1, 2. 1) ¿Kʼusi albatik yuʼun jun anjel li antsetik ti te oyik ta smukinal Jesuse? 2) ¿Kʼusi albatik yuʼun Jesus li antsetik taje?

KʼALAL sakub xa ox osil ta 16 yuʼun nisan ta sjabilal 33, solel tuchʼem yoʼonton chaʼi sbaik junantik antsetik ti skʼanojik Diose. Yuʼun jutuk xa ox mu chibuk kʼakʼal smukel li Kajvaltik Jesuse, pe bat skʼelbeik smukinal sventa xakʼbeik muil tsʼiʼleletik xchiʼuk muil aseite li sbekʼtal Jesuse. Chʼayal to kʼot yoʼontonik kʼalal laj yilik ti xokol xa li smukinale. Xi albatik yuʼun jun anjele: «Laj xa yichʼ chaʼkuxesel» li Jesuse. Xchiʼuk xi to albatike: «Jelavem xa batel avuʼunik ta Galilea, te chavilik» (Mat. 28:1-7; Luk. 23:56; 24:10).

² Kʼalal batik li antsetik taje, te nopaj talel li Jesuse xchiʼuk xi albatike: «Batanik, bat albeik kermanotak ti akʼo xbatik ta Galileae, vaʼun te chilikun» (Mat. 28:10). Ta kʼelele, oy kʼusi tsots skʼoplal chalbe li yajchankʼoptak akʼo mi jaʼtik toʼox laj yichʼ chaʼkuxesele, yuʼun laj yal mantal ti xbat stsob sba skotolike.

3, 4. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti maʼuk noʼox sventa jtakboletik li mantal laj yal Jesus ta Mateo 28:19 xchiʼuk 20? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 1).

³ (Kʼelo Mateo 28:16-20). Li tsobajel la spas Jesuse jaʼ te laj yalbe yajchankʼoptak ti tspasik jun abtelal ti toj tsots skʼoplale xchiʼuk jech-o yakal ta jpastik li avi eke. Xi albatike: «Batanik, bat pasik ta jchankʼop li krixchanoetik ta skotol jteklumetike, [...] chanubtasik ta xchʼunel skotol li kʼusitik laj kalboxuke».

⁴ Li mantal laj yal Jesuse maʼuk noʼox sventa li 11 ta voʼ yajtakboltak ti tukʼ yakʼoj sbaike, moʼoj, yuʼun oy ta yoʼonton ti xcholik mantal skotol li yajtsʼaklomtake. ¿Kʼuxi jnaʼojtik taje?  Yuʼun li ta vits Galilea ti bu laj yal mantal Jesuse, maʼuk noʼox stuk te oyik li jtakboletike. Jvules ta joltik ti xi albatik yuʼun anjel li antsetike: «Te chavilik [ta Galilea]». Jaʼ yuʼun, xuʼ van ayik ek li antsetik ti tukʼ yakʼoj sbaike. Maʼuk noʼox, li jtakbol Pablo eke laj yal ti «laj yakʼ sba ta ilel ta stojolal mas ta voʼob sien ermanoetik» li Jesuse (1 Kor. 15:6). ¿Bu van jotukal taje?

5. ¿Kʼuxi jnaʼojtik ti jaʼ laj yalbe skʼoplal Pablo li tsobajel chal ta Mateoe?

