XCHANOBIL 26
Jkolta kermanotaktik ta stsalel li svokolike
«Koʼoluk me kʼusi chanop akotolik, koʼoluk me xavil avokolik, jechuk me xakʼan achiʼilik ta chʼunolajel jech kʼuchaʼal skʼanoj sbaik ta jujuntal li buchʼutik xchiʼil sbaik ta vokʼele, kʼuxuk me ta avoʼonton xavaʼi abaik xchiʼuk bikʼit me xavakʼ abaik» (1 PED. 3:8).
KʼEJOJ 107 Li Diose chchanubtasutik sventa xijkʼanvan
LI KʼUSI TA JCHANTIKE *
1. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal li jkʼanvanej Totil kuʼuntike?
SKʼANOJUTIK tajek li Jeovae (Juan 3:16). Oy tajek ta koʼontontik xchanbel stalelal li jkʼanvanej Totil kuʼuntike. Jech oxal, chkakʼtik persa ta yaʼibel xkʼuxul svokol li yantike, ti jechuk jkʼantik kʼuchaʼal jkʼanojtik li jchiʼiltik ta vokʼele xchiʼuk ti oyuk xkʼuxul koʼontontik ta stojolalike. «Pe jaʼ mas tsots skʼoplal ti jech jpasbetik li buchʼutik koʼol xchʼunel koʼontontik jchiʼuktike» (Gal. 6:10; 1 Ped. 3:8). Kʼalal chil svokol li kutsʼ kalaltik ta mantale, chlokʼ ta koʼontontik skoltael.
2. ¿Kʼusi ta jkʼelbetik skʼoplal li ta xchanobil liʼe?
2 Li buchʼutik tskʼan te skʼoplalik li ta yutsʼ yalal Jeovae ta onoʼox xil tsots svokolik (Mar. 10:29, 30). Xuʼ van mas to tsots kʼusi ta jnuptantik ta skoj ti yantik xa xnopaj talel slajeb li chopol balumil liʼe. ¿Kʼuxi xuʼ jkolta jbatik ta jujuntal? Baʼyel jkʼelbetik skʼoplal oxib loʼiletik ta Vivlia ti jaʼ chalbe skʼoplal Lot, Job xchiʼuk li Noemie. Vaʼun, ta jkʼeltik xtok kʼusitik tsnuptan li kermanotaktike xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ jkoltatik sventa stsal yuʼun li svokolike.
OYUK SMALAEL KUʼUNTIK
3. 1) Jech kʼuchaʼal chal ta 2 Pedro 2:7 xchiʼuk 8, ¿kʼusi muʼyuk lek la spas li Lote? 2) ¿Kʼusitik la snuptan ta skoj ti jech la spase?
3 Li Lote muʼyuk lek kʼot ta nopel yuʼun ti bat ta naklej ta Sodomae, yuʼun chmulivajik tajek li krixchanoetik tee (kʼelo 2 Pedro 2:7, 8). Li ta jteklum taje oy noʼox skotol yilel, pe tsots laj yil svokol ta skoj ti te bat ta nakleje (Gén. 13:8-13; 14:12). Li yajnile muʼyuk la xchʼunbe smantal li Jeovae, yuʼun yileluke nop xaʼi ti te nakal li ta jteklume o ti lek skʼopon junantik krixchanoetike. Vaʼun, te cham kʼalal laj yakʼ talel kʼokʼ xchiʼuk asufre ta vinajel li Dios yoʼ slajes li jteklume. Maʼuk noʼox, yuʼun cham li viniketik ti smakojik xchaʼvoʼal li stseb Lote. Toj ep kʼusi chʼay yuʼun li Lote: laj sna, li kʼusitik oy yuʼune, pe mas to chopol ta aʼiel ti cham li yajnile (Gén. 19:12-14, 17, 26). Kʼalal jech la snuptan li Lote, li Jeovae jech-o laj yakʼbe yil ti oy smalael yuʼune.
Li Jeovae kʼuxubaj ta yoʼonton li Lot xchiʼuk yutsʼ yalale, jaʼ yuʼun la stakbe echʼel chaʼvoʼ anjel sventa xpojatik. (Kʼelo parafo 4).
