1. ¿Kʼusi skʼan spas li buchʼu tskʼan tsvaʼan snae?

KALTIK noʼox ti oy buchʼu tskʼan tsvaʼan snae xchiʼuk ti snopoj xa lek ti kʼu yelan tskʼane. ¿Mi chbat van sman tal ta anil li kʼusitik chtun yuʼun sventa svaʼan li snae? Muʼyuk. Yuʼun baʼyel skʼan skʼel ti kʼu yepal chlaj yuʼune. Taje jaʼ sventa skʼel mi xlokʼ-o ti kʼu yepal stsoboj stakʼine. Vaʼun, xuʼ xlik svaʼan li snae.

2. Jech kʼuchaʼal chal Lukas 14:27 kʼalal ta 30, ¿kʼusi baʼyel skʼan xanop yoʼ to mu xavichʼ voʼe?

² ¿Mi anopoj xa chavichʼ voʼ ta skoj ti akʼanoj tajek li Jeovae xchiʼuk ti chakʼan chatojbe ta vokol li kʼusi spasoj ta atojolale? Mi jaʼ jeche, xakoʼolaj me xchiʼuk li vinik ti tskʼan tsvaʼan snae. ¿Kʼu yuʼun ti jech chkaltike? Kʼelbo avil skʼoplal li kʼusi laj yal Jesus ta Lukas 14:27 kʼalal ta 30 (kʼelo). Te laj yal kʼusi smakojbe skʼoplal ti chijkʼot ta yajtsʼaklome: ti jkʼeltik «kʼu yepal chlaj» kuʼuntike, jaʼ xkaltik, ti kuchuk kuʼuntik li vokoliletik ta jnuptantike xchiʼuk ti oyuk kʼusitik xkiktatik komele (Luk. 9:23-26; 12:51-53). Jaʼ yuʼun, skʼan xanopbe lek skʼoplal yoʼ to mu xavichʼ voʼe. Mi jech la apase, tukʼ-o me chatun ta stojolal Jeova mi avichʼoj xa ox voʼe.

3. ¿Kʼusi ta jkʼeltik batel li ta xchanobil liʼe?

³ ¿Mi xlokʼ van venta ti xkichʼtik voʼ ta skoj ti oy kʼusitik xuʼ jnuptantike? ¡Xlokʼ venta!, yuʼun ep kʼusitik xuʼ jkʼupintik li avie xchiʼuk li ta jelavele. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik batel junantik sjakʼobiltak ti tsotsik skʼoplal sventa xavakʼ venta mi chapalot xae.

4. 1) ¿Kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Diose? 2) ¿Kʼusi skʼan xal ti ta jip ta koʼonton jkuxlejaltik jech kʼuchaʼal chal Mateo 16:24?

⁴ ¿Kʼusi skʼan xal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Diose? Jaʼ ti ta jpastik jun orasion ti bu chkalbetik Jeova ti chijtun ta stojolal ta sbatel osile. Taje jaʼo ta jpastik kʼalal skʼan toʼox xkichʼtik voʼe. Li buchʼu chakʼ sba ta stojolal Jeovae skʼan «sjip ta yoʼonton xkuxlejal» (kʼelo Mateo 16:24). Vaʼun, li xkuxlejale jaʼ xa yuʼun chkom li Jeovae (Rom. 14:8). Maʼuk xa tspas li kʼusi tskʼan stuke, jaʼ xa mas tsots skʼoplal chil ti xtun ta stojolal Jeovae. Kʼalal chkakʼ jbatik ta stojolal Diose, jaʼ skʼan xal ti chkakʼ ketik o ti oy kʼusi jamal chkalbetike. Muʼyuk tsujutik sventa jechuk jpastike, pe mi oy xa kʼusi jamal laj kalbetik li Jeovae, tskʼan ti xkʼotuk ta pasel kuʼuntike (Sal. 116:12, 14).

5. ¿Kʼusi sjelbenal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Dios xchiʼuk ti chkichʼtik voʼe?

