1. 1) ¿Kʼu yelan chanunajik li ermano Russell xchiʼuk xchiʼiltake? 2) ¿Kʼusi sbalil la stabeik?

LEʼ XA mas ta sien jabile, li ermano Russell xchiʼuk jayvo’ xchiʼiltake la skʼelbeik skʼoplal kʼusi chal ta melel Vivlia ta sventa Jeova, Jesukristo, lajelal xchiʼuk li pojelale. Toj lek ti kʼu yelan chanunajike, yuʼun jun buchʼu tsjakʼ, laje komon tskʼelbeik skʼoplal li tekstoetik ti koʼol kʼusi chalbe skʼoplale. Te une, tstsʼibaik komel li kʼusi laj yaʼibeik smelolale. Koltaatik yuʼun Jeova yoʼ xaʼibeik smelolal li chanubtaseletik ta Vivlia ti mas tsots skʼoplale xchiʼuk ti jech-o jchʼunojtik li avi eke.

2. ¿Kʼu yuʼun xuʼ van yan-o kʼusi chkaʼibetik smelolal li jun albil kʼope?

² Li vaʼ ermanoetike laj yakʼik venta ti jaʼ mas vokol ta aʼibel smelolal li albil kʼopetike, ti jaʼ mu sta jech li chanubtaseletik ti mas tsots skʼoplale. Oy chib srasonal ti kʼu yuʼun mas vokol ta aʼiele. Baʼyel, jutuk mu skotoluk velta jaʼ to chkaʼibetik lek smelolal jun albil kʼop kʼalal yakal chkʼot ta pasele o kʼalal kʼotem xa ox ta pasele. Xchibal, yoʼ xkaʼibetik lek smelolale, skʼan jchantik sjunul li albil kʼope o li stsʼak loʼile. Mi mu jechuk ta jpastike, xuʼ van yan-o kʼusi chkaʼibetik smelolal. Laj yichʼ akʼel venta ti xuʼ van jelel kʼu yelan kaʼiojbetik tal smelolal li albil kʼop ta Joele. Jkʼeltik batel kʼu yuʼun skʼan jeltik ti kʼu yelan chkaʼibetik smelolale.

3, 4. ¿Kʼu toʼox yelan kaʼiojbetik tal smelolal li albil kʼop ta Joel 2:7 kʼalal ta 9?

³ (Kʼelo Joel 2:7-9). Li j-alkʼop Joele laj yal ti chichʼ lajesel ta kʼulubetik li yosilal Israele. Xkechet tslajesik skotol ta skoj ti «xkoʼolaj kʼuchaʼal stanal ye leon» li stanal yeike xchiʼuk «xkoʼolaj kʼuchaʼal sbakil ye leon» li sbakil yeike  (Joel 1:4, 6). Kalojtik toʼox tal ti jaʼ skʼoplal steklumal Dios li kʼulubetike, yuʼun muʼyuk buchʼu xuʼ spajesatik yoʼ xcholik li mantale xchiʼuk chakʼbeik svokol li lume, jaʼ xkaltik, li buchʼutik ventainbilik yuʼun li jnitvanejetik ta relijione. *

⁴ Jaʼ jech smelolal yaʼeluk mi jaʼ noʼox la jchantik li kʼusi chal Joel 2:7 kʼalal ta 9. Pe mi la jkʼeltik sjunul li albil kʼope, te chkakʼtik venta ti skʼan jeltik ti kʼu yelan chkaʼibetik smelolale. ¿Kʼu yuʼun? Jkʼeltik echʼel chanib srasonal.

5, 6. 1) ¿Kʼusi xuʼ jakʼbe jbatik mi la jkʼeltik Joel 2:20? 2) ¿Kʼusi xuʼ jakʼbe jbatik mi la jkʼeltik Joel 2:25?

