«SKOTOL li paskʼopetik ta voʼnee, batsʼi mi jaʼuk xkoʼolaj kʼuchaʼal li mukʼta paskʼop ta Europae». Jaʼ jech laj yal li revista The Watch Tower ta 1 yuʼun septiembre ta 1915 ta sventa li Baʼyel Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile, ti te van 30 mukʼta lumetik la stikʼ sbaike. Xi laj yal li revista ta sventa li vokoliletik ta skoj li paskʼope: «Mas to vokol ta cholbel skʼoplal li Ajvalilal yuʼun Diose, mas to li ta Alemania xchiʼuk ta Franciae».

Kʼalal lik li paskʼop ta spʼejel Balumile, mu toʼox xaʼibeik lek smelolal Jchanolajeletik ta Vivlia bu to kʼalal smakoj ti mu stakʼ stikʼ sbaik ta politikae. Pe jpʼel ta yoʼonton chcholbeik skʼoplal li lekil aʼyejetike. Ta skoj ti oy ta yoʼonton chcholbe skʼoplal Ajvalilal yuʼun Dios li Viljelm Jilde-brandte, la skʼan ta francés kʼop li tratado The Bible Students Monthly (Svun Jchanolajeletik ta Vivlia ti chlokʼ jujun ue). Pe ti bat ta Franciae maʼuk ta skoj ti bat tunuk ta colportore (ti jech toʼox ojtikinbil li prekursoretike), moʼoj, yuʼun bat ta yajsoltaro Alemania. Li jnaklejetik ta Franciae labal tajek sba chilik ti chcholbatik lekil aʼyej yuʼun jun j-aleman vinik ti slapojbe skʼuʼ spokʼ soltaro ti jaʼ yajkontraik ta alele.

Jech kʼuchaʼal lokʼ ta kartaetik li ta revista The Watch Tower, jaʼ la jech oy ta yoʼonton chcholbeik skʼoplal Ajvalilal yuʼun Dios li yan Jchanolajeletik ta Vivlia ti j-alemanetike, akʼo mi ochemik ta soltaroal. Li ermano Lemke ti abtej ta soltaroal ta nabe, laj yalbe skʼoplal voʼob xchiʼiltak ta soltaroal ti lek laj yaʼiik mantale. Xi laj yale: «Akʼo mi liʼ tikʼilun ta abtel ta varkoe, yakalun ta kʼajoj sventa xichʼ kʼupil kʼoptael li Jeovae».

Li Gaorg Kaysere bat ta paskʼop kʼuchaʼal jun soltaro, pe kʼalal sut talele jaʼ xa yajtunel li melel Diose. ¿Kʼuxi la xchan mantal? Te van kʼuxi la stabe jlikuk svunik li Jchanolajeletik ta Vivliae, vaʼun ta sjunul yoʼonton la xchʼam li mantale, jaʼ yuʼun muʼyuk xa la stsak stukʼ. Ta mas tsʼakale, bat spas abtelaletik ti muʼyuk bu tstikʼ sba ta paskʼope, pe kʼalal laj xa ox li paskʼope, epal jabil tun ta baxbol prekursor.

Akʼo mi toj ep buchʼutik mu snaʼik ti bu to kʼalal smakoj ti mu stakʼ stikʼ sbaik ta politika li Jchanolajeletik ta Vivliae, mi jaʼuk onoʼox xkoʼolaj stalelalik xchiʼuk snopbenik xchiʼuk li buchʼutik lek xaʼiik paskʼope. Kʼalal toyol to chlichʼan muyel svanderaik li jpolitikoetik xchiʼuk li jnitvanejetik ta relijione, li Jchanolajeletik ta Vivliae jaʼ laj  yakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li «Jʼacʼ-Jun-Oʼntonal[e]» (Is. 9:6). Melel onoʼox ti oy butik la stikʼ sbaik ta politika jlom ermanoetike, pe jaʼ jech jpʼel yoʼontonik kʼuchaʼal li ermano Konrat Mortere. Xi laj yal li ermano taje: «Laj kaʼibe smelolal ti xi ch-albatik ta Vivlia li yajtsʼaklomtak Kristoe: ‹Mu me xamilvanic›» (Éx. 20:13). *