⁵ Li kʼusi laj yal Pabloe, ¿mi jaʼ van laj yalbe skʼoplal li tsobajel chal ta Mateo kapitulo 28? Xuʼ jchʼuntik ti jaʼe. Baʼyel sprevail: jutuk mu skotoluk li yajchankʼoptak Jesuse jaʼik jgalileaetik. Jech oxal, mas lek ti teuk xbat stsob sbaik ta jpʼejuk vits ta Galilea li epal krixchanoetik taje, jaʼ mas vokol ti batikuk ta Jerusalene. Xchibal sprevail: kʼalal chaʼkuxiem xa ox li Jesuse, kak xa onoʼox la stsob sbaik xchiʼuk li 11 ta voʼ yajtakboltak ta jpʼej na ta Jerusalene. Ti jaʼuk noʼox oy ta yoʼonton Jesus ti xalbe yajtakboltak ti xbat xcholik mantal xchiʼuk ti spasik ta yajchankʼop li krixchanoetike, mu persauk laj yalbe jechuk li antsetik xchiʼuk li yan yajchankʼoptak ti skʼan xbat stsob sbaik ta Galileae. Yuʼun xuʼ te noʼox ta Jerusalen laj yal ti jechuke (Luk. 24:33, 36).

6. ¿Kʼuxi chakʼ kiltik Mateo 28:20 ti skʼan jpastik ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike, xchiʼuk kʼuxi yakal chkʼot ta pasel?

⁶ Kʼalal laj yal Jesus ti skʼan pasel ta yajchankʼop li krixchanoetike, maʼuk noʼox laj yalanbe li 11 ta voʼ yajtakboltake. ¿Kʼuxi jnaʼojtik? Yuʼun xi to laj yale: «Te ta jchiʼinoxuk-o skotol kʼakʼal jaʼ to mi poʼot xa ox xlaj skotol li kʼusitik oy ta balumile» (Mat. 28:20). Jamal xvinaj ti stsakoj lek yip o yakal chkʼot ta pasel avi li kʼusi laj yal Jesuse, yuʼun chichʼik voʼ jutuk mu 300 mil yajtsʼaklomtak Kristo jujun jabil sventa xkʼotik ta stestigo Jeovae.

7. ¿Kʼusi ta jkʼelbetik batel skʼoplal, xchiʼuk kʼu yuʼun?

⁷ Ep li buchʼutik chichʼik estudioe chakʼbeik yipal mantal, vaʼun chichʼik voʼ. Pe junantike te noʼox xnopetik mi tspasik ta yajchankʼop Kristo. Akʼo mi lek chaʼiik li kʼusi yakal chchanike, mu skʼan xichʼik voʼ. Li ermanoetike oy ta yoʼontonik tskolta yaj-estudioik sventa xakʼ ta xkuxlejalik li kʼusi chchanike xchiʼuk ti spasik ta yajchankʼop Kristoe. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jkoltatik li kaj-estudiotik sventa xlik skʼanik li Jeovae xchiʼuk ti xakʼbeik yipal mantale. Toj lek ti jkʼelbetik skʼoplal taje, yuʼun xuʼ van chkʼot skʼakʼalil ti skʼan jnoptik mi ta to xkakʼbetik estudio junuk krixchano o mi muʼyuk xa.

8. ¿Kʼu yuʼun xuʼ van vokol chkaʼitik skoltael li kaj-estudiotik yoʼ xlik skʼanik li Jeovae?

⁸ Li Jeovae tskʼan ti xlokʼuk ta yoʼonton krixchanoetik ti xtunik ta stojolal ta skoj ti skʼanojike. Jaʼ yuʼun, ¿kʼusi oy ta jbatik spasel? Jaʼ ti jkoltatik li kaj-estudiotik sventa xakʼik venta ti kʼanbilik ta jujuntal yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti tete sat ta stojolalike. Ta jkʼantik ti jaʼuk Stot xilik Jeova «li buchʼu chamem stotike» xchiʼuk ti jaʼ «jchabivanej yuʼun li antsetik ti chamem smalalike» (Sal. 68:5). ¿Kʼusi xuʼ xkʼot ta pasel mi laj yakʼik venta kaj-estudiotik ti kʼanbilik tajek yuʼun li Diose? Xuʼ van mas to xlik skʼanik ek. Pe oy junantike muʼyuk xkʼanatik yuʼun li stotike, jaʼ yuʼun vokol chaʼiik ta chʼunel ti jaʼ jun jkʼanvanej Totil li Jeovae (2 Tim. 3:1, 3). Jech oxal, kʼalal chkakʼbetik estudioe, kalbetik skʼoplal li stalelaltak Dios ti toj kʼupilik sbae. Jkoltatik li kaj-estudiotik sventa xakʼik venta ti oy tajek ta yoʼonton Jeova ti staik kuxlejal sbatel  osile xchiʼuk ti chkoltaatik ta staele. ¿Kʼusi to mas xuʼ jpastik?

