SLOʼIL XKUXLEJAL
Li kʼusi la jpase jaʼ onoʼox li kʼusi skʼan jpase
LI Donald Ridley ti jaʼ abogadoe mas ta 30 jabil la spakbe skʼoplal ermanoetik ta snail chapanobbailetik. La skolta doktoretik, jchapanvanejetik xchiʼuk yan krixchanoetik yoʼ xakʼik venta ti oy sderecho mi chchʼam chʼichʼ o mi moʼoj li buchʼu ch-ipaje. Jech xtok, la skolta jayibuk ermanoetik ta spakbel skʼoplalik li ta snail chapanobbailetik ta Estados Unidose. Li yamigotake Don toʼox chalbeik, toj baxbol, bikʼit yakʼoj sba xchiʼuk chlokʼ ta yoʼonton skoltael li yantike.
Li ta 2019, albat yuʼun doktoretik ti tsakbil ta jtos chamel ta xchinab ti muʼyuk xpoxile. Toj anil noʼox tsatsaj li xchamele, vaʼun cham ta 16 yuʼun agosto ta 2019. Kalbetik skʼoplal kʼu yelan echʼ xkuxlejal.
Livokʼ ta 1954 ta Saint Paul (Minnesota, Estados Unidos). Li kutsʼ kalale jaʼik jkatolikoetik xchiʼuk lek noʼox sba li jkuxlejalkutike. Voʼob alab nichʼnabilunkutik, voʼon li xchaʼvoʼal ololune. Kʼalal kʼoxun toʼoxe, te lichanunaj ta s-eskuela jkatolikoetik xchiʼuk la jkolta li paleetike, pe mu masuk jnabe skʼoplal li Vivliae. Akʼo mi jnaʼoj ti xuʼ van oy jun Jpasvaneje, muʼyuk ep kʼusi ta jchan kil li ta chʼulnae.
LI-OCH TA MANTAL
Kʼalal jun toʼox jabil yakal ta jchanbe skʼoplal smantaltak ajvalile, kʼotik ta jna chaʼvoʼ testigoetik. Jaʼo yakal chichukʼomaj kʼalal kʼotike, jaʼ yuʼun laj yalbeikun ti tsutik tal ta tsʼakale. Xi la jakʼbeik kʼalal sutik tale: «¿Kʼu chaʼal mas lek xkuxlejalik li buchʼutik chopolike? ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa xijmuyubaj?». Laj yakʼbeikun komel li livro La verdad que lleva a vida eterna xchiʼuk li Xchʼul Kʼop Dios sventa Achʼ Balumil ti yox toʼox spate. Lik yakʼbeikun estudio, vaʼun jaʼ to te jam jsat. Labal sba laj kaʼi ti jaʼ noʼox xuʼ skoltautik li Ajvalilal yuʼun Dios xchiʼuk ti tsventain li balumile. Laj kakʼ venta ti muʼyuk kʼusi pasem yuʼunik li ajvaliletike, ti jaʼ noʼox yakʼojbeik svokol li krixchanoetike xchiʼuk ti muʼyuk tukʼ kʼusi spasojike.
Laj kakʼ jkuxlejal ta stojolal Jeova ta slikebaltik 1982. Li vaʼ jabil xtoke, laj kichʼ voʼ ta Asamblea ta Distrito ti «Verdad del Reino» sbie, ta jun estadio ta Saint Paul. Kʼalal echʼ jun xemanae, te lichaʼsut batel sventa jpas eksamen yoʼ xi-abtej ta abogado. Li ta slikebaltik oktuvree, laj kichʼ albel ti xuʼ xlik abtejkun ta abogadoe.
Li vaʼ asambleae, te laj kojtikin li Mike Richardson ti chtun ta Betel ta Brooklyn (Nueva York). Laj yalbun ti oy jun ofisina sventa asuntos legales (li kʼusitik chichʼ chapanel ta stojolal ajvalil) li ta smeʼ nail abtelale. Vul ta jol li kʼusi laj yal li kapon vinik ti chalbe skʼoplal ta Echos 8:36, vaʼun xi la jnope: «¿Kʼusi tsmakun sventa xitun li ta Oficina de Asuntos Legalese?». Jech oxal, la jnojes li solisitud sventa xitun ta Betele.
Li jtot jmeʼe mu skʼanik ti xi-och ta stestigo Jeovae. Xi laj yalbun li jtote: «Mi labat ta Betele, ¿kʼusi sbalil chatabe li avabtel ta abogadoale?». Laj kalbe ti lokʼ ta koʼonton jtuke xchiʼuk ti chkichʼ kuni moton takʼin jujun u ti jaʼ jech chichʼik li jbetelitaetike.