⁵ ¿Kʼusi sjelbenal ti chkakʼ jbatik ta stojolal Dios xchiʼuk ti chkichʼtik voʼe? Jaʼ ti ta jnop jtuktik xchiʼuk jaʼ noʼox jnaʼojtik xchiʼuk Jeova kʼalal chkakʼbe jkuxlejaltike. Yanuk kʼalal chkichʼtik voʼe, ep buchʼutik chilik ta skoj ti jutuk mu skotoluk velta te chichʼ pasel ta jun asambleae. Ti jech chapase chavakʼbe yil yantik ti avakʼojbe xa akuxlejal li Diose. * Jaʼ xkaltik, chavakʼbe yil Jeova ti akʼanoj ta sjunul avoʼonton, «ta sjunul akuxlejal, ta sjunul anopben xchiʼuk ta sjunul avipal». Maʼuk noʼox, yuʼun chavakʼ ta ilel ti chakʼan chatun-o ta stojolale (Mar. 12:30).

6, 7. Jech kʼuchaʼal chal 1 Pedro 3:18 kʼalal ta 22, ¿kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xavichʼ voʼe?

⁶ ¿Mi tsots skʼoplal ti xavichʼ voʼe? Kʼelbo skʼoplal li kʼusi chal 1 Pedro 3:18 kʼalal ta 22 (kʼelo). Kʼalal la spas arka li Noee, jaʼ jech laj yakʼ ta ilel ti oy xchʼunel yoʼontone. Kʼalal chavichʼ voʼ eke, jaʼ jech chavakʼ ta ilel ti avakʼoj xa aba ta stojolal li Jeovae. Li jtakbol Pedroe laj yal kʼu yuʼun toj tsots skʼoplal ti xavichʼ voʼe, xi laj yale: «Jaʼ yakal chakolik-o [li avie]». Xuʼ xata-o akuxlejal mi laj avichʼ voʼe, pe skʼan xavakʼ ta ilel ti oy xchʼunel avoʼonton ta stojolal Jesuse, ti cham ta akoje, ti chaʼkuxie, ti bat ta vinajele xchiʼuk ti te xa «oy ta sbatsʼikʼob Dios» li avie.

⁷ Yan xtok ti kʼuxi xuʼ xatabe sbalil mi laj avichʼ voʼe jaʼ ti lek noʼox li ajol avoʼontone. Mas to lek chavil aba xchiʼuk Jeova mi laj avakʼ aba ta stojolale xchiʼuk mi laj avichʼ voʼe. Ta skoj ti asutesoj xa avoʼonton xchiʼuk ti tsots skʼoplal chavil ti cham li Jesuse, chakʼot ta perton li Diose. Vaʼun, jun noʼox avoʼonton ta stojolal.

8. ¿Kʼusi skʼan stij avoʼonton sventa xavichʼ voʼ?

⁸ ¿Kʼusi skʼan stij avoʼonton sventa xavichʼ voʼ? Ep xa van kʼusi anaʼoj ta stojolal Jeova ta skoj ti achanoj xa lek li Vivliae, jech kʼuchaʼal li stalelaltake xchiʼuk li kʼusitik tspase. Taje ep van sbalil chavil xchiʼuk skoltaojot sventa xakʼan ta sjunul avoʼonton li Jeovae. Sventa xavichʼ voʼe, skʼan jaʼuk stij avoʼonton li kʼanelal chavaʼi ta stojolale.

9. ¿Kʼusi smelolal ti chkichʼtik voʼ «ta sbi Totil, Nichʼonil xchiʼuk chʼul espiritu» jech kʼuchaʼal chal Mateo 28:19 xchiʼuk 20?

⁹ Yan li kʼusi xuʼ stij avoʼonton sventa xavichʼ voʼe jaʼ li kʼusitik achanoj xa ta Vivliae xchiʼuk li kʼusitik achʼunoj xae. Nopbo skʼoplal liʼe: li Jesuse laj yal ti skʼan jpastik ta yajchankʼop li krixchanoetike (kʼelo Mateo 28:19, 20). Li buchʼutik chichʼik voʼe skʼan xichʼik «ta sbi Totil,  Nichʼonil xchiʼuk chʼul espiritu». ¿Kʼusi smelolal taje? Jaʼ ti xchʼunojuk lek kʼusi chal Vivlia ta stojolal Jeova, Jesukristo xchiʼuk ta sventa li chʼul espiritue. Xuʼ me xkʼot kʼalal to ta yutil koʼontontik li kʼusi chal Vivlia ta skoj ti toj tsots sjuʼele (Ebr. 4:12). Jkʼeltik batel junantik.