9, 10. ¿Kʼusi livroal skʼan jtunestik sventa xkakʼtik-o estudioe, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan jaʼ jtunestik?

⁹ Jtunestik li livro ¿Kʼusi chchanubtasvan li Vivliae? xchiʼuk Jkʼantik-o li Diose. Li chaʼlik livro liʼe pasbil sventa jkolta kaj-estudiotik yoʼ xlik skʼanik li Jeovae. Kalbetik junchibuk skʼelobil. Li livro Kʼusi chchanubtasvan ta kapitulo 1 te chalbe smelolal li sjakʼobiltak liʼe: ¿mi oyutik ta yoʼonton li Diose o mi muʼyuk xkʼuxul yoʼonton?, ¿kʼu yelan chil Dios kʼalal chkil jvokoltike? xchiʼuk ¿mi xuʼ xakʼot ta yamigo li Jeovae? Yan li livro Jkʼantik Diose jaʼ chkoltaatik-o kaj-estudiotik sventa xakʼik venta ti mas lek chbat xkuxlejalik mi chchʼunik li beiltaseletik ta Vivliae xchiʼuk ti mas to chamigoinik li Jeovae. Xuʼ van oy xa jaykojuk kakʼojtik estudio ta xchaʼlikal li livro taje, pe skʼan me lekuk jchapan jbatik jujun velta xchiʼuk ti jtsaktik ta venta li kʼusi chtun yuʼunik ta jujuntale.

¹⁰ ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi oy junuk j-estudiotik ti oy kʼusi tskʼan chchan ta jvuntik, pe ti maʼuk te skʼoplal li ta Abtejebaletik sventa xijchanubtasvane? Xuʼ xkalbetik ti skʼel stuke  xchiʼuk ti jechuk-o xkakʼbetik estudio li ta livro yakalutik xchanele.

11. 1) ¿Bakʼin skʼan xlik jpastik orasion xchiʼuk junuk j-estudiotike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ xkalbe j-estudiotik ti tsots skʼoplal li orasione?

¹¹ Jlikestik ta orasion kʼalal chkakʼtik estudioe. Kʼalal chkakʼtik estudioe, mas me lek ti xkakʼtik noʼox persa ti jpastik orasion ta slikebal xchiʼuk mi laj koʼontontike. ¿Bakʼin skʼan jech jpastik? Jaʼo van kʼalal echʼem xa ox junchibuk xemana mi lik kakʼbetik estudio junuk krixchanoe. Skʼan xkakʼbetik yil ti jaʼ to xuʼ xkaʼibetik lek smelolal kʼusi chal Vivlia mi tskoltautik li chʼul espiritue. Sventa xakʼbeik yil yaj-estudioik ti tsots skʼoplal li orasione, junantik ermanoetike baʼyel chchanik Santiago 1:5 ti xi chale: «Mi oy junuk avuʼunik ti skʼan to spʼijile, akʼo skʼanilanbe Dios». Vaʼun, xi tsjakʼbeike: «¿Kʼuxi xuʼ jkʼanbe jpʼijiltik li Diose?». Xuʼ van tstakʼik ti skʼan jkʼantik ta orasione.

12. ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik Salmo 139:2 kʼalal ta 4 sventa jchanubtas j-estudiotik ta spasel orasione?

