1, 2. 1) ¿Kʼuxi sloʼlaoj krixchanoetik li Satanase? 2) ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe?

LI Satanas ti jaʼ li «totil yuʼun li jutbil kʼope», jaʼo lik sloʼla tal krixchanoetik kʼalal kuxi li Adan xchiʼuk Evae (Juan 8:44). Jech kʼuchaʼal liʼe: oy kʼusitik jecheʼ yaloj ta sventa li animaetike xchiʼuk ti oy la kʼusi kuxul chkom kuʼuntik kʼalal chijchame. Li kʼusitik yaloj Satanase pasem xa ta kostumbreetik, jech xtok oy xa kʼusitik xchʼunojik o chiʼtaik li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, kʼalal chcham yutsʼ yalal junuk ermano o kʼalal oy buchʼu chcham ta parajee, oy ermanoetik ti skʼan tsots xakʼ sbaik «ta sventa li xchʼunel [oʼontonale]» (Jud. 3).

² Kʼalal oy buchʼu tsujutik ta spasel junuk kostumbre ti chopol chil Jeovae, ¿kʼusi xuʼ skoltautik sventa jpakbetik skʼoplal li kʼusi chal Vivlia ta sventa li animaetike? (Efes. 6:11). ¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik xchiʼuk jpatbetik yoʼonton junuk ermano ti jech tsnuptane? Li ta xchanobil liʼe chkalbetik skʼoplal kʼusi beiltasel chakʼbutik li Jeovae. Pe baʼyel jkʼelbetik skʼoplal kʼusi chal Vivlia ta sventa li lajelale.

3. ¿Kʼusi kʼot ta pasel ta skoj li kʼusi jecheʼ laj yal Satanase?

³ Li Diose oy ox ta yoʼonton ti xkuxiik sbatel osil li krixchanoetike, maʼuk ti chchamik noʼoxe. Sventa jech xkʼot ta pasele, li Adan xchiʼuk Evae skʼan ox xchʼunik li uni mantal liʼe: «Jaʼ noʼox mu xaloʼbe sat li jpets teʼ ti jaʼ sventa chacʼ ta naʼel cʼusi lec, xchiʼuc cʼusi chopole, yuʼun me chaloʼe, ta xacham» (Gén. 2:16, 17). Pe bu chata, li Satanase la stunes jkot kiletel chon sventa xi xalbe li Evae: «Mu meleluc. Mu xachamic yuʼun». Kʼux ta alel, pe la xchʼun li loʼlaele xchiʼuk la sloʼ li sat teʼe. Jaʼ jech la spas li Adan eke (Gén. 3:4, 6). Vaʼun, jaʼ jech och talel li mulil xchiʼuk li lajelal ta balumile (Rom. 5:12).

4, 5. ¿Kʼuxi sloʼlaoj talel krixchanoetik li Satanase?

 ⁴ Li Adan xchiʼuk Evae chamik onoʼox jech kʼuchaʼal albatik yuʼun li Diose. Pe muʼyuk xpaj ta sjutel kʼop li Satanase. Te van kʼusi ora ti oy kʼusitik jecheʼ lik yalbe skʼoplal ta sventa li lajelale. Jech kʼuchaʼal ti oy la bu kuxul chkom xchʼulel li jun krixchano kʼalal chchame, xuʼ van tsnopik ti jaʼ te chbat yoʼ bu oy li chʼulelaletike. Li avie, ep tajek buchʼutik xchʼunojik li kʼusitik jecheʼ yaloj Satanas ta sventa li lajelale (1 Tim. 4:1).

⁵ ¿Kʼu yuʼun ep tajek buchʼutik xchʼunojik li kʼusi yaloj Satanase? Yuʼun li stuke snaʼoj ti solel kʼux tajek chkaʼitik kʼalal oy buchʼu chcham kuʼuntike, vaʼun lek xa chil ti jaʼo tsloʼlautike. Ta skoj ti laj kichʼtik pasel sventa xijkuxi sbatel osile, mi jaʼuk oy ta koʼontontik ti xijchame (Ecl. 3:11). Jaʼ mero kajkontratik chkiltik li lajelale (1 Kor. 15:26).