⁵ Baʼyel srasonal: xi laj yal ta jamal Jeova ta Joel 2:20: «Nom to bu ta jnutsboxuk batel li avajkontraik ta nortee [jaʼ xkaltik, li kʼulubetike]». Li stestigotak Jeovae yakal chcholik mantal xchiʼuk tspasik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Ti jaʼikuk li kʼulubetike, ¿mi sta-o ti nom to bu tsnutsatik batel yuʼun li Jeovae? (Esek. 33:7-9; Mat. 28:19, 20). Li Diose jaʼ noʼox tsnuts batel li buchʼu chilbajin o li kʼusi xuʼ xakʼbe svokol steklumale, pe mu jechuk tspasbe li yajtuneltake.

⁶ Xchibal srasonal: jnopbetik skʼoplal li kʼusi laj yal Jeova ta Joel 2:25: «Ta jkʼextaboxuk skotol ti jayib jabil li kʼusitik la slajes li kʼulub ti oy xikʼe, li kʼulub ti muʼyuk xikʼe, li kʼulub ti xkechet tslajes skotole xchiʼuk li kʼulub ti toj echʼ noʼox xveʼe, ti jaʼ kajsoltarotak ti la jtakboxuk tal ta atojolalike». Te laj yal Jeova ti chkʼexta skotol li kʼusitik la slajes li kʼulubetike. Ti jaʼuk jkʼoplaltike, ¿mi laj van yal Jeova ti chil-o svokol yantik ta skoj ti ta jcholtik mantale? Moʼoj, yuʼun li lekil aʼyej chkaltike xuʼ xjelbat-o xkuxlejal li yantike xchiʼuk xuʼ sta-o xkuxlejalik (Esek. 33:8, 19). Jamal xvinaj ti tstabeik sbalil li kʼusi ta jpastike.

7. Kʼalal «ta tsʼakal» xi ta Joel 2:28 xchiʼuk 29, ¿kʼusi tskoltautik ta yaʼibel smelolal?

⁷ (Kʼelo Joel 2:28, 29). Yoxibal srasonal: jkʼeltik kʼuxi chkʼot ta pasel li albil kʼope. Xi chal li Jeovae: «Ta tsʼakal une, ta jmal yalel tal jchʼul espiritu». Taje jaʼo kʼalal yichʼoj xa ox lajesel li yosilal Israele. Ti jaʼuk skʼoplal kʼulubetik li buchʼutik chcholik mantale, ¿kʼu yuʼun jaʼ to tsmal tal xchʼul espiritu Jeova kʼalal tsutsem xa ox li yabtelike? Ti muʼyukuk xichʼik koltael yuʼun chʼul espiritue, muʼyuk xa van la xcholik mantal epal jabil ta skoj ti laj yichʼik kontrainele xchiʼuk ti mu x-akʼbat spas yabtelik yuʼun li ajvaliletike.

8. ¿Buchʼutik skʼoplal li kʼulubetik chal ta Apokalipsis 9:1 kʼalal ta 11? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 1).

⁸ (Kʼelo Apokalipsis 9:1-11). Xchanibal srasonal: ¿kʼu yuʼun laj toʼox kaltik tal ti jaʼ skʼoplal cholmantal li kʼulubetik chal ta Joele? Yuʼun li ta slivroal Apokalipsise, oy jun albil kʼop ti xkoʼolajtike. Te chal ti «xkoʼolaj kʼuchaʼal sat krixchano» li kʼulubetike xchiʼuk «oy kʼusi te li ta sjolike, xkoʼolaj kʼuchaʼal korona ti pasbil ta oroe» (Apok. 9:7). Chilbajinik «li krixchanoetik ti muʼyuk bu yichʼoj ta stibaik li seyo Diose», jaʼ xkaltik, li yajkontratak Diose. Voʼob u jech tspasik ta skoj ti jaʼ jech sjalil chkuxiik li kʼulubetike (Apok. 9:4, 5). Taje chakʼ ta ilel ti jaʼ van skʼoplal li buchʼutik tʼujbil chbatik ta vinajele, yuʼun jamal  chalik ti ta onoʼox slajes Dios li chopol krixchanoetike. ¡Toj chopol chaʼiik li buchʼutik te skʼoplalike!

9. ¿Kʼusi sjelbenal li kʼulubetik laj yil Joel xchiʼuk Juane?