¹² Jchanubtastik ta spasel orasion li j-estudiotike. Kakʼbetik yil ti oy tajek ta yoʼonton chchikinta Jeova li kʼusi jamal chalbe ta s-orasione. Kalbetik ti xuʼ jlokʼes koʼontontik ta yalbel Jeova ti kʼu yelan chkaʼi jbatike xchiʼuk ti xuʼ xkalbetik li kʼusi mu x-albej kuʼuntik yan krixchanoe. Yuʼun li stuke yiloj xa onoʼox li kʼusitik nakʼal ta jnopbentike (kʼelo Salmo 139:2-4). Jech xtok, xuʼ skʼanbe koltael Dios yoʼ sjel li kʼusitik chopol tsnope xchiʼuk ti xkom yuʼun li kʼusitik nopem xaʼi spasel ti chopolike. Jnopbetik skʼoplal jun krixchano ti oy xa kʼuuk sjalil yakal chkakʼbetik estudioe, pe tskʼupin jun kʼin ti muʼyuk lek bu likem tale. Snaʼoj ti chopole, jaʼ noʼoxe oy kʼusitik lek tajek chil ti chichʼ pasel tee. ¿Kʼusi xuʼ jpastik? Jtijbetik yoʼonton sventa xalbe Jeova ti kʼu yelan chaʼi sbae xchiʼuk ti skʼanbe vokol sventa jaʼuk noʼox skʼupin li kʼusi lek chil li Jeova eke (Sal. 97:10).

13. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan xkalbetik noʼox kaj-estudiotik ti xbatik ta tsobajeletike? 2) ¿Kʼusi xuʼ jpastik yoʼ junuk noʼox yoʼonton xaʼi sba ta tsobajel li j-estudiotike?

¹³ Kalbetik noʼox ti xbat xchiʼinutik ta tsobajeletik li kaj-estudiotike. Tsots skʼoplal ti jechuk jpastike, yuʼun li kʼusi chichʼ alel ta tsobajele xchiʼuk li kʼusi ta jpastike xuʼ xtijbat-o yoʼonton sventa xtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti xakʼbe-o yipal mantale. Jaʼ yuʼun, kakʼbetik yil li video ¿Kʼu yelan li jtsobajelkutike? xchiʼuk kalbetik ti xuʼ xbate. Mi xuʼ kuʼuntike, echʼ kikʼtik ta snaik. Oy kʼusi toj lek xuʼ jpastik kʼalal chkakʼbetik estudioe, xuʼ jelilantik li buchʼu ta jchiʼintik batele. Vaʼun, li j-estudiotike chlik yojtikin yan ermanoetik xchiʼuk mas jun yoʼonton chaʼi sba mi bat li ta tsobajeletike.

14. ¿Kʼusi xuʼ xtijbat-o yoʼonton li buchʼu yakal chichʼ estudio yoʼ xakʼbe yipal mantale?

¹⁴ Li kʼusi oy ta koʼontontike jaʼ ti xakʼbeik yipal mantal li kaj-estudiotike (Efes. 4:13). Kʼalal oy buchʼu chlik yichʼ chanubtasel ta Vivliae, xuʼ van jaʼ noʼox oy ta yoʼonton tskʼel kʼuxi tstabe sbalil li kʼusi yakal chchane. Pe mi lik skʼan mas li Jeovae, xuʼ me jaʼ xtijbat yoʼonton sventa snop kʼuxi xuʼ skolta li yantike xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbaile (Mat. 22:37-39). Mi jaʼo xuʼ laj kiltike, kalbetik ti xuʼ me jkolta jbatik ta yakʼel matanal takʼin ta sventa li abtelal ta spʼejel balumile.

15. ¿Kʼuxi xuʼ jkolta j-estudiotik sventa stsal yuʼun li kʼusitik tsnuptane?