Ta skoj ti kakʼoj ke chi-abtej ta jun snail chapanobbaile, muʼyuk bat tunkun ta anil li ta Betel ta Brooklyne, jaʼ to libat ta 1984. Te li-abtej ta Oficina de Asuntos Legales. Bal to ti li-abtej xa onoʼox ta snail chapanobbaile, yuʼun tun tajek kuʼun.
LAJ YICHʼ CHAʼACHʼUBTASEL LI TEATRO STANLEY
Kʼalal jaʼ toʼox laj yichʼ manel li Teatro Stanley.
Li ta noviembre ta 1983, li j-organisasiontike la sman li Teatro Stanley ta Jersey City (Nueva Jersey). Li ermanoetike la skʼanik permiso sventa xchaʼtsʼakik lus xchiʼuk ti stikʼik ochel voʼe. Kʼalal bat xchiʼinik ta loʼil li j-abteletik ta lume, laj yalbeik ti jaʼ sventa tsjelubtasik asambleaetik li ta teatroe. Li ta smantal ajvalile, chal ti oy noʼox bu xuʼ stsob sbaik sventa xichʼik ta mukʼ Dios li krixchanoetike. Pe li teatroe te oy ta yavil pʼolmajebaletik, jaʼ yuʼun muʼyuk akʼbatik permiso. Li ermanoetike la skʼanik chapanel, pe muʼyuk kuch yuʼunik.
Kʼalal jun toʼox xemana jkʼotel ta Betele, li organisasione bat skʼan parte ta snail chapanobbail sventa x-akʼbatik li permisoe. Ta skoj ti li-abtej chib jabil li ta snail chapanobbail ta Saint Paul (Minnesota), jnaʼoj lek kʼu yelan ta chapanel. Xi laj yal jun jchiʼil ta abogadoe: «Li Teatro Stanley tunesbil xa onoʼox sventa xakʼik ta ilel pelikulaetik xchiʼuk chtal jkʼejimoletik o yan kʼusitik. ¿Kʼu yuʼun jaʼ xa mu stakʼ te xichʼ pasel li kʼusitik sventa relijione?». Li snail chapanobbaile la skʼelbe lek skʼoplal, vaʼun laj yal ti muʼyuk laj yichʼ tsakel ta venta li jderechokutik sventa xkichʼkutik ta mukʼ Diose, jaʼ yuʼun laj yalbe j-abteletik ti akʼo yakʼbunkutik permisoe. Te laj kakʼ venta ti yakal chakʼbe bendision Jeova li kʼusitik chichʼ chapanel ta stojolal ajvalil sventa mu xpaj li abtelal chichʼ pasel ta s-organisasione. Ximuyubaj tajek ti likoltavan jutuke.
Li ermanoetike la xchaʼachʼubtasik li Teatro Stanleye xchiʼuk mu sta jun jabil yichʼ yuʼunik. Li ta 8 yuʼun septiembre ta 1985, te laj yichʼ pasel li Stsutseb Chanob vun ta Galaad numero 79 xchiʼuk Salon sventa Asamblea ta Jersey City la sbiin li teatro taje. Jaʼ jun mukʼta matanal laj kaʼi ti jech li-abtej ta stojolal Jeovae. Ximuyubaj tajek, jaʼ mu sta li kʼusitik la jpas kʼalal litun ta abogado kʼalal skʼan toʼox xikʼot ta Betele. Muʼyuk la jnopbe skʼoplal ti ep to kʼusitik chakʼ jkʼupin li Jeovae.
LA JPAKBE SKʼOPLAL ERMANOETIK YOʼ MU XICHʼIK CHʼICHʼ
Li ta sjabilaltik 1980, oy ep doktoretik xchiʼuk ospitaletik muʼyuk tstsakik ta venta ti muʼyuk chchʼamik chʼichʼ li ermanoetik ti staoj xa svaʼlejike. Mas to chil svokolik li buchʼutik xchiʼuk yole, yuʼun li jchapanvanejetike chalik ti persa skʼan xichʼik chʼichʼe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun mi muʼyuk la xchʼam chʼichʼ li meʼile, xuʼ van xcham xchiʼuk stuk chkom li yole.
Li ta 29 yuʼun disiembre ta 1988, li ermana Denise Nicoleau toj echʼ noʼox mal xchʼichʼel kʼalal ayan yole. Ta skoj ti xuʼ xcham-oe, li doktore laj yalbe ti skʼan xichʼ chʼichʼe. Li ermanae muʼyuk la xchʼam. Ta yokʼomale, li doktoretike la saʼik jun jchapanvanej sventa xakʼ ye yoʼ stikʼbeik chʼichʼ li ermanae. Li jchapanvaneje muʼyuk la stsak ta venta kʼusi tsnop li ermana Nicoleau mi jaʼuk li kʼusi tsnop smalale. Jech xtok, muʼyuk laj yal ti jaʼ laj yakʼ ye sventa xichʼ chʼichʼ li ermanae.