6, 7. 1) ¿Mi smukojbe skʼoplal Satanas li kʼusi chal ta melel Vivlia ta sventa li lajelale? Albo smelolal. 2) Li kʼusi melel chal Vivliae, ¿kʼuxi tskoltautik yoʼ mu kʼusiuk noʼox jxiʼtatike?

⁶ Akʼo mi yakʼoj tajek persa Satanas ti smukbe skʼoplal li kʼusi melel chal Vivlia ta sventa li lajelale, muʼyuk bu pasem yuʼun. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Yuʼun li avie ep tajek krixchanoetik xchanojik xa li kʼusi chal ta melel Vivlia ta sventa li lajelal xchiʼuk li chaʼkuxesele xchiʼuk chalbeik xa batel li yantike (Ecl. 9:5, 10; Ech. 24:15). Tspat tajek koʼontontik li kʼusi jchanojtik ta Vivliae xchiʼuk tskoltautik yoʼ mu kʼusiuk noʼox jxiʼtatik xchiʼuk ti mu teuk xvulvun jnopbentike. Jech kʼuchaʼal liʼe, muʼyuk xa ta jxiʼtatik li animaetike o ti oy kʼusi chopol tsnuptanike. Jnaʼojtik lek ti muʼyuk bu kuxul chkom li xchʼulelike xchiʼuk ti mu kʼusi stakʼ spasbutike. Yuʼun xkoʼolaj ti batem tajek xchʼulelik ta vayele (Juan 11:11-14). Jnaʼojtik xtok ti mu xaʼiik kʼuxi chjelav batel li jabiletike. Jech oxal, mi chaʼkuxiik tal li animaetik akʼo mi voʼne xa tajek slajelike, xkoʼolaj ti naka noʼox la smutsʼ satik xchiʼuk ti la svikʼik ta anile.

⁷ Ta melel, jamal xkaʼibetik smelolal kʼu yelan oy li animaetike, oy lek srasonal li kʼusi chal Vivliae xchiʼuk kʼun ta aʼiel. Pe jaʼuk li kʼusitik chal Satanase chʼabal smelolal. Maʼuk noʼox sloʼlaoj li krixchanoetike, yuʼun sokesojbe skʼoplal xtok li Jpasvanej kuʼuntike. Sventa xkaʼibetik smelolal kʼu to stsatsal saʼoj smul li Satanase, jkʼelbetik batel skʼoplal oxtos kʼusi kʼotem ta pasel ta skoj li jecheʼ chanubtaseletik chakʼe. Baʼyel, sokesojbe skʼoplal li sbi Jeovae. Xchibal, yakʼojbe snop krixchanoetik ti mu la persauk xakʼ xchʼunel yoʼontonik li ta pojelal laj yakʼ Jesuse. Xchiʼuk yoxibal, mas to yakʼojbe xkʼuxul svokol li krixchanoetike.

8. Jech kʼuchaʼal chal Salmo 106:38 kʼalal ta 40, ¿kʼu yuʼun tsokesbe skʼoplal sbi Jeova li kʼusitik jecheʼ yaloj Satanas ta sventa li animaetike?

⁸ Li kʼusitik jecheʼ yaloj Satanas ta sventa li animaetike sokesojbe skʼoplal li sbi Jeovae. Jtos li kʼusi jecheʼ yaloj Satanase jaʼ ti ch-akʼbat la yil svokolik yuʼun Dios ta kʼatinbak li animaetike. ¿Kʼu yuʼun tsokesbe skʼoplal li Diose? Yuʼun li Jeovae jaʼ kʼanelal, pe kʼalal jech chichʼ alele chakʼ ta aʼiel ti jaʼ jech stalelal kʼuchaʼal li pukuje (1 Juan 4:8). ¿Kʼu yelan chkaʼi jbatik kʼalal jech chalik li yantike? ¿Mi xnop kuʼuntik kʼu to yelan chaʼi sba li Jeova eke? Xuʼ xkaltik ti kʼux chaʼie yuʼun spʼajoj skotol li kʼusi chopole (kʼelo Salmo 106:38-40).