¹⁵ Jchanubtas j-estudiotik sventa stsal yuʼun li kʼusitik tsnuptane. Kalbetik skʼoplal junuk skʼelobil. Jnoptik ti xi chalbutik junuk  j-estudiotik ti jaʼ xa jcholmantal ti muʼyuk to yichʼoj voʼe: «Mi xanaʼe, oy kʼusi chopol la spasbun jun ermano ta tsobobbail». ¿Kʼusi van chkalbetik? Mu xkalbetik ta anil buchʼu oy smul junukal, jaʼ mas lek kakʼbetik yil ti oy chaʼtos kʼusi stakʼ spas jech kʼuchaʼal chal li Vivliae: xuʼ xakʼ ta perton li ermanoe, pe mi te-o ta sjol li kʼusi kʼot ta pasele, xuʼ xbat skʼopon ta slekil yoʼonton sventa lekuk xil sbaik yan veltae (koʼoltaso xchiʼuk Mateo 18:15). Sventa jkolta j-estudiotik yoʼ snaʼ kʼusi xuʼ xal xchiʼuk ti kʼusi xuʼ spase, jchanubtastik ta stunesel li aplikasion JW Library^®, li Saʼobil sventa xchanik mas li stestigotak Jeovae xchiʼuk li jpajinatik jw.org^®. Mi xtojob xa ox lek xchapanel mi lik skʼop xchiʼuk yantik kʼalal skʼan toʼox xichʼ voʼe, mas to lek chil sbaik xchiʼuk li ermanoetik ta tsobobbail ta mas jelavele.

16. ¿Kʼu yuʼun ep sbalil mi ta jelilantik li buchʼutik ta jchiʼintik ta akʼ estudioe?

¹⁶ Kikʼtik batel yan ermanoetik kʼalal chkakʼtik estudioe o li jkʼelvanej ta sirkuito kʼalal chtal svulaʼanutike. Li ta parafo 13, te laj kaltik ti ep sbalil mi jech ta jpastike, pe maʼuk noʼox, yuʼun li yan jcholmantaletike xuʼ skoltaik li kaj-estudiotike. ¿Kʼuxi taje? Jnoptik noʼox ti ep xa ta velta yakʼoj persa yiktael sikʼolajel li j-estudiotike, pe mu xkom-o yuʼun. Mi jaʼ jeche, lek me ti xkikʼtik batel junuk ermano ti vokol laj yaʼi yiktael sikʼolajele. Vaʼun, xuʼ van xchiʼin ta loʼil li kaj-estudiotike xchiʼuk xuʼ xkoltaat-o li kʼusi ch-albate. Mi chijxiʼ noʼox chkaʼitik yakʼel estudio kʼalal te jchiʼuktik junuk ermano ti mas xa xtojobe, xuʼ me xkalbetik ti jaʼ akʼo yakʼbe estudioe. Kʼalal chkikʼtik batel li ermanoetik ti ep xa kʼusi xchanojike, xuʼ me stabe sbalil kaj-estudiotik li kʼusi chalike. Teuk ta joltik ti jaʼ ta jkʼantik ti xakʼbe yipal mantale.

17, 18. ¿Kʼusi skʼan jtsaktik ta venta mi ta jnoptik mi oy buchʼu chkiktabetik yakʼbel estudioe?

¹⁷ Mi mu xakʼbe yipal mantal junuk j-estudiotike, skʼan jnoptik mi ta to van xkakʼbetik estudio. Pe skʼan jtsaktik ta venta li kʼusi spas yuʼune, yuʼun li junantike mas anil chakʼbeik yipal mantal, jaʼuk li yantike kʼun chakʼbeik tal. Xiuk jakʼbe jbatike: «¿Mi yakʼojbe yipal akʼo mi oy kʼusi vokol chaʼie? ¿Mi yakal xa chakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chchane?» (Mat. 28:20). Xuʼ van kʼun chakʼbe tal li buchʼu chkakʼbetik estudioe, pe skʼan onoʼox xvinaj ti yakal chakʼ ta xkuxlejal li kʼusi chchane.