10, 11. ¿Kʼusitik achanoj xa ta stojolal li Diose, xchiʼuk kʼusitik achʼunoj ta stojolal?

¹⁰ ¿Mi xvul to ta ajol kʼalal laj avojtikin li Diose? Jech kʼuchaʼal li sbi ti jaʼ Jeovae, ti jaʼ li «Buchʼu toj toyol» oy ta spʼejel balumile xchiʼuk ti jaʼ noʼox stuk melel Diose (Sal. 83:18; Is. 37:16). Jech xtok, jaʼ spasojutik xchiʼuk jaʼ jkoltavanej kuʼuntik (Sal. 3:8; 36:9). Oy kʼusi spasoj xtok sventa spojutik lokʼel ta yok skʼob li mulil xchiʼuk lajelale. Xchiʼuk yakʼoj spatobil koʼontontik sventa xijkuxi sbatel osil (Juan 17:3). Kʼalal mi laj avakʼ aba ta stojolal Dios xchiʼuk mi laj avichʼ voʼe, jaʼ jech chavakʼbe yil yantik ti jaʼot xa stestigo Jeovae (Is. 43:10-12). Jmoj xa tsobol chavichʼ ta mukʼ Jeova xchiʼuk li yan ermanoetik ti yichʼojbeik li sbie xchiʼuk ti tspukbeik batel skʼoplale (Sal. 86:12).

¹¹ Jun yutsil ti xavaʼibe xa smelolal kʼusi chal Vivlia ta sventa li Totile. Mi kʼot ta avoʼonton li kʼusitik laj xa kaltik ta stojolal Jeovae, jaʼ me tstij avoʼonton yoʼ xavakʼbe akuxlejal xchiʼuk ti xavichʼ voʼe.

12, 13. ¿Kʼusitik achanoj xa ta stojolal Jesus, xchiʼuk kʼusitik achʼunoj ta stojolal?

¹² Lamuyubaj van tajek kʼalal laj avojtikinbe li Xnichʼon Dios ti toj tsots skʼoplal ta sjunul vinajel balumil eke. Xchiʼuk ti jaʼ Jpojvanej kuʼuntik ta skoj ti laj yakʼ xkuxlejal ta jtojolaltike. Kʼalal chkakʼtik ta ilel ti ep sbalil chkiltik ti cham ta jtojolaltik li Jesuse, xuʼ jtatik perton ta skoj li jmultike, chkamigointik lek li Diose xchiʼuk xuʼ jtatik-o kuxlejal sbatel osil (Juan 3:16). Ta skoj ti jaʼ mero Bankilal Pale kuʼuntik li Jesuse, xuʼ skoltautik sventa jtabetik sbalil ti ay chamuk ta jtojolaltike xchiʼuk ti xkamigointik lek li Jeovae (Ebr. 4:15; 7:24, 25). Jaʼ xa Ajvalil li ta Ajvalilal yuʼun Diose, jech oxal jaʼ tstunesat yuʼun Jeova yoʼ xchʼultajesbe sbi li Diose, ti stupʼbe skʼoplal li choplejale xchiʼuk muʼyuk spajeb li bendisionetik chakʼbutik ta jelavele (Mat. 6:9, 10; Apok. 11:15). Li Jesuse laj yakʼ kiltik li kʼusi skʼan jpastike, yuʼun li stuke jaʼ mas tsots skʼoplal laj yil ti spasbe yabtel li Stote (Juan 4:34; 1 Ped. 2:21).

¹³ Mi lik avaʼibe lek smelolal kʼusi chal Vivlia ta sventa li Jesuse, mas to me chlik akʼan. Taje jaʼ me tstij avoʼonton sventa xatun ta stojolal Dios jech kʼuchaʼal la spas li stuke. Vaʼun, chakʼan xa tajek chavakʼbe akuxlejal li Jeovae xchiʼuk ti xavichʼ voʼe.

14, 15. ¿Kʼusitik achanoj xa ta sventa li chʼul espiritue, xchiʼuk kʼusi xuʼ stij avoʼonton spasel?