Li ta viernes 30 yuʼun disiembre, li doktoretike laj onoʼox stikʼbeik chʼichʼ li ermanae akʼo mi pajesvanik li smalal xchiʼuk li yan yutsʼ yalaltake. Li ta mal kʼakʼal xtoke, junantik yutsʼ yalaltak xchiʼuk moletike tsakatik batel yuʼun li polisiae. ¿Kʼu yuʼun? Jaʼ la ta skoj ti la smakik ta be doktoretik sventa mu xbat stikʼbeik chʼichʼ li ermanae. Li ta savado 31 yuʼun disiembree, sob xa vinaj ta notisia li kʼusi kʼot ta pasele, vinaj ta Nueva York xchiʼuk ta yan jteklumetik ti te nopol xkome.
Kʼalal keremunkutik toʼox xchiʼuk li Philip Brumley.
Li ta sob lunese, ay jkʼankutik parte ta snail chapanobbail xchiʼuk la jchiʼinkutik ta loʼil li Milton Mollen ti jaʼ oy ta sba chchapanvane. Laj kalbe li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk ti la spas sba ta mantal stuk li jun jchapanvanej sventa stikʼbeik chʼichʼ li ermanae. Li Mollene laj yalbun ti xi-echʼ ta s-ofisina li ta mal kʼakʼale sventa xkalbe li kʼusi kʼot ta pasele xchiʼuk li kʼusi xuʼ jpaskutike. Bat xchiʼinun li Philip Brumley ti jaʼ sbainoj skʼelel li departamento bu chi-abteje. Laj yichʼ takel ta ikʼel ek li s-abogado doktoretike. Tsots bat li kʼope. Vaʼun, li ermano Brumleye laj yakʼbun kil jlik uni kʼox vun ti xi chale: «Tsots xa me chakʼopoj chkaʼi». Lek li kʼusi laj yalbune, yuʼun xkapet xa ox jol yuʼun li kʼusitik chalilan li abogadoe.
Ta tsʼetkʼob kʼalal ta batsʼikʼob: Richard Moake, Gregory Olds, Paul Polidoro, Philip Brumley, voʼon xchiʼuk Mario Moreno kʼalal la jkolta jbakutik ta xchapanbel skʼoplal li Watchtower xchiʼuk Stratton li ta snail chapanobbail ta Estados Unidose (kʼelo li revista ¡Despertad! ta 8 yuʼun enero ta 2003).
Kʼalal jun xa ox ora te ta jvulilan jbakutike, li jchapanvaneje laj yal ti jaʼ baʼyel tskʼelbe skʼoplal ta yokʼomal li jkʼopkutike. Kʼalal lilokʼkutik ta s-ofisinae, xi to laj yal li Mollene: «Mu ta aniluk tspas kanal li s-abogado doktoretike». Laj kakʼ venta ti yakal chalbun Jeova ti xuʼ jpaskutik kanale. Labal sba ta kʼelel ti yakal tstunesunkutik Jeova sventa spas li kʼusi oy ta yoʼontone.
Nax akʼobal livaykutik sventa jchapankutik li kʼusi chkalkutike. Li snail chapanobbaile nopol xil li Betel ta Brooklyne. Jaʼ yuʼun, ta kok libatkutik xchiʼuk li jchiʼiltak ta abtele. Kʼalal la xchikinta kʼusi laj kalkutik li chanvoʼ jchapanvanejetike, laj yalik ti mu persauk laj yichʼ chʼichʼ jechuk li ermana Nicoleaue. La spas kanal li ermanae, li snail chapanobbaile laj yal ti mu stakʼ xichʼ pasel firmar jlikuk vun mi muʼyuk chichʼ tsakel ta venta li buchʼu ipe, yuʼun oy sderecho ti jech skʼan pasele.
Te une, li snail chapanobbail ti mas tsots skʼoplal ta Nueva Yorke laj yal ti oy sderecho li ermana Nicoleau ti mu persauk xichʼ chʼichʼe. Liʼe jaʼ li sba velta la jkolta jba ta spakbel skʼoplal ermanoetik sventa mu xichʼik chʼichʼe. Pe oy to oxkoj la jkolta jba li ta snail chapanobbailetik mas tsots skʼoplal ta Estados Unidose (kʼelo li rekuadro « Jpasojtik kanal ta snail chapanobbailetik»). Li ta Betele, abtejemun xchiʼuk yan abogadoetik sventa jkʼelbekutik skʼoplal xtuchʼel nupunel, buchʼu chikʼ komel li ololetike xchiʼuk ti kʼu yelan xuʼ stunes yosilik o li kʼusitik svaʼanojike.