⁹ Akʼo mi oy onoʼox kʼusitik xkoʼolaj li albil kʼop chal ta Apokalipsis xchiʼuk ta Joele, oy onoʼox kʼusitik jelajtik. Li kʼulubetik chal ta Joele jecheʼ xa chijajtik kom yuʼunik li kʼusitik tsʼunbile, yan li kʼulubetik laj yil Juane «laj yichʼik albel ti mu sokesik li tsʼiʼleletik ta balumile» (Joel 1:4, 6, 7; Apok. 9:4). Jech xtok, li Joele chal ti chlikik tal ta norte li kʼulubetike, yan li Juane chal ti chlokʼik tal ta jun xabe (Joel 2:20; Apok. 9:2, 3). Li Jeovae laj yalbe Joel ti nom to bu tsnuts batel li kʼulubetike, pe li ta Apokalipsise, chalanbe ti akʼo stsutses li yabtelike. Li Vivliae muʼyuk chal ti chopol chil Jeova li kʼulubetik chal ta Apokalipsise (kʼelo li rekuadro « Albil kʼop sventa kʼulubetik: xkoʼolajtik, pe oy kʼusi jelel»).

10. Li Vivliae, ¿mi tstunes skoʼoltasobiltak ti jelel smelolal akʼo mi xkoʼolajtik yilel? Albo junuk skʼelobil.

¹⁰ Jamal xvinaj ti jelel smelolal li chib albil kʼope. Yuʼun mu xkoʼolaj li kʼulubetik chal ta Joel xchiʼuk ta Apokalipsise. Bakʼintike, li Vivliae tstunes skoʼoltasobiltak ti jelel smelolale akʼo mi xkoʼolajtik yilel. Kalbetik junuk skʼelobil. Li ta Apokalipsis  5:5, chal ti jaʼ «li Leon ta snitilulal» Juda li Jesuse. Yan li ta 1 Pedro 5:8, xi chale: «Li Diabloe te xjoyet kʼuchaʼal jkot leon ti x-avete». Laj xa jkʼeltik tal chanib srasonal ti jelel smelolal li albil kʼop ta Joele, jech oxal skʼan jeltik li kʼusi kabinojtike. ¿Kʼusi van smelolal? Jkʼeltik batel.

11. ¿Kʼuxi tskoltautik Joel 1:6 xchiʼuk 2:1, 8, 11 yoʼ xkakʼtik venta buchʼu skʼoplal li kʼulubetike?

¹¹ Mi la jkʼeltik yan versikuloetik ta Joele, chkakʼtik venta ti chalbe skʼoplal jun paskʼope (Joel 1:6; 2:1, 8, 11). Sventa xakʼbe kastigo j-israeletik li Jeovae, laj yal ti tstunes li yajsoltarotake, jaʼ xkaltik, li soltaroetik ta Babiloniae (Joel 2:25). ¿Kʼu yuʼun chkaltik ti ta norte chlik tal li jkontrainvaneje? Yuʼun li soltaroetik ta Babiloniae te chkʼotik ta norte, vaʼun te chlikik tal sventa slajesik li Israele (Joel 2:20). Li soltaroetik taje xkoʼolaj kʼuchaʼal kʼulubetik ti lek chapalike. Xi laj yal li Joele: «Ta jujuntal stamoj batel lek sbeik. [...] Mu vokoluk chaʼi ch-ochik li ta jteklume, xyoletik noʼox ta anil li ta baba muroe. Xjokʼlajetik noʼox muyel ta naetik, xchʼoletik noʼox ochel ta ventana jech kʼuchaʼal junuk j-elekʼ» (Joel 2:8, 9). Nopo noʼox avaʼi: muʼyuk bu xuʼ snakʼ sbaik, yuʼun buyuk noʼox xvechlajet soltaroetik xchiʼuk mi junuk buchʼu chkol.

12. ¿Kʼuxi kʼot ta pasel li albil kʼop chal ta Joele?