Li ta Alemaniae chʼabal toʼox junuk mantal ti tstsak ta venta li kʼusi chopol chaʼi sjol yoʼonton li Jchanolajeletik ta Vivliae; akʼo mi jech, mas ta jtob ermanoetik muʼyuk la stikʼ sbaik ta spasel li kʼusi chkʼanbatik yuʼun ajvalil ta sventa li paskʼope. Junantike kuyatik ta chuvaj, jun taje jaʼ li ermano Gustav Kuyat ti la stikʼik ta snail chuvaje xchiʼuk laj yakʼbeik droga. Jaʼ jech li ermano Jans Jolterjof eke, la stikʼik ta chukel ta skoj ti mu skʼan xbat ta paskʼope. Jech xtok, kʼalal te tikʼil ta chukele muʼyuk la spas li abtelaletik ta sventa li paskʼope. Jaʼ yuʼun, li jchabichukinabetike la slapbeik jlik kʼuʼil ti solel tsinil tajeke, jech oxal alubem kom li skʼobtake. Pe ta skoj ti tukʼ-o laj yakʼ sbae, la sibtasik ti yuʼun xa tsmilike. Manchuk mi jech, tukʼ-o laj yakʼ sba jaʼ to ti kʼuxi tsuts li paskʼope.

Li yantik ermanoetik ti yichʼik takel ta ikʼel ta paskʼop eke, muʼyuk la xchʼamik. Li kʼusi la spasike jaʼ ti la skʼan yan yabtelik ti maʼukuk sventa paskʼope. * Jaʼ jech la spas li ermano Yojanes Rautee, jaʼ yuʼun takat batel ta abtel ta tren. Li Konrat Mortere akʼbat yabtel ta jkuch chameletik, yan li Rinjolt Webere akʼbat yabtel ta enfermero. Xmuyubaj tajek li August Krafchik ti akʼbat yan yabtele, yuʼun jaʼ noʼox chchabi li kʼusitik oye, ta skoj taje muʼyuk la stikʼ sba ta paskʼop. Li vaʼ Jchanolajeletik ta Vivlia laj kalbetik skʼoplale xchiʼuk li buchʼutik jech yoʼontonik eke, batsʼi jpʼel yoʼontonik ti jech-o chtunik batel ta stojolal li Jeovae, yuʼun laj yaʼibeik smelolal kʼu yelan ta kʼanel li Jeovae xchiʼuk ti kʼu yelan xuʼ tukʼ chkakʼ jbatik ta stojolale.

Ta skoj ti tukʼ laj yakʼ sbaik kʼalal jaʼo oy paskʼop li Jchanolajeletik ta Vivliae, muʼyuk xa lek laj yichʼik ilel yuʼun li j-abteletik ta Alemaniae. Ta skoj taje, ta sienal xa noʼox velta laj yichʼik chapanel ta skoj li cholmantale. Jaʼ yuʼun li Betel ta Alemaniae laj yakʼ jun Departamento sventa Asuntos Legales ta Magdeburgo sventa xichʼik koltael li ermanoetike.

Li stestigotak Jeovae kʼunkʼun laj yaʼibeik smelolal ti mu stakʼ stikʼ sbaik jsetʼuk ta paskʼope. Jaʼ yuʼun, kʼalal lik li Xchibal Mukʼta Paskʼope jpʼel yoʼontonik-o ti tukʼ chakʼ sbaike xchiʼuk muʼyuk bu stikʼ sbaik jsetʼuk li ta paskʼope. Ta skoj taje, tsots laj yichʼik kontrainel xchiʼuk chopol tajek kʼu yelan laj yichʼik nutsel li ta Alemaniae. Pe taje jaʼ to chkalbetik skʼoplal ta yan mantal. (Kʼusitik kʼot ta pasel ta voʼne ta Betel ta Europa central).