1. ¿Kʼu yuʼun skʼan jtsaktik ta mukʼ li pʼijubtasel laj yal Jesuse?

XI LAJ yal Jesus kʼalal laj yalbe skʼoplal li albil kʼop ta sventa li slajebal kʼakʼale: «Kʼelo me aba atukik sventa mu x-alub avoʼontonik [...] ta skoj li vul oʼonton ta sventa li kuxlejale», jaʼ xkaltik, li kʼusi chtun kuʼuntik jujun kʼakʼal sventa xijkuxi-oe (Luk. 21:34). ¿Kʼu yuʼun skʼan jtsaktik ta mukʼ li pʼijubtasel taje? Yuʼun jaʼ jech chkil jvokoltik jech kʼuchaʼal li yan krixchanoetike.

2. ¿Kʼusitik vokolil tsnuptan li kermanotaktike?

² Bakʼintike, tstsob sba li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Kalbetik chibuk skʼelobil. Jun stestigo Jeova ti John * sbie ip ta esclerosis múltiple (jtos chamel ti chlik tal ta jchinabtike) xchiʼuk iktaat komel yuʼun yajnil akʼo mi 19 xa ox jabil snupunelik. Ta mas tsʼakal xtoke, laj yiktaik komel mantal li chaʼvoʼ stsebetake, ta skoj taje lajem tajek kom li ermanoe. Jun nupultsʼakal ti Bob xchiʼuk Linda sbiike jelel kʼusi la snuptanik. Xchaʼvoʼalik chʼay yabtelik xchiʼuk ta mas tsʼakale persa la sjel snailik, yuʼun mu xa xtoj yuʼunik ti bu toʼox nakalike. Jech xtok, li Lindae la stabeik ta ilel jtos chamel ta yoʼonton ti xuʼ van xmilat-oe xchiʼuk ilbat xtok ti mu xa xpoxtaj sba stuk li sbekʼtale.

3. ¿Kʼusi tspas ta jtojolaltik Jeova jech kʼuchaʼal chal Filipenses 4:6 xchiʼuk 7?

³ Li Jeova ti jaʼ Jpasvanej kuʼuntik xchiʼuk ti jaʼ Jtotike, xaʼibe lek smelolal kʼu yelan chkaʼi jbatik ta skoj li vokoliletik oy avie xchiʼuk oy ta yoʼonton tskoltautik yoʼ xkuch batel kuʼuntike (kʼelo Filipenses 4:6, 7). Xuʼ jtatik ep loʼiletik ta Vivlia sventa yajtuneltak Dios ti tsots laj yil svokolike xchiʼuk chakʼ kiltik kʼuxi koltaatik yuʼun li Jeovae. Jkʼeltik batel junchibuk skʼelobiltak.

4. ¿Kʼusitik tsots la snuptan li Eliase, xchiʼuk kʼu yuʼun spatoj lek yoʼonton ta stojolal li Jeovae?

⁴ Li Eliase jaʼo kuxi kʼalal tsots tajek li kuxlejale xchiʼuk toj ep kʼusi la snuptan. Li Akab ti jaʼ jun ajvalil ta Israel ti muʼyuk tukʼ laj yakʼ sbae, nupun xchiʼuk Jesabel ti jaʼ jun chopol ants ti chichʼ ta mukʼ li dios Baale. La spukbeik skʼoplal ta sjunul lum li yichʼel ta mukʼ Baale xchiʼuk toj ep la smilbeik yaj-alkʼoptak li Jeovae. Pe li Eliase jatav batel xchiʼuk kuch yuʼun tsatsal viʼnal xchiʼuk taki tiʼil ta skoj ti la spat yoʼonton ta stojolal li Jeovae (1 Rey. 17:2-4, 14-16). Jech xtok, li Eliase la skʼanbe koltael Jeova kʼalal la skontrain li j-alkʼopetik yuʼun Baale xchiʼuk li buchʼutik chichʼik ta mukʼ li dios taje. Maʼuk noʼox, yuʼun la stijbe yoʼonton li j-israeletik sventa xtunik ta stojolal li melel Diose (1 Rey. 18:21-24, 36-38). Kʼalal jech tsots la snuptan svokol li j-alkʼope, ep ta velta laj yil ti chabibil xchiʼuk ti koltabil yuʼun li Jeovae.

5, 6. Jech kʼuchaʼal chal 1 Reyes 19:1 kʼalal ta 4, ¿kʼu yelan laj yaʼi sba li Eliase, xchiʼuk kʼusi la spas Jeova sventa xakʼbe yil ti skʼanoje?

