1. ¿Kʼu yelan chil yabtelik li krixchanoetike?

¿KʼU YELAN chil yabtelik li krixchanoetik ti bu nakalutike? Ta epal lumetike, tsmil sbaik ta abtel li krixchanoetike. Jaʼ yuʼun, muʼyuk xa yorail yuʼunik sventa xchiʼin li yutsʼ yalalike, muʼyuk xa lek chkuxik xchiʼuk muʼyuk xa chakʼ ta yoʼontonik li kʼusitik sventa mantale (Ecl. 2:23). Li yantik xtoke mu skʼan x-abtejik xchiʼuk oy xa kʼusi tsmak-o sbaik yileluk (Prov. 26:13, 14).

2, 3. ¿Kʼusi chakʼ jchantik Jeova xchiʼuk Jesus ta sventa li abtelale?

² Epal krixchanoetike solel tsmil sbaik ta abtel, yantik xtoke chʼajik ta abtel. Pe ¿mi tskʼupin van ch-abtej li Jeova xchiʼuk Jesuse? Tana, yuʼun xi laj yal li Jesuse: «Yakal-o ta abtel Jtot li avie, jech oxal yakalun-o ta abtel ek» (Juan 5:17). Jnopbetik skʼoplal liʼe, la spas epal anjeletik li Diose, la spas kʼanaletik, planetaetik xchiʼuk oy ep kʼusitik alakʼik sba spasoj li ta balumile. Xi laj yal ta sjunul yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun salmoe: «Solel mu stacʼ atel li cʼusitic apasoje, Mucʼul Dios. Scotol leʼe laj apas ta sventa abijil; li banamile noj ta sventa scotol li cʼusitic apasoje» (Sal. 104:24).

³ La xchanbe stalelal Stot li Jesuse, yuʼun la skolta sba kʼalal la smeltsan vinajel li Jeovae xchiʼuk te oy «ta xokon kʼuchaʼal jun bankilal j-abtel» (Prov. 8:27-31, TNM). Pe maʼuk noʼox, yuʼun kʼalal ay ta balumil li Jesuse, tsots tajek abtej.  Pe ¿kʼu yelan laj yil li abtelal akʼbat yuʼun Stote? Xkoʼolaj kʼuchaʼal sveʼel laj yaʼi xchiʼuk jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti jaʼ takbil tal yuʼune (Juan 4:34; 5:36; 14:10).

4. ¿Kʼuxi chakʼ kiltik Jeova xchiʼuk Jesus ti skʼan jkuxtike?

⁴ Laj xa kiltik ti tskʼupin tajek ch-abtej li Jeova xchiʼuk Jesuse, pe taje maʼuk me skʼan xal ti skʼan jmil jbatik ta abtele. Melel onoʼox, li Jeovae mu persauk xkux ta yabtel jech kʼuchaʼal li voʼotike, yuʼun mu snaʼ xlub li stuke. Pe li Vivliae chal ti «muc xa xʼabtej; la xcux yo’nton» kʼalal tsuts yuʼun spasel li vinajel balumile (Éx. 31:17). Taje jaʼ van skʼan xal ti muʼyuk xa yan kʼusitik la spase xchiʼuk la xchʼakbe yorail sventa skʼupin li yabtel yok skʼobe. Li Jesus eke la xkux yoʼonton akʼo mi tsinil tajek yabtel kʼalal ay ta balumile xchiʼuk lek laj ya’i xchiʼin ta veʼel li yamigotake (Mat. 14:13; Luk. 7:34).

5. ¿Kʼusi ti vokol chkaʼitik spasele?

⁵ Li Vivliae chal ti skʼan baxbolutik ta abtele, ti mu xijchʼajetuk noʼoxe (Prov. 15:19). Jkotoltik oy ta jbatik xcholel li lekil aʼyeje xchiʼuk junantike skʼan van x-abtejik sventa smakʼlin li yutsʼ yalalike. Jaʼ noʼoxe skʼan me jkuxtik lek. ¿Mi vokol chkaʼitik ti jchʼakbetik lek yorail cholmantal, kabteltik xchiʼuk ti jkuxtike? ¿Kʼusi skʼan jpastik yoʼ ta spʼisoluk noʼox xij-abtej xchiʼuk ti jkux koʼontontike?

6. ¿Kʼuxi chakʼ kiltik Markos 6:30 kʼalal ta 34 ti ta smelolal no’ox abtej xchiʼuk la xkux li Jesuse?