¹⁴ Kʼalal la achan ti maʼuk jun dios li chʼul espiritue ti jaʼ noʼox yip li Diose, ¿kʼu yelan laj avaʼi aba? Li Jeovae la stunes xchʼul espiritu sventa sbeiltas junantik viniketik kʼalal la stsʼibaik li Vivliae. Jaʼ onoʼox tstunes ta jtojolaltik sventa xkaʼibetik smelolal li Skʼope xchiʼuk ti xkakʼ ta jkuxlejaltike (Juan 14:26; 2 Ped. 1:21). Jech xtok, tstunes xchʼul espiritu sventa xakʼbutik «li juʼelal ti mu kʼusi xkoʼolaj-oe» (2 Kor. 4:7). Li chʼul espiritue chakʼ kipaltik ta cholmantal, ti xkuchuk kuʼuntik li prevaetike, ti jtsaltik li vul oʼontonale xchiʼuk li yan kʼusitik ta jnuptantike. Tskoltautik xtok sventa xkakʼtik ta ilel «li talelaletik chakʼ chʼul espiritue» (Gal. 5:22, 23). Ta onoʼox xkichʼtik akʼbel chʼul  espiritu mi ta jkʼanbetik li Diose xchiʼuk mi jpatoj koʼontontik ta stojolale (Luk. 11:13).

¹⁵ Tspat tajek koʼontontik ti xuʼ xakʼbutik xchʼul espiritu Jeova sventa xijtun-o ta stojolale. Mi laj avaʼibe lek smelolal ta sventa li chʼul espiritue, jaʼ me tstij avoʼonton sventa xavakʼbe akuxlejal Jeova xchiʼuk ti xavichʼ voʼe.

16. ¿Kʼusitik laj xa jkʼeltik tal?

¹⁶ Tsots skʼoplal ti xkakʼbe jkuxlejaltik li Diose xchiʼuk ti xkichʼtik voʼe. Pe skʼan me jkʼeltik «kʼu yepal chlaj» kuʼuntik jech kʼuchaʼal laj xa jchantik tale. Akʼo mi xuʼ jnuptantik vokoliletik xchiʼuk oy kʼusitik skʼan xkiktatik komel, ep me sbalil ta jtabetik mi laj kichʼtik voʼe, yuʼun xuʼ jta-o jkuxlejaltik xchiʼuk jun noʼox koʼontontik ta stojolal Dios. Li kʼanelal chkaʼitik ta stojolal Jeovae skʼan me jaʼ stij koʼontontik sventa xkichʼtik voʼ. Xchiʼuk skʼan jchʼunojtik lek kʼusi chal Vivlia ta stojolal Jeova, Jesukristo xchiʼuk ta sventa li chʼul espiritue. Ta sventa li kʼusi laj xa jchantik tale, ¿mi chapalot xa chavaʼi sventa xavichʼ voʼ?

17. ¿Kʼusitik skʼan xapas kʼalal skʼan to xavichʼ voʼe?

¹⁷ Mi chapalot xa chavaʼi aba sventa xavichʼ voʼe, jaʼ skʼan xal ti oy xa kʼusitik apasoj tal sventa lekuk xavil aba xchiʼuk li Jeovae. * Ep xa kʼusi achanoj talel ta stojolal Jeova xchiʼuk Xnichʼon ta skoj ti muʼyuk aviktaoj aba xchanel li Vivliae xchiʼuk oy xa xchʼunel avoʼonton (Ebr. 11:6). Apatoj lek avoʼonton ti chkʼot ta pasel li kʼusitik yaloj Jeovae. Ta skoj ti ep sbalil chavil ti cham li Jesuse, achʼunoj ti xuʼ skoltaot lokʼel li ta yok skʼob mulil xchiʼuk lajelale. Xuʼ van chopol chavaʼi aba ta skoj li kʼusitik muʼyuk lek apasoj tale xchiʼuk akʼanojbe xa perton li Jeovae. Maʼuk xa chapas li kʼusi nopem toʼox xavaʼi spasele, yuʼun jaʼ xa chapas li kʼusi lek chil Diose (Ech. 3:19). Solel oy xa tajek ta avoʼonton chavalbe yantik li kʼusitik achanoj tale. Jaʼot xa jcholmantal ti muʼyuk to avichʼoj voʼe xchiʼuk jmoj xa chachol mantal xchiʼuk li ermanoetike (Mat. 24:14). Xkuxet tajek yoʼonton avuʼun Jeova ta skoj ti apasoj xa skotol taje (Prov. 27:11).