4. Li Jeovae, ¿kʼuxi laj yakʼbe ta ilel Lot ti oy smalael yuʼune? (Kʼelo li lokʼol ta pajina 1).
4 Li Lote jaʼ la snop stuk ti chbat ta naklej ta Sodomae, akʼo mi jech, li Jeovae laj yakʼbe ta ilel xkʼuxul yoʼonton xchiʼuk la stak batel chaʼvoʼ anjel sventa spoj lokʼel xchiʼuk li yutsʼ yalale. Pe «li Lote muc xacʼbeic yipal smeltsanel sbaic». Jaʼ yuʼun, li anjeletike la snitik lokʼel ta Sodoma li Lot, yajnil xchiʼuk li chaʼvoʼ stsebetak sventa xkolike (Gén. 19:15, 16). Vaʼun, albatik ti akʼo jatavikuk batel ta vitstike. ¿Mi laj van xchʼunik? Xi takʼav li Lote: «Oy jun biqʼuit lum leʼ nopol noʼoxe. Avacʼuc jaʼ noʼox te chijatovcutic batel ta anile» (Gén. 19:17-20). Li Jeovae la xchikinta li kʼusi albate xchiʼuk laj yakʼ ti xbatik li ta bikʼit lume. Ta mas tsʼakale, li Lote muʼyuk lek laj yil ti te xkom ta nakleje, vaʼun te onoʼox bat nakluk ta vitstik yoʼ bu albat yuʼun li Diose (Gén. 19:30). Ta melel, toj labal sba kʼu yelan laj yakʼ ta ilel ti oy smalael yuʼun li Jeovae. Jkʼeltik kʼuxi xuʼ jchanbetik stalelal.
5, 6. ¿Kʼuxi xuʼ skoltautik 1 Tesalonisenses 5:14 sventa jchanbetik stalelal li Diose?
5 Jech kʼuchaʼal la spas li Lote, xuʼ van oy junuk ermano ta tsobobbail ti muʼyuk lek kʼusi chkʼot ta nopel yuʼune xchiʼuk ti xuʼ tsots xil svokol ta skoj taje. ¿Kʼusi van ta jpastik? Xuʼ van oy ta koʼontontik ti xi xkalbetike: «Yakal xa me chatsobbe sat li kʼusi chopol laj atsʼune» (Gal. 6:7). Oy onoʼox van jrasontik, pe jaʼ me mas lek ti jchanbetik Jeova ti kʼuxi la skolta li Lote. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik?
6 Kʼalal la stak echʼel chaʼvoʼ anjeletik li Jeovae, maʼuk noʼox sventa xalbe Lot ti chichʼ lajesel li Sodomae, moʼoj, yuʼun la skolta lokʼel sventa mu teuk kapal xchamike. Li avi eke, xuʼ van skʼan jpʼijubtastik junuk ermano mi laj kiltik ti oy kʼusi tspas ti xuʼ sta-o svokole. Pe mu baluk noʼox ti jech jpastike, yuʼun xuʼ van skʼan jkoltatik xtok. Oyuk smalael kuʼuntik akʼo mi vokol chaʼi ti xakʼ noʼox ta xkuxlejal li beiltaseletik ta Vivliae. Jchanbetik stalelal li chaʼvoʼ anjeletike, mu xijnamaj xchiʼuk mu xijlubtsaj ta skoltael li ermanoe, mas lek jkʼeltik kʼuxi xuʼ jkoltatik (1 Juan 3:18). Bateltike, persa skʼan jtsakbetik skʼob xkaltik sventa jkoltatik ta yakʼel ta xkuxlejal li lekil tojobtasel chal Vivliae (kʼelo 1 Tesalonisenses 5:14).
7. ¿Kʼuxi xuʼ jchanbetik Jeova li kʼusi la spas ta stojolal Lote?
7 Li Jeovae mu jaʼuk laj yakʼ ta yoʼonton skʼelbel spaltail li Lote. Yuʼun ta mas tsʼakale, la stijbe yoʼonton jtakbol Pedro sventa stsʼiba komel ti jaʼ jun tukʼil vinik echʼ li Lote. Tspat tajek koʼontontik ti muʼyuk tstsak ta venta jpaltailtik li Jeovae (Sal. 130:3). Jchanbetik li stalelale xchiʼuk jaʼuk xkakʼ ta koʼontontik skʼelbel li slekil talelal kermanotaktike. Mi jech la jpastike, mas to ch-ayan smalael kuʼuntik ta stojolalik xchiʼuk xuʼ van xchʼamik li koltael chkakʼbetike.