⁶ Tsots skʼoplal ti ta spʼisoluk noʼox xij-abteje. Xi akʼbat snaʼ yuʼun Dios li pʼijil ajvalil Salomone: «Scotol oy scʼacʼalil [...] li cʼusi tscʼan coʼnton ta jpastic liʼ ta banamile». Laj yal xtok ti oy yorail tsʼunolajel, svaʼanel kʼusitik, okʼel, tseʼej xchiʼuk akʼot (Ecl. 3:1-8). Jamal xvinaj ti skʼan xij-abtej xchiʼuk ti jkux lek koʼontontike. Li Jesuse ta smelolal noʼox la spas xchaʼtosal. Jun veltae, li yajtakboltake «mi jaʼuk xakʼ yorail xveʼik» ta skoj ti xyal xmuyik noʼox ta cholmantale, jaʼ yuʼun xi laj yalanbe kʼalal sutik tale: «Laʼik, batik ti bu nom sventa atuk oyoxuke, bat kuxik jlikeluk» (kʼelo Markos 6:30-34). Akʼo mi mu masuk la xkux yoʼonton Jesus xchiʼuk li yajtakboltake, pe snaʼoj lek ti skʼan xkuxike.

7. ¿Kʼusi tskoltautik-o mi la jkʼelbetik lek skʼoplal li xchabiel savadoe?

⁷ Skʼan onoʼox jkux koʼontontik bakʼintik o ti jel li kʼusi yakalutik spasele. Jaʼ jech chakʼ ta ilel kʼalal laj yal Jeova ti xchabiik savado li j-israeletike. Melel onoʼox ti mu xa persauk jchʼuntik li mantal taje, pe oy kʼusi chakʼ jchantik mi la jkʼelbetik lek skʼoplal li xchabiel savadoe. Yuʼun tskoltautik sventa ta spʼisoluk noʼox xij-abtej xchiʼuk ti jkuxtik leke.

8. ¿Kʼusi toʼox tspasik ta savado li j-israeletik jech kʼuchaʼal chal Éxodo 31:12 kʼalal ta 15?

⁸ Li Vivliae chalbutik ti «la xcux yoʼnton ta svucubal c’ac’al» li Diose, jaʼ xkaltik, ti muʼyuk xa kʼusi la smeltsan li ta balumile (Gén. 2:2). Pe «yakal-o ta abtel» ta skoj ti tskʼupin tajeke, jaʼ noʼoxe jelel xa kʼu yelan ch-abtej (Juan 5:17). Li xchabiel savadoe jaʼ jechtik yelan la spasik kʼuchaʼal chal ta Jenesise: ti x-abtejik vakib kʼakʼale, vaʼun ti xkuxik li ta svukubale. ¿Kʼu yuʼun laj yal Jeova ti skʼan xichʼ chabiel li savadoe? Yuʼun jaʼ jun senyail chkom yuʼun xchiʼuk li j-israeletike, jaʼ skʼakʼalil sventa xkux lek yoʼontonik xchiʼuk chʼul ta stojolal li Diose (kʼelo Éxodo 31:12-15).  Mu buchʼu stakʼ «spas jchopuc abtel» mi jaʼuk li skerem stsebike, li smosoike mi jaʼuk li xchonbolomike (Éx. 20:10). Vaʼun, jaʼ jech xuʼ xakʼ lek ta yoʼonton j-israeletik li kʼusitik sventa mantale.

9. ¿Kʼusi mantaletik laj yakʼik li jnitvanejetik ta relijion ta sventa li xchabiel savadoe?

⁹ Li yajtuneltak Dios ta voʼnee la stabeik sbalil li xchabiel savadoe. Pe li jnitvanejetik ta relijion ta skʼakʼalil Jesuse laj yakʼik tsatsal mantaletik ta sventa li xchabiel savadoe. Mi jaʼuk la stakʼ tuchʼel jutebuk trigo o ti xichʼ poxtael junuk jchamele (Mar. 2:23-27; 3:2-5). Pe ¿mi jech van la snop li Jeova eke? Mu jechuk, jaʼ yuʼun li Jesuse jamal laj yalanbe li buchʼutik chikintabat yaʼyej ti mu jechuk spasike.

10. ¿Kʼu yelan laj yil Jesus li xchabiel savado jech kʼuchaʼal chal Mateo 12:9 kʼalal ta 12?

