¿Mi anaʼoj xa?
¿Kʼu toʼox yelan li nail tsobobbailetik ta baʼyel sigloe? Li ta lokʼole te chvinaj kʼu toʼox yelan li nail tsobobbail ta baʼyel siglo ta Gamala ti te van lajuneb kilometro xkom ta snorteal nab Galilea. Liʼe chakʼ ta ilel kʼu toʼox van yelan li nail tsobobbailetik ta voʼnee.
¿Kʼuxi lik tal li nail tsobobbailetike?
LI CHAʼPʼEL kʼop ta griego nail tsobobbail xie jaʼ smelolal «mukʼta tsobajel» o «yavil tsobajel». Sta-o tajek li sbi akʼbile, yuʼun leʼ olon tale jaʼ toʼox chichʼ tunesel sventa te xichʼik ta mukʼ Dios li judaetike xchiʼuk te chichʼik beiltaseletik. Li ta Tsʼibetik ta Evreo Kʼope muʼyuk jamal chalbe skʼoplal li nail tsobobbaile, jaʼuk li ta Tsʼibetik ta Griego Kʼope jamal chakʼ ta ilel ti oy xa onoʼox ta baʼyel siglo li snailtak tsobobbaile.
Jutuk mu skotoluk li buchʼutik xchanojbeik lek skʼoplale, chalik ti jaʼo lik yichʼ tunesel li nail tsobobbail kʼalal tey toʼox chukbilik ta Babilonia li judaetike. Xi to chalbe skʼoplal li Encyclopaedia Judaica: «Ta skoj ti chʼabal jun Stemploik li buchʼutik Chukbilik batele, ti yan-o lum bu oyike xchiʼuk ti chtun yuʼunik ti xichʼ patbel yoʼontonike, xuʼ van la stsob sbaik bakʼintik ta savado sventa xchanik li Skʼop Diose». Yileluke, kʼalal kolik ta mosoinel li judaetike, jech-o la stsob sbaik sventa spasik orasion xchiʼuk ti xchanik li Skʼop Diose, jech oxal la svaʼanik nail tsobobbailetik ti bu ch-echʼik ta nakleje.
Li ta baʼyel sigloe, li lumetik ta Mediterráneo, Medio Oriente xchiʼuk li ta Israele, toj echʼ noʼox tsots skʼoplal chil ta xkuxlejalik li nail tsobobbaile. Li Lee Levine ti chchanubtasvan ta Universidad Hebrea de Jerusalén, xi laj yale: «Te chkʼot chanunajikuk, chkʼot veʼikuk kʼalal tspasik junuk kʼin o kʼalal chkux yoʼontonik ta savadoe, te tstsob sbaik kʼalal oy kʼusi chchapanike, te tskʼelbeik skʼoplal politika xchiʼuk yan kʼusitik sventa li jnaklejetike. Jech xtok, te tsnakʼik li stakʼin jteklume». Xi to laj yal xtoke: «Pe mas toj tsots skʼoplal chilik sventa te xichʼik ta mukʼ li Diose». Jaʼ yuʼun mu labaluk sba chkaʼitik ti nopolik noʼox chkʼotilan ta nail tsobobbail li Jesus sventa chchanubtasvane (Mar. 1:21; 6:2; Luk. 4:16). Te chkʼot chanubtasvanuk, tojobtasvanuk xchiʼuk tstsatsubtas li buchʼutik te chkʼotike. Kʼalal oy xa ox li baʼyel stsobobbail yajtsʼaklomtak Kristoe, li Pabloe nopem xaʼi ti te chkʼot xchol mantale. Li buchʼutik oy ta yoʼontonik xchikintael mantale, te chkʼotik li ta nail tsobobbaile. Jech oxal, kʼalal chkʼot ta junuk lum li Pabloe jaʼ baʼyel chbat xchol mantal li ta nail tsobobbaile (Ech. 17:1, 2; 18:4).
Xuʼ van chakʼupin skʼelel xtok liʼe
LI JKʼEL˗OSIL TA TOYOLE
Li nail tsobobbailetik ta skʼakʼalil Jesús xchiʼuk li yajtsʼaklomtake
LI JESUSE: JAʼ LI BEE, JAʼ LI MELELE, JAʼ LI KUXLEJALE
Te oy ta nail tsobobbail ta Nasaret
¿Kʼusi laj yal Jesus ti jaʼ ta skoj ti kap-o tajek sjolik li krixchanoetik ta slumale xchiʼuk ti jaʼ ta skoj ti tskʼan ox tsmilike?