OYUK XKʼUXUL KOʼONTONTIK
8. ¿Kʼusi tstij koʼontontik spasel li xkʼuxul oʼontonale?
8 Li Job eke toj tsots laj yil svokol, pe maʼuk ta skoj ti oy kʼusi chopol kʼot ta nopel yuʼun jech kʼuchaʼal li Lote. Jnaʼojtik ti chʼay skotol li kʼusi x-ayan yuʼune, ti tsake ta chamele xchiʼuk muʼyuk xa tsots skʼoplal kom li ta slumale. Li kʼusi mas toj kʼuxe jaʼ ti cham skotol li xnichʼnabtake. Jech xtok, li oxvoʼ yamigotak ta alele muʼyuk la spatik oʼontonal, yuʼun naka chopol kʼusitik laj yalbeik. ¿Kʼu yuʼun muʼyuk laj yakʼik ta ilel xkʼuxul yoʼontonik? Yuʼun muʼyuk laj yakʼ ta yoʼontonik snopel li kʼusi yakal tsnuptan li Jobe. Ta skoj taje, oy kʼusitik chopol la snopik ta stojolal xchiʼuk tsots tajek kʼusi laj yalbeik. ¿Kʼusi xuʼ skoltautik sventa mu jechuk jpastik eke? Jaʼ skʼan teuk ta joltik ti jaʼ noʼox Jeova snaʼoj lek li kʼusi yakal tsnuptan li jun krixchanoe. Jech xtok, skʼan jchikintatik lek li kʼusi chalbutik junuk ermano ti oy svokole. Pe mu baluk noʼox taje, yuʼun skʼan xkakʼ ta koʼontontik yaʼibel li xkʼuxul svokol yoʼ koʼoluk xkil jvokoltik xchiʼuke.
9. ¿Kʼusi muʼyuk ta jpastik mi oy xkʼuxul koʼontontike, xchiʼuk kʼu yuʼun?
9 Mi oy xkʼuxul koʼontontike, muʼyuk me ta jloʼiltatik batel ta anil li kʼusi yakal tsnuptan junuk ermanoe. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li buchʼu tspuk batel ta anil li kʼusi chaʼie muʼyuk tstsatsubtas li tsobobbaile, jaʼ noʼox tsokbe skʼoplal (Prov. 20:19; Rom. 14:19). Jech xtok, muʼyuk chakʼ ta ilel slekil yoʼonton mi jaʼuk ch-ichʼvan ta mukʼ xchiʼuk xuʼ mas to tslajesbe yoʼonton li buchʼu yakal chil svokole (Prov. 12:18; Efes. 4:31, 32). Jaʼ yuʼun, mas me lek ti jaʼuk jkʼelbetik slekil talelal li buchʼu yakal chil svokole xchiʼuk ti jnoptik kʼuxi xuʼ jkoltatik yoʼ stsal yuʼun li svokoltake.
Jchikintatik lek kʼalal muʼyuk smelol kʼusi chal jun ermanoe xchiʼuk jsabetik lek yorail sventa oyuk kʼusi xkalbetik ti chpatbat yoʼontone. (Kʼelo parafo 10, 11). *
10. ¿Kʼusi chakʼ kiltik li kʼusi chal Job 6:2 xchiʼuk 3?
10 (Kʼelo Job 6:2, 3). Oy onoʼox bateltik ti tsots kʼopoj li Jobe, pe la sutes yoʼonton ta mas tsʼakal (Job 42:6). Jaʼ me jech li avi eke, yuʼun li buchʼu tsots yakal chil svokole xuʼ van kʼusuk xa noʼox xal ta anil ti chopol chaʼi sba ta tsʼakale. ¿Kʼu yelan skʼan xkiltik mi jech kʼot ta pasele? Jaʼ ti xkakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontike xchiʼuk ti mu chopoluk kʼusi xkaltik ta stojolale. Teuk ta joltik ti maʼuk jech oy ta yoʼonton Jeova ti xil svokol li krixchanoetike xchiʼuk ti svul yoʼontonike. Jaʼ yuʼun, oy srasonal xkaltik ti kʼusuk xa noʼox xal bakʼintik li jun yajtunel Dios ta skoj ti oy kʼusi tsots yakal tsnuptane. Mu me xij-ilin ta anil xchiʼuk mu kʼusi chopol xkaltik ta stojolal akʼo mi oy kʼusitik chal ta stojolal Jeova xchiʼuk ta jtojolaltik ti mu meleluke (Prov. 19:11).
