʼuk noʼox, yuʼun snaʼoj xtok ti skʼan oyuk bu xijnaki xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Ta melel, jaʼ me tskoltautik ta saʼel skotol li kʼusi chtun kuʼuntik ta melele.

19. ¿Kʼu yuʼun skʼan mu jvul tajek koʼontontik ta sventa li kʼusi xuʼ jnuptantik ta tsʼakale?

¹⁹ (Kʼelo Mateo 6:34). Xi laj yalbe yan velta yajchankʼoptak li Jesuse: «Mu me xavul avoʼontonik». Yuʼun jaʼ chakʼbutik Jeova li kʼusi chtun kuʼuntik jujun kʼakʼale. Jaʼ yuʼun mu me jvul tajek koʼontontik ta sventa li kʼusi xuʼ jnuptantik ta tsʼakale. Yuʼun mi ta jvul tajek koʼontontike, xuʼ me xlik jpat koʼontontik ta jtuktik noʼox, ti jaʼ muʼyuk ta stojolal li Jeovae, vaʼun muʼyuk xa me lek chkil jbatik xchiʼuk. Jaʼ lek jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae (Prov. 3:5, 6; Filip. 4:6, 7).

20. 1) ¿Kʼusi skʼan xkakʼ ta koʼontontik spasel? 2) ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa jutukajestik li kʼusitik oy kuʼuntike?

²⁰ Mi jaʼ chbat ta koʼontontik saʼel li kʼusitik ta jkʼan jtuktike, muʼyuk xa me yipal kuʼuntik ta spasbel yabtel li Jeovae. Jaʼ lek jaʼ kakʼ ta koʼontontik spasel li kʼusi tskʼan Jeovae. Jaʼ yuʼun, ¿mi xuʼ van xbat tunkutik ta yan tsobobbail ti bu chtun mas jcholmantaletike? ¿Mi xuʼ van xij-och ta prekursor? Mi yakal xa chijtun ta prekursore, ¿mi xuʼ van xijbat li ta Chanob vun sventa j-al lekil aʼyejetik yuʼun Ajvalilal yuʼun Diose? ¿Mi xuʼ xbat tunkutik junchibuk kʼakʼal ta Betel o ta Ofisina ti bu chichʼ jelubtasel kʼope? ¿O mi xu xijkoltavan kʼuk sjalil ta svaʼanel li Salonetik sventa Tsobobbail o yan kʼusitik ti te noʼox nopole? Jnoptik lek kʼusi stakʼ jpastik sventa jutukajestik li kʼusitik oy kuʼuntike. Vaʼun mi jech ta jpastike, mas me xokolutik xchiʼuk mas me oy kipaltik ta spasbel yabtel li Jeovae. Jkʼeltik kʼusi chal li rekuadro, « Kʼuxi xuʼ jutukajestik li kʼusi oy kuʼuntike». Kalbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta spasel jeche.

21. ¿Kʼusi tskoltautik sventa xijnopaj mas ta stojolal li Jeovae?

²¹ Li Jesuse la xchanubtasutik ti jaʼuk baʼyel xkakʼ ta jkuxlejaltik li Ajvalilal yuʼun Diose. Vaʼun jaʼ me tskoltautik sventa mu jvul tajek koʼontontik ta skoj li kʼusitik chtun kuʼuntike. Mas to me ta jpat koʼontontik ta stojolal Jeova ti jaʼ chakʼbutik li kʼusi chtun kuʼuntike. Jech xtok, ta me jchantik ta spajtsanel jbatik sventa mu jmantik skotol li kʼusi tskʼan koʼontontike xchiʼuk li kʼusitik oy ta sbalumil Satanase, manchuk mi xman kuʼuntik. Vaʼun mas me chijnopaj ta stojolal li Jeovae. Mi la jutukajestik li kʼusitik oy kuʼuntike, jaʼ me tskoltautik sventa tukʼuk xkakʼ jbatik xchiʼuk sventa jtatik «li batsʼi mero kuxlejale» (1 Tim. 6:19).