TI KʼU YELAN JKUXLEJALKUTIK KʼALAL LINUPUNE
Xchiʼuk kajnil, Dawn
Kʼalal laj kojtikin li Dawne, xtuchʼoj xa ox snupunel xchiʼuk oy xa ox oxvoʼ yalab. Ch-abtej sventa sta li kʼusitik chtun yuʼune xchiʼuk chtun ta prekursora. Toj labal sba laj kil ti ta sjunul yoʼonton chtun ta stojolal Jeova akʼo mi tsots kʼusitik snuptanoj. Li ta 1992, li-aykutik li ta Asamblea ta Distrito ti «Portadores de Luz» sbie, ti te echʼ ta Nueva Yorke, vaʼun te laj kalbe Dawn mi xuʼ xkojtikin lek. Kʼalal echʼ jun jabile, linupunkutik xchiʼuk la jkolta-o jba ta abtel ta Betel. Jaʼ jmoton yakʼojbun chkaʼi Jeova li kajnile, yuʼun yakʼoj ta yoʼonton chtun ta stojolal xchiʼuk xmuyubaj noʼox. Jech kʼuchaʼal chal Proverbios 31:12, li Dawne lek kʼusitik yakʼojbun ti kʼu sjalil kikʼoj jbakutike.
Kʼalal linupunkutike, yichʼojik xa ox 11, 13 xchiʼuk 16 jabil li yalabtake. Sventa lekuk jtsʼitesane, laj kakʼ ta koʼonton xchanel xchiʼuk ti jpas li kʼusitik chal ta jvuntik ti skʼan spas li chaʼtotiletike. Ep kʼusi jnuptanojkutik talel, pe ximuyubaj ti stot xa chilikun xchiʼuk ti kamigo jbakutike. Ta jkʼupinkutik ti chkʼotik ta vulaʼal li yamigotakike xchiʼuk ti noj ta kerem tsebetik li jnakutike.
Li ta 2013, libatkutik ta naklej ta Wisconsin xchiʼuk Dawn sventa xbat jchabi li jtot jmeʼkutike. Labal sba laj kaʼi ti xuʼ to xitun ta Betele, yuʼun laj yalbeikun ti xuʼ to xitun ta abogado sventa jpakbe skʼoplal li j-organisasiontike.
OY KʼUSI TSOTS LA JNUPTAN
Li ta septiembre ta 2018, laj kakʼ venta ti oy noʼox kobal yaʼel kʼalal chlik kʼopojkune. Ay kakʼ jba ta kʼelel ta doktor, pe muʼyuk xil kʼusi li jchamele. Oy yan doktor laj yalbun ti xbat jkʼel junuk neurologoe (li buchʼu tskʼel jchinabtike). Vaʼun, li ta enero ta 2019, li neurologoe laj yalbun ti stsakojun jtos chamel ti muʼyuk mas ilbil-oe xchiʼuk ti kʼunkʼun tslajes batel yipal li jbekʼtale.
Kʼalal echʼ oxib kʼakʼale, lilom kʼalal jaʼo yakal chitajine xchiʼuk kʼas li snukʼ jkʼobe. Ta jbikʼtal onoʼox jech chitajin xchiʼuk lek xitojob. Te laj kakʼ venta ti vokol xa chkaʼi sventa jbakʼes li jbekʼtale xchiʼuk ti muʼyuk xa kipale. Anil tsatsaj li jchamele, jaʼ yuʼun vokol xa laj kaʼi sventa xikʼopoj, xibakʼ xchiʼuk ti jbikʼ li kʼusi ta jlajese.
Ximuyubaj tajek ti litun ta abogado sventa jkolta li s-organisasion Jeovae. Xkuxet koʼonton xtok ti oy kʼusitik la jtsʼiba ta revistaetik ti jaʼ chchan li doktoretik, abogadoetik xchiʼuk jchapanvanejetike. Jech xtok, la jxan spʼejel balumil yoʼ xkal jloʼil ti oy sderecho ermanoetik sventa mu xichʼik chʼichʼ kʼalal chichʼik poxtaele. Akʼo mi jech, jaʼ jech chkaʼi jba kʼuchaʼal chal Lukas 17:10: mosoilun ti mu kʼusi xitun-oe. Li kʼusi la jpase jaʼ onoʼox li kʼusi skʼan jpase.