¹² Kʼalal la slajesik Jerusalen li jbabiloniaetik o jkaldeaetik ta sjabilal 607 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse, xkoʼolajik kʼuchaʼal kʼulubetik. Xi chal Vivlia li kʼusi la spas li ajvalil yuʼun jkaldeaetike: «La smil ta espada li kerem viniketike; solel muʼyuk kʼuxubaj ta yoʼonton li kerem viniketike, li tojol tsebetike, li buchʼutik oy xa sjabilalike mi jaʼuk li buchʼutik kʼunike. Li Diose laj yakʼbe ta skʼob skotol». Xi to chale: «La xchikʼbe li sna melel Diose, la sjinesbe li smuroal Jerusalene, la xchikʼ ta kʼokʼ li tsatsal tayal kʼelob osiletike xchiʼuk la slilin komel skotol li kʼusitik ep sbalile» (2 Kron. 36:17, 19). Ta skoj ti laj skotol li kʼusitik oy ta Jerusalene, xi chal li buchʼutik te chjelave: «Mu kʼusi oy li ta jteklum liʼe, mi junuk krixchano xchiʼuk mi jkotuk chonbolom, akʼbil xa ta skʼob jkaldeaetik» (Jer. 32:43).

13. ¿Kʼusi smelolal li kʼusi chal Jeremias 16:16 xchiʼuk 18?

¹³ Kʼalal te xa ox van chib sien jabil sjelavel ti kʼuxi laj yal albil kʼop li Joele, li Jeovae oy to kʼusi laj yalbe Jeremias ta sventa li paskʼope. Laj yal ti persa chichʼik saʼel li j-israeletik ti chopolike xchiʼuk ti muʼyuk buchʼu kolem chkome. Xi chal Jeremias 16:16 xchiʼuk 18: «Xi chal li Jeovae: ‹Ta jtak tal ta ikʼel epal jtsakchoyetik, vaʼun ta xichʼik tael ta tsakel li jteklumale. Ta tsʼakale, ta jtak tal ta ikʼel epal jnutsoletik, vaʼun ta xichʼik tael ta nutsel ta vitstikaltik, ta bikʼtal vitstikaltik xchiʼuk ta sjavbenaltak tayal tonetik[›]». Xi to chale: «Lek tsʼakal chkakʼbe stojik li spaltailik xchiʼuk smulike». Li j-israeletik ti muʼyuk la sutes yoʼontonike persa onoʼox chtaatik yuʼun li jbabiloniaetike akʼo mi xbat snakʼ sbaik ta nab o ta teʼtik.

14. ¿Bakʼin kʼot ta pasel li kʼusi chal Joel 2:28 xchiʼuk 29?

¹⁴ Oy kʼusi laj yal Joel ti tspat oʼontonale: «Chnoj ta lekil sat tsʼunobil [li  yosilike]» (Joel 2:23-26). Ta mas jelavele, chlik epajuk li veʼlil ta mantale, jaʼ xkaltik, ep buchʼutik chlik yojtikinik li kʼusi melele. Xi chal li Jeovae: «Ta jmal yalel tal jchʼul espiritu ta stojolal skotol krixchanoetik, vaʼun li akerem atsebike ta xalik albil kʼopetik [...]. Jech xtok, kʼalal to ta jmosotak xchiʼuk ta jkiaratak ta jmal tal ta stojolalik jchʼul espiritu» (Joel 2:28, 29). Taje jaʼo kʼot ta pasel kʼalal echʼem xa ox te van vakib sien jabil ti sut batel ta slumal li j-israeletike, jaʼ xkaltik, li ta Pentekostes ta sjabilal 33. ¿Kʼuxi jnaʼojtik?

15. Li kʼusi laj yal Pedro ta Echos 2:16 xchiʼuk 17, ¿kʼusi sjelbenal xchiʼuk li Joel 2:28, xchiʼuk kʼusi chakʼ kiltik?

¹⁵ Oy kʼusi toj labal sba kʼot ta pasel li ta Pentekostes ta sjabilal 33. Li jtakbol Pedroe akʼbat snaʼ yuʼun Dios sventa xalbe skʼoplal li kʼusi chal Joel 2:28 xchiʼuk 29. Te van ta baluneb ora ta sob osile, li Jeovae la smal talel xchʼul espiritu. Vaʼun, li buchʼutik kʼot ta stojolalike lik kʼopojikuk ta yantik kʼop yoʼ xalbeik skʼoplal «li yutsil slekil yabtel Diose» (Ech. 2:11). Oy kʼusi jelel laj yal Pedro kʼalal laj yalbe skʼoplal li albil kʼop ta Joele. ¿Mi kakʼojtik xa onoʼox venta? (Kʼelo Echos 2:16, 17). Mu xiuk la slikes sloʼil li jtakbole: «Ta tsʼakal une», moʼoj, yuʼun xi akʼbat snaʼ yuʼun li Jeovae: «Li ta slajebal xa kʼakʼale, ta jmal yalel tal jchʼul espiritu ta stojolal skotol krixchanoetik». Taje jaʼo kʼalal jutuk xa ox skʼan xichʼ lajesel Jerusalen ta sjabilal 70. ¿Kʼusi chakʼ kiltik? Jaʼ ti echʼ kʼuuk sjalil sventa xkʼot lek ta pasel li albil kʼop ta Joel 2:28 xchiʼuk 29.

16. 1) ¿Kʼuxi koltaatik yuʼun chʼul espiritu li yajtsʼaklomtak Kristoe? 2) ¿Kʼuxi tskoltautik li avi eke?

¹⁶ Kʼalal laj xa ox smal talel xchʼul espiritu  Jeova ta stojolal li yajtsʼaklomtak Kristo ta baʼyel sigloe, mas to lik xcholik mantal. Li ta sjabilaltik 61 kʼalal la stsʼibabe batel karta ermanoetik ta Kolosas li jtakbol Pabloe, xi laj yale: «Laj xa yichʼ cholbel [mantal] skotol li kʼusitik pasbil ti oy ta yolon vinajele» (Kol. 1:23). ¿Kʼusi skʼoplal kʼalal «skotol li kʼusitik pasbil», xie? Jaʼ skʼoplal skotol li lumetik ti lek ojtikinbile. Li avi eke, buyuk xa noʼox ta jcholtik mantal xchiʼuk kʼotemutik xa «kʼalal to ta spajeb balumil» ta skoj ti tskoltautik li chʼul espiritue (Ech. 13:47; kʼelo li rekuadro « Ta jmal yalel tal jchʼul espiritu»).

17. ¿Kʼu xa yelan chkaʼibetik smelolal li albil kʼop ta Joel ta sventa li kʼulubetike?

¹⁷ ¿Kʼusi ti jelem xae? Jaʼ ti mas xa xkaʼibetik smelolal li albil kʼop ta Joel 2:7 kʼalal ta 9. Li tekstoe maʼuk skʼoplal li cholmantal ta jpastike, jaʼ skʼoplal kʼalal laj yichʼ lajesel yuʼun jbabiloniaetik li Jerusalen ta sjabilal 607 kʼalal muʼyuk toʼox talem Jesuse.

18. ¿Kʼusi ti muʼyuk jelem-o li ta steklumal Jeovae?

¹⁸ ¿Kʼusi ti muʼyuk jelem-oe? Jaʼ ti yakal-o ta jcholtik mantal ta buyuk noʼoxe xchiʼuk yalel toyol kʼusi ta jtunestik yoʼ jchiʼintik ta loʼil li krixchanoetike (Mat. 24:14). Akʼo mi mu xakʼ jpas kabteltik li ajvaliletike, muʼyuk chkikta jbatik. Ta skoj ti tskoltautik li Jeovae, tsots lek koʼontontik xchiʼuk mas to chkaltik batel li lekil aʼyeje. Jkʼanbetik-o Jeova ti akʼo sbeiltasutik yoʼ xkaʼibetik smelolal li albil kʼopetik ta Vivliae. Vaʼun, chkʼot yorail ti tsbeiltasutik «batel ta skotol li kʼusi melele» (Juan 16:13).