9. Li kʼusitik jecheʼ chal Satanase, ¿kʼusi chakʼ ta aʼiel ta sventa li pojelal laj yakʼ Kristo ti chalbe skʼoplal ta Juan 3:16 xchiʼuk 15:13?

⁹ Li kʼusitik jecheʼ yaloj Satanas ta sventa li animaetike chakʼ ta aʼiel ti mu la persauk xkakʼ xchʼunel koʼontontik li ta pojelale (Mat. 20:28). Yan jutbil kʼop yaloj Satanase jaʼ la ti oy jchʼuleltik ti mu snaʼ xchame. Ti jechuk ta melele, yakal xa ta jkʼupintik xkaltik li kuxlejal sbatel osile xchiʼuk mu persauk jechuk ti ay yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltik li Kristo sventa jtatik li kuxlejal sbatel osile. Pe jvules ta joltik ti ay yakʼ xkuxlejal ta skoj ti skʼanojutik ta jyalele (kʼelo Juan 3:16; 15:13). Nopo xa noʼox avaʼi kʼu yelan chaʼi sba li Jeova xchiʼuk Jesus ta skoj li kʼusi jecheʼ chʼunbil ti chakʼ ta aʼiel ti muʼyuk la sbalil li kʼusi la spasik ta jtojolaltike.

10. ¿Kʼuxi yakʼojbe xkʼuxul svokol krixchanoetik li kʼusitik jecheʼ yaloj Satanas ta sventa li animaetike?

¹⁰ Li kʼusitik jecheʼ yaloj Satanase mas to yakʼojbe xkʼuxul svokol li krixchanoetike. Kalbetik junchibuk skʼelobil. Li totil meʼiletik ti chamem junuk yalab xnichʼnabike xuʼ van xichʼik albel ti laj yikʼ batel ta vinajel Dios ta skoj ti chtun la yuʼun yan anjele. ¿Mi chpatbat-o van yoʼonton totil meʼiletik kʼalal jech chichʼik albele? Mi jaʼuk, kʼajomal chopol chaʼiik. Jech xtok, li kʼusi jecheʼ chʼunbil ta sventa li kʼatinbake tunesbil sventa xichʼ akʼbel svokol li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, chalik ti sta-o la ti sjipanik ta jtel teʼ xchiʼuk ti xchikʼik ta kʼokʼ li buchʼutik tskontrainik li kʼusi chal li relijion Katolikae. Jlik livro ti chalbe skʼoplal li Inquisición españolae chal ti jaʼ la jech tspasik yoʼ sutes yoʼontonik xchiʼuk yoʼ mu xbatik ta kʼatinbak li buchʼutik jelel kʼusi xchʼunojik kʼuchaʼal li relijion Katolikae (herejes), yuʼun tsnopik ti mas to la tsots chil svokolik «li buchʼutik chbatik ta kʼatinbake». Jech xtok, ta junantik lumetike, li krixchanoetike persa chlechanbeik sveʼel li yanimaike, oy kʼusitik tskʼelanbeik o chichʼik ta mukʼ xchiʼuk chalbe yanimaik ti xchabiatike. Yantik xtoke oy kʼusitik tspasik sventa junuk noʼox yoʼonton li yanimaike, vaʼun jaʼ la jech mu x-akʼbat svokolik. Pe ti melel xkaltike, muʼyuk tspat koʼontontik li kʼusitik chʼunbil ti likem talel ta stojolal pukuje. Jaʼ noʼox chakʼ vul oʼonton xchiʼuk xiʼel.

11. ¿Kʼuxi xuʼ sujutik kutsʼ kalaltik o kamigotaktik ta skoj li kʼusi nopem xaʼiik spasele?