⁵ (Kʼelo 1 Reyes 19:1-4). Li Eliase lik ochuk xiʼel ta yoʼonton kʼalal tskʼan ox chmilat yuʼun li meʼ ajvalil Jesabele. Jech oxal, jatav batel ta Beer-Seba. Ta skoj ti tsvul tajek yoʼontone, «la scʼan ti te acʼo chamuque». ¿Kʼu yuʼun ti jech laj yale? Yuʼun maʼuk jun tukʼil vinik xchiʼuk «jaʼ jech laj yaʼi sba jech kʼuchaʼal li voʼotike»  (Sant. 5:17). Xuʼ van jaʼ la svul-o tajek yoʼonton li kʼusi yakal tsnuptane xchiʼuk ti lubem xa tajeke. Yileluke, la snop ti muʼyuk sbalil li kʼusitik spasoj ta sventa li melel yichʼel ta mukʼ Diose, ti muʼyuk kʼusi lekubem li ta Israele xchiʼuk ti jaʼ xa noʼox stuk yakal chtun ta stojolal li Jeovae (1 Rey. 18:3, 4, 13; 19:10, 14). Xuʼ van labal sba chkiltik ti jaʼ jech la sta ta nopel li tukʼil j-alkʼope, pe li Jeovae laj yaʼibe smelolal ti kʼu yelan chaʼi sbae.

⁶ Li Jeovae, ¿mi laj van yut Elias ta skoj li kʼusi laj yale? Muʼyuk, yuʼun la skolta yoʼ stsatsub yan velta (1 Rey. 19:5-7). Ta tsʼakal jutuke, li Jeovae ta slekil yoʼonton la stukʼibtas li yaj-alkʼope, laj yakʼbe yil li stsatsal sjuʼele xchiʼuk laj yalbe ti oy to vukmil j-israeletik ti muʼyuk chichʼik ta mukʼ li Baale (1 Rey. 19:11-18). Li kʼusitik laj yal Jeovae laj yakʼbe yil Elias ti skʼanoj tajeke.

7. ¿Kʼu yuʼun tspat koʼontontik mi ta jnopbetik skʼoplal kʼu yelan koltaat yuʼun Jeova li j-alkʼop Eliase?

⁷ ¿Mi oy kʼusi yakal ta jnuptantik ti ta jvul-o koʼontontike? Mi jaʼ jeche, xuʼ tspat koʼontontik ti laj yaʼibe smelolal Jeova ti kʼu yelan laj yaʼi sba li Eliase. Xkuxet to chkaʼitik xtok ti xaʼibe smelolal li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Yuʼun snaʼoj li kʼusi mu spas kuʼuntike, li kʼusi ta jnoptike xchiʼuk ti kʼu yelan chkaʼi jbatike (Sal. 103:14; 139:3, 4). Li Jeovae tskoltautik sventa jtsaltik li kʼusi ta jvul-o koʼontontike, jaʼ noʼoxe skʼan me jkʼanbetik koltael jech kʼuchaʼal la spas li Eliase (Sal. 55:22).

8. ¿Kʼuxi tskoltautik Jeova sventa jtsaltik li kʼusi ta jvul-o koʼontontike?

⁸ Li vul oʼontone xuʼ van oy kʼusi chopol chakʼ jnoptik ti chijchibaj-o yuʼune. Mi jech laj kaʼi jbatike, jvules ta joltik ti tskoltautik li Jeovae. ¿Kʼuxi van tskoltautik? Jamal chalbutik ti xkalbetik li kʼusi chkat-o koʼontontike xchiʼuk ti tstakʼbutik kʼalal xijvokolet ta stojole (Sal. 5:3; 1 Ped. 5:7). Jech oxal, nopolik noʼox me xkalbetik Jeova li kʼusi ta jvul-o koʼontontike. Melel onoʼox ti muʼyuk xa tskʼoponutik tal stuk jech kʼuchaʼal la spas ta stojolal li Eliase, pe tskʼoponutik tal ta Vivlia, yuʼun yichʼoj loʼiletik ti xuʼ stsatsubtasutik xchiʼuk ti chakʼ spatobil koʼontontike. Jech xtok, tstunes s-organisasion yuʼun oy kermanotaktik ti tstsatsubtasutike (Rom. 15:4; Evr. 10:24, 25).

9. ¿Kʼuxi tskoltautik junuk kamigotik ti jpatoj koʼontontik ta stojolale?