11. ¿Kʼuxi xuʼ xchanbeik stalelal Eliu li moletik ta tsobobbail kʼalal chtojobtasvanike?
11 Li jun yajtsʼaklom Kristo ti tsots yakal chil svokole xuʼ van skʼan tojobtasel bakʼintik o skʼan tukʼibtasel (Gal. 6:1). ¿Kʼuxi xuʼ xkoltavanik li moletik ta tsobobbaile? Xuʼ xchanbeik stalelal li Eliue, yuʼun la xchikinta lek li kʼusi laj yal Jobe xchiʼuk laj yakʼ persa ta yaʼibel li xkʼuxul svokole (Job 33:6, 7). Li Eliue muʼyuk la stojobtas ta anil li Jobe, baʼyel laj yaʼibe lek smelolal li kʼusi tsnope. Skʼan jech spasik ek li moletik kʼalal tskoltaik li buchʼu chil svokole, yuʼun skʼan xchikintaik lek li kʼusi ch-albatike xchiʼuk ti xakʼik persa ta yaʼibel smelolal li kʼusi yakal tsnuptane. Mi jech la spasike, xuʼ van mas chkʼot ta oʼontonal li tojobtasel chakʼike.
JPATIK OʼONTONAL TA JKʼOPOJELTIK
12. ¿Kʼu yelan laj yaʼi sba Noemi kʼalal cham smalal xchiʼuk li chaʼvoʼ skereme?
12 Li Noemie skʼanoj tajek li Jeovae xchiʼuk tukʼ laj yakʼ sba ta stojolal. Pe kʼalal cham smalal xchiʼuk li chaʼvoʼ skereme, tsjel xa ox yaʼi ta «Mara» li sbie ti jaʼ skʼan xal «chʼa» (Rut 1:3, 5, 20, 21). Li Rute muʼyuk la skomtsan li smeʼalibe, yuʼun te xchiʼuk-o kʼalal tsots laj yil svokole. Maʼuk noʼox la skʼel kʼuxi xuʼ skolta, yuʼun oy kʼusitik laj yalbe sventa spatbe yoʼonton. Ta sjunul yoʼonton laj yalbe ti skʼanoj li smeʼalibe xchiʼuk ti tskoltae (Rut 1:16, 17).
13. ¿Kʼu yuʼun skʼan jkoltatik li buchʼutik chamem snup xchiʼilike?
13 Kʼalal chcham snup xchiʼil junuk ermano ta tsobobbaile, skʼan me jkoltatik. Li jun nupultsʼakale xuʼ jkoʼoltastik ta chaʼtekʼ teʼ ti nopol tajek chʼiemike. Kʼalal chjelav jayibuk jabile, tskʼam sba li yibeltake. Pe mi laj yichʼ bulel jtekʼuk li teʼe chtakij, vaʼun xuʼ tsots chil svokol li jtekʼ teʼ ti stuk xa chkome. Jaʼ jech chkʼot ta pasel ek kʼalal oy buchʼu chcham snup xchiʼile, yuʼun xuʼ xjel tajek kʼu yelan chaʼi sba li buchʼu stuk xa kome xchiʼuk jal tajek jech chaʼi sba. Kalbetik skʼoplal Paula * ti anil noʼox cham smalale. Xi chal kaʼitike: «Solel jel ta jyalel li jkuxlejale xchiʼuk jtuk xa laj kaʼi jba. Cham li buchʼu kamigo toʼox tajeke. Nopem xkaʼi ti kʼusuk noʼox jloʼiltakutike, koʼol ximuyubajkutik, tskoltaun kʼalal oy kʼusi tsots chkaʼie xchiʼuk chchikintabun kʼalal oy kʼusi chkalbee. Kʼalal chame, xkoʼolaj ti chicham xa laj kaʼi eke».