¹¹ Li kutsʼ kalaltik xchiʼuk kamigotaktike xuʼ van sujutik ta spasel junuk kostumbre sventa animaetik ta skoj ti jech xchʼunojike, pe mi jkʼanojtik li Dios xchiʼuk li Skʼope, muʼyuk ta jpastik yuʼun jnaʼojtik ti mu jechuk chal li Vivliae. Xuʼ van xi chalbutik xtok sventa jvul koʼontontike: «Muʼyuk akʼanoj chkil li buchʼu cham kuʼuntike mi jaʼuk avichʼoj ta mukʼ». O xuʼ van xi xalbutike: «Voʼot ta amul mi oy kʼusi chopol la spasbutike». ¿Kʼuxi xuʼ jpakbetik skʼoplal li kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae? Kalbetik skʼoplal junchibuk beiltasel ta Vivlia xchiʼuk jkʼeltik kʼuxi xuʼ xkakʼ ta jkuxlejaltik.

12. ¿Kʼusitik chʼunbil xchiʼuk kʼusi kostumbreetik oy ta sventa animaetik ti jamal chal Vivlia ti mu stakʼ jpastike?

¹² Mu jtikʼ jbatik ta spasel li kʼusi chʼunbil noʼoxe  xchiʼuk li kostumbreetik ti mu jechuk chal Vivliae (2 Kor. 6:17). Junantik krixchanoetike tstikʼbeik bal ta skajonal yanimaik li kʼusitik oy yuʼune, jech kʼuchaʼal skʼuʼtak, sveʼel xchiʼuk yuchʼbol. Taje jaʼ la sventa junuk yoʼonton xbat xchʼulel li yanimaike xchiʼuk ti mu xa sut tale. Junantik krixchanoetik xtoke tsmalik jutuk pox li ta muklomal sventa svules ta sjolik li buchʼu chame xchiʼuk mu xa noʼox ta smeloluk ti kʼu yelan tsmukik sventa lekuk x-ilatik yuʼun li yanimaike. ¿Kʼu yuʼun ti jech tspasike? Yuʼun tsnopik ti kuxul to chkom li xchʼulele. Pe li voʼotike skʼan mu jtikʼ jbatik ta spasel li kʼusi muʼyuk lek nabil smelolale o li kʼusi chʼunbil ti jaʼ tspukbe skʼoplal li jutbil kʼop yuʼun Satanase (1 Kor. 10:21, 22).

13. Jech kʼuchaʼal chal Santiago 1:5, ¿kʼusi skʼan jpastik mi mu jnaʼtik mi chopol chil Jeova junuk kostumbree?

¹³ Mi mu jnaʼtik mi chopol chil Jeova junuk kostumbree, jkʼanbetik ti akʼo xakʼ jpʼijiltike (kʼelo Santiago 1:5). Mi laj xa ox jpastike, jsabetik smelolal li ta jvuntike. Mi mu xkaʼitik-oe, jakʼbetik li moletik ta tsobobbaile. Pe mu jnoptik ti chalbutik li kʼusi skʼan jpastike, yuʼun jaʼ noʼox chakʼbutik ta ilel jayibuk beiltaseletik ta Vivlia ti xuʼ skoltautike, jech kʼuchaʼal li beiltaseletik yakal ta jkʼeltike. Mi xcholet la jpastik li kʼusi laj kalbetik skʼoplale, tskoltautik sventa jchanubtas jnopbentik ta skʼelel «li kʼusi tukʼe xchiʼuk li kʼusi muʼyuk tukʼe» (Evr. 5:14).

14. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa mu jmakbetik yok li yantike?

¹⁴ «Jaʼuk me sventa chichʼ mukʼibtasbel skʼoplal Dios skotol li kʼusitik chapasike. Mu me xamakbeik yok» li yantike (1 Kor. 10:31, 32). Mi oy junuk velta skʼan jnoptik mi ta jtikʼ jbatik ta spasel junuk kostumbre o tradisione, skʼan jtsaktik ta venta li sjol yoʼonton yantike, mas to jech skʼan jpastik ta stojolal li kermanotaktike. Yuʼun mu jkʼantik ti jmakbetik yokike (Mar. 9:42). Pe skʼan mu jsokbetik sjolik xtok li buchʼutik maʼuk ermanoetike. Mi jnaʼ xijkʼanvane, ta rason ta jkʼopontik sventa xkichʼtik ta mukʼ, mi jech la jpastike ta jtoybetik skʼoplal li Jdiostike. Jech xtok, mu me jtsak jbatik ta kʼop xchiʼukik o ti jlabantik li kʼusi xchʼunojike. Toj ep me kʼusi spas yuʼun li kʼanelale. Mi jnaʼ xij-ichʼvan ta mukʼ xchiʼuk mi jnaʼ xijtsakvan ta ventae, xuʼ xlekub yoʼonton li kajkontratike.