⁹ Li Jeovae laj yalbe Elias ti akʼo yakʼbe sbain jutuk yabtel li Eliseoe. Vaʼun, jaʼ jech laj yakʼbe jun yamigo sventa xkoltaat kʼalal chlaj xa yipal chaʼie. Mi oy junuk kamigotik ti jpatoj koʼontontik ta stojolale, xuʼ me skoltautik ek kʼalal chkil jvokoltike (2 Rey. 2:2; Prov. 17:17). Pe xuʼ van xi ta jnoptike: «Muʼyuk kamigo sventa xkalbe ti kʼu yelan chkaʼi jbae». Mi jaʼ jeche, jkʼanbetik Jeova ti akʼo skoltautik ta stael junuk ermano ti yij ta mantal sventa spat koʼontontik kʼalal chtun kuʼuntike.

10. 1) ¿Kʼuxi tspat koʼontontik li kʼusi la snuptan Eliase? 2) ¿Kʼuxi tskoltautik li kʼusi jamal chal Isaías 40:28 xchiʼuk 29?

¹⁰ Li Jeovae la skolta Elias sventa xkuch yuʼun li kʼusi tsnuptane xchiʼuk ti tukʼ-o xtun batel ta stojolale. Tspat koʼontontik ti kʼu yelan laj yichʼ koltael li j-alkʼope. Yuʼun xuʼ van tsots tajek ta jvul koʼontontik ti chijlubtsaj-o yuʼune xchiʼuk ti chjel kʼu yelan chkaʼi jbatike. Pe mi la jpat koʼontontik ta stojolal li Jeovae, chakʼbutik kipaltik sventa xijtun-o batel ta stojolal (kʼelo Isaías 40:28, 29).

11-13. ¿Kʼusi la snuptan oxvoʼ yajtuneltak Dios ta voʼne?

¹¹ Li Vivliae chalbe skʼoplal yan yajtuneltak Dios ti tsots laj yil svokolike. Kalbetik skʼoplal li Anae, li stuke la stsʼik kʼexlal ta skoj ti mu snaʼ x-alaje xchiʼuk chlabanat yuʼun li yan yajnil Elkanae (1 Sam. 1:2, 6). Toj echʼ xa noʼox tsots la svul yoʼonton, jech oxal te x-okʼolet xchiʼuk mu xa skʼan xveʼ (1 Sam. 1:7, 10).

¹² Li ajvalil David eke toj tsots kʼusi la snuptan. Kaltik jaytosuk li kʼusi la snuptane. Li Davide chopol tajek laj yaʼi sba ta skoj li kʼusi muʼyuk lek la spase (Sal. 40:12). Jech xtok, kontrainat yuʼun jun skerem ti Absalon sbie, pe ti jech kontrainvane, jaʼ noʼox la saʼ slajel stuk (2 Sam. 15:13, 14; 18:33). Maʼuk noʼox, yuʼun valopatinat komel yuʼun jun slekil amigo (2 Sam. 16:23-17:2; Sal. 55:12-14). Junantik salmoetik la stsʼibae chakʼ ta ilel ti kʼu yelan chibaj yoʼontone, pe te chvinaj xtok ti spatoj tajek yoʼonton ta stojolal li Jeovae (Sal. 38:5-10; 94:17-19).

¹³ Ta mas tsʼakale, oy jun jtsʼibajom yuʼun salmo ti lik itʼixajuk yoʼonton ta skoj ti lek noʼox xkuxlejal yilel li buchʼutik chopolike. Li jtsʼibajome lik chibajuk yoʼonton akʼo mi te chtun «ti bu chʼul tajek yuʼun Diose» xchiʼuk ti xuʼ van jaʼ snitilulal li Asaf ti jaʼ jlevi vinike. Vaʼun, muʼyuk xa xmuyubaj xchiʼuk lik snop ti muʼyuk ep sbalil li bendisionetik tstaik li yajtuneltak Diose (Sal. 73:2-5, 7, 12-14, 16, 17, TNM, 21).

14, 15. ¿Kʼusi chakʼ jchantik li oxib loʼiletik ta Vivliae?

¹⁴ Li oxvoʼ yajtuneltak Dios laj kaltike, nopajik ta stojolal Jeova sventa skʼanbeik  koltael xchiʼuk la xcholbeik ta alel li kʼusi tsvul-o yoʼontonike. Jamal laj yalbeik ti kʼu yuʼun tsvul tajek yoʼontonike xchiʼuk muʼyuk laj yiktabeik li xchʼulna Jeovae (1 Sam. 1:9, 10; Sal. 55:22; 73:17; 122:1).