¹⁰ Li Jesus xchiʼuk yajtsʼaklomtak ti jaʼik judaetike chchabiik savado ta skoj ti chchʼunik li Mantal akʼbat yuʼun Jeova li Moisese. * Pe li Jesuse oy kʼusitik laj yal xchiʼuk ep kʼusitik la spas ti laj yakʼ ta ilel ti muʼyuk chopol mi oy kʼusitik lek tspasik ta stojolal yantik li ta skʼakʼalil savadoe. Xi jamal laj yale: «Stakʼ pasel ta Savado li kʼusi toj leke» (kʼelo Mateo 12:9-12). Muʼyuk laj yal ti tskontrainik li mantal sventa xchabiel savado mi jech tspasike. Yuʼun laj yakʼ ta ilel ti xaʼibe smelolal kʼu yuʼun laj yal Jeova ti skʼan xkuxik li j-israeletike:  ti jaʼ xakʼ ta yoʼontonik spasel li kʼusitik sventa mantale. Li Vivliae xi chal ta sventa li kʼusi la spas Jesus li ta jteklum Nasarete: «Jech onoʼox kʼuchaʼal nopem xaʼi ta skʼakʼalil Savadoe te och batel ta nail tsobobbail xchiʼuk vaʼi sventa tskʼel li Tsʼibetike» (Luk. 4:15-19). Taje chakʼ ta ilel ti jaʼo chbat yichʼik ta mukʼ Dios ta savado xchiʼuk li yutsʼ yalale.

11. Li Jesuse, ¿buchʼu la xchanbe ti skʼan tsots x-abteje?

¹¹ Li Josee la xchanubtas ta karpinteroal li Jesuse xchiʼuk laj yakʼbe yil kʼu yelan chil Jeova li abtelaletike (Mat. 13:55, 56). Li Jesus eke laj van yil kʼu yelan tskus tajek xchikʼ ta abtel Jose yoʼ smakʼlin li yutsʼ yalale. Jech oxal, xaʼibe lek smelolal ti skʼan tsots xij-abteje. Xi laj yalbe yajchankʼoptak ta mas tsʼakale: «Sta-o xichʼ stojol li j-abtele» (Luk. 10:7).

12. ¿Kʼusi tekstoetik chal ti tsots abtej li Pabloe?

¹² Li jtakbol Pablo eke laj yaʼibe lek smelolal kʼu yelan li tsatsal abtele. Jaʼ bat ta yoʼonton yalbel skʼoplal li sbi Jesuse xchiʼuk li kʼusi laj yakʼ ta chanele. Pe maʼuk noʼox, yuʼun tsots abtej sventa sta li kʼusi tstun slajese. Snaʼojik lek li ermanoetik ta Tesalonika ti ta «kʼakʼal-akʼobal» abteje xchiʼuk ti muʼyuk kʼot «kʼuchaʼal alal ikatsil» ta stojolalike (2 Tes. 3:8; Ech. 20:34, 35). Taje jaʼ van skʼoplal li kʼusi la spas ta Korintoe: ti «jmoj abtejik» xchiʼuk Akila xchiʼuk Prisila ta skoj ti jaʼ yabtelik spasel karpanaetike. ¿Kʼusi smelolal kʼalal laj yal ti ta «kʼakʼal-akʼobal» abteje? Maʼuk ti yuʼun la smil sba ta abtele, moʼoj, yuʼun la xcholbe mantal judaetik li ta jujun savado ti jaʼo chkuxik eke (Ech. 13:14-16, 42-44; 16:13; 18:1-4).

13. ¿Kʼusi xuʼ jchanbetik li Pabloe?

¹³ Toj lek kʼusi laj yakʼ jchantik li Pabloe. Akʼo mi tsots abtej sventa smakʼlin-o sba, la xchʼakbe lek yorail spasel «li chʼul abtelal ta sventa li lekil aʼyejetik yuʼun Diose» (Rom. 15:16; 2 Kor. 11:23). La stijbe yoʼonton yantik sventa jechuk spasik eke. Jaʼ yuʼun, xi laj yal ta stojolal li Akila xchiʼuk Prisilae: «Jaʼik jchiʼiltak ta abtel ta sventa li Kristo Jesuse» (Rom. 12:11; 16:3). Xi la stojobtas li jkorintoetik xtoke: «Oyuk-o me ep kʼusi chapasik ta sventa li yabtel Kajvaltike» (1 Kor. 15:58; 2 Kor. 9:8). Xchiʼuk xi to akʼbat snaʼ yuʼun li Diose: «Mi oy buchʼu mu skʼan x-abteje, akʼo mu xveʼ xtok» (2 Tes. 3:10).

14. ¿Kʼusi la skʼan laj yal Jesus li ta Juan 14:12?