15, 16. 1) ¿Kʼu yuʼun mas lek ti xkalbetik noʼox yantik li kʼusi jchʼunojtike? Albo junuk skʼelobil. 2) ¿Kʼusi chakʼ kiltik li kʼusi laj yal Pablo ta Romanos 1:16?

¹⁵ Kalbetik kutsʼ kalaltik xchiʼuk jlakʼnatik ti jaʼutik stestigo Jeovae (Is. 43:10). Mi jech ta jpastike, xuʼ mas kʼun chkaʼitik stsalel li sujele akʼo mi tsanem tajek sjol li kutsʼ kalaltik xchiʼuk  jlakʼnatike. Xi chal sloʼil Francisco ti nakal ta Mozambiquee: «Kʼalal laj kojtikinkutik mantal xchiʼuk li kajnil ti Carolina sbie, laj kalbekutik noʼox kutsʼ kalalkutik ti muʼyuk xa ta jpaskutik li skʼinal animaetike. Pe kʼalal cham xvix li Carolinae, laj kichʼkutik akʼel ta preva mi melel li kʼusi laj kalkutike. Li ta jlumalkutike nopem xaʼi tspok yanimaik ta skoj ti oy kʼusi xchʼunojike. Vaʼun, li buchʼu te noʼox ta yutsʼ yalale skʼan te xvay oxib kʼakʼal ti bu la smalik li voʼe. Li kostumbre taje jaʼ la sventa junuk noʼox yoʼonton li xchʼulel animae. Li yutsʼ yalal kajnile tsnopik ti jaʼ te skʼan xvay Carolina ti bu la smalik li voʼe».

¹⁶ ¿Kʼusi la spasik li Francisco xchiʼuk yajnile? Xi chal kaʼitike: «Jkʼanojkutik tajek li Jeovae xchiʼuk oy ta koʼontonkutik ti jchʼunbekutik smantale, jaʼ yuʼun muʼyuk la jpaskutik li stradisionike. Li yutsʼ yalal Carolinae kap tajek sjolik, laj yalbunkutik ti muʼyuk xa la tsvulaʼanunkutik mi jaʼuk xa la tskoltaunkutik ta skoj ti muʼyuk la chkichʼkutik ta mukʼ li animae. Pe mu kʼusi laj kalbekutik ta skoj ti tsanem tajek sjolike xchiʼuk ti kalojbekutik xa onoʼox li kʼusi jchʼunojkutike. Li yan kutsʼ kalalkutike la spojunkutik xchiʼuk laj yalik ti kalojkutik xa onoʼox ti muʼyuk jech ta jpaskutike. Kʼalal jelav kʼuuk sjalile, lekub yoʼontonik li yutsʼ yalal Carolinae vaʼun lek xa laj kil jbakutik yan velta. Maʼuk noʼox, yuʼun junantik yutsʼ yalale la svulaʼanunkutik sventa skʼanbunkutik vunetik ti chalbe skʼoplal Vivliae». Jech oxal, mu me xijkʼexav ta spakbel skʼoplal li kʼusi melel ta sventa li animaetike (kʼelo Romanos 1:16).

17. Kʼalal chcham li buchʼu skʼanoj tajek li jun ermanoe, ¿kʼusi xuʼ skoltautik sventa jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal jun melel amigoile?

¹⁷ Kʼalal chcham li buchʼu skʼanoj tajek li jun ermanoe, skʼan xkakʼtik persa ti jechuk jtalelaltik kʼuchaʼal jun melel amigoil ti «jaʼ jchiʼiltic ta voqʼuel chcʼot ti cʼalal oy jvocoltique» (Prov. 17:17). ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa jechuk jpastike, mas to mi yakal chichʼ sujel li ermano yoʼ stikʼ sba ta spasel junuk kostumbre ti mu jechuk chal li Vivliae? Jkʼeltik chib beiltaseletik ta Vivlia.