18. ¿Kʼusi to skʼan xapas sventa xavichʼ voʼe?

¹⁸ Oy to kʼusitik skʼan xapas sventa xavichʼ voʼe. Jech kʼuchaʼal laj xa jkʼeltik tale, skʼan xavakʼbe akuxlejal li Diose, jaʼ xkaltik, ti xapas jun orasion ti bu chavalbe ti chakʼan chatun ta stojolale (1 Ped. 4:2). Albo li kordinador yuʼun moletik ti chakʼan chavichʼ voʼe, vaʼun jaʼ xa chalbe yan moletik sventa xchiʼinoxuk ta loʼile. Mu me xaxiʼ, yuʼun xayojtikinoxuk xa  li ermanoetike xchiʼuk skʼanojoxuk tajek. Jmoj chakʼelik batel li kʼusitik tsots skʼoplal achanoj xa ta Vivliae. Taje jaʼ sventa xakʼik venta mi xavaʼibe smelolal xchiʼuk mi anaʼoj ti tsots skʼoplal ti xavakʼ aba ta stojolal Dios xchiʼuk ti xavichʼ voʼe. Mi laj yilik ti chapalot xae, chalboxuk ti xavichʼ voʼ li ta asamblea chtale.

19, 20. ¿Kʼusi skʼan xapas mi avichʼoj xa ox voʼe, xchiʼuk kʼusi xuʼ skoltaot?

¹⁹ ¿Kʼusi skʼan xapas mi avichʼoj xa ox voʼe? * Teuk ta ajol ti oy kʼusi jamal laj avalbe li Jeovae xchiʼuk tskʼan ti xapase. Jaʼ yuʼun, paso me li kʼusi lokʼ ta avee. Pe ¿kʼusi xuʼ skoltaot yoʼ spas avuʼune?

²⁰ Mu xanamaj ta stojolal li ermanoetike, yuʼun jaʼ achiʼiltak ta chʼunolajel (1 Ped. 2:17). Jaʼ avutsʼ avalal chkʼot li buch’utik te oyik ta tsobobbaile xchiʼuk mas to lek chavil aba xchiʼukik mi chakʼotilan-o li ta tsobajeletike. Chano me jujun kʼakʼal li Avivliae xchiʼuk nopbo skʼoplal (Sal. 1:1, 2). Taje jaʼ skʼan xal ti skʼan xapaj kʼalal chachan junuk loʼil ta Vivliae, vaʼun chkʼot ta avoʼonton. Pe skʼan xapasilan orasion xtok jech kʼuchaʼal laj yal li Jesuse (Mat. 26:41). Mas to me chanopaj ta stojolal Jeova mi ta sjunul avoʼonton chapas orasione xchiʼuk saʼo «me baʼyel li Ajvalilal yuʼun Diose» (Mat. 6:33). Sventa spas avuʼune, skʼan jaʼuk mas tsots skʼoplal xavil ta akuxlejal li cholmantale. Mi chalokʼilan ta cholmantale, mas to me tstsatsub li xchʼunel avoʼontone xchiʼuk xuʼ van xakolta yantik sventa staik li kuxlejale (1 Tim. 4:16).

21. ¿Kʼusitik xuʼ xakʼupin mi laj avichʼ voʼe?

²¹ Kʼalal chkʼot ta nopel avuʼun ti chavakʼbe akuxlejal li Diose xchiʼuk ti chavichʼ voʼe, jaʼ li kʼusi mas tsots skʼoplal chapase. Xlokʼ venta ti jech xapase akʼo mi xuʼ xanuptan vokoliletik xchiʼuk oy kʼusitik skʼan xavikta komel. Yuʼun li kʼusitik chanuptane j-echʼel be noʼox xchiʼuk «muʼyuk tsots» (2 Kor. 4:17). Xamuyubaj noʼox me mi laj avichʼ voʼe xchiʼuk xuʼ xata «li batsʼi mero kuxlejale» (1 Tim. 6:19). Jaʼ yuʼun chaʼa, nopo lek, kʼopono Jeova xchiʼuk nopbo skʼoplal li sjakʼobil liʼe: «¿Mi chapalun xa sventa xkichʼ voʼ?».