¿Kʼuxi xuʼ jkoltatik li buchʼutik chamem snup xchiʼilike? (Kʼelo parafo 14, 15). *
14, 15. ¿Kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton li buchʼu chamem snup xchiʼile?
14 ¿Kʼuxi xuʼ jpatbetik yoʼonton li buchʼu chamem snup xchiʼile? Li kʼusi baʼyel xuʼ jpastike jaʼ ti jchiʼintik ta loʼil li buchʼu jech snuptanoje akʼo mi vokol chkaʼitik spasel o mu jnaʼtik lek kʼusi chkalbetik. Xi to chal li Paulae: «Xkaʼibe smelolal ti mu skʼan lek xalbeik skʼoplal lajelal li krixchanoetike. Yuʼun chiʼik mi oy kʼusi chopol xbat ta alel yuʼunik. Pe ti melel xkaltike, mas to chopol mi tsʼijilik noʼoxe, jaʼ xuʼ to mi oy kʼusi muʼyuk lek chbat ta alel yuʼunike». Li buchʼu chamem snup xchiʼile maʼuk tsmala ti labal xa sba kʼusi xkalbetike. Xi chal li Paulae: «Batsʼi ep tajek sbalil laj kaʼi kʼalal chalbeikun kamigotak ti chopol tajek chaʼi sbaik ti jech kʼot ta jtojolale».
15 Xi chal William ti oy xa ta sjayibal jabil xchamel yajnile: «Lek tajek chkaʼi ti chalbeikun yantik li kʼusitik lek laj yilik ta stojolal kajnile. Yuʼun chakʼbun jnaʼ ti skʼanojik toʼoxe xchiʼuk ti kʼux ta yoʼontonike. Tspatbun tajek koʼonton ti jech chalik ta stojolale, yuʼun jkʼanoj toʼox ta sjunul koʼonton xchiʼuk toj ep sbalil laj kil». Xi chal jun ermana ti Bianca sbie: «Tspat tajek koʼonton kʼalal chtal spasbeikun orasione xchiʼuk ti tskʼelbeikun junchibuk teksto ta Vivliae. Toj ep sbalil chkaʼi xtok kʼalal chalbeik skʼoplal li jchiʼile xchiʼuk ti chchikintabeikun kʼalal voʼon chkalbe skʼoplale».
16. 1) ¿Kʼusi skʼan jechuk-o jpastik ta stojolal li buchʼutik chamem snup xchiʼilike? 2) Jech kʼuchaʼal chal Santiago 1:27, ¿kʼusi oy ta jbatik spasel?
16 Li voʼotik eke skʼan jech-o jkoltatik li buchʼutik chamem snup xchiʼilik jech kʼuchaʼal la spas ta stojolal smeʼalib li Rute. Xi to chalbutik li Paulae: «Kʼalal jaʼtik toʼox slajel li jchiʼile, ep tajek buchʼutik talik sventa spatbeikun koʼonton. Pe kʼalal jelav kʼuuk sjalile, lik spasik yan velta li kʼusi nopem onoʼox xaʼiik spasele. Yan li voʼone jel ta jyalel li jkuxlejale. Toj ep sbalil kʼalal xaʼibeik smelolal yantik ti chtun-o yuʼun koltael li buchʼutik chamem snup xchiʼilike akʼo mi jelavem xa jayibuk uetik o jabiletik». Teuk me ta joltik ti jelel ta jujuntal li krixchanoetike xchiʼuk jelel kʼu yelan xkʼuxul chaʼiik kʼalal chcham snup xchiʼilike. Junantike chnop noʼox chaʼiik ta anil li kʼusi jel ta xkuxlejalike, jaʼuk li yantike chvul-o ta sjolik kʼalal oy kʼusi tspasik ti koʼol toʼox jech nopem xaʼiik spasele. Teuk ta joltik ti yakʼojbutik jun matanal li Jeovae, jaʼ ti jchabitik li buchʼutik chamem snup xchiʼilike (kʼelo Santiago 1:27).
17. ¿Kʼu yuʼun skʼan jkoltatik li buchʼutik iktabil komel yuʼun snup xchiʼilike?