18. 1) ¿Kʼu yuʼun tʼom yokʼel li Jesuse? 2) ¿Kʼusi chchanubtasutik li kʼusi la spas Jesuse?

¹⁸ «Okʼan me achiʼukik [xchiʼuk] li buchʼutik  ch-okʼike» (Rom. 12:15). Xuʼ van mu jnaʼtik lek kʼusi chkalbetik li buchʼu lajem tajek chaʼi sbaike. Pe teuk ta joltik ti xuʼ xpatbat-o yoʼontonik mi chij-okʼ xchiʼukike. Li Maria xchiʼuk Martae laj yokʼitaik tajek li Lasaro ti jaʼ sbankilike xchiʼuk jech la spasik ek li krixchanoetik ti jaʼ yamigotake. Li Jesuse jaʼo kʼot kʼalal xchanibal xa ox kʼakʼal smukele xchiʼuk «lik okʼuk» ek akʼo mi snaʼoj ti jutuk xa ox skʼan xchaʼkuxese (Juan 11:17, 33-35). Kʼalal okʼe laj yakʼ ta ilel kʼu yelan chaʼi sba Jeova ta skoj ti cham li Lasaroe xchiʼuk jamal vinaj ti skʼanojbe tajek yutsʼ yalal Lasaro li Jesuse. Taje patbat-o van tajek yoʼonton li Maria xchiʼuk Martae. Jaʼ jech chakʼik venta li ermanoetik avi eke, yuʼun kʼalal chilik ti oyik ta koʼontontik xchiʼuk ti jkʼanojtike, mu xa stukuk chaʼi sbaik xchiʼuk sikiket to chaʼiik ti muʼyuk tenbilik yuʼun li yamigotakike.

19. ¿Kʼuxi tskoltautik Eclesiastés 3:7 sventa jpatbetik yoʼonton junuk ermanoe?

¹⁹ «Oy yorail chʼanxijchi; oy yorail chijcʼopoj» (Ecl. 3:7). Yan ti kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton junuk ermanoe jaʼ mi ta jchikintatik li kʼusi chale. Kakʼtik akʼo yal ti kʼu yelan chaʼi sbae xchiʼuk mu chopoluk xkaʼi jbatik mi muʼyuk smelol li kʼusi chalbutike (Job 6:2, 3). Yuʼun xuʼ van tsots tajek chaʼi ta skoj ti tsujat yuʼun yutsʼ yalaltak ti maʼuk ermanoetike. Toj lek ti jmoj jpastik orasion xchiʼuke, vaʼun jkʼanbetik Jeova ti akʼo xakʼbe stsatsal xchiʼuk spʼijile (Sal. 65:2). Mi stakʼ chkiltike, jmojuk jchantik li Skʼop Diose o junuk xchanobil ti lokʼem li ta jvuntike, xuʼ van jtʼujtik sloʼil xkuxlejal junuk ermano ti tspat oʼontonale.

20. ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta yan xchanobile?

²⁰ Xijmuyubaj tajek ti jnaʼojbetik xa lek skʼoplal li lajelale xchiʼuk ti oy kʼusi toj kʼupil sba smalaojik «li buchʼutik oy ta smukinalike» (Juan 5:28, 29). Mi jaʼo xuʼ chkiltike, jpakbetik skʼoplal li kʼusi chchanubtasvan ta melel li Vivliae. Li ta yan xchanobile ta jkʼelbetik skʼoplal li espiritismo ti jaʼ li kʼusi yan tstunes Satanas sventa mu xojtikinik kʼusi melel li krixchanoetike. Ta jchantik kʼu yuʼun mu stakʼ jpastik jsetʼuk li espiritismoe xchiʼuk ti mu jchʼay koʼontontik ta kʼusitik ti nitil skʼoplal sventa pukujetike.