¹⁵ Li jkʼuxubinvanej Dios kuʼuntike la skolta li yoxvoʼal yajtuneltake. Li Anae «muʼyuc xa laj yat yoʼnton» (1 Sam. 1:18). Xi la stsʼiba ek li Davide: «Toj ep tsta svocol li bochʼo tucʼ yoʼntonique, pero ta xcoltaatic yuʼun li Mucʼul Diose» (Sal. 34:19). Li jun jtsʼibajom yuʼun salmo eke laj yal ti tsakbat sbatsʼi kʼob yuʼun li Jeovae xchiʼuk ti beiltasat yuʼun li tojobtaseletik akʼbate. Xi kʼejine: «Pero li vuʼune chinopaj ta atojol, yuʼun jaʼ toj lec chcaʼay. Voʼot noʼox cacʼoj jba o ta acʼob, Mucʼul Dios, voʼot li Cajvalote» (Sal. 73:23, 24, 28). ¿Kʼusi chakʼ jchantik li oxib loʼiletike? Jaʼ ti ta onoʼox jvul koʼontontik ta skoj li vokoliletike, pe chkuch batel kuʼuntik mi ta jnopbetik skʼoplal kʼu yelan skoltaoj yantik li Jeovae, mi ta jkʼopontik ta orasione xchiʼuk mi ta jchʼunbetik skotol li smantale (Sal. 143:1, 4-8).

16, 17. 1) ¿Kʼu yuʼun skʼan mu xijnamaj ta stojolal li yantike? 2) ¿Kʼuxi xuʼ jta kipaltik yan velta?

¹⁶ Oy to kʼusi tsots skʼoplal chakʼ jchantik li oxib loʼiletike, jaʼ ti mu xijnamaj  ta stojolal Jeova mi jaʼuk ta stojolal li yajtuneltake (Prov. 18:1). Jun ermana ti Nancy sbie toj ep laj yil svokol kʼalal iktaat komel yuʼun li smalale. Xi chale: «Oy jayibuk kʼakʼal ti mu jkʼan buchʼu jkʼelbe sate xchiʼuk mu jkʼan buchʼu jchiʼin ta loʼil. Pe mas to la jvul-o koʼonton kʼalal linamaj ta stojolal li yantike». Jaʼ to lik lekubuk xkuxlejal kʼalal la skʼel kʼuxi xuʼ skolta li buchʼutik oy svokolike. Xi to chale: «Ta jchikintabeik lek kʼalal chchapbeikun kʼu yelan chaʼi sbaike. Kʼalal chkakʼ ta koʼonton ti kʼu yelan chaʼi sbaike, laj kakʼ venta ti chʼay ta koʼonton li jvokoltake».

¹⁷ Xuʼ me xijtsatsub yan velta mi chijbat ta tsobajeletike, yuʼun mas to te tskoltautik Jeova xchiʼuk tspat koʼontontik (Sal. 86:17). Jaʼ tstunes li xchʼul espiritu, li Skʼop xchiʼuk li ermanoetik yoʼ stsatsubtasutike. Jech xtok, xuʼ koʼol jtsatsubtas jbatik kʼalal chijbat li ta tsobajele (Rom. 1:11, 12). Xi chal jun ermana ti Sofía sbie: «Jaʼ la skoltaun Jeova xchiʼuk ermanoetik yoʼ xkuch batel kuʼun li jvokole. Toj echʼ noʼox tsots skʼoplal laj kil li tsobajeletike. Kʼalal batem noʼox koʼonton ta cholmantal xchiʼuk ti ta jkolta jba li ta tsobobbaile, laj kakʼ venta ti mas kʼun chkaʼi sventa jtsal li jvokoltake xchiʼuk li kʼusi ta jvul-o koʼontone».

18. ¿Kʼusi tspas Jeova kʼalal ta jvul koʼontontike?

¹⁸ Kʼalal ta jvul koʼontontike, jvules ta joltik ti maʼuk noʼox yaloj Jeova ti tslajes ta jelavel li jvokoltike, yuʼun yakal xa tskoltautik li avie. Chakʼ kipaltik xchiʼuk ti oyuk ta koʼontontik stsalel li lubtsajel xchiʼuk li chibajele (Filip. 2:13).

19. ¿Kʼusi jamal chalbutik li Romanos 8:37 kʼalal ta 39?

¹⁹ (Kʼelo Romanos 8:37-39). Li jtakbol Pabloe jamal chalbutik ti muʼyuk kʼusi xuʼ xchʼakutik li ta kʼanelal yuʼun Diose. Pe ¿kʼuxi xuʼ jkoltatik li ermanoetik ti yakal chakʼik persa stsalel li vul oʼontone? Li ta yan xchanobile ta jkʼeltik kʼuxi xuʼ jkoltatik xchiʼuk ti kʼuxi xuʼ xkakʼtik ta ilel xkʼuxul koʼontontik jech kʼuchaʼal tspas li Jeovae.