17 Kʼalal ch-iktaat komel yuʼun snup xchiʼil li jun krixchanoe, toj echʼ xa noʼox tsvul yoʼonton. Kalbetik skʼoplal Joyce ti iktaat komel yuʼun smalal ta skoj ti la saʼ yan yajnile. Xi chal ti kʼu yelan chaʼi sbae: «Mu albajuk xkʼuxul laj kaʼi kʼalal la jtuchʼ jnupunelkutike, jaʼ xkom to xkʼuxul jnaʼ ti chamuk ta skoj chamel o ti oyuk kʼusi la snuptane. Yuʼun kʼalal jech chkʼot ta pasele, jnaʼoj ti mu yolbajuk chiktaune. Pe kʼalal laj yiktaune, jaʼ la snop stuk. Ta melel, chʼabal jbalil laj kaʼi jba yuʼun».
18. ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa jkoltatik li buchʼutik muʼyuk xa snup xchiʼilike?
18 Li buchʼutik muʼyuk xa snup xchiʼilike chtun tajek yuʼunik ti oyuk yamigoike (Prov. 17:17). ¿Kʼuxi xuʼ xkakʼbetik yilik ti jaʼ yamigoutike? Kakʼbetik ta ilel slekil koʼontontik yoʼ xilik ti jkʼanojtike. Xuʼ van xkikʼtik batel ta slajesel jsetʼ jutebuk veʼlil, kalbetik ti oyuk kʼusi jmoj jpastike o ti koʼoluk xijlokʼ ta cholmantale. Jech xtok, xuʼ van jtaktik ta ikʼel kʼalal ta jpastik li yichʼel ta mukʼ Jeova ta kutsʼ kalaltike. Mi jech la jpastike, ta jmuyubtabetik yoʼonton li Jeovae, yuʼun li stuke «nopol oy ta stojol li bochʼo oy svocol yoʼntonique» xchiʼuk chchabi «li meʼon antsetique» (Sal. 34:18; 68:5).
19. Jech kʼuchaʼal chal ta 1 Pedro 3:8, ¿kʼusi oy ta koʼontontik spasel?
19 Jutuk xa skʼan yoʼ sventain talel balumil li Ajvalilal yuʼun Diose, vaʼun chchʼay ta koʼontontik skotol li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Ta jkʼan xa ta jkʼeltik chkʼot ta pasel li kʼusi chal Vivlia liʼe: «Li pocoʼe [o li kʼusitik kʼotem ta pasel ta voʼnee] muʼyuc xa bochʼo ta snaʼ o; muʼyuc xa bochʼo ta snopilan o» (Is. 65:16, 17). Pe yoʼ to ta jmalatike, jkolta jbatik ta komon xchiʼuk oyuk kʼusi jpastik o xkaltik sventa kʼanbil xaʼi sbaik li kutsʼ kalaltik ta mantale (kʼelo 1 Pedro 3:8).
KʼEJOJ 111 Ti kʼu yuʼun xijmuyubaje
^ par. 5 Li Lot, Job xchiʼuk Noemie tukʼ laj yakʼ sbaik ta stojolal Jeova akʼo mi tsots kʼusi la snuptan ta xkuxlejalik. Li ta xchanobil liʼe ta jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik li kʼusi la snuptanike. Ta jkʼeltik xtok kʼu yuʼun tsots skʼoplal ti oyuk smalael kuʼuntik ta stojolal li ermanoetik ti chil svokolike, ti xkakʼbetik ta ilel xkʼuxul koʼontontike xchiʼuk ti oyuk kʼusi xkalbetik yoʼ jpatbetik yoʼontonike.
^ par. 13 Ta sjunul li xchanobile jelbil li biiletike.
^ par. 57 LI KʼUSI XVINAJ TA LOKʼOLE: Li ermanoe chat tajek yoʼonton xchiʼuk muʼyuk xa lek smelol li kʼusi chale, pe li mol ta tsobobbaile jun yoʼonton chchikintabe. Ta mas tsʼakale, ta slekil yoʼonton la stojobtas li ermanoe, yuʼun mas xa ox jun yoʼonton.
^ par. 59 LI KʼUSI XVINAJ TA LOKʼOLE: Li nupultsʼakal ti kerem tsebik toe jmoj kʼusi tspasik xchiʼuk jun ermano ti jaʼtik to slajel yajnile. Kʼalal tskʼelbeik sfotoe, chalbeik skʼoplal li kʼusi xvul ta sjolik ta stojolale.