¹⁸ ¿Kʼusi xuʼ jpastik mi muʼyuk mas ep sbalil chil ti chichʼ estudioe? Jnoptik noʼox ti tsuts xa yuʼun li livro Kʼusi chchanubtasvane xchiʼuk xuʼ van lik xa xchan li livro Jkʼantik Diose, jaʼ noʼoxe mi jkojuk-o ayem ta tsobajel mi jaʼuk li ta Konmemorasione. Jech xtok, mi nopem xaʼi chal ti muʼyuk xokol kʼalal chkakʼbetik estudio akʼo mi jsetʼ juteb noʼox kʼusi chmak-oe, skʼan me jchiʼintik lek ta loʼil. *

19. ¿Kʼusi xuʼ xkalbetik li buchʼu muʼyuk ep sbalil chil ti chichʼ estudioe, xchiʼuk kʼusi skʼan jtsaktik ta venta?

 ¹⁹ Xuʼ xi jakʼbetik li kaj-estudiotike: «¿Kʼusi tsmakot yaʼeluk ti mu xapas ta stestigo Jeovae?». Jnoptik ti xi tstakʼbutik akʼo mi oy xa kʼuuk sjalil yakal chkakʼbetik estudioe: «Lek chkaʼi ti ta jchan li Vivliae, pe muʼyuk jnopoj chipas ta stestigo Jeova». ¿Mi lek van ti xkakʼbetik-o estudioe? Jech xtok, xuʼ van chalbutik kʼu yuʼun vokol chaʼi ti xakʼbe yipale. Yuʼun xuʼ van tsnop ti mu spas yuʼun ti xlokʼ ta cholmantal ta naetike. Kʼalal mi kaʼitik kʼu yelan chaʼi sbae, mas xa ta jnaʼtik kʼuxi xuʼ jkoltatik-o.

20. ¿Kʼuxi tskoltautik Echos 13:48 sventa jnoptik mi chkakʼbetik to estudio junuk krixchanoe?

²⁰ Oy junantik li buchʼutik chichʼik estudioe jaʼ jech tspasik kʼuchaʼal li j-israeletik ta skʼakʼalil Esekiele. Li Jeovae xi laj yalbe Esekiel ta stojolal li j-israeletike: «¡Kʼelavil! Xakoʼolaj chilik kʼuchaʼal jun jkʼejimol ti kʼupil sba yechʼomal yee, ti xtojob lek stijel li stijobil son ti oy yakʼiltake xchiʼuk ti tskʼejinta jun kʼejimol sventa kʼanbaile. Chchikintaik li kʼusi chavale, pe muʼyuk buchʼu chakʼ ta xkuxlejal» (Esek. 33:32). Xuʼ van vokol chkaʼitik yalbel junuk j-estudiotik ti muʼyuk xa ta jchanubtastike, pe teuk ta joltik ti «toj komkom xa li yoraile» (1 Kor. 7:29). Jaʼ yuʼun, jaʼ lek ti mu xa xkakʼbetik estudio li buchʼutik mu skʼan sjel xkuxlejalike, jaʼ mas lek ti jsaʼtik «li buchʼutik oy lek ta yoʼontonik stael li kuxlejal sbatel osile» (kʼelo Echos 13:48).

21. ¿Kʼusi jaʼ li teksto sventa sjabilal 2020, xchiʼuk kʼusi tskoltautik spasel?

²¹ Li teksto sventa sjabilal 2020 tskoltautik sventa xijtojobuk mas ta spasel ta yajchankʼop Kristo li krixchanoetike. Jaʼ te lokʼem tal li kʼusi laj yal Jesus li ta tsobajel la spas ta vits Galileae: batanik, bat pasik ta jchankʼop, akʼbeik yichʼ voʼ (Mat. 28:19).