¹⁴ ¿Kʼusi abtelal skʼan xa noʼox jpastik li avie? Jaʼ ti xkakʼtik persa xcholel mantal xchiʼuk ti jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Li Jesuse laj onoʼox yal ti mas to mukʼ abtelal tspasik li yajtsʼaklomtake (kʼelo Juan 14:12). ¿Mi jaʼ la skʼan laj yal ti tspasik skʼelobil juʼelal jech kʼuchaʼal la spas li stuke? Moʼoj, jaʼ ti mas to jal chcholik mantale xchiʼuk ti chbatik ta namal teritorioetik sventa xchanubtasik li krixchanoetik ti jaʼ mu sta jech kʼuchaʼal la spas stuke.

15. ¿Kʼusitik skʼan jakʼbe jbatik, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁵ Xiuk jakʼbe jbatik mi oy bu jtaoj kabteltike: «¿Mi baxbolun ta abtel chilik li yantike? ¿Mi ta yorail noʼox tstsuts kuʼun li kabtele xchiʼuk mi chkakʼbe yoʼontonal spasel?». «Jaʼ jech ta jpas maʼ taje», mi xijchie, xuʼ van spat yoʼonton ta jtojolaltik li yajval kabteltike. Maʼuk noʼox, yuʼun xuʼ van xchikintaik-o mantal li jchiʼiltaktik ta abtele. Pe skʼan xiuk jakʼbe jbatik xtok ta sventa li cholmantale xchiʼuk kʼalal ta jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike: «¿Mi xvinaj ti ta jpas ti bu  kʼalal xuʼ kuʼune? ¿Mi lek ta jchapan jba kʼalal oy buchʼu ta jcholbe mantal ta sba veltae? ¿Mi tsut noʼox jkʼel kʼalal oy buchʼu lek chaʼi mantale? ¿Mi chkakʼ persa spasel li jeltos abtelaletik ta jpastike?». «Jaʼ jechun maʼ taje», mi xijchie, xuʼ van ta jkʼupintik spasel.

16. ¿Kʼu yelan laj yil Jesus xchiʼuk yajtakboltak li kux oʼontonale, pe kʼu yelan stalelal li krixchanoetik avie?

¹⁶ Li Jesuse snaʼoj ti skʼan onoʼox xkuxik bakʼintik xchiʼuk li yajtakboltake. Pe li krixchanoetik vaʼ orae xchiʼuk li avie jaʼ jech stalelalik kʼuchaʼal li jkʼulej vinik laj yalbe skʼoplal Jesus ta lokʼolkʼope, ti xi chalbe sbae: «Junuk avoʼonton, veʼan noʼox, uchʼbolajan, kʼupino avaʼi li kʼusitik oy avuʼune» (Luk. 12:19; 2 Tim. 3:4). Li vinik taje jaʼ batem ta yoʼonton li kʼusi tskʼan stuke xchiʼuk ti lekuk xkuxe. Pe jaʼuk li Jesus xchiʼuk yajtakboltake maʼuk bat ta yoʼontonik li kʼusi tskʼan stukike.

17. ¿Kʼusi xuʼ jpastik kʼalal jaʼo muʼyuk chij-abteje?

¹⁷ ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal Jesus kʼalal jaʼo muʼyuk chij-abteje? Jaʼ mi ta jchʼakbetik lek yorail cholmantal xchiʼuk tsobajeletike, ti mu nakauk noʼox kux oʼonton ta jpastik skotol orae. Chkakʼtik persa ti jechuk jpastike, yuʼun jnaʼojtik ti toj tsots skʼoplale (Evr. 10:24, 25). Maʼuk noʼox, yuʼun kʼalal oy bu chbat jkux koʼontontik o chijbat ta paxyale, chkakʼtik persa ti mu jchʼaytik li tsobajeletike xchiʼuk ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jcholtik mantal ti buyuk noʼox oyutike (2 Tim. 4:2).

18. ¿Kʼusi tskʼan akʼo jpastik li Ajvalil kuʼuntike?

¹⁸ Ta jtojbetik tajek ta vokol Jesus ti jaʼ li Ajvalil kuʼuntik ti muʼyuk tskʼanbutik li kʼusi mu spas kuʼuntike xchiʼuk ti tskoltautik yoʼ ta spʼisoluk noʼox xij-abtej xchiʼuk kʼalal ta jkux koʼontontike (Evr. 4:15). Tskʼan ti lekuk jkuxtike, ti tsotsuk xij-abtej sventa jta li kʼusi jtun jlajestike xchiʼuk ti xkakʼtik persa spasel ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Li ta yan xchanobile, ta jkʼeltik kʼusi spasoj Jesus sventa spojutik lokʼel ta yok skʼob jun chopol